Þjóðviljinn - 11.09.1958, Síða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 11. september 1958
ÞlÓÐVlLJINN
Útsefandl: Bamelnln»arflokknr alÞfBn — SÓBÍallstaflokkurlnn. — RltatJórari
Magrnús KJartansson (Ab.), SlíurCur OuCmundsson. — FréttarltstJörl: Jón
BJarnason. — Qlaöamenn: Ásmundur Slgurjónsson, Quðmundur Vlgfússon.
ívar H. Jónsson, Macnús Torfl Ólaísson, Sigurjón Jóhannsson. Slgurður V.
FH5t>j6Í88on. — AuglýsingastJórl: Ouðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
sreiðsla. auglýslngar, prentsmiðJa: Skóla.örðustíg 19. — Síml: 17-500 (ö
linur). — ÁskrlftarverO kr. 30 á mán. í Reykjavfk og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaOai. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmlðja ÞJóðvllJana.
Með lögum skal land byggja
Sakbomingur —
ekki samningsaðili
T?ramkoma Breta í landhelgi
íslands hefur nú þegar orð-
ið þeim til varanlegrar smánar.
Ofbeldi þeirra er fordæmt um
allan heim, heiður og álit
brezku þjóðarinnar hefur ver-
ið dregið í sorpið. Sökin er í-
haldstjórnarinnar og togaraeig-
endanna sem ekki geta hugs-
að til að láta af ránfiski sínu á
íslandsmiðum og leggja því of-
urkapp á að brjóta niður land-
helgi íslands. En það er ekki
einungis að Bretar hafi bakað
sér varanlega smán með fram-
komu sinni á íslandsmiðum nú
í september, heldur hafa þeir
einnig gert sig skoplega í aug-
um heimsins. Munurinn á
stærð þjóðanna sem þama eig-
ast við er of mikill til þess
að framkoma stórveldisins
verði ekki um leið dálítið bros-
leg. Munurinn á einu mesta
herveldi heimsins og þjóð sem
engan her hefur og ekki vill
eiga her er einnig á þá lund
að hann gerir árás Breta ekki
einungis smánarlega heldur og
dálitið skoplega. Og ýmis við-
brögð Breta síðustu dagana
benda til þess að þeim finnist
ekki síður erfitt að búa við
skop heimsblaðanna en að lifa
við smán.
Þó mun alvara málsins verða
brezku íhaldsstjórninni
þyngri í skauti en skopjið.
Brezk blöð eru enn að reyna
að láta líta svo út að land-
helgismál ísiendinga sé enn
þann dag í dag á einhverskon-
ar óútkljáðu deilustigi, tala um
að skjóta þessari „deilu“ til
einhvers dómstóls eða þá að Is-
lendingar muni einhvern næsta
dag setjast að samningsborði
með sjóræningjastjórninni
brezku og taka að semja um
undanhald frá tólf mílna land-
heiginni eða um meiri eða
minni sérréttindi til handa
brezku veiðiræningjunum. Væri
æskilegt að Bretar færu senn
að gera sér ljóst að ákvörðun
íslendinga um stækkun land-
helginnar er ekki framar á
neinu deilu- eða umræðustigi,
heldur gerður hlutur, stað-
reynd sem ekki verður hagg-
að. Setji Bretar traust sitt á
einhverja íslenzka stjórnmála-
menn í landhelgismálinu, eins
og mjög oft. hefur verið ympr-
að á í erlendum blöðum nú í
sumar, er ekki siður nauðsyn
að gera sér það ljóst, að eftir
árás brezkra herskipa á ís-
lenzku landhelgina er enginn
sá íslenzkur stjórnmálamaður
til sem þyrði að ganga til
samninga við Breta eða neina
•aðra um undanhald frá 12
mílna Iandhelgislinunni eða
nein fríðindi innan hennar fyr-
ir erlend veiðiskip. Bretum er
því jafngott að hætta strax að
gera sér vonir um að eiga eftir
að mæta íslendingum fyrir ein-
hverjum dómstóli eða á ein-
hverri ráðstefnu þar sem dæmt
verði um eða makkað hvort
landhelgi íslands skuli vera
tólf mílur eða ekki. Því máli
er ráðið til lykta og við’ á-
kvörðun íslendinga í málinu
verður ekki haggað.
