Þjóðviljinn - 28.09.1958, Side 6

|$>) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 28. september 1958
Þióðviliinn
ÖtBeíanm; naineinínMWflokkar aihÝOu - Bóslallataflokkurlnn. - Rttstjóran
MaKnús Kjartansson áb.), SlgurSur Guðmundsson. — Préttarltstjórl: Jón
BJarnason. — Blaðamenn: Asmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfásson,
Ivar H, Jónsson. Magnús Torfi Ólafsson, SigurJón Jóhannsson, Sigurður V.
FHðhjófsson. — AuglýslngastJóri: Guðgeir Magnússon. Ritstjórn, af-
grexösla, augiýaingar, prentsmiðja: Skóla.örðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
llnur). — Askrlítarverð kr. 30 á mán. i Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaðax. - Lausasöluverð kr. 2.00. - Prentsmiðja ÞjóðvilJansi.
Lærir vonandi af reynslunni
'F-.að fór illa á því að dóms-
* málaráðherra skyldi á-
varpa þjóð sína með hroka
eftir mistök sín s.l. fimmtu-
dag. Hann sagði að þjóðin,
sem einróma gagnrýndi á-
kvarðanir hans, léti stjómast
af ,,öldum óvildar og reiði“,
en hann einn mótaði gerðir
sinar af „dómgreind og yfir-
vegun“. Þessu er öfugt far-
ið. Afstaða þjóðarinnar er
rökrétt og skynsamleg, en
framferði ráðherrans hlýtur
að hafa mótazt af einhverjum
þeim tilfinningum sem sízt
mega eiga aðgang að æðsta
manni landhelgisgæzlunnar á
vandasömum tímum.
T?n þótt dómsmálaráðherra
" skorti þrek til að viður-
kenna mistök sín í orði er
þess að vænta að hann viður-
kenni þau í verki. Vísbend-
ingu íím það má sjá í Tíman-
nm í gær, en hann segir í
forustugrein sinni um málið:
„það virði.st lágmarkskrafa,
að skipin komi sjálf inn með
sína raenn er leita þarf lækn-
Is, og alveg fráleitt að brezk
hersldp flytji menn af lánd-
helgisbrjótunum til hafnar,
til þess að veiðiþjófarnir eigi
ekkert á hættu og geti haldið
iðju sinni óáreittir áfram . . .
vart munu Islendingar þola
það, að þetta verði leikið
hvað eftir annað, enda er slíkt
framferði að bíta hpfuðið af
skömminni". Og á sama hátt
er það „fráleitt" og „að bíta
höfuðið af skömminni“ að
fyrirskii>a að landhelgisgæzl-
an skuli lögð niður ef eitt-
hvað af árásarskipum brezka
flotans forfallast vegna þess
að maður hefur fengið botn-
langakast. Slíkar aðgerðir
verða ekki afsákáðar með
neinum ótta við erlend róg-
skrif, eins og dómsmálaráð-
herra gerði; á slík rógskrif
höfum við engin áhrif, enda
er framferði ráðherrans nú
skýrt isvo af hálfu flotamála-
ráðuneytisins brezka að Is-
lendingar hafi yfirgefið tog-
arann vegna þess að þeir hati
orðið hræddir um að herskip-
ið Diana kæmi aftur á vett-
vang!
Tj’n gert er gert, og nú ekipt-
ir mestu máli að ráðherr-
ann læri af reynslunni og
láti þvílíka atburði aldrei end-
urtaka sig. Einróma gagnrýni
almennings ætti að verða
honum aðhald til þess.
Enginn erlendur dómstóll má
fjalla um íslenzk innanríkismál
fírezki utanríkisráðherrann,
" Selwyn Lloyd, hefur borið
fram þá tillögu á allsherjar-
þingi Sameinuðu þjóðanna, að
Islendingar og Bretar skjóti
landhelgisdeilunni sameigin-
lega undir úrskurð alþjóða-
dómstólsins í Haag. Guð-
mundur I. Guðmundsson ut-
anríkisráðherra, sem talaði á
eftir Lloyd, virðist ekki hafa
svarað þessari tillögu, og ætti
þó að vera auðgert að hafna
henni umsvifalaust, svo frá-
leit isern hún er.
