Þjóðviljinn - 02.10.1958, Blaðsíða 7

•Fimmtudagur 2. október 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Þeir, sem nú eru ungir
eiga örðugt með að gera
sér í hugarlund samgöng-
ur og fréttaflutning á ís-
landi fyrir sextíu árum.
Stórviðburður gerðíst vest-
' ur á fjörðum 10. október
1899. Um hann fréttist
1 ekki til Reykjavíkur fyrr
en 23. október er strand-
ferðaskip kemur að vestan.
Frá honum er sagt í
fregnmiða frá Þjóðólfi 25.
október og fer sú frásögn
hér á eftir.
Með „Laura“, er kom af
Vestfjörðum 23. þ.m. bár-
ust hingað fregnir um
hroðalegt atferli, er enskt
botnvörpusldp á, Dýrafirði
hafði haft í frammi við
standa. Var þá tekið til ráðs
að semda hraðboða til ísa-
fjarðar á fUnd Hannesar
Hafsteins sýslumanns, til að
fá hann vestur þangað og
hremma sökudólginn. Sendi-
maðurinn Guðjón Sólberg
Friðriksson verzlunarþjónn í
Haukadal kom til ísafjarðar
að kveldi 9. þ.m., og brá þá
sýslumaður þegar við kl. 3-4
um morguninn eftir landveg
vestur til Dýrafjarðar og var
kominn að Mýrum kl. 10 f.h.
hinn 10. Ætla menn að botn-
verpillinn hafi haft einhvern
pata af þessari sendiför (ein-
og héldu þar bátnum föstum,
meðan ekipið seig hægt áfram
en við það barst báturinn aft-
ur fyrir skipið. En þá var
allt í einu slakað á kaðl-
inum og við þann slykk
stakkst bátuiúnn niður á
framstefninu, en í sömu
andránni var rykkt í kaðalinn
með „gufuspili" frá skipinu,
og slóst hann þá yfir hnífil
bátsins, og færði hann í kaf,
svo að hann s''kk. En rétt
áður en hann sökk var skotið
eða skutlað stærri ári frá
skipinu og miðað á sýslu-
mann, en hann veik sér und-
fremur af glettni eða til að
ögra honum, en í alvöru. Þá
er þeir Jón og Guðjón komu
upp í skipið bauð vélarstjór-
inn þeim niður í vélarrúmið
til að fá þar hlýju eða ein-
hverja hresbingu, en þá spurði
Guðjón, hvort það væri ekki
einmitt snara til að gera al-
veg út af við þá, hann gæti
helzt búizt við þvi, eftir því
sem hefði nú farizt við þá.
En vélarstjórinn þverneitaði
því, og sagðist engan hlut
eiga í þessu atferli, það væri
aðeins skipstjórinn, sem þessu
réði og bæri ábyrgð á því. —
Fregnmiði frá Þfóðólii 25. éhtóher # 8ZP&
sýslumanninn og bæjarfó-
getann á Isafirði, Ilannes
Hafsteiií, þannig að 3 ís-
lenzkir drukknuðu, en
sýslumaður og 2 aðrir
komust með naumindum
lífs af. Nánari tildrög og
atvik þessa ódáðaverks
eru í stuttu máli þessi, að
því er iiíest verður komizt
eftir áreiðanlegum lieimild-
í sumar hafði botnv"rpu-
skip, það sem um er að ræða
verið þráfaldlega á veiðum í
landhelgi þar vestur á fjörð-
unum, einkum á Arnarfirði
og Dýrafirði. Hafði það jafn-
an leitazt við að leyna nafni
eínu og númeri með því að
mála yfir fremstu og öftustu
stafina, svo að nafnið var
„Oyali“ og númerið 42, en
þó höfðu einhverjir getað
lesið fullt. nafnið: „Royalist“
og nr. 428. Var skipið frá
Hull og útgerðarmaður þess
Georg Walton í Hull. Skip-
