Þjóðviljinn - 27.08.1958, Qupperneq 6
6) — ÞJÓÐVILJINN — Miðvikudagur 27. ágúst 1958
Þióðviljinn
ÚtBefandi: SameminBarflokkar alþýöu — Bósfallstaflokkurlnn. — Rltstjórar:
Magnús KJartansson (áb.). Slgurður Guðmundsson. - Fréttarltstjóri: Jón
BJarnason. — Bluðamenn: Asmundur Sigurjónsson. Quðmundur Vlgíússon,
. Ivar H Jónsson. Magnús Torfl Ólafsson, Slgurjón Jóhannsson, Slgurður V.
FHsþjófsson. _ AuglýsingastJðri: Guðgeir Magnússon. — Rltstjóm, af-
greiðsla. auglýslngar, prentsmiðja: Skóla.örðustíg 19. — Sfml: 17-500 (5
línur). — Askrlftarverð kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni: kr. 27 ann-
arsstaðai. - Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja ÞJóðvUJana.
Afstaða Morgunblaðsins
'C'imm dagar eru nú eftir þar
til landhelgi okkar vexður
stækkuð í 12 mílur og tauga-
stríðið gegn íslendingum er
komið á úrslitastig. Einkanlega
brezku blöðin eru full af fregn-
um um landhelgismálið, og
hingað er kominn herskari af
brezkum blaðamönnum til þess
að fylgjast nákvæmlega með
öllu sem íslendingar segj.a og
gera þessa síðustu daga. Við
erum undir smásjá, og þau
sjaldgæfu tíðindi gerast að
bvert orð íslenzkra stjómmála-
manna og blaða er vegið og
metið og það sem hægt er að
nota er birt á erlendum vett-
vangi með tilheyrandi athuga-
serndum — og oft og einatt
rangsnúið, misskilið og afbak-
að. Þau brezk blöð, sem tengd-
ust eru útgerðarmönnum, nota
hverja deilu sem hér kemur
upp sem sönnun þess að ís-
lendingar séu engan veginn á
einu máli um stækkun land-
helginnar og hverja aðfinnslu
um framkvæmdaatriði túlka
þau sem svo að andstaðan gegn
stækkuninni fari vaxandi.
U'yrir þessa menn hefur Morg-
unblaðið að undanförnu ver-
ið ótæmandi auðsuppspretta.
Það blað hefur nú vikum sam-
an verið barmafullt af ólund
út af landheigismálinu. Rit-
stjórinn hefur skýrt frá því
hvernig hann hafi falið blaða-
mönnum sinum að safna sam-
an erlendum kviksögum, og
síðan hafa hinar fáránlegustu
fregnir útlendra blaða verið
blásnar upp sem mikil speki,
og því næst heimtaðar skýring-
ar af íslenzku ríkisstjórninni.
Allar skrifborðsbollaleggingar
erlendra blaðamanna, einnig
þeirra sem ekkert hafa vitað
í sinn haus en beitt hugarflug-
inu í staðinn, hafa orðið að
stórmerkilegum tíðindum á síð-
um Morgunblaðsins, og þegar
aðalritstjórinn var búinn að
safna nægilega mörgum ,,kvik-
sögum“ fór hann að heimta
samfellda skýrslu af ríkis-
stjórninni á grundvelli þessa
erlenda þvaðurs.
T.að er t.d. mjög vinsæl kenn-
■*■ ing í sumum brezkum blöð-
um að í rauninni vilji engir
stækka landhelgina nema
„kommúnistar“, þarna sé að-
eins um að ræða samsæri
„hins alþjóðlega kommúnisma"
að undirlagi Rússa til þess að
steypa Atlanzhafsbandalaginu
í glötun. Þessar kenningar
þykja mikill fengur í kviksögu-
söfnum Bjarna Benediktssonar,
og hann ýtir undir eins og
hugkvæmnin frekast leyfif.
Þannig reynir hann nú dag'
eftir dag að búa til einhverja
ógnarlega leyndardóma kring-
um ferð Lúðvíks Jósepssonar
viðskiptamálaráðherra til Sov-
étríkjanna og vill umfram allt
tengja það ferðalag við land-
helgismálið, þótt Lúðvík hafi
fyrir löngu skýrt frá erindi
sínu. Birtir Bjarni enn sem
fyrr allar finnanlegar erlendar
kviksögur, og síðan verða skrif
hans sjálfs tilefni í nýjar
kviksögur, sem þvínæst eru
endurbirtar og þannig koll af
kolli.
