Þjóðviljinn - 27.08.1958, Side 4
4) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 27. ágúst 1958
Kvikmyndir gerðar eftir
rússneskra nítjándu aldar
»gum
höfunda
Kvikmyndagerðarmenn hafa
.löngum litið skáldverk hinna
klassísku rússnesku höfunda
nítjándu aldarinnar hýru
auga og sótt þangað efnivið
eða söguþráð í fjölmargar
myndir sínar. Einkum hafa
skáldsögur Púskins, Gogols,
Tolstojs og Dostoéfskís þótt
girnilegar til kvikmyndunar,
jafnt utan Rússiands og Sov-
étrikjanna sem innan, og ekki
hvað sízt nú á síðustu ái’um.
Atriði úr kvikmynd Pyi'éffs,
„Kúbank.ósökkunum“.
Verk Dostoéfskis virðast sér-
lega eftirsótt kvikmyndaefni
um þessar mundir.
* Misjafnar að gæðuni
Framangreindar kvikmynd-
ir hafa þó þótt ærið misjafn-
ar að gæðum og flestum hef-
ur verið hallmælt fyrir lít-
inn sem engan skyldieika við
skáldverkin, sem áttu að vera
til fyrirmyndar, eða beina
rangtúlkun þeirra. Sjaldan
hefur fé verið sparað til að
gera þessar kvikmyndir sem
beztar úr gai’ði á ytra borð-
inu og ieikendur að jafnaði
ekki valdir af verri endanum.
Heiðarlegar og snjallar und-
antekningar finnast þó -að
sjálfsögðu og eiga þar rúss-
neskir kvikmyndatökumenn
stærstan hlut, enda ættu þeir
að hafa á margan hátt bezta
aðstöðu til að túlka vei'k
hinna frægu landa sinna á
léreftinu, Af fyrri tima sov-
ézkum myndum, sem margir
munu minnast vegna list-
rænna tilþrifa, má nefna
,,Eftirlitsmanninn“ eftir skáld-
sögu Gogols og „Pétur
fyrsta“, sem byggð er á sam-
nefndri sögu Tolstojs.
★ Ný sovézk mynd
Eín af nýjustu sovézku
kvikmyndunum er „Fábján-
inn“, gerð eftir samnefndri
sögu Dostoéfskís. Þessi saga
hefur margsinnis verið kvik-
mynduð og a.m.k. ein mynd-
gerðin sýnd hér á landi. Sú
mynd var frönsk, fullgerð ár-
ið 1945 og sýnd í Laugaráss-
bíói í fyrra eða hittifyrra.
Aðalhlutverkið í henni lék
hjnn frægi, franski kvik-
myndaleikari Gérard Philipe,
en fullyrða má að með þessu
hlutverki bafi hann, 23 ára
gamall, vakið fyrst á sér
verulega athygli fyrir ágætan
leik; var það upphaf frægð-
arferils hans.
Þeir sem séð hafa kafla úr
fyrsta hluta hinnar nýju sov-
ézku kvikmyndar, „Fábjánan-
um“, fullyrða að þar verði
afbragðsmynd á ferðinni, en
gert er ráð fyrir að hún vei’ði
í þrem hlutum, eins og „Lygn
streymir Don“. Leikstjórinn
heitir Ivan A. Pyréff og hef-
Úr myndinni „Stríð og frið-
ur“; Natasja (Audrey Hep-
burn) við dánarbeð Andreis
(Mel Ferrer).
Ðostoéfskí
ur til þessa einkum verið
kunnur fyrir kvikmyndir af
léttara taginu, söngva- og
óperettumyndir o.þ.u.l. Hann
hóf fyrst störf sem sjálfstæð-
ur kvikmyndaleikstjóri á ár-
inu 1928, þá innan við þrí-
tugt, og hefur síðan sent frá
sér fjöidan allan af mynd-
um. Af einstökum kvikmynd-
um eftir hann mun „Óðurinn
til Síberíu“ vera kunnust hér
á landi, en af öðrum myndum
hans rná helzt geta „Kúban-
kósakkanna" frá 1950.
★ Bandarískar—franskar
Utan Sovétríkjanna hafa
mörg verk rússneskra hö£-
unda verið tekin til meðferð-
ar í kvikmyndum og með ail-
misjöfnum árangri, eins og
fyrr segir. Hér skal aðeins
drepið á fáeinar myndir sem
nýlega hefur verið lokið við
eða unnið er að í Bandaríkj-
unum eða Vestur-Evrópu.
Rétt er að nefna fyrst
bandarísk-ítölsku kvikmynd-
ina, sem gerð var eftir hinu
rnikla skáldverki Tolstojs
„Stríði og friði". Þessarar
myndar var að einhverju getið
hér í þættinum á sl. vetri, er
Tjarnai'bíó tók hana til sýn-
ingar. Óneitanlega er þetta
mikil mynd, en alls ekki heil-
steypt verk og veldur því
vonbrigðum, þrátt fyrir
ágæta frammistöðu leikend-
anna, sér í lagi Heni'y Foxida
og hjónanna Audrey Hepburn
og Mel Ferrer.