IJretar eiga hins vegar eftir
** að mæta íslendingum í
þessu máli. En það verður ekki
til þess að makka um undan-
hald, Brezk stjómarvöld munu
þar fá að svara til sakar fyr-
ir hina svívirðilegu árás gegn
landhelgi og fullveldi ísiands.
Allir fslendingar sem það nafn
eiga skilið ætlast til þess að
sökum verði lýst á hendur
brezku ofbeldismönnunum og
þess krafizt að þeir bæti fyrir
afglöp sín og tjón sem unnið
hefur verið. Brezka íhalds-
stjórnin ætti að gera sér Ijóst
að á íslandi er litið á hana sem
sakborníng en ekki samnings-
aðila. Og henni er rétt að
gera sér ljóst að þannig er litið
á málið af fslendingum í öllum
stjómmálaflokkum landsins, og
enginn stjórnmálaforingi treyst-
ir sér til að ganga gegn því
geysiöfluga og einhuga almenn-
ingsáliti sem skapazt hefur á ís-
landi í málinu, jafnvel þó hann
hafði tilhneygingar til að taka
að þvæla um landhelgismálið
við erlenda aðila eins og því
væri enn ekki endanlega ráð-
ið til lykta.
TT'undur Sósíalistafélags
Reykjavíkur í fyrrakvöld
samþykkti einróma kröfuna um
að ofbeldisverkum Breta yrði
svarað með því að kalla heim
ambassador fslands í London
og kæra Bretland fyrir Sam-
einuðu þjóðunum, Jafnframt
benti fundurinn á þá fáránlegu
staðreynd að það skuli vera
forusturíki Atlanzhafsbanda-
lagsins sem hagi sér þannig,
og sanni framferði Breta nauð-
syn þess að íslendingar segi sig
úr því þokkalega hernaðar-
bandalagi. Þessar kröfur, ein
eða fleiri þeirra, hafa hljómað
í samþykktum félagssamtaka
um allt land og eru bomar
fram af vaxandi þunga. Það er
raunar ein og sama krafan, í
ýmsum myndum: Að íslenzk
stjórnarvöld sýni í framkvæmd
þann þjóðarvilja að litið sé á
brezku íhaldsstjórnina sem sak-
borning en ekki samningsaðila.
Vér íslendingar stöndum nú
frammi fyrir þeirri sárbeizku
staðreynd að eitt af bandaiags-
ríkjum okkar (og vinaþjóð)
hefur framið á okkur réttar-
brot, beitt okkur vopnuðu of-
beldi í krafti hervalds síns og
stærðarmunar — og fyrir
hvað? Fyrir það eitt að vilja
vera þjóð, hafa sjálfsákvörðun-
arrétt um íslenzk mál og mega
lifa áfram í frjálsu landi, eiga
framtið og sögu.
Það er viðurkennd staðreynd
að okkur sé lífsspursmál að
vemda fiskstofn vorn. Það er
líka viðurkennd staðreynd að
íslendingar byggja lífsafkomu
sína að 97% á sjávarafurðum.
Þó býst eitt stærsta herveldi
heims til að ræna okkur lífs-
björginni, velur sjálfu sér
þjófsorð og niðingsheiti til við-
bótar í afbrotasögu sína, Og
hvað gera hin bandalagsríkin
til verndar vopnlausri þjóð í
baráttu hennar fyrir tilveru
sinni og sjálfsákvörðunar-
rétti? Ekkert, hreint ekkert;
Hvað sannar það? Það sannar
að hemaðarbandalög eru stofn-
uð til verndar hagsmunum
stórþjóðanna á kostnað smá-
ríkjanna, en ekki þeim til
verndar.