Fn allan þennan tíma hefur
-*-J Morgunblaðið ekki birt
eina einustu grein, að eig-
in frumkvæði, til stuðnings
málstað íslendinga í landhelg-
ismálinu. Gildir einu hversu
fáránleg ósannindi eru birt í
erlendum blöðum um íslend-
inga; Morgunblaðið birtir ó-
sannindin en svarar þeim aldr-
ei. Engin grein hefur verið
samin af Morgunblaðsmönnum
að undanförnu um sögulegan
rétt íslendinga í landhelgis-
málinu, þar hefur ekkert ver-
ið sagt um efnahagslega lífs-
nauðsyn fslendinga, ekkert hef-
ur verið á það minnzt að að-
gerðir fslendinga eru i fullu
samræmi við alþjóðalög, þar
þykir engum tíðindum sæta að
allur þorri þeirra þjóða, sem
stunda veiðar á fslandsmiðum,
hefur þegar lýst yfir því fyrir-
fram að 12 mílna landhelgin
verði virt. íslenzk rök hljóta
ekkert rúm á síðum Morgun-
blaðsins, aðeins erlendar kvik-
sögur; og þær hljóta þeim mun
meira rúm sem þær eru fárán-
legri.
1 uðvitað veita erlendir blaða-
menn þessu nákvæma at-
hygli, og þeir draga af því þá
ályktun að Sjálfstæðisflokkur-
inn sé andvígur stækkun land-
helgjnnar. Að sjálfsögðu er
þessi ályktun röng, Sjálfstæðis-
flokksmenn um land allt styðja
aðgerðir ríkisstjórnarinnar í
landhelgismálinu af heilum hug
eins og aðrir landsmenn, og
gagnrýni þeirra á afstöðu
Morgunblaðsins fer vaxandi
með degi hverjum. Framkoma
Morgunblaðsins sýnir aðeins
þröngsýnj, illgirni og pólitíska
minnimáttarkennd Bjama
Benediktssonar. Hann getur
ekki þolað það að pólitískir
andstæðingar hans leiði til sig-
urs eitthvert afdrifaríkasta
stórmál íslenzku þjóðarinnar,
hann vonar með sjálfum sér
að einhver mistök verði gerð,
að íslendingar lendi í ógöng-
um. Allur hinn neikvæði mál-
flutningur hans gefur ömurlega
mynd af pólitískri lítilmennsku,
þar sem vanmáttug öfund verð-
ur yfirsterkari hagsmunum og
lífsnauðsyn íslenzku þjóðarinn-
ar.
A fstaða Morgunblaðsins mun
hafa önnur áhrif en þau
sem aðalritstjórinn ætlast til.
Hún mun að vísu ýta undir
kviksögur erlendis, en þær
skipta ekki meginináli. Hins
vegar mun hún vekja andúð
fjölmargra íslendnga á þeim
flokksleiðtogum, sem bregðast
svo smámannlega við á úr-
slitastund.
Bréf til Únnu
frá Málfríáf Eitiar§dóttur
Þá kom ég þar sem er og
var og verður og skein þar sól
inn um gluggana allan daginn
í nýja húsinu, en gamia hús-
ið er brunarúst og þeir sem
þekktu það og bjuggu í því
vilja endurreisa þetta hús til
þess að sjá dagana líða þar
óræða fram í eilífðar djúp.
En elzti bærinn hjúfrar sig
að hlíðinni því líkast sem sé
hann sprottinn út úr henni
sjálfgerður, og einmitt þar
sem bezt fer að hann standi.
