Þjóðviljinn - 17.10.1958, Blaðsíða 5

Föstudagur 17. október 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (5

Norimenn bjóðast til á
ön
Gert ráð íyrir 350 milljón króna sæstreng
þvert yíir Skagerak
Norðir?enn hafa töh á að láta Dönum í té rafmagn um
sæstreng frá Suður-Noregi til Jótlands við veröi sem
er samkeppnisfært við rafmagn frá dönskum kolaraf-
stöðvum.
'leiðslu, svo að önnur væri alltaf.
til vara. Eftir sæstfengnurr. yrði
sendur rakstraumur. serfi breytt
yrði í riðstraum þegar á lánd
kæmi.
Aðalframkvæmdasi jóri norsku
raforkumálast.iórnarinnar, Fr.
Vogt. 'skýrði frá þessu á mánu-
dagjnn á' fundi ' danskrá raf-
veitustjóra í Kaupmannahöfn.
Fyrsta tilraun Bandaríkjamanna til að skjóta eldflaug til tunglsins frá tilraunastöðinni Cape
Canaveral. Eldflau.gin ,,Mona" lyfti sér frá jörðu eins og myndin sýnir 11 ágúst í sumar,
en spraldt vegna galla á eldsneytiskerfi 77 sekúndum eftir að hún komst á loft.
•
Eldflesugarskot til tunglsins
mun bráðlega heppnast
SovétsérfrœSingur rœSir tilraun Banda-
ríkjamanna og undirbúning landa sinna
5—6 ára verk
Hann kvað hentueast að leggja
sæstrenginn frá Kragerö í Nor-
egi til Jótlandsodda í Danmörku.
Stofnkostnaður yrði um 3ó0 mill-
jónir króna fyrir 300.000 kíló-
vatta orku. Norðmenn hafa lokið
tækiiirannsókn, en rnunu ekki
kosta meiru til fyrr en Danir
fallast á raforkusamvinnu. Það
-rnyndi taka fimm til scx ár- að
koma fyrirætlunum þessum í
framkvæmd.
140 km leiðsla
Vogt sagði að leiðslan serh
gert væri ráð fyrir yrði 140 km
löng. Hægt væri að leggja 115
km leiðslu annarsstaðar, en
Norðmenn teldu hagkvæmast að
leggja leiðslu milli Kragerö og
Jótlandsodda, vegna aðdýpis þar
sefn hún kæmi í sjó og þess að
sneitt væri hjá fiskimiðum.
Sjálfsagt væri að leggja tvöfalda
Engi.r-n vafi er lentrur á því að mönnum mun bráðlega
takast að skjóta raunsóknareldflaug til tuglsins, hvort
sem hún verður látin lenda þar, ganga í kringum það
eða snúa aftur til jarðar.
Þett.a segir sovézki vísinda-
maðurinn Vítali . Bronstein,
starfsmaður við stjörnufræði-
stofnunina í Moskva, í viðtali
við fréttaritara danska blaðs-
ins Lanct og Folk.
Tvaer ástíeðiu-
Bronstein segir að sovézkir-
vísindamenn óski starfsbræðr-
um sínum í Bandarikjunum
hjartanlega til hamingju með ár-
angurinn sem náðist í tunglskot-
inu.í siðustu viku, enda þótt það
heppnaðist ekki. Um ástæðurri-
ar til að rannsóknarhylkið komst
ekki til tunglsins segir hann:
— Ástæðurnar til að tiiraunin
tókst ekki virðast hafu verið
tvær. í fyrsta lagi hafa eld-
flaugahreyflarnir ekki verið nógu
aflmiklir, eldflaugin hefur því
ekki rráð nógu miklum byrjunar-
hraða, hann þarf að vera 11,1
kílómetri á sekúndu. Eldflaugin
komst 127.000 km frá jörðu, um
Ólílt á rá<l-
lierralaunuin
Ejnn af lávörðunum í ríkis-
stjórn brezka íhaidsilokksins
hefur sagt af sér ráðherradómi
af fjárhagsástæðum. Mancroft
lávarður, sem verið hefur ráð-
herra án stjórnardeildar, kveðst
hafa komizt að raun um að eng-
in leið sé að framfleyta konu og
fimm börnum á launum óbreytts
ráðherra, 3000 sterlingspundum á
ári (200.000 krónum).
þriðjung vegalengdarinnar til
tunglsins.
— í öðru lagi virðist braut
eldflaugarinnar hafa verið reikn-
uð rangt, hún vék mikið frá
brautinni sem átti að beina
henni á. Vera má að hún hefði
komizt lengra, ef fjórða stiginu
hefði einnig verið hleypt af. Eld-
flaugin þurfti að fara 345.000 km
út í geiminn til að komast inn
á aðdráttarsvið tunglsjns og
dragast að því.
Þýðingannikið skref
Spurningu fréttaritarans um
tækin í bandaríska rannsóknar-
hylkinu sVarar Bronstein:
— Þótt hylkið værj mjklu
iéttara en sovézku spútnikamir,
virðist mjög mikilvægum tækj-
um hafa verið komið fyrir í því.
Þar var útvarpsstöð, fjarstýri og
sjónvarpsmyndavél. Hefði til-
raunin heppnazt, myndu menn í
fyrsta skipti hafa kynnzt bak-
hliðinnj á tunglinu.