Það er afstaða íslendinga að
stækkun landhelginnar sé
algert innanríksmál, sem eng-
inn erlendur aðili hafi rétt til
að fjalla um. Á þeim forsend-
um hafa tslendingar hafnað
því að sérstakltega verði fjall-
að um landhelgismál tslend-
inga á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna, og með
sömu rökum kemur það auð-
vitað ekki til greina að er-
Iendur dómstóll, þó alþjóðleg-
ur sé og á vegum Sameinuðu
þjóðanna, taki sérstaklega
fyrir landhelgismál okkar. AI-
þjóðasamtökin geta reynt að
ná allsherjar samkomulagi um
almennar rcttarreglur á haf-
inu, og ef allar aðrar þjóðir
hlíta þeim reglum munum við
Islendingar gera það einnig,
en hitt er ósvífrn að leggja
til að mál okkar íslendinga
einna verði tekið út úr og af-
greitt sérstaklega.
T) retar áttu þess kost að
leggja aðgerðir okkar ein-
hliða fyrir alþjóðadómstólinn
í Haag 1. sept. Þeir gátu
einfaldlega kært okkur fyrir
brot á alþjóðalögum, ef þeir
hefðu trúað á sinn eigin mál-
flutning. En þeir kærðu okk-
ur ekki, og sú staðreynd talar
sínu skýra máli. I staðinn réð-
ust þeir á okkur með vopnuðu
ofbeldi, og hafa alla tíð síðan
skert fullveldi okkar með
herskipum sínum. Með þeirri
árás hafa Bretar sjálfir kom-
ið í veg fyrir að þeir ættu
þess nokkurn kost einhliða að
ekjóta landhelgismáli okkar
fyrir Haag-dómstólinn; þess
vegna kemur Selwyn Lloyd
nú, og biður okkur tslendinga
að hjálpa sér! Við ættum víst
ekki annað eftir.
Tvetta hefði utanríkisráðherra
* Islands átt að segja skýrt
og skorinort, því þess gerist
sannarlega ekki þörf að velta
þessari nýjustu hugmynd
brezku árásarmannanna fyrir
sér. Við semjum hvorki um
eitt né neitt við Breta, ekki
heldur það að láta erlendan
dómstól fjalla um líf okkar
og framtíð. Úr því sem komið
er eigum við það eitt vantal-
að við Breta á alþjóðavett-
vangi að ákæra þá fyrir árás
á ísland og brot á stofnskrá
Sameinuðu þjóðanna.
iV
-V
Cv

SKAEÞÁTTCR
Ritstjóri:
Sveinn Knstinsson
4>-
Olympíaskákmótið
Ennþá er eftir mesti skák-
viðburður ársins, en það er
Olympíuskákmótið er hefst í
Miinchen 30. þessa mánaðar og
milli 30 og 40 þjóðir víðsvegar
að úr heiminum taka þátt í.
Mótið er liður í hátíðahöldum
í tilefni af 800 ára afmæii
borgarinnar og hafa Þjóðverjar
mánuðum saman skorið upp
herör til undirbúnings mótinu
og einskis látið ófreistað til
þess að vel yrði til þess stofn-
að. Þarf vart að efa að hin
góða skipulagsgáfa þeirra nýt-
ur sín þar vel, enda hafa þeir
áður haldið slíkt mót ein,mitt
í sömu borg, og aðbúnaður ver-
ið rómaður.
Svo er til ætlazt, að hvert
land sendi 6 mánna sveit til
mótsins, 4 aðalmenn og 2 vara-
menn.
Af okkar fslendinga hálfu
var fyrir alllöngu ákveðið,
hverjir skyldu verða aðalmenn
okkar og sömuleiðis með ann-
an varamanninn. Aðalmennirn-
ir voru þeir Friðrik Ólafsson,
Ingi R Jóhannsson, Guðmund-
ur Pálmason og Freysteinn
Þorbergsson, en varamaður
Ingimar Jónsson frá Akureyri
sem er annar maður í landsliði.
