Þjóðviljinn - 25.09.1958, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 25. september 1958 —- ÞJÓÐVILJINN — (7
Annan daginn minn í Stokk-
hólmi, svalan vordag, sól á
lofíi, mikið skýjafar, komst
ég með hjálp borgarkortsins alla
leið til Upplandsgatan 4, en í
hverfinu þar í kringum Bam-
husgatari eiga alþýðusamtökin
sænsku hvert stórhýsið öðru
giæsilegra og eru enn að
byggja þar í stórum sniðum.
í éirini þessara stórbygginga,
í prýðilegu húsnæði, er Al-
þýðusafnið, Arbetarrörelsens
Arkiv, sameign sænska Al-
þýðusambandsins og Alþýðu-
flokksins, flutti hingað 1940.
Hér var einn sá staður sem
ég' hafði sagt sendiherranum
sænska eftir vandlega urnhugs-
un að ég þyrfti að kynnast í
Svíþjóð. Lidén ritstjóri, í
blaðadeild sænska utanríkis-
ráðuneytisins, hafði beðið
starfsfólkið að vera mér inn-
anhandar, en ég held að óhætt
væri að koma þangað ókynnt-
ur. Þama í safninu eins og
hvarvetna þar sem ég leitaði'
til trúnaðarmanna sænsku
verkalýðshreyfingarinnar átti
ég að mæta bróðurlegu orði og
viðmóti, alúð og hjálpsemi.
Mér virtist þjóðsagan um
stirfni Svia við ókunnuga á-
líka vel grunduð og þjóðsagan
er sundurgreint og skráð allt
*a' •- . ,■■■ **•
það efni Sgm til éafnsiriá kem-
ur, og þar er geymd skráin
mikla, sem ná mun yfir allt
að 400 þúsund safnmuni af
ýmsu tagi. Henni e,r fyrst rað-
að eftir löndum, og síðan marg-
skipt innan hvers lands, svo
mjög fljótlegt er og greiðlegt
að ganga að hverju því sem
safnið á várðandi verkalýðs-
hreyfingu hvers lands eða ein-
-staka þætti hennar.
Til vinstri við ganginn er
svo lestrar- og vinnusalur og
eru þar 12 vinnuborð og rúm
fyrir fleiri. Þar eru í hillum
fyrir stafni handbókasafn, upp-
sláttarrit um sænska verka-
lýðshreýfingu og alþjóðlega,
orðabækur (þar á meðal Blön-
dalsorðabók) o.fl. Annar vegg-
ur salarins er nær samfelldir
gluggar en á þeim veggnum
sem að ganginum snýr eru fjór-
ar langar skáhillur með tima-
ritum um verkalýðshreyf-
ingu og sósíalisma á fjölmörg-
um Evrópumálum (mér töldust
tímaritin vera talsvert á ann-
að hundrað). Hér eru tímarit
sósíaldemókrata, kommúnista,
anarkista og verkalýðsfélaga
víðsvegar að úr heiminum, svo
enginn vandi virðist að fylgjast
Sigurður Guðnuuidsson:

Dr. Tage Lindbom
Sögusain alþjóðlegrar
verkalfðshreyiingar
Önnur grein um Alþýðusaínið, Arbetarrörelsens Arkiv, í Stokkhólmi
uppkomst och tidigare historia
1872—1900), Efnið í það rit
fann hann langmest á Alþýðu-
safninu. „Doktorsritgerð mín
væri líklega óskrifuð ef ég'
hefði ekki haft þetta safn upp
á að hlaupa, og sama máli
gegnir um þær tvær doktors-
ritgerðir aðrar sem fjalla um
sænska verkalýðshreyfingu",
hefur hann látið hafa eftir sér.
■um nízku Skota — ég varð
hennar aldrei var, fáa útlend-
inga hefur mér reynzt auðveld-
ara að tala við og skilja en
Svía. Kynnin af fólkinu í Al-
þýðusafnínu, ég nefni sérstak-
tega dr, Tage Lindbom, dr.
Wanda Lanzer og hr. Peter
Pöppel, eru mér ein bezta
minningin frá Sviþjóð. ^
Upplandsgatan 4 er nýtízkt
:stórhýsi, strangt í línum, með
stórum og miklum gluggum.
Safnið er á neðstu hæð. Kom-
ið er fyrst inn í alilSngan gang,
og eru þar á veggjum mynd-
ir af brautryðjendum sósíal-
ismans og meðfram veggjun-
um sýningarkassar með mun-
um og handritum undir gleri.
Til hægri við ganginn eru
vinnuherbergi starfsfólksins,
einnig þau stór og björt. Þar
með því helzta sem gerist í
verkalýðshreyfingunni bara af
þessum skáhillum.
