Þjóðviljinn - 24.08.1958, Blaðsíða 4

4) — ÞJÓÐYILJINN — Sunnudagur 24, ágúst 1958
ÞlÚÐVlLllNH
Útgefandi: SamelnlnBarflokknr albfdu — Sósíallstaflokkurinn. — Rltstjórari
Magnús KJartansaon (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Fréttarltstjórl: Jón
fJarnason. — Hjagamenn: Asmi^ndur Slgurjónsson. Guðmundur Vlgfásson.
var H Jónsson. Magnús Torfi Olafsson. SigurJón Jóhannsson, Sigurður V.
J^^WÓfsson. — AuglýslngastJórl: Guðgeir Magnússon. — Rltstjórn, aí-
greiðsla. auglýaingar. prentsmiðJa: Skóla^örðustíg 19. — Bíml: 17-500 (5
línur). — Askrlftarverð kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaðak. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja ÞJÓðvilJana.
Nauðsyn áætlunarbúskapar
Tfneykslið með sementsverk-
*-*■ smiðjuna verður óhjá-
kvæmilega til að minna á
hversu mjög á það skortir að
þær framkvæmdir sem ráðist
er í hér á landi séu nægilega
undirbúnar og byggðar á
traustri þekkingu. Þetta er þvi
hættulegra sem fslendingar
eiga mörg og mikil verkefni ó-
leyst sem kosta mikið fé og
þjóðin á mikið undir því .að vel
sé á málum haldið og fjármun-
um hennar eða lánsfé sem hún
aflar til framkvæmda sinna sé
skynsamlega varið og á sem
hagkvæmastan hátt. Á þetta að
sjáifsögðu við hvort sem um er
að ræða öflun framleiðslu-
tækja, byggingar í landinu,
rafvæðingu eða stofnun stórra
iðnfyrirtækja. Allar slíkar
framkvæmdir og ótal margar
fleiri eiga og þurfa að byggjast
á staðgóðum og traustum rann-
sóknum á því hvað þjóðinni er
fært að ráðast í á hverjum
tíma, hvaða framkvæmdir eiga
að ganga fyrir öðrum og á
hvern hátt fjárfesting lands-
manna skilar þeim beztum ár-
angri sem traust efnahagsleg
undirstaða.
Qvo góðar og nauðsynlegar
sem framfarirnar eru og
svo æskilegt sem það er að
geta ráðist í sem stórstígastar
framkvæmdir í landinu kemst
þjóðin ekki hjá að gæta þess
•að grundvöllurinn sé .traustur
og byggt á haldgóðri þekkingu
eigi ekki illa að fara. Þetta
verður ekki tryggt nema horf-
ið verði frá þeim handahófs-
Oegu vinnubrögðum sem alltof
lengi hafa tíðkast og í stað
þeirra byggt á öruggri heildar-
sýn yfir þarfir og möguleika
þjóðarinnar á hverjum tíma.
íslendingar þurfa að byggja
framkvæmdir sinar á vel
skipulögðum og traustum áætl-
unarbúskap í stað handahófs-
ins, kjördæmadaðursins og
dutlunga pólitískr.a angurgapa
sem ýmist skortir þekkingu
-eða vilja til að láta raunveru-
legar þjóðarþarfir stjórna
■gerðum sínum. Þar til þetta
sjónármið er viðurkennt í
. verki má alltaf við því búast að
þjóðin standi frammi fyrir stór-
felldum afglöpum í fram-
kvæmdum sínum, að gei'ð séu
átakanleg mistök sem ieiða
fjárhagstjón og margháttaða
erfiðleika yfir einstaklinga og
þjóðina í heild. Nýjasta dæmið
um afleiðingu þessara óheppi-
Iegu og fjarstæðu vinnu-
bragða er sementsverksmiðju-
hneykslið á Akranesi, sem nú
er á allra vörum.
Ríkisstjórn íhalds og Fram-
sóknar og' stjórn sements-
verksmiðjunnar réði því að
þetta stórfyrirtæki landsmanna
var reist á stað þar sem sjálft
,'úndirstöðuaflið vantaði, þ. e. a.
s, rafmagnið. í þessu efni
sVmV
.ViV
AW
seAkþAttvr
Ritstjóri:
Sveinn Knstinsson
<®-
breytir það engu þótt íhalds-
bæjarstjórnin á Akranesi teldi
þessum aðilum trú um að
nægileg raforka væri fyrir
hendi frá Andakílsárvirkjun. í
slíku stórmáli á ekki að byggja
á umsögn þeirra sem ekki hafa
þekkingu til að bera. Þeir sem
stjóma og ábyrgð bera á fram-
kvæmdunum verða að byggja
á lilutlægum rannsóknum og.