stjórann hugðu flestir þar
vestra sænskan, en aðrir
þýzkan (frá Harburg) en nú
vita menn hér syðra, að þetta
er einmitt hrakmennið Niel-
son, sænskur að ætt, sami
þokkapilturinn, sem Arn-
björn hinn alræmdi hefur
haft mest mökin við, og eru
afrek þeirra beggja vinanna
áður mörgum kunn t. d. að-
farir þeirra við Franz Siem-
sen sýslumann o. fl. lít.t fræki
legt til frásagnar. — Ekki var
Arnbjörn samt nú með Niel-
son helchtr annar íslending-
ur, Valdimar nokkur Rögn-
valdsson, kvæntur maður úr
Keflavík, en ættaður úr
Reykjavík. Hafði hann
kynnzt Nielson skipstióra þar
syðra eins og Arnbjörn, og
þeim fallið svo vel hvorum
við annan, að Valdimar gerð-
ist háseti- á skipi hans í fyrra-
sumar og hefur verið með
honum síðan. — Skipstjórinn
hafði oft komið í land á Þing-
eyri í sumar og haft tal af
mönnum, en ávallt þverneit-
að að afhenda skipsskjölin
eða greiða lögboðin gjöld, en
haldið fram uppteknum hætti.
með veiðar uppi í landstein-
um, enda verður þar á firð-
inum eigi veitt öðruvísi en i
landhelgi, með því að hann
mun hvergi breiðari en % úr
míl'u. Nokkrir Dýrfirðingar,
en fáir þó höfðu haft mök
eða viðskipti við botnverpil
þennan, eins og tíðkazt hefur.
En flestir ' voru þó harla
óánægðir yfir aðförum og yf-
irgangi skipstjóra, og þótti
svo búiðékki mega lengur
isverk
jj, >' ’#**»«* ; W þj

Þrír Islendingar drukknaðir. Hannes Haístein, sýslumaður kemst með
naumindum líís af
hverjir gefið honum vísbend-
ingu um það?), og hafi hann
ætlað að hafa sig á brott um
daginn en eigi varazt, að
sýslumaður var svo fljótur í
förum. Hittist nú svo á, þá
er sýslumaður kom að Mýr-
um, að botnverpillinn var að
veiðum á firðinum millum
Mýra og Haukadals, þó nær
Haukadal, framundan svo-
nefndum Sveinseyrarodda. —•
Fékk sýslumaður sér bát, og
voru á honum 6 menn alls:
sýslumaður, formaðurinn Jó-
hannes Giiðmundsson á Bessa-
st"ðum, 37 ára, Guðmundiir
Jónsson, frá Bakka, ókvænt-
ur maður um tvitugt, Jón
Þórðarson, kvæntur maður,
Jón Gunnarsson og Gíiiðjón,
er fyrr var nefndur. Fleiri
gat sýslumaður ekki fengið.
Var hann ekki klæddur ein-
kennisbúningi, svo sæist, til
þess að hann þekktist síður,
og kynni því fremur að fá
uppgöngu. En þá er þeir voru
komnir út að skipinu vissu
hinir undir eins, hver gest-
urinn var, því að Valdimar
þekkti hann þegar, hafði oft
séð hann í Reykjavík, og hef-
ur auðvitað sagt félögum sin-
um, hver þar væri. Var sýslu-
manni og hans mönnum þá
eynjað uppgöngu, og komu
skipverjar með barefli mörg
fram á borðstokkana, og
vatnsslöngu, bjuggust til
varnar, og létu mjög ófrið-
lega. Stoðaði það ekkert, þótt
sýslumaður heimtaði skip-
stjóra til viðtals, um leið ög
hann fletti frá sér kápunni
og sýndi einkenni sitt, að
hann væri kominn þar í emb-
ættisnafni, því skipverjar
æptu aðeins að þeim. Meðan
á þessu stóð höfðu fylgjendur
sýslumannsins náð í kaðal, er
botnvarpan var dregin með,
an.
