Þjóðviljinn - 21.08.1958, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐVILJINN
Fimmtudagur 21. ágúst 1958
Oku Ampolo læknir
Þann 29. júlí sá ég grein í
Þjóðviljanum með fyrirsögn-
inni: Ný myndlist i Afríku.
Greinin, ásamt myndum virt-
ist girnileg til fróðleiks, enda
óvenjulegt að sjá eitthvað um
list Afrikusvertingja í ísl. dag-
blaði.
Eg starði á mynd mannsins
sem er að fullgera listaverk
sitt, Það snart mig eitthvað í
svip hans, eitthvað sem mér
íannst ég þekkja, Eg las nafn
hans og undrun mín var mikil,
þar var komin mynd af Oku
Ampofo lækni.
Þessj ungi, gáfaði og fjör-
mikli svertingi verður okkur
tómahljóðum, sem komu úr
höfðinu á honum. Þrátt fyrir
tómahljóðín bjö i höfði 'hans
heili og hann ekki af lakari
tegund.
Oku Ampofo unni þjóð sinni
af hita og einlægni og hugðist
helga henni alla sina krafta og
eftir myndinni í Þjóðviljanum
að dæma virðist hann hafa
gert það á fleiru en einu sviði.
Það er einkennilegt og und-
arlega fjarrænt að rifja upp
brot af minningum sem til-
heyra þessum útlenda kunn-
ingjahópi okkar og Oku gerði
mislitan.
Upphaflega kynntumst við á
Smala-
stúlka,
mynd eftir
Mugg.
Sýning Muggs
Oku Ampofo vinnur að listaverki.
hjónunum jafnan hugstæður.
Enn er minningin fersk og lif-
andi þegar hann kom fyrir
'æplega 10 árum í fyrsta sinn á
heimili okkar, er þá var í
Stokkhólmi. Svartur eins og
nóttin stóð hann í hópi nokkra
kunningja okkar er saman
komnir voru í stofunni og tenn-
urnar i honum virtust fleiri og
hvítari en í nokkru hinna.
Góðvinur okkar íslenzkur, er
eitt sinn sá hann hjá okkur gat
•ekki orða bundizt ýfir þessum
„halanegra“ og gat ég skilið
hann, því i fyrstu vorum við
ekki saklaus af því að góna á
Oku Ampofo eins og naut á
nývirki.
Árið 1939 siðsumars kom
'Oku til Stokkhólms, og hafði
þ>á nýlokið prófi í læknisfræði
í Lundúnum. Langaði hann að
sjá Norðurlönd áður en hann
héldi heim til Gullstrandar
Vestur-Afriku, en þaðan var
hann ættaður. Tilviljun réði að
hann dvaldi á sama sumar-
skóla og við höfðum verið og
með kunningjum okkar þaðan
kom hann á okkar heimili.
Þessi lágvaxni og þó fremur
grannholda svertingjapiltur var
svo kátur og skemmtilegur að
af bar. Sungið gat hann og
kúnstir allskonar gerði hann,
fjölhæfni hans átti sér ekki
takmörk. Eg veit ekki hvort
skal kalla hljóð eða hljóma frá
írumstæðum svertingjahljóð-
færurn, eftir þeim líkti hann án
þess .að hafa hljóðfæri, en
barði í staðinn á sinum eigin
skrokk og hlógum við dátt að
sumarskólanum og seinna meir
er við fórum þaðan, áttum við
margar gleðistundir saman í
stofunni hjá okkur. Enda þótt
Framliald á 10. síðu.
<*/-
Fáir menn hafa orðið jafn
mörgum harmdauði og Guð-
mundur Thorsteinsson. Hann
lézt rétt liðlega þrítugur árið
1921. Samtíðarmenn Guð-
mundar hafa hlúð að minningu
• --‘-xy -< >r-n {V* ic W lSf I4
hans af slíkri alúð, að hann
stendur okkur sem aldrei lit-
um hann augum næsta lifandi
fyrir hugskotssjónum. Hinn
töfrandi persónuleiki hans er
einn sá fágætasti í íslenzkri
listsögu, og segja má að hin
óskrifaða ævisaga hans sé á
við dýrar bókmenntir.
Aftur hefur gengið öllu verr
að fá yfirsýn yfir verk hans.*'
Myndirnar eru velflestar í
einkaeign og veit sennilega
enginn með vissu hversu
margar þær eru. Því ber að
fagna, að nú skuli komið hing-
að til lands eitt bezta safnið
af verkum hans í eins manns
eigu, — gjöf til okkar frá
einum ágætis manni, Risebye
prófessor.
Guðmundur var draumlynd
sál. Flestar myndir sínar dró
hann upp með ævintýrið efst
í huga. Hann var einn þeirra
sjaldgæfu manna sem aldrei
glata hinu barnslega í fari
sínu andspænis púkaskap
heimsins. Sem að líkum læt-
ur var maðurinn með öllu
laus við þá fýlu sem þjáir
margan listamanninn sem
vinnur fyrir íslandssöguna og
komandi kynslóðir. Öfáar
myndir hans voru gerðar í því
augnamiði einu að gleðja lítil
börn sem áttu afmæli.
Hið innra með honum var
falinn eldur sem ekki vantaði
nema herzlumuninn að yrði að
miklu báli. En hann skorti
skapfestu til þess að nýta þá
hæfileika sem hann hlaut f
vöggugjöf. Hann var jafnan
kvalinn af efasemdum um
hæfni sína, — gat ekki runnið
beint af augum án þess að
brjóta heilann um hvort hanrt
væri einn hinna útvöldu eða
ekki.