vönduðum undirbúningi fær-
ustu kunnáttumanna en ekki
á umsögn eða fullyrðingum
fúskara og óábyrgra skrumara
eins og gert hefur verið í sem-
entsverksmiðjumálinu. Og raf-
magnsskorturinn á Akranesi
er síður en svo eini ókosturinn
við staðsetningu verksmiðjunn-
ar þar. Ofan á það að sements-
verksmiðjan er óstarfhæf þeg-
ar í upphafi nema rafmagns-
þörf hennar sé leyst af Sogs-
virkjuninni bætist svo það, að
staðsetningin ein hefur í för
með sér stórfelldan aukaskatt
á flesta notendur framleiðslu
hennar. Það kostar a. m. k.
um 10 milljónir á ári að flytja
sementið til Reykjavíkur þar
sem meginhluti þess er notaður
eða fluttur til kaupendanna út
um land. Allur þessi gífurlegi
flutningskostnaður leggst síðan
á framleiðslu verksmiðjunnar
og gerir allar byggingar í land-
inu dýrari en vera þyrfli.
T^essar .afleiðingar af handa-
hófslegum vinnubrögðum
ríkisstjórnar íhalds og Fram-
sóknar .og stjómar sements-
verksmiðjunnar blasa nú við
ölium landsmönnum. Þær
lenda af sérstökum þunga á
Reykvíkingum og öðrum íbúum
suðurlandsundirlendisins. Þeim
er ætlað að hlaupa undir bagga
þegar allt er komið í óefni og
strand og láta af hendi þá raf-
orku sem þarf til að knýja vél-
ar sementsverksmiðjunnar en
ráðamennirnir sögðu á sínum
tíma að fáanleg væri frá Anda-
kílsárvlrkjun og þess vegna
væri rétt og verjanlegt að
byggja verksmiðjuna á Akra-
nesi. Reykvíkingar og sunn-
lendingar yfirleitt verða að<s>.
taka á sig óþægindin og tjón-
ið af glappaskotum og fyrir-
hyggjuleysi forráðamannanna,
sem réðu því að Reykjavík var
sniðgengin við staðarval sem-
entsverksmiðjunnar. Og þetta
gera Reykvíkingar og sunn-
lendingar á tvennan hátt: þeir
láta af hendi raforku sem tæp-
lega er til og þeir hafa meir en
nóg not fyrir sjálfir, og á þeim
lendir fyrst og fremst sá stór-
felldi aukaskattur sem leggst
á sementið vegna rangrar stað-
setningar sementsverksmiðj-
unn.ar.
¥»au furðulegu afglöp og ó-
hæfu vinnubrögð sem upp-
vís hafa orðið í sambandi við
byggingu sementsverksmiðjunn-
Ýmsar erlendar skákfréttir
Seint í júní fór fram milli-
landakeppni milli Sovétríkj-
anna og Júgóslavíu. Tefld var
fjórföld umferð á 8 borðum.
Úrslit urðu þau, að Sovétrík-
in sigruðu með 19 Vi'. 12 '/2 .
Á fyrsta borði gérði Keres
jafnt við Gligoric 2:2.
Á öðru borði sigraði Geller
Matanovic 3:1
En á þriðja borði skildu þeir
Keres
Korsnoj og Ivkoff jafnir 2:2
o. s. frv.
Þetta er þriðja árlega skák-
keppnin í röð milli þessara
rikja.
í fyrstu keppninni 1956 sigr-
uðu Sovétríkin með 28:26 — og'
í annarri 1957 sigruðu þau
einnig með 42:22.
Hermann Pilnik varð sigur-
vegari á skákmeistaramóti Arg-
entínu í ár. Hlaut hann 13
vinninga af 16 mögulegum.
Næstir honum komu Panno og
Redolfi með 12 vinninga hvor,
þá Sanguinetti með 11 '/2, syo
Emma með IOV2 og Eliskases
og Shoeron með 10 o. s. frv.
Panno tapaði fyrir Pilnik og
var það eina tapskák hans.
★
í júní fór hinn ungi skák-
meistari Ungverja, Portiseh
með sigur af hólmi á alþjóð-
legu skákmóti í Ungverjalandi.
Hlaut hann 9 vinninga af 11
mögulegum og tapaði engri
skák. Næstur varð Tolusj Sov-
étríkjunum með 8V2 vinning.
Ungverjarnir Bilek og Szabo
ar eru sannarlega víti sem var-
ast þarf í framtíðinni ef vel á
að fara, Forráðamenn þjóðar-
innar þurfa að hafa heildarsýn
yfir þjóðarbúskapinn og fram-
kvæmdir landsmanna og byggja
áætlanir sínar og aðgerðir á
raunhæfri þekkingu og traust-
um rannsóknum hæfra kunn-
áttumanna. Hin dýru afglöp
sementsverksmiðjustjómarinnar
og fyrrverandi ríkisstjómar
mega ekki endurtaka sig. Það
verður ekki hindrað nema að
viðurkenna í verki yfirburði
og nauðsyn áætlunarbúskapar
á fslandi í stað glundroðans og
skipulagsleysisins sem alltof
lengi hefur ríkt í þessum efn-
um og valdið þjóðinni óbætan-
legu tjóni.
hlutu 7 vinnnga hvor. Ungverj-
inn Barzca, Rúmeninn Troian-
escu og Bobokoff Búlgaríu
hlutu 5 vinninga hver o. s. frv.