Og gaflinum hefur sprottið
það lag, sem eitt hæfir slík-
um gafli, og frá hlið að sjá
hefur mænirinn hina réttu
sveigju: hann er söðulbakað-
ur, en þá er inn er komið,
taka fyrst við jarðgöng eins
og verið sé að smjúga í jörð,
en síðar baðstofan, sköruð
borðum, og einn gluggi á suð-
urgafli, um þann glugga hef-
ur oft skinið sól. Notalegur
þefur er í baðstofu þessari,
og samkvæmt kenningum
pseudo-vitringa um undarlega
hluti, getur verið að hin öldnu
hjón sitji enn þama inni í
einhverju hólfi tímans og séu
að spinna spunann sinn enda-
lausa á rokk sinn með rokk-
hljóði eilífðarinnar, við niðinn
í ánni og í gilinu handan við
dalinn. Tal þeirra hnígur
sjálft eins og hægur kliður
meðan sól kemur á glugga og
hverfur af glugga, meðan
þröstur kvakar og hrafn
gargar, en hvorki moldar-
veggir né þekja megna að
byrgja úti heiðríkjuna og
kvöldbjarmann, hvaðeina sem
úti er, kemur á vit
manns inni, þangað kemur
skin stjama af gnótt sinni,
rennur í brjóst með draumi,
og aldrei hverfa hin öldnu
hjón af brík sinni í hinu sér-
staka hólfi tímans.
1 framhýsinu ilmar af
brenndum lurkum og brenndri
fl'ögu, askan hvílir þar hvít-
grá í rökkri, örþunnar, svif-
léttar flögur af ösku breið-
ast yfir allt, en lítið ljós kem-
að ofan sem gráhjúpaður
geisli. Krof hanga í ræfrinu,
bógar og læri, því þetta er
reykhús húsfreyjunnar á bæn-
um.
Eg þykist ekki vera þess
umkomin að segja fyrir um
neitt, hvað gera skuli, en þó
langar mig til að beina þeirri
spurn til þeirra sem ráð hafa
í hendi sér, hvort ekki muni
vera af því eftirsjá, að af-
henda gamla bæinn á Úlfsfc"ð-
um í Hálsasveit glatkistunni,
því hann er þokkasælli en aðr-
ir bæir sem ég hef séð, og sá
ég þó nokkuð marga á lang-
ferð minni um landið á dögun-
um. Væri ekki vert að rétta
við þennan hrömandi bæ, og
reisa aftur þær burstir sem
fallnar em, safna síðan þang-
að gripum, sem til em á
strjálingi á bæjunum í hér-
aðinu, og ekki er enn búið að
fleygja? Byggðasafn trúi ég
að slíkt sé kallað, og mun
vera til í Glaumbæ, á Keld-
um og ugglaust víðar.
Hvar sem komið er á þess-
ari leið, lifir ljóð og saga, og
þar er margt gott Ijóð innan
um, en hvergi ber af jafn und-
arlegt skin og við Hvalfjörð,
því sú saga, sem þar varð að
Ijóði, er ákaflega gömul og
ættuð langt að sunnan og
austan, en haldið er að hún
hafi mengast ýmri hérvillu
á leiðinni. Svo þegar kemur að
Barnafossi, verður þar fyrir
Ijcðið og börnin sem stikluðu
á bogann fram, betur að heyra
vatna glamm, og í Rauðsgili
hitti ég ljóð, og fremur tvö
en eitt, og með sínu mótinu
hvort. Einnig í Reykholti, þar
þyngdi í lofti þögult kvöld.
Og hvílíkur grúi af sögum
lifir þarna í hverjum stað,
frá því ætla ég ekki að segja,
og enn em sögur að gerast,
þó enginn skrái þær, og skáld
sitja á bæjunum og kallast
bændur. Á Húsafelli lifir
kyæðið um steininn þunga,
sem Helgi Péturss hampaði í
brjósthæð flötum, en það hef-
ur enginn annar getað gert.
Kristleifur Þorsteinss. kemur
honum álíka hátt með þvi að
reisa hann fyrst á rönd, en
það er miklu betra tak. Síðan
gengur hann með hann tvo
liringi kringum kvíamar, legg-
ur hann af sér stillt, lítur upp,
brosir, kveinkar sér ekki.
Kvíahella heitir þessi steinn,
og sagður vera 360 pund að
þyngd. Um hann orti Grímur
Thomsen kvæðið Snorratak.
Húsafell er í kvos milli
fjalla, þar fyrir framan em:
óbyggðir, og ekki líft nema
jötnum og hrímþursum,
draugum, álfum og útilegu-
mönnum og kvað vera fullt
af þessu á kreiki, en ekki
veit ég sönnur á því. Heyrt
hef ég einnig að niðri
í gjá einni ekki alllangt frá
bænum sjáist niður í hið vell-
andi Helvíti, Iogar sjáist leika,
hljóð heyrist, og að Snorri
sjálfur hafi vitað af þessu
uppgönguauga, og haft það
til að sýna vantrúuðum, sem
hin argvítuga villa upplýs-
ingastefnan hafði náð tökum
á.
