Þjóðviljinn - 17.08.1958, Blaðsíða 5

Sunnudagur 1T. ágúst 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Það er nú kannski að bera
í bakkafullan lækinn að segja
nokkur orð um landhelgismál-
ið. Margt hefur þó gerzt
varðandi það mál undanfarna
mánuði, sem er okkur leik-
mönnum allstrembin latína.
Hin keílaða sveit
Það mun ekki hafa farið
fram hjá þeim, sem fylgzt
hafa með landhelgismálunum
undanfarin ár, að í röðum
Sjálfstæðismanna hafa nokkr-
ir prýðilega ritfærir menn
haslað sér völl. Þeir hinir
sömu hafa ekki verið myrkir
í máli eða bljúgir í kröfum.
En nú bregður svo undarlega
við, að frá þessum köpp-
tim heyrist ei lengur stuna né
hósti. Þeir hafa gjörsamlega
lagt niður rófuna.
Fulltrúar íiskræningja
Blaðakostur stærsta stjórn-
málaflokksins hefur að manni
virðist í æ ríkara mæli verið
notaður til þess að birta hin-
ar fáránlegustu fundarsam-
þykktir erlendra hagsmuna-
hópa varðandi fyrirhugaða
stækkun landhelginnar.
viða er seilzt til snapa, en
sérstöku ástfóstri virðist
blaðakostur Sjálfstæðisflokks-
ins hafa tekið við málflutn-
ing Vesturþjóðverja og Breta,
sem allra þjóða mest hafa
skafið íslandsmið, allt frá
grynnstu leitum til dýpstu
ála.
Óþarft er að taka það
fram, að allur málflutningur
þessara þjóða er mjög fjar-
stæðukenndur, rákavana
þvættingur. Mikið um villandi
skýrslugerðir og beinlínis
rangar.
Allt er látið á þrykk út
ganga, athugasemdalaust með
öllu. Ást Moggans á. þýzku
nazistunum virðist algjör
(enda mesta menningarríki
veraldar, sbr. Mbl. 15. júní
1958). Dýrlingarnir urðu
fyrstir þjóða til þess að
segja okkur verzlunarstríð á
hendur, ætla kannski að
liefna þess, er Bretum mis-
tókst með löndunarbanninu
fræga? Öll verzlunarstrið eru
dauðadæmd á þessari öld og
svo mun enn fara.
Eftir þingslitin hefur verið
þeytzt um landið þvert og
endilangt um hábjargræðistím-
ann, til þess að reyna að
kljúfa fylkinguna og rugla
dómgreind almennings. Sem
betur fer held ég að þeim
hafi orðið heldur lítið á-
gengt, en söm er þeirra gerð.
Tilraun hefur verið gerð til
þess að telja fólki trú um að
hér ættust við austrið og
vestrið, sem er hið herfileg-
asta málefnafals.
Nærtækt dæmi um þessi
fundahöld er Bjarkarlunds-
fundurinn 12. júlí sl. Þar
var þessi samþykkt gerð í
landhelgismálinu:
„Fjórðungsþing Sjálfstæðis-
manna á Vestfjörðum haldið í
Bjarkarlundi 12. júlí 1958 tel-
ur, að útfærsla fiskveiðitak-
markanna í 12 sjómilur sé
spor í rétta átt, enda þótt
það fullnægi ekki þörfum
Vestfirðinga, sem eiga megin-
hluta bátafiskimiða sinna ut-
an þeirra takmarka.
Þingið álítur að deilur þær,
sem orðið hafa innan ríkis-
stjórnarinnar, um framkvæmd
þessa mikla hagsmunamáls
alþjóðar séu mjög skaðlegar
fyrir málstað Islands.
Það er skoðun þingsins, að
engin annarleg sjónarmið
megi koma til greina við
framkvæmd málsins og að
forðast beri að til átaka eða.
vinslita komi við frjálsar
þjóðir um lausn þess, án þess
að lífshagsmunir íslendinga
séu fyrir borð bornir“.
„1 sérhverri afsökun ásökun
var,
sem eitri á kaleikinn bætt,“
sannast þar.
rétti og þegar hún var stækk-
uð úr þrem í fjórar mílur
1952. Áður en ég rökstyð
þessa fullyrðingu mína verð
ég að geta yfirlitsgreinar
Davíðs fiskimálastjóra í 13.
hefti ,,ÆGIS“ þ.á. I þeirri
grein matar hann okkur les-
endurna á þeirri vizku, að
aldrei hafi nein stjórnarráð-
stöfun á Islandi hlotið jafn-
vandaðan undirbúning og
reglugerðin frá 19. marz
1952, um að fjögurra mílna
landhelgi skyldi gilda fyrir
allt landið. Það, sem við feng-
um að vita um þennan vand-
aða undirbúning var þetta:
Það var beðið eftir því
Steindór Árnason:
að samkomulag næðist um
Iandhelgina og ákvað hún
að vísa málinu aftur til Sam-
einuðu þjóðanna. Þótt svona
illa tækist til á Genfarráð-
stefnunni, þá varð hún síð-
ur en svo gagnsla.us með öllu.