★
Þótt Tal hafi orðið sigurveg-
ari á sameiginlegu skákmóti
Sovétríkjanha tvö ár í röð, þá
tókst honum ekki að sigra á
skákmeistaramóti heimalands
sins, Lettlands, í ár. Varð hann
að láta sér nægja 8V2 vinning
af 11 mögulegum og háfnaði í
þriðja sæti. Efstir og jafnir
urðu þeir Gipslis og Silber
með 9 ' j vinning hvor.
★
Bandariska undrabarnið
Bobby Fjsher hefur frá því
snemma í júlí dvalið í Júgó-
slavíu og teflt æfingaskákir
við júgóslavneska meistara til
undirbúnings fyrir mótið í
Rósahöfn.
★
Brezka blaðið Manchester
Guardian ræðir í byrjun áður-
nefnds móts um sigurhorfur
einstakra keppenda. Auk Rúss-
anna fjögurra telur það eftir-
farandi skákmenn hafa mest-
ar sigurlíkur og' telur þá í
þeirri röð sem hér er gert:
Gligoric
Lai'sen
Ólafsson
Panno
Szabo
Er þetta ljóst dæmi um það
álit sem Friðrik Ólafsson nýtur
í Bretlandi og víðar erlendis.
★
Með því að ,mér hafa enn
engar skákir borizt frá Inter-
zonalmótinu þá birti ég hér
þriðju skákina úr viðureign
þeirra Gligoric og Keres frá
millilandakeppninni, sem ég
gat um áðan.
Hvít,t: Gligoric (Júgóslavía)
Svart: Keres (Sovétríkin)
Niemzo-inversk vörn.
8. ------------ cxd4
9. exd4 d5
10. cxd5 Bxc3
Þessi millileikur er ekki nauð-
synlegur, en hinsvegar fjarrí
því að vera slæmur. Svartur
má einnig leika 10. — Rxd5.
T. d. 11. De2, Rc6 12, Hf-dl,
Be7 o. s. frv.
Verra værí fyrir hvítan að
reyna að seilast eftir peði: 11.
Rxd5, Bxd2 12. Rxb6?, Dxb6
13. Dxd2, Bxf3 14. gxf3, Rc6
og svartur vinnur peðið fljót-
lega aftur með yfirburðastöðu.
11. bxc3 Dxd5
12. c4 Dd6
13. Bc3 Rb-d7
14. Hel Ha-c8
Ekki 14. — Rg4? vegna 15.
Bxh7t Kh8 16. Be4 o. s. frv.
15. h3 Hf-d8
16. Ile3 Rb5?
Sóknarhorfur hvíts voru að
vísu allgóðar fyrir þennan leik,
en nú taka þær þó fyrst á sig
raunhæfa mynd. 16. — Rdf8
var hinsvegar góður varnar-
leikur. En Keres hefur jafnan
farið betur úr hendi að tefla
sókn en vörn.
17. d5! Rc5
Eftir 17. — exd5 næði hvítur
óstöðvandi sókn með 18. Bxh7f
Kxh7 19. Rg5 o. s. frv.
18. Rg5 &6
19. Be2 Rg’J
20. Dd4 Df8
21. Dli4 h5
9
Svart: Keres.
abcdef gm
B C D E F G H
Hvítt: Gligoric.
22. Bg4!
Stöðugt harðnar á dalnum fyr-
ir Keres! Næsti leikur hans er
örvæntingarkenndur, en skák-
inni verður engan veginn
bjargað héðan af.
22. ----- f5
23. Rxe6!
Allt er visindalega útreiknað
hjá Gligoric.
23. ----- Rgxeö
Nokkru skárra væri 23. —<
Rcxe6.
24. dxe6
Nú er biskupinn friðhelgur
vegna hótunarinnar e6-e7.
24. ----- Hd-e8
25. Bxh5!
Enn fórnar biskupinn sér. Drepi
svartur hann nú, mátar hvítur
Gligoric í fjórum leikjum, 25. Dh6
26. Df6 f4
1. d4 Rf6 Keres, sem sennilega hefur ver-
2. c4 e6 ið í tímahraki, sést yfir mátið
3. Rc3 Bb4 í næsta leik. En eftir 26. —<
4. e3 c5 Hf8, ynni Gligorie einfaldlega
5. Bd3 b6 með 27. Dxg6f.
6. Rf3 Bb7 27. Df7 mát.
7. 0—0 0—0 Stuðzt við skýringar úr Scach
8. Bd2 Eclio og British Chess Magaz-
eins algengt er 8, Dc2. íne.