Myndir Guðmundar eru æðí
misjafnar að gæðum. Þó þarf
ekki nema eina mynd eins og
„Sjöundi dagur í paradís“ tiL
þess að taka af allan vafa
um að þar var mikill lista-
maður á ferð. Myndir hans
munu lengi í hávegum hafðar
vegna hinnar barnslegu sköp-
unargleði er á bak við þær
bjó og þeirrar hjartahlýju er
frá þeim leggur.
Kjartan Guðjónsson.
Útsala
verður í dag og ruestu daga.
Allskonar vefnaðarr ara á boðstóhim.
Verzlun ING2BJAHGAR J0HNS0N,
Lækjargata 4.
Stækkun íiskveiðilögsögunnar — Vígbúnaour
Breta — Bretar illa settir — Stöndum íast a
réttinum.
ÍNNAN FÁRRA daga tekur
stækkun fiskveiðilögsögu Is-
lands gildi. Útfærsla hennar,
úr fjórum sjómílum í tólf,
hefur verið alllengi á döfinni
og verið meira rædd bæði
innan lands og utan en flest
önnur mál, er okkur íslend-
inga varðar. Stækkun fisk-
veiðilögsögunnar er tvímæla-
laust stærsta hagmunamál
okkar Islendinga nú í dag, og
þjóðin öll mun fagna því
mjög, þegar það verður loks
farsællega til lykta leitt 1.
sepember n.k.
EG BÝST VIÐ, að mörgum
muni þykja það fullmikil
bjartsýni hjá mér að full-
yrða, að málið verði þil lykta
leitt 1. september, svo mjög
sem Bretar og aðrar „bræðra-
þjóðir“ okkar í Atlanzhafs-
bandalaginu keppast nú við
að lýsa yfir, að þær muni
ekki virða hin nýju fisveiði-
takmörk. Flytja brezk blöð
enda ýtarlegar frásagnir af
hervæðingu brezka flotans,
sem senda skal á Islandsmið
til þess að berja á Islending-
um, ef þeir reyna að koma
lögum og rétti yfir brezka
veiðiþjófa eftir 1. september.
Herma þær fréttir jafnvel, að
ekki verði einungis neytt allr-
ar nútíma vígtækni heldur og
ýmissa fornra bardagaaðferða
svo sem að skvetta sjóðandi
vatni á andstæðinginn. Segja
gárungarnir, að nú sé safnað
keitu sem ákafnst um allt
Bretaveldi, til þess að steypa
yfir höfuð Pétri sjóliðsfor-
ingja, ef hann skyldi ráða til
uppgöngu á brezka togara
með menn sína!
EG TRÚI ÞVl hins vegar ekki
að óre.vndu, að Breta muni
beita flota sínum gegn ís-
lenzku varðskipunum, sem
verja munu nýju 12 roílna
landhelgina eftir 1. septem-
ber. Saga þeirra sýnir að
vísu, að þeir hafa löngum
verið manna ásælnastir á auð-
æfi og lendur þjóða, er voi*u
minn; máttar, og þeir eru
einnig kunnir að því, að vera
sérhverjum fastheldnari á
þann ránsfeng, er þeir hafa
einu sinni klófest og skirrast
ekki við að beita hvers kon-
ar bolabrögðum til að halda
honum. Þarf því engan að
undra, þótt þjóti i þeim skjá,
þegar á að hiiidra þá í rán-
yrkju á Islandsmiðum, en
af þeirri iðju hafa togara-
eigendur þeiiTa haft drjúgar
tekjur, þótt hagsmunir brezku
þjóðarinnar í heild séu hverf-
andi litlir í þessu máli sam-
anborið við hagsmuni íslenzku
þjóðarinnar. Bretar hafa hins
vegar lengi stært sig af því
að vera „verndarar" smáþjóð-
anna, þótt sú „vernd ‘ liafi
raunar oft verið allgörótt.
Og þeir standa svo illa að
vigi, að íslendingar eru
bandamenn þeirra í Atlanz-
hafsbandalaginu og hafa þeir
á þeim vettvangi lofað að
vernda okkur fyrir hvers
konar ágengni og árásum
„vondra" þjóða. Þeir munu
þess vegna standa fyrir aug-
liti heimsins sem níðingar og
svikarar, ef þeir ráðast á
okkur með flota sínum og
neyta aflsmunar til þess að
kúga af okkur .réttinn. Og
léti Atlanzhafsbandalagið slíka
árás viðgangast, félli af því
frelsisverndargriman og hags-
muna- og yfirdrottnunarklíka
Breta og Bandaríkjanna stæði
afhjúpuð eftir. Færi þá vænt-
anlega að hrikta í máttar-
stoðum bandáiagsins. Ætlá
ég að Bretar muni lmgsa sig
tvisvar um áður en þeir hætta
á slikt.
DIGURMÆLI OG hótanir
Breta nú miða fyrst og fremst
að því að hræða Islendinga
til þess að hverfa frá stæklc-
un landhelginnar 1. sept-
ember og ganga til samninga
um hana á vegum Atlanz-
hafsbandalagsins. Munu þeir
fúsir til þess að þægja
okkur nokkru, ef við afsöl-
um rétti okkar í staðinn. Lík-
an leik léku þeir, er við stækk-
uðum landhelgina úr þrem mít-
um í fjórar, en gáfust upp,
þegar við stóðum nógu fast-
ir fyrir. Á sama hátt munum
við nú vinna sigur í þessu
máli, ef við stöndum nógu
fast á réttinum og látum
hvorki und(an hótunum né
gylliboðum.