Málin voru rædd og skýrð.
Reglur um grunnlínur, sem
mjög eru likar okkar, náðu
samþykki. Bandaríkin sýndu
þá fáheyrðu ósvífni að bera
tvisvar fram sömu tillöguna,
um sex mílna landhelgi, en
hún var kolfelld í bæði skipt-
in. Þessi málflutningur þeirra
tafði mjög og truflaði störf
ráðstefnunnar. Frá mínum
bæjardyrum séð eru þeir í
fylgi hafði á ráðstefnu þeirri,
er Allslierjarþingið fól að á-
kveða hið mikilvæga hlut-
verk; ÞAÐ ER TÓLF MlLUR
FRA GRUNNLlNUM.
Landhelgi Rússa
Rússar hafa um tvo ára-
tugi haft hjá sér 12 mílna
landhelgi. Við þessa þjóð
hafa Bretar gert samning um
að mega fiska á vissum svæð-
um innan landhelginnar og
þar með viðurkennt rétt
Rússa til þess rð ráðstafa
þessum hluta hafsins. Og ekki
trúi ég bví að Bretar hafi
lagzt svo lágt að semja um
að mega fiska á þeim háf-
svæðum sem séu sameign.
allra. Rússar hafa fyrstir,
stórþjóða viðurkennt okkar
tólf mílna landhelgi. Það er
mikill styrkur málstað Is-
lendinga, og vinur er sá er
í raun reynist.
Reglugerðin, sem kemur
til íramkvæmda 1. sept.
Ekkert get ég um það sagt
hvar þessi tillaga hefur verið
samin, en óhætt er að full-
yrða að ekki er hún Vestfirð-
ingsleg.
I sambandí við þessa sam-
þykkt er nauðsynlegt að taka
þetta fram: Megi ekki koma
til átaka eða vinslita vegna
12 mílna landhelginnar, þá
verða aldrei nein spor í rétta
átt stigin í því máli. Deilan
innan ríkisstjórnarinnar skipt-
ir ekki miklu máli, þar sem
ekki kom til stjórnarslita.
Hins vegar ræður meirihlut-
inn í lýðfrjálsu landi.
Framsóknarflokkurinn kom
til hjálpar í þessu máli af
mikilli festu og raunsæi. Hef-
ur vafalítið notið þar hins
djúpskyggna formanns síns.
Þetta ber þjóðinni að virða
og þakka. Standi þjóðin ein-
huga með stjórnarmeirihlut-'
anum einangrast minnihlut-
inn gjörsamlega og verður
áhrifalaus með öllu. Það þýð-
ir ekkert „haltu mér slepptu
mér“ í landhelgismálinu. þótt
nokkrar vaklandi sálir
minnsta stjórnarflokksins
svíki samningsbundna stjórn-
arráðstöfun, þá mun það
aldrei auka hróður sjálfstæð-
ismanna. að hafa þá dánu-
menn að leiðarljósi.
Hálmstrá Moggans
12. ágúst
Þá er ein rökvilla þeirra
undanhaldsmanna sú, að við
getum ekki varið tólf mílna
landhelgina. Það er hægt að
gleðja þá angurgapa sem
þessu trúa á því, að það eru
engir teljandi örðugleikar á
því að gæta hennar. Og á
hinu leitinu er það einkamál
hverrar þjóðar hversu vel hún
gætir sinna landamæra. Eng-
in þjóð getur haft svo sterka
löggæzlu hvorki á landi, í
lofti eða á sjó, að ekki geti
komið til lögbrota.
Morgunblaðið var að spyrja
að því um daginn hvað væri
að gerast í landhelgismálinu.
Það er hægt að upplýsá það. '
Þann fyrsta september verð-
urlandhelgin stækkuð um átta
mílur, með nákvæmlega sama
hvernig Norðmönnum reiddi
af með sínar fjórar mílur.
Síðan var haldið dauðahaldi
í þeirra fjögurra mílna spotta
og ekki þumlung þar fram
yfir. Þetta var undirbúningur-
inn. Þetta var reisnin. Hafi
eitthvað annað verið gert, þá
er það myrkri hulið, — bak-
tjaldamakk. Sannleikurinn er
sagna beztur, hversu beizkur
sem hann kann að vera.
Einu atriði sleppir Davíð
gersamlega í yfirlitsgrein
sinni, og af því að það er
aðalatriði málsins, þá verður
ekki hjá því komizt að hressa
svolítið upp á minní fiski-
málastjórans.
Hinn mikli úrskurður
Stærsti viðburður allra
tíma í landhelgismálum
heimsins er án efa úrskurð-
ur alþjóðadómstólsins í Haag,
þegar hann kvað upp þann
dóm að engar reglur væru í
gildi í veröldinni um víðáttu
landhelginnar. Þessi úrskurð-
ur er ennþá í fullu gildi og
hefur hlotið staðfestingu Alls-
lierjarþings Sameinuðu þjóð-
anna.
Fljótlega eftir að þessi
dómur var upp kveðinn í
Haag kom mikið rót á þessi^
mál viða um heim. Margar
þjóðir kepptust við að helga
sér sem mest af landgrunn-
inu, aðrar létu sér nægja
sjóinn, og það sem i honum
er, mismunandi langt út frá
ströndinni og er óþarfi að
rekja þá sögu.