Bandaríkjamenn hafa ný-
lega kvikmyndað eina af
söguin Dostoéfskís, „Bræð-
urna Karamasoff“, og fer hin
fræga þýzk-svissneska lejk-
kona María Schell með aðal-
hlutverkið en helzti mótleik-
ari hennar er sköllótta
kvennagullið Yul Brynner.
Mynd þessi hefur hlotið mjög
misjafna dóma, svo ekki sé
dýpra tekið í árinni, og þykir
yfirleitt eiga fátt skylt við
sögu Dostoéfskís.
Við aðra af sögum Dosto-
éfskís, „Fjárhættuspilarann“,
sem áður hgfur margsinnis
vei-ið kvikmynduð, hefur hinn
ágæti franski leikstjóri
Claude Autant-Lara glímt, f
aðalhlutverkunum eru Lise-
loíte Pulver og Gérai'd Phil-
ipe. Ef að líkum lætur er hér
um að ræða eftii-tektarvei'ða
kvikmynd, því að Autant-
Lara er tvímælalaust einn af
snjöllustu kvikmyndagerðar-
mönnum heims.
Frakkar hafa einnig kvik-
inyndað „Glæp og refsingu"
eftir Dostoéfski, en saga þessi
hefur komið út í íslenzkri
þýðingu, sem kunnugt er, og
eftir henni hafa áður verið
gerðar margar kvikmyndir.
Leikstjói'inn, Georges Lamp-
in, hefur staðfært söguna svo,
að í kvikmyndinni gerist hún
í Frakklandi á vorum dögum.
Þetta þykir mislukkuð kvik-
mynd, þrátt fyrir mjög góð-
an leik Robert Hossein, Jean
Gabin, Benxard Blair og Mai'-
inu Vlady í aðalhlutverkun-
um.
„Bjai'tar nætur“, enn ein
saga eftir Dostoéfskí, hefur
verið kvikmynduð af ítölum
og Frökkum í sameiningu. í
aðalhlutvei'kum karla ei'u
Frakkinn Jean Marais og ít-
alnn Marcello Mastroianni,
en aðalkvenhlutverkið leikur
Maria Schell.
★ „Alþjóðlegar myndir“
Kvikmyndagerðarmenn frá
þrem löndum, Ítalíu, Frakk-
landi og Vestur-Þýzkalandi,
hafa nýlega lokið við töku
myndar eftir „PoIíkutska“,
einni af sögum Tolstojs. Leik-
stjórinn er ítalskur, Carmine
Gallone, sem til þessa hefur
vei'ið kunnastur fvrir gerð
óperukvikmynda. Af nokkr-
um mynda hans frá síðustu
árum má nefna „Rigoletto"
(46), „La Traviata" (48),
„II Trovatore" (48), „Dóttir
Jean Marais og Clara Clami í
„Björtum nóttum“.
Mata Hari“. (54) og þriðju
myndina um Don Camillo.
Allar þessar myndir hafa ver-
ið sýndar hér á landi. —
Þess má geta, að hinn snjalli
ítalski leikarinn Folco Lulli
leikur titilhlutverkið í „Poli-
kutska“.
Þrjár þjóðir eiga líka hlut
að gerð kvikmyndar eftir
skáldsögu Tolstojs „Uppris-
unni“, en hún hefur áður
verið kvikmynduð a.m.k, sex
sinnum. Sagt er að saga
Tolstojs sé óþekkjanleg í
kvikmyndinni, en stjómandi
hennar er þýzkui', Rolf Han-
sen, og aðalleikendurnir
Mariam Bru og Horst Buch-
holz.
Kvartað yíir aígreiðsluháttum á sementi — ,Stór-
ir'' viðskiptavinir látnir sitja íyrir öðrum — Ó-
viðunandi íramkoma íorráðamanna opinbers íyr-
irtækis.