Skáksambandsstjórnin virtist
lengi í allmiklum vafa með,
hvernig ráðstafa skyldi öðru
varamannssætinu, en að lokum
varð það ofan á, að þeir Jón
Kristjánsson og Páll G. Jóns-
son sem eru nr. 3—4 í lands-
liði skyldu heyja einvígi um
sætið. Tefldu þeir síðan alllangt
einvígi og gekk svo lengi að
hvorugur bar af hinum eða
réttara sagt báðir báru af báð-
um, því fyrstu 8 skákirnar fóru
svo að sá vann sem svörtu
mönnunum stýrði. Að lokum
leiddist Jóni Kristjánssyni þóf
þetta, tók á sig rögg og vann
9. skákina á hvítt og þar með
einvígið og ré.tt til Munchen-
farar.
Var þannig hið fyrirhugaða
sex manna lið fuliskipað.
Lengi má um það deila, hvort
skáksambandinu hafi farizt val
ólympiusveitarinnar vel úr
hendi. Hún átti erfiða völ, erf-
iðasta fyrir þá sök að lands-
liðið er að þessu sinni ekki
skipað beztu skákmönnum okk-
ar, þegar Ingi R. Jóhannsson
er undanskilinn. Taldi hún sig
því ekki eiga annars úrkosta
en að leita að verulegu leyti út
fyrir raðir þess, enda verður
því eigi mótmælt, að þeir Frið-
rik Ólafsson, Guðmundur
Pálmason og Freysteinn Þor-
bergsson eru allt verðugir full-
trúar íslendinga á erlendum
vettvangi, þar sem skákkeppni
er háð. Munu flestir mér sam-
dóma um það.
Hitt er svo annað mál, að
það er slæmt að þurfa að snið-
ganga landsliðið í svo ríkum
mæli sem hér var gert. Lands-
liðið var einmitt upphaflega
stofnað í þeim tilgangi að létta
þeim vanda, sem hér hefur ver-
ið gerður að umtalsefni sem
mest af herðum þeirra sem for-
göngu skákmálanna annast.
Mun þá ekki hafa verið gert
ráð fyrir þeim möguleika, að
velfiestir sterkustu skákmenn
okkar stæðu nokkru sinni utan
landsiiðsins. Sú hefur þó orðið
raunin oftar en nú.
En meðan svo er hlýtur jafn-
an að verða vanþakklátt verk
að velja menn til utanfara á
erlend skákmót, og lítil von til
að leysa það svo aí hendi að
ailir te'ji sig geta vel við unað.
En hvað um -það. Sveitin var
fullskipuð, og með stórmeist-
arann Friðrik Ólafsson í broddi
fylkingar var ástæðulaust að
örvænta að óreyndu um
frammistöðu hénnar.
Það urðu því eigi litil von-
brigði, er sú fregn barst nú á
dögunum, að Friðrik teldi sér
ekki fært að taka þátt í mót-
inu. Fylgdi engin skýring fregn-
inni, en sú er þó sennilegust,
að hann telji það of strangt
program eftir orfahríðina í
Portoroz. Hver Svó sem ástæð-
an er, þá stendur skáksam-
bandsstjórnih þarna frammi
fyrir nýjum vanda, sem krefst
skjótrar úrlausnaý Og í raun-
inni er hann óleysanlegur í
þeim skilningi að -í stað Frið-
riks fæst aldrei. neinn, sem yrði
meira en svö sem hálfdrætting-
ur á við hann. Getur þetta því
haff geigvænleg áhrif á heild-
arframmistöðu sveitarinnar, ef
ókleift reynist að fá stórmeist-
arann til að breyta ákvörðun
sinni.