Vér höfum hér erlendan hér
á vegum þessa sama bandalags,
höfum léð þeim land vort til
dvalar til þess eins að þeir
vemduðu oss fyrir ofbeldis- og
kúgunaraðgerðum hvaða þjóð-
ar sem væri, en jafnvel þeirra
marglofaða vernd bregzt al-
gerlega þegar á reynir. Þá kúra
þeir sem rottur í gorkúlum
sínum suður á Miðnesheiði og
hafast ei að, en til að sýna
okkur mátt sinn og megin,
hóta þeir Kínverjum stríði til
að verja Kvemoj. ^
Við íslendingar vissum að
þeir voru aumingjar, en við
trúðum ekki, að þeir væru
blauðir líka, en nú er Það lýð-
um ljóst. Vér íslendingar kær-
um okkur ekki um vopnaða
vemd frá neinni þjóð, hvorki
nú né endranær, það samrým-
ist ekki hugsjónakerfi okkar,
menningu eða sögu, en við
krefjumst málefnalegrar vernd-
ar bandalagsþjóða vorra og
því fremur sem rétturinn er
skýlaust okkar megin. Ef stór-
þjóðir viðurkenna tilverurétt
smáþjóða hlýtur það nú að
verða að koma í )jós, svo al-
gerlega sérstætt er þetta mál
og skírskotar til réttarvitund-
ar og siðferðisþroska allra
þjóða heims.
Það skeði fyrir nokkrum ár-
um að Rússar færðu út land-
helgi sína í 12 sjómílur. Hvað
gerðu Bretar þá? Þeir stein-
þögðu, voru þeir hræddir við
björninn? En nú gegnir öðru
máli, hér eiga þeir allskostar
við lambið.
Með gapandi fallbyssukjöft-
um og æðandi vígdrekum skal
kunngera okkur réttlætið,
menninguna, frelsið eins og
Bretar þekkja það bezt. Með
hervaldi skal stela frá okkur,
með hervaldi skal ræna mönn-
um frá skyldustörfum og fang-
elsa þá, landsréttindum og
arfleifð, allt í nafni friðar,
lýðræðis, frelsis og mannrétt-
inda. Skyldi ekki Bretum vefj-
ast tunga um tönn er Þeir vilja
taka sér þau orð í munn í
framtíðinni, skyldu þeir kinn-
roðalaust geta gælt við þau
hugtök framan í okkur íslend-
inga hér eftir sem hingað til?
Það á eftir að koma i Ijós, en
hitt hefur oft komið í ljós að
Bretar kunna ekki að skamm-
ast sin.
Torvelt mun Bretum verða
að má þennan sinn smánar-
blett af spjöldum sögunnar,
hann mun standa svo lengi
sem heimur verður byggður,
himinhrópandi um ódrengskap
siðleysi og vanþroska Breta,
mitt í mannréttinda- og lýð-
ræðisskrumi þeirra, byggðu á
aldagamalli nýlendukúgunar-
stefnu. Þeir eru svo fastheldn-
ir Bretar (og stoltir af því)
að það mun sennilega taka þá
aldir að skilja að sú stefna
tilheyrir löngu liðnum dögum.
Hafi brezkir stjórnmálamenn
búizt við því að beygja okkur
íslendinga með því að beina
að okkur fallbyssum og víg-
drekum áttu þeir að kynna sér
betur sögu vora: Allir slikir
tilburðir hafa orðið til þess
að gera okkur að einni sál,
einum anda, einni hönd.
Við höfum lifað af aldalanga
kúgun, barizt við eld og ísa,
sult og drepsóttir tómhentir,
rúnir inn að skinni af öðrum
í skjóli hervalds og andlegs
þroskaleysis, og sigrað, ekki
með fallbyssum, heldur rökum.
Tungan er okkar vopn, hún er
hvassari brezkum fallbyssum,
stækri brezkum vigdrekum, há-
leitari brezkum þjóðarremb-
ingi; gegn henni er brezka her-
veldið vopnláust, og eftir því
sem þeir heimska sig lengur
verður skömm þeirra meiri, ó-
sigurinn stærri.
Vér íslendingar svíkjum
aldrei hugsjón vora, vér mun-
um framkvæma hagsmunamál
vor og byggja upp framtíð
vora án samráðs við
Breta, alveg eins og
vér höfum skaþað sögu
vora, menningu og bókmennt-
ir án hjálpar frá þeim. Véú
munum ekki sýna þeim fjand-
skap, aðeins lítilsvirðingu; vér
munum ekki sækjast eftir vin-
fengi við þá eðá samskiptum,
vitum ekki af þeim, enda eru
þeir nú orðnir svefns þurfi eft- -■
ir hetjudáðirnar og múnu að
sjálfsögðu hvílast um Stund á
sigurmottum sjórsehingja sinhá',
vonlegt þeir "hSfi hægá'
drauma.