t GÆR kom rriaður að máli
við Bæ.iarpóstinn, sárgramur
yfir þeim hætti, sem Sements-
verksmiðjan hefði á afgreiðslu
semerrts til viðskip'tavina
sinna. Hann kvaðst hafa fai'ið
á afgreiðslu Sementsverk-
smiðjunnar i Hafnarhúsinu
fyrir síðustu helgí og pantað
sér sement. Greiddi hann
tpöntun sína og fékk afhentan
miða, sem hann skyldi sýna
við skipshlið, er hann sækti
sementið. Var miðinn númer-
aður. Fá allir, sem kaupa
sement, slík afgreiðslunúmer
og á að afhenda sementið eítir
þeim í réttri röð. Var mann-
inum sagt, að röðin myndi
ekki koma að honum fyrr en
eftir mánaðamót, en hann var
xneð miða nr. 350. í gæi'morg-
, un átti hann svo leið hjá, þar
sem verið var að afhenda sem-
entið frá skipshlið. Heyrði
hann þá, að viðskiptavinur
kom með miða nr. 140 og
spurðist fyrir um, hvenær
hann myndi fá afgreiðslu. Var
honum sagt, að röðin kæmi
ekki að honunr fyrr en síðar
um daginn, og fór hann við
svo búið. Á eftir honum kom
annar viðskiptavinur og bað
um. afgreiðslu. Hafði sá af-
greiðslunúmer, sem var yfir
500. Sagðist maðurinn hafa átt
þess von, að honum yrði vísað
frá þegar í stað, og sagt að
koma ekki fyrr en eftir mán-
aðamót, en svo undarlega brá
við, að hann var tekinn fram
fyi’ir alla, sem á undan honum
voru, og afgreiddur strax með
síiaa pöntun. Af tilviljun var
sölustjóri Semeritsvelrksmiðj-
unnar staddur þarna, og
kvaðst sögumaður hafa spurt
hann hverju þessi afgreiðslu-
háttur sætti. Svaraði hann því
til, að þetta væri gert sam-
kvæmt fyrirmælum ski'ifstof-
unnai'. Hér hefði verið um að
ræða fastan viðskiptavin
(S.Í.S.) og þeir væru látnir
sitja fyrir öðrum og afgreiddir
með sínar pantánir án tillits
til þess, hvar þeir væru í núnx-
eraröðinni.
ÞETTA fyrirkomulag á sem-
entsafgi'eiðslunni sagði mað-
urinn að væri algerlega
óvióunandi. Fyrst á annað
borð væri úthlutað afgi'eiðslu-
númerum, ætti að afhenda eft-
ir þeim í réttri röð, án alls
manngreinarálits. Við því
væri ekkert að segja, þótt
menn. þyrftu að bíða eitthvað
eftir afgreiðslu, ef vei'ksmiðj-
an annaði ekki eftirspurninniV
fvrst í stað. En biðin gæti orð-
ið nokkuð löng hjá smærri
viðskiptamönn'um verksmiðj-
unnar, ef hinir stærri væi-u
látnir hafa foi'gangsrétt og
þeirra „stóru“ pantanir af-
greiddar jafnóðum og þær
berast, en hinar látnar sitja á
hakanum.
BÆJARPÓSTURINN er því
sammála, að þessir afgreiðslu-
hættir Sementsverksmiðjunnar
eru algei'lega óverjandi, og
hann þekkir þess hvergi dæmi,
að líkt sé að íarið hjá verzlun-
um, sem nota afgreiðslunúmer,
enda væri þá alveg eins hrein-
legt að sleppa alveg númerun-
unx og afgreiða bara eftir maniu
virðingum og kunningsskap.
Þetta fyrirbrigði, að mismuna
viðskiptanxönnum eftir kunn-
ingsskap og hve ,,stórir“ þeir
eru, er að visu alls ekki nýtt
í íslenzku verzlunar- og við-
skiptalífi, en það er ákaflega ó-
geðfellt og hvimleitt, og opinber
fyrirtæki, eins og Sementsverk-
smiðjan, nxega ekki láta slíkt
henda sig. Ættu forráðamenn
hennar að sjá að sér í tíma og
taka upp heilbrigðari verziun-
arhætti en hér hefur verið sagt
frá, annað sæmir ekki.
II 1 *
Steinhringlr, Hélsmen,
14 og 18 kt.. gull.
Trúlofunarhrlnglr.
Iþrottir
Framh. af 9. síðu
Hástökk:
Dahl, Svíþjóð ............... 2,12
Lansky, Tékk................. 2,10
Pettei'sson, Svíþjóð ........ 2,10
Kas.ikaroff Sovét............ 2,0S
Púll, Þýzkal................. 2,0S
Stepanoff, Sovét............. 2,06
Spjótkast:
Sidlo, Póll................. 80,18
Danielsen, Nor.............. 78,27
Kolcsar, Ungverjal.......... 75,25
Macquiet, Frakld............ 75,18
Kuisrna, Finnl.............. 74,90
Kusnetsoff, Sovét........... 73,89
800 m hlaup kvenna:
Erniolaéva, Sóvét.......... 2,06,3
Leathei’, Engl............. 2,06,6
Levitskaja Sovét........... 2,06,6
Dösei’, Þýzkal............. 2,08,2
Mukhanova, Sovét........... 2,08,4
Schiller, Þýzkal........... 2,10,2
4x100 m boðhlaup kvenna:
Sovétríkin .................. 45,3
England ..................... 46,0
Pólland ................... 46,0
Holland...................... 46,2
Ítalía ...................... 46,3
Þýzkaland ................... 46,4