Þeir Guðjón og Jón Gunn-
arsson losnuðu ekki við bát-
inn, og skaut þeim upp með
honum. Maraði hann þar í
háifu kafi með þá innanborðs.
Þeir Jóhannes, Guðmundur og
Jón Þórðarson náðu ekki í
bátinn og drukknuðu þeir
allir, en sýslumaður, sem er
syndur, var lengi að velkjast
í sjónum með þeim og reyna
að bjarga þeim, en kom fyrir
ekki og varð hann mjög þrek-
aður. Náði hann loks i mast-
ur úr bátnum, og hélt sér
uppi á þvi, samhliða baksundi.
Skipverjar horfðu langa stund
(6—10 mínútur eða lengur)
á mennina í sjónum án þess
að hjálpa. Kölluðu þeir tve'r,
er í bátnum voru hvað eftir
annað, og spurðu, hvort þeir
ætluðu ekki að bjarga, en
þeir svöruðu, að þeir væru að
búa sig til þess. Þó var skips-
báturinn aldrei losaður. Nú
liöfðu menn í landi (frá
Haukadal) séð í sjónauka, að
allt var ekki með felldu út
við skipið og séð að bátnum
hvolfdi. Var þá óðar brugð-
ið við og skotið út tveimur
bátum, og er þeir voru komn-
ir miðja leið eða lengra út að
skipinu, var loks varpað frá
skipinu einum björgunarhring
til þeirra Jóns og Guðjóns,
er í bátnum voru, og kaðals-
enda til sýslumanns, er sást á
floti þar skammt frá, og náði
hann liandfesti í hann. Voru
þeir svo allir þrír dregnir
upp á skipið. Var sýslumað-
ur miög aðframkominn og
rænulítill, en þó ekki með-
vitundarlaus 1). Meðan hann
lá þar magnþrota á þilfarinu
var hann rændur tygilhnif
með skeiðum, er hékk við
belti hans, og var hnífnum
mundað á. hann, líklega þó
Var þeim svo öllum þremur
að vörmu spori hleypt ofan
í bátinn, er úr landi kom
(hinn hafði snúið aftur á leið-
inni), og óðara dró botnverp-
illinn vörpuna upp og brunaði
út fjörðinn til hafs. Mun hon-
um eigi hafa þótt ráðlegt að
haldast þar lengur við eftir
þetta ódæðisverk, og hé't
hann suður í Keflavík, að því
er síðar hefur frétzt, og kom
þangað 11. þ.m. Vissu menn
þar auðvitað ekkert um illræði
hans vestra, og Valdimar
hinn íslenzki varaðist, eins og
eðlilegt var, að nefna það á
nafn við nokkurn mann. Tók
hann þar konu sína og börn
og hélt þegar í stað með
Nielson vini sínum til Eng-
lands. Hafði Valdimar sagt
Dýrfirðingum það áður, að
hann ætlaði að flytja sig bú-
ferlum til Englands í haust,
og hefði lofað að gefa skip-
stjóra eitt barnið sitt (af
þremur) því nann væri barn-
laus.
Þá er báturinn með þá
sýslumann og förunauta hans
tvo, er eftir lifðu kom að
landi í Haukadal, hugðu sum-
ir sýslumann örendan, er þeir
sáu hann liggja náfölan aft-
ur í bátnum og setið ur-Rr
höfði hans. En brátt sáu
menn þó, að hann hafði opin
1) 1 prívatbréfi til ritstjóra
þessa blaðs ds. 20. þ.m. segir
sýslumaður, að bátarnir úr
landi hafi því nær verið
komnir að skipinu, er björg-
unarhringnum var varpað út.
„Eg, sem langa hrið hafði
strítt í ströngu við þá, sem
voru að drukkna og ekki náðu
í bátinn, var að minnsta
kosti nær dauða en lífi“, seg-
ir hann.
augun og vissu að hann lifði.