Bretar segjast vera iilbúnh’
til samninga um landhelgismal-
ið;1 um hvað aela þeir að semja?'
Þeir segja þetta lögleysu; eru
Bretar vanir að semja um lög-
leysur? Mig undrar ekki þó
fjaðrirnar hafi rúizt heimsveld- ■
inu fyrst grundvöllurinn var-'
samningur, byggður á lögleys-
um.
Vér íslendingar erum vanir
öðru; við krefjumst réttar vorá
af djörfung og festu hver sem í
hlut á, beitum lögum og réttind-
um, því að með lögum skal
land byggja en ólögum éyða.
Þetta er aldagamalt spakmæli
hér uppi á Islandi, sem sagan
hefur geymt og hefur endurnýj-
azt með hverri nýrri kynslóð,
og eru einkunnarorð hvers ein-
asta sanns íslendings, greipt í
sál hans og hjarta, hymingar-
steinn framvindu vorrar og til-
veru. Það er brynjan sem Bret-
ar þurfa’ í gegnum og hún er
traust sem Sygnýjar hár,
Ingólfur Sigurðsson.
Jóhann J. .E. Kúld:
Hvað tossar nú jneistarí Hvítur 7
Ég var að róta í gömlum
skjölum, og rakst. þá á gulnað
pappírsblað dagsett 7,: júlí
1945. Þetta er vottorð með
þökkum fyrir að hafa starfað
í björgunarliði brezka sjóhers-
ins frá 20. okt. 1942. Þegar ég
lít nú á þetta vottorð og rifja
upp í huganum ýmsa atburði
sem skeðu á þessu tæplega
þriggja ára tímabili, þegar ég
ásamt nokkrum öðrum íslend-
ingum starfaði að því að
bjarga öllum sem bjargað varð
úr helgreipum Ægis og víg-
véla, mönnum, skipum og verð-
mætum, þá fer ekki hjá því,
að hugurinn leiti út á íslenzku
fiskimiðin í dag, þar sem brezki
fiotinn er að traðka á íslenzk-
um lögum og vernda veiðiþjófa
í landhelginni.
Á hverja treystu brezku for-.
ingjarnir í björgunarliði sjó-
hersins þegar mikið lá við?
Voru það brezkir sjóliðar? Nei,
það voru hinir fjórtán íslend-
ingar björgunarsveitarinnar,
sem fyrst og fremst var treyst
á. Ég kynntist ýmsum brezkum
sjóiiðsforingjum á þessu tíma-
bili, og lærði að meta marga
kosti þeirra, og sé einhver þess-
ara manna nú um borð í
brezku vígdrekunum við að
vernda veiðiþjófnað á íslenzk-
um fiskimiðum, þá trúi ég
ekki öðru en áð þeim líði illa
við þau störf. Enda munu þeir
gera sér fuila grein fyrir þvi,
eftir fyrri kýriní, að þetta starf
er vónlaust verk. Hvað hugsar
nú meistari Hvítur sé hann
ofar moldu, þegar hann heyr-
ir fregnirnar af íslandsmiðum,
þar sem vígfloti hennar hátign-
ar hefur ráðizt inn í íslenzka
landhelgi til að stunda þar
ræningjastörf.
Einmitt innan þessarar land-
helgi var meistari Hvítur mik-
ið að störfum á stríðsárunum,
og vaidi sér þá jafnan til fylgd-
ar íslendinga björgunarsveitar-
innar. En það voru ekki ræn-
ingjastörf sem þá voru unnin
hér í landhelginni heldur
björgunarstörf. Enda er það
svo, að kynni brezkra og ís-
lenzkra sjómanna hafa löngum
verið tengd björgun úr háska.
„Ég tek mína menn“, sagði
meistari Hvítur jafnan ef hann
hugðist ieggja út til stórræða.
En þessir „minir menn“ það
voru íslenzku sjómennimir í
liðinu.
Ef nú meistari Hvítur, sem
er mikilsvirtur Grímsbæjarbúi,
er staddur sem atvinnuforingi
hennar hátignar á íslandsmið-
Framhald á 11. síðu.