Málið tekið fyrir á
Allsherjarþinginu
Landhelgismálið var nú
tekið á dagskrá Allsherjar-
þingsins, en lítið var um sam-
komulag, vegna hatramrar
andstöðu nýlendukúgara og
yfirgangsseggja.
Allsherjarþingið 1956, tók
þá ákvörðun að sérstök al-
þjóðaráðstefna tæ'ki málið til
meðferðar. 86 þjóðir tóku
þátt í þeirri ráðstefnu sem
haldin var í Genf og hóf störf
24. febrúar s.l. Þessi ráð-
stefna lauk störfum án þess
fjandaflokki miðjum í þessu
máli. Það eru orðnar nægi-
lega margar bandarískar und-
irlægjur hér, á landi voru ís-
landi, til þess, að þeir áliti
sér fært áð sýna þjóðinni sitt
rétta innræti.
Tólf mílna landhelgi
Það allra markverðasta,
sem upplýstist á Genfarráð-
stefnunni, var að 12 mílna
landhelgi átti langmestu fylgi
að fagna, og hlaut við at-
kvæðagreiðslu meir en helm-
ing atkvæða þótt hún næði
ekki tilskyldum 2/3 atkvæða,
sem samþykktir ráðstefnunn-
ar þurfa að fá til þess að
hljóta alþjóðlega staðfest-
ingu.
Þriggja og fjögurra mílna
landhelgi átti svo til engu
fylgi að fagna og eru því úr
sögunni. Eg hefi áður minnzt
á endalok 6 milna tillögunn-
ar.
Og meðan sá háttur er á
hafður í veröldinni, að hver
þjóð ákveði sjálf sína land-
helgi, auðvitað innan sann-
gjarnra landfræðilegra tak-
marka, þá getur enginn hlut-
ur verið réttlátari en að á-
kveða landhelgina í samræmi
við þá tillögu, sem laugmest
Ég get verið fáorður um
reglugerðina sjálfa. Þó’ er
einni grein þar ofaukið með
öllu: þriðju greininni. Við
þurfum ekki og eigum ekki að
tilkynna öðrum þjóðum
hvernig við hagnýtum okkar
land eða okkar sjó. Eftir að
landhelgin hefur verið stækk-
uð er þetta atriði tvímæla-
laust íslenzkt innanríkismál.
Látum hendur standa
fram úr ermum
Vegna hótana Breta og
Vesturþjóðverja um að beita
vopnavaldi verður nú þegar
að kalla saman þing. Það þarf
að kanna liðið, því hver sem,
ekki er með íslenzka mál-
staðnum, hann er á móti hon-
um. Hlutleysi kemur ekki til
mála. Við höfum réttinn okk-
ar megin. Það er af sú tíð
þegar hnefarétturinn réði
einn. Þeir sem brjóta reglu-
gerðina, sem tekur gildi 1.
september verða sóttir að al-
þjóðalögum. þótt okkur
„skorti sakarafl við sonar-
bana“ þá koma engir samn-
ingar. til greina. Við höfum
þegar beðið nógu lengi: Eng-
in rök mæla með því að bíða
þar til íslandsmið eru gjör-
samlega uppurin.
Matreiðslumenn fá lífeyrissjóð
Hinn 15. ágúst var undirrit- j sjóðurinn taka til starfa eigi
að samkomulag milli h.f. Eim-
skipafélag Islands, Skipaút-
gerðar ríkisins, Sambands ísl.
samvinnufélaga, skipadeildar,
Jökla h.f. og Eimskipafélags
Reykjavíkur annarsvegar og
Félags matreiðslumanna hins-
vegar, þar sem gildandi kaup
og kjarasamningar aðila um
kaup og kjör matreiðslumanna
og búrmanna á skipum útgerð-
anna eru framlengdir til 1.
des. 1959 með þeim breytingum
að sett eru ákvæði um að mat-
reiðslumenn og búrmenn skuli
halda kaupi í veikinda og slysa-
tilfellum tiltekinn tíma en áður
voru enginn ákvæði um það
efni í samningum. Einnig var
samið um að teknar skuli upp
viðræður um lífeyrissjóð fyrir
þessa menn og skuli lífeyris-
siðar en 1. jan. 1959.
Einnig var samkomulag um
að útgerðimar greiði 25% af
yfirfærslugjaldi af gjaldeyri
skipverja samkv. 31. gr. lnga
33/1958, en matreiðslum^nn
og búrmenn greiði 30% sjálf-
ir.
Samkomulag þetta var gert
án þess að til uppsagnar á
samningum kæmi til, og er það
í annað skipti sem þessir aðilar
semja án uppsagnar á samn-
ingum, síðast sömdu þessir að-
ilar á þann hátt 30. ágúst í
fyrra.
I samninganefnd Félags mat-
reiðslumanna áttu sæti þeir
Böðvar Steinþórsson sem var
formaður nefndarinnar, Karl
Finnbogason og Ámi Jónsson.