Urðu menn þá harla fegnir
og þóttust hann úr helju
heimt hafa. Var liann borinn
upp í hús Matth. Ólafssonar
verzlunarstj., og hjúkrað þar
sem bezt mátti. Hresstist
hann vonum bráðar, en var
þó lengi máttfarinn. Komst
hann heim til sín að 3-4 dög-
um liðnum, en hélt áður próf
í málinu í Haukadal.
Það þykir sannað, að skip-
stjóri hafi með vilja hvolft
bátnum undir þeim sýslu-
rnanni, en eigi ætla menn, að
vélarstjórinn eða allir- skip-
verjar hafi verið lionum sam-
tr1ca í því. Þetta þrælmenni,
Nie’son skipstj., hefur nú
auk eldri pfbrota ekki færri
en sex stórbrot á samvizk-
unni. Hann hefur 1. Svikizt
undan að sýna skipsskjöl og
borga lögboðin gjöld. 2. Þrá-
fald'ega verið að veiðum í
landhelgi. 3. Varnað yfirvald-
inu með vopnum og ofbeldi
uppgöngu á sk’p s’tt. 4. Beitt
aðförum, er höfðu t;.l leiðar
drukknun þriag'ri ma”na2)
5. Vanrækt að bjarga mönn-
um, þótt honum væri það
innan handar. 6. Falsað nafn
skipsins og númerið, til þess
að hann yrði haídi”’i annar
en hann vsr. — Þetta er
aðeins dálítið ágrip nf synda-
registri þess csvífna þorp-
ara, er nú hefur sett kórón-
una á aðfarir sínar hér við
land, með því að geri tilraun
til að drepa ýfirvaldið. er það
var að rækja skvldu sina, og
þótt það dráp tækist ekki, þá
er morð þriggia manna, þótt
íslenzkir og fátækm a'múga-
menn séu, svo mikill glæpur.
að enska stjórnin getur
naumast látið slíkt i'b-æðis-
verk óhengt. En auðvitað
heldur Nie'son þessi o" hans
kumpánar bví fram. að þetta
hafi verið óviljaverk, eg að
þe;r hafi reynt að biarga
mö”nunum, svo fljótt sem
unnt. var.
Þ”ð er bví sízt f-',rir að
svnia. að þeir slepni aðeins
rreð lit'ar bætur fvrir lög-
brei og ofbeldi gegn vfir-
v,Hi’’U. er þeím m”n ekki
t-ié rð evnio fvrir. Nú verða
vfirvö’din þér n-i e. pr’Irviað-
ur og landshöfðingil að: svna
r'A<”cr af sér og aera það oorn í
Poiv-ra valdi stendur til að
frvri dönsku stiórni"'’ +!1 að
Jrrnfiaof hegninp-íav f-v!- ilU
virki. befta. A nripð. tvv P'm-
a”ðvit°ð ekki. 0» rimaka
stiórnin vetnr þe'dur r’-1
”ema encka ptiórnin ri1'” ->,;,ii
skerast. aivarlesra í bn’-'-n En
sa.nnarieo-a. fer vernd oð
verða Utilsvirði. ef ri’-’ii’’
lövbriótar ov brirnarnn — »ta,
að ósekiu troðka.ð bér -”„m
] río-1|-prt pcr G4 P* bqr
að anki manndrén. F,rr- — t,,r
nú ÓBvífnin rur þrrirn<’","'rui
p-engið lanet en pve c-A —
Nú ætti enski koneniUrr - • n.
ig. að svna röe-e- pf cí- • ’ ---•n
máli, og láta ásannast í v°rir-
Framhald á 11. síðu
2) Ekkja eins þeirra, Jóhann-
esar Guðmurdssonar, á þrjú
börn í ómégð og er hún sögð
mj"g bágstödd. Hún ætti að
sjálfsögðu að fá einhvern
styrk af opinberu fé, þá er
maður hennar liefur misat líf-
ið við embættisferð í lands-
ins þarfir.