Langmestur hluti safnsins er
svo geymdur á tveimur kjall-
arahæðum, bókasafnsdeildin á
efri hæðinni og á þeirri neðstu
handritasafnið og dýrmætustu
safnmunirnir. Er bókum og
handritum þar haganlega og'
tryggilega komið fyrir, öllu á
járnhillum til að draga úr elds-
hættu, Eru hillurnar svipaðar
og hillurnar, í Skjalasafni
Reykjavíkurbæjar. Stærð safns-
ins, eins og það er nú, má
marka af því að þar eru í notk-
un meira en 7000 hillumetrar,
á öllum þremur hæðunum, Til
samanburðar má geta þess, að
hið nýja Skjalasafn Reykjavík-
ur hefur rúm fyrir 600—800
hillumetra. Gengið er niður í
t’r bókasal'iLsdeild Alþýðusafnsins.
kjallarana, en lyfta til að
flytja bækur og aðra safnmuni
milli hæða og léttir hand-
vagnar til að flytja á bækur
og blöð. Ekki verður annað
sagt en að eigendur safnsins
hafi búið prýðilega að því,
bæði til geymslu og nota.
Kostnaði við safnið er nú þann-
ig skipt milli eigendanna, að
Aiþýðusambandið ber hann að
þrem fjórðu hluturn en Alþýðu-
flokkurinn að einum fjórða.
Nú skal vikið að þeim tíma-
mótum í ævi safnsins er urðu
1938, er stofnandi þess og fað-
ir, Oscar Borge, féll frá. Safn-
ið var þá orðin gróin og mik-
ils virt stofnun með talsverðu
starfsiiði, verkalýðshreyfingin
sænska orðin mikils megandi.
Nýi forstöðumaðurinn var val-
inn úr hópi 37 umsækjenda,
Ungur menntamaður dr. Tage
Lindbom, varð fyrir valinu, og
hefur hann stjórnað safninu í
20 ár með þeim skörungsskap
að augljóst er að vel var valið.
Hann kom lieldur ekki ókunn-
ugur að safninu, hafði setið
þar löngum stundum að rann-
sóknum og notið starfs fyrir-
rennara síns í ríkum mæli. Þá
þegar hafði dr. Tage Lindbom
ritað margt varðandi sögu
sænskra alþýðusamtaka. Sama
árið og hann var ráðinn for-
stöðumaður safnsins varði
hann doktorsritgerð við Stokk-
hólmsháskóla, gagnmerkt rit
um fyrstu áratugi verkalýðs-
hreyfingarinnar í Svíþjóð (Den
svenske fáckföreningsrörelsens
Nýi forstöðumaðurinn var
maður nýrra tíma og gustur
þeirra fylgir honum inn í Al-
þýðusafnið. Hann hefur verið
óþreytandi að boða verkalýðs-
hreyfingunni hvílíkt vopnabúr
og reynslusjóður sagan er al-
þýðusamtökunum, og hann á
það til að verða óþolinmóður
og hvassyrtur ef honum finnst
það sjónarmið ekki eiga nægi-
legurn skilningi að fagna. Hann
virðist hafa sett sér það mark
að gera Alþýðusafnið að al-'
hliða rannsóknar- oz vinnu-
stofnun um sö^u verkalýðs-
hreyfingarinnar og sósialisma,
cn ekki einungis hinn sænska
þátt þeirar rniklu sögu, held-
ur einnig alþjóðlega, jafnframt
því sem trútt éru hafðar í
heiðri hinar frjálslegu megin-
reglur Oscars Borge: 1 blaða-
viðtali á fyrsta ári 'síriu ■ sem
forstöðumaður safnsins segir
dr. Tage Lindbom iri.a.t
, Þ?ð er mevinatriði varðandi
safnið að það er hlutlaust,
flokkspólitískt séð, kommúnist-
ar og syndikalistar hafa auðg-
að það engu síður en sósíal-
demókratar, og víst er að það
gefur nú heildarmynd af
sænsku verkalýðshreyfing-
unni“.
Ári síðar segir dr. Tage Lind-
bom í blaðaviðta'i við Social-
demokraten, að , sá misskiln-
ingur hefur grafið um sig að
Alþýðusafnið sé safn þar sem
ríki grasasafnssjónarmið, að
við sitjum hér og grúfum okk-
ur yfir forngripi. Hlutverk okk-
ar er að vera til verklegrar
aðstoðar þeim sem virna að
hinum ýmsu viðfangsefnum
verkalýðshreyfingarinnar, og
við erum reiðubúnir til hjálp-
ar hverjum þeirra sem er“.
Tilgangurinn með stofnun
Alþýðusafnsins var að sjálf-
sögðu sá að korna upp skjala-
og minjasafni fyrir sænsku
verkalýðshreyfinguna, og safna
einnig öllu því máli prentuðu
sem tiltækilegt væri um það
efni.
Óhætt er að fullyrða að þeim
tilgangi hafi verið náð svo vel
að einstætt megi teljast.
En brátt varð til talsvert
bókasafn um verkalýðshreyf-
ingu annarra landa, fyrst aðal-
Framhald á 10. síðu.
Bréf frá Leilrii til óþekktra viðtakenda í Stokkhólmi eru með-
al handrita Alþýðusafnsins.