Sovétmeistarinn Tal er lík-
lega mesti sóknarskákmaður,
sem nú er uppí. Hvað hug-
kvæmni hans og. sigurvilja á-
hrærir minnif gánn helzt á
Alj'echin þegar ...háYin v,ar upp
á • sitt 'beztá,, „Fórnfýsi“ hans
eru engin takmörk, sett. Hann
fórpar frá peði óg állt upp í
drottningu til að fá vilja sínum
framgengt ef sá gállinn er á
honum. í eftirfarandi skák er
hann t. d. sérlega öriátur í
þejm efnum. Skákin er tefld
á Stúdentamótinu í Varna í
vor.
Hvítt: Bobotsov (Búlgaría)
Svart: Tal (Sovétríkin)
Kóngs-indversk vöm.
1. d4 Rf6
2. c4 g6
3. Rc3 Bg7
4. e4 d6
5. Í3 0—0
6. Rg—e2
Venjulegra tlr að leika 6. Be3.
6.--------------c5
Tal breytir líka út af því al-
gengasta sem er eð.
7. Be3 Rb—(17
8. Dd2 a6
Undirbýr b5, sem oft er lykil-
leikurinn að mótspili fyrir
svartan í; - kóngstindverskri
vörn.
9. 0-0-0
Nu hótar hvítur að vinna peð
með dxc5, dxc5, 11. Bxc5 o. s.
frv.
9. -----Da5
Tal gerir þegar við þeirri hót-
un og hefur jafnframt komandi
fórn í huga
10. Kbl b5
11. Rd5! ?
Þessi leikur lítur nógu vel út,
þar sem bæði 11. — Dxd2 12.
Rxe7f og 11. — Dd8 12. Rxf6
og síðan 13. dxc5 leiðir til
peðstaps fyrjr svartan. Betra
var þó að leika fyrst 11. dxc5.
Nú kemur nefnilega tækifærið,
sem Tal var að bíða eftir að
iosa sig við drottningu sína.
Svart: Tal. '
XICDRFGH
c d m r
Hvitt: Bobotsov. ,
-Rxd5!
Víi 1
ÍIÖU.1
11.------
12. Dxa5
Hvitur á ekki betri úrkost en
að þiggja fórnina. Eftir 121
cxd5 kæmi 12. — Dxd2 Í3.
Hxd2, c4 o. s. frv. væri 'tví-
peðið honum til trafala og
svartur ætti peðameirihlutái á 1
drottningarvæng --ws
12. — — Rxe3
13. Hcl
Þetta er hinsvegar ekki bezti
leikurinn. Deutsche Schách
Zeítung, sem ég styðst að
nokkru við í skýrihg|unum
bendir á leiðina: 13. Hd3,
Rxc4 14. Del og freista síðan
sóknar á kóngsvæng með h4 o.
s. frv.
13. -----Rxc4
14. Hxe4
í stað þessa leiks, sem íséiur
þegar. af hendi hinn materí-
alska ávinning, ráðleggur
Chess Review 14. Del, cxd4 15.
Rf4 o. s. frv. Nú opnasl hins-
vegar b-línan til hagnaðar fýr-
ir svartan.
14. ------
15. Rcl
16. Bxc4
17. BbS
18. Dd2
bxc4,
Hb8
Rb6
Bxd4
Bg7
Tal á nú hrók, biskup og peð
á móti drottningunni og auk
þess rífandi sóknarstöðu. Það
þarf engan spámann til aðiSjjá
fyrir úrslitin. 1 rn;)-; ; ,
19. Re2 c4
20. Bc2 c3
21. Dd3
21. Rxc3, Rc4
21. -----cxb2
22. Rd4 Tx Bd7
23. Bdl Hf—c8
Svartur hefur nú boðið út öþu.
sínu liði. Lokaatlagan er að
hefjasti.'sÞ •'■ hn ;Iíítí?
24. BbS ;i RaA
25. Bxa4 Bxa4
26. Rb3 Uc3
27. Dxa6 Bxb3
28. axbS Hb—e8
29. Da3 Hclf
30. Hxcl Hxclt
og hvítur gafst upp, erída.’ékki
seinna vænna! íú