Bær þessi blómgast nú, svo
sem flestir bæir gera, þar eru
hús í smíðum, og kirkja, hún
kallast hörgurinn. Óvígð er
hún enn.
Eg gat þess, að í sveit-
inni lifðu ljóð og sögur og
að þjóðsögur væm enn á
sveimi að leita eér höfundar,
og mega þær ekki týnast. Af
þeim er í sveit þessari frægust
sagan af þeim presti, sem
mestur var héraðshöfðingi svo
hann skyggir á alla eem eft-
ir komu, og ekki þóttu ráð
ráðin nema hann réði þeim,
engin landamerki rétt ákveðin,
nema hann gerði það, enginn
hjúskapur rétt stofnaður
nema af honum væri, hann var
búhöldur svo af bar og af ráð-
deild hans fara margar sögur.
Kirkjuna, sem enn stendur,
lét hann byggja, og er hún
fegurst af þeim timbur- og
bárujámskirkjum, sem ég hef
séð, og er þó raunar hægt
við að jafnast. Yfir kórnum
er bútur af fastastjörnuhimni
hinnar Ptolemæisku heims-
myndar, og aldrei kemur skin
af þeim stjömum, né færist
■dýpt í þann himin, og þarna
á þessum stað, var honum af
örlögunum ætlaður hinn
hinzti samastaður, sem
nokkru því sem ekki gagnar
neitt framar. Það kom i hlut
þessa hins ágæta prests og
héraðshöfðingja, að setja
fastastjörnuhimininn niður
þar sem endalok hans verða
ákvörðuð fullnuð þegar kirkja
þessi verður rifin eða himinn-
inn tekinn úr henni.
Lík stóð uppi í kirkjunni
þegar ég kom þar, og hafði
hljótt um sig, og ekki fékkst
úr því skorið af hverjum líkið
var, og svona óska ég að far-
ið verði með liki mínu, að það
verði látið standa uppi ein-
samalt og nafnlaust í þögn í
auðri kirkju, og síðan brennt
eða hulið. Altaristaflan er lik-
lega eftirmynd áf eftirmynd
af mynd eftir danskan mál-
ara (Carl Bloch?), og varð
kurr í dalnum, þegar mjTDdin
kom, og vildu sumir láta táka
hana, en það varð ekki. Letur
er undir mjmdinni, og hljóðar
svo: Kommer til mig alle sora
arbeten och æren betungade
og jag wii wedercwika Eder.
Danska er þetta ekki, né
sænska, né þýzka, en sýníst
vera blendingur úr öllum
þessum málum. Ártal er á
myndinni, 1907.
Efast nokkur...
Framhald af 12. síðu.
Teknar af Bandaríkjamanni 3
pakkalengjur (carton) af vindl-
ingum og 2 pokar af sælgæti.
Gert upptækt. ENGIN SÉKT,
AÐEINS ÁMINNING.
Teknar af Bandaríkjamanni 2
pakkalengjur (carton) af vindl-
ingum, gert upptækt. MADUR-
INN FÉKK ENGA SEKT. AÐ-
EINS ÁMINNINGU.
Þegar menn hafa í næði at-
hugað samræmið í þessum gerð-
um mannsins, ætti vonandi að
fara að renna upp ljós fyrir
þeim hversvegna ríkissjóður
kostar 100 þús. kr. árlega til að
flytja hann í og úr vinnu.
Stundum kvað hann gera rík-
inu þann sóma að verða heldur
drukkinn á skemmtistöðum her-
námsliðsins, svo það leiti jafn-
vel til ísl. lögreglunnar til að
fjarlægja fulltrúann. — Undir
slíkum kringumstæðum kvað
hann kalla sig lögreglustjórann
á Keflavíkurflugvelli.
Talsvert mun hafa verið gert
að því í lögsagnarumdæmi lög—
reglustjórans á Keflavíkurflug-
velli að taka svonefndan her-
mannagjaldeyri af fólki og gera
upptækan með dómssátt eða
dómi. Hinsvegar kváðu slíkir
dómar ekki hafa staðizt fyrir
hæstarétti. Hefur því sú spurn-
ing vaknað hvort ekki þyj-fti
eitthvert lágmark af dómum er
stæðust til þess að menn gætu
haldið dómaraembætti eða verið
fulltrúar við slík embæ.tti.