— Ilver er þýðing þessarar til-
raunar að yðar áliti?
— Að mínu viti hefur þýð-
ingarmikið skref verið stigið til
að leggja geiminn undir menn-
ina, Eldflaug hefur verið skotið
lengra út í geiminn en nokkru
sinni fyrr, það hefur verið sett
met. Það hefur mikla þýðingu
fyrir þróun eldflaugatækninnar,
undirbúning að geimsiglingum
manna. Hinsvegar náðist ekki sá
rannsóknarárangur sem vænzt
hafði verið.
Tilraunar skauunt að bída
—. Vinna sovézkir vísinda-
menn einnig að fyrirætlunum
unr að senda eldflaugar til
tunglsins?
— Sovézkir visindamenn hafa
.til umráða eldflaugar sem eru
nógu aflmiklar til að hægt sé að
skjóta þeim til tunglsins. Sov-
ézkir sérfræðingar vinna af
kappi að smíði tungleldflaugar,
og búast rná við að hún verði
bráðlega send á loft. Þyngd
hennar verður svipuð og spútn-
iks annars, um hálf lest.
— Um tvö eldflaugarafbrigði
er að ræða, annað er gert til
að lenda á tungliny, hitt á að
fara í kringum tunglið og snúa
svo aftur til jarðar.' Prófessor
Egoroff frá Vísindaakademíunni
hefur gert alla útreikninga og
notað til þess mikilvirkar raf-
eindareiknivélar. Við eldflaug-
arskotið sjálft þarf að viðhafa
ýtrustu nókvæmni og öll tæki
þurfa að vera ókaílega næm.
Dr. Bronstein telur að í sov-
ézku eldflauginni verði tæki til
að mæla efnismagn tunglsins,
hita- og rafleiðni þess. sjón-
varpsstöð til að mynda bakhlið
tunglsin-s, tæki til að kortleggja
yfirborð tunglsins með það fyr-
ir augum að finna lendingar-
staði fyrir mannlaus könnunar-
geimför og geimför með mönn-
um innanborðs og tæki til að
kanna hvort tunglið hefur segul-
svið eins og jörðin.
í Bandaríkjunum hefur verið
skýrt frá því að næsta tilraun
til að skjóta eldflaug til tungls-
ins verði gerð 7. nóvember.
Ekki rnyndi koma á óvart ef sov-
ézkir vísindamenn gera sína til-
raun um sama leyti. Svo getur
því farið að tveim tunglskotum
verði hleypt af á byltingai-af-
mælinu.
Þrjár kjarnatil-
raunir í USA á
einum sólarhring
Kjarnavopn var snrengt í
gær í Nevada í iBandaríkjun-j
um, það þriðja á einurn sólar-
hring.
í fyrradag urðu þar tvær
kjarnasprengingar, önnur neð-
anjarðar, hin í rúmlega 150
metra hæð.
Lofthelgisbroti
mótmælt
Sovétstjórnin sendi í gær
Bandaríkjastjórn mótmælaorð-
sendingn vegna þess að banda-
rlsk herflug\'ól flaug inn í sov-
ézka lofthelgi 30. september
sl. Þetta átti sér stað við Ber-
ingssund og segir í orðsending-
unni að greinilegt hafi verið
að flugvélin hafi verið í njósna-
ferð.
Flugvól ferst á
Suðurskautslandi
Bandarisk flugvél af Globe-
mastergerð fórst í gær á
Suðurskautslandinu, um 50 km
frá einni rannsóknarstöð
Bandaríkjamanna þar, én þang-
að var hún á leið með vistir.
og póst. Sex af 13 manna á-
höfn vélarinnar biðu bana.
Leiðangur var gerður út frá
rannsóknarstöðinni til að
bjarga hinum sjö og fór hann
með þrem snjóbílum, Einn
þeirra festist í jökulgjá, en
hinum miðar lítið áfram vegna
blindhríðar.
Kolaverðið
Jens Möller, formaði’r sam-
bands danskra rafveitna, sagði
um tilboð Norðmanna, að gætu
þeir látið í té faforku við sam-
keppnisfæru verði. væri þörfin
mikil í Danmörku. Kolaverð
hefði verið írekar lá«t urn á síð-
kastið, en búast mætti við að
það næði brótt lágmarki og læki
að hækka 'á ný. Þ'ess vegna sé.
full ástæða fyrir Dani að taka
upp frambúðarsamvinnu við
Norðmenn.
Islendingar töp-
uðu fyrir Kanada
1 5. umferð á skákmótinu í
Munchen tefldu Islendingar við
Kanadamenn og t’puðu með
11/2 vinningi gegn 2Vc-
gerði jafntefli við Yanofskí,
Guðmur.dur jafntefli við Yait-
oies, Freysteinn jafntefli við
Fiister, en Ingimar tapaði fyr-
ir Joyner.
Arinbjörn gaf biðskák sína
við Danann Pedersen úr 4. um-
ferð, svo að Danir unnu Is-
lendinga með 2'A v. gegn lVá-
Önnur úrslit úr 4. umferð: ísra-
elsmenn 2>Á — Frakkar 1 ’V,
Ungverjar 3Vé — Pólverjar 'V,
Hollendingar 2‘4 — Kólumbía
11/2. Ölokið er viðureign Kana-
damanna og Finna.
Dómar fyrir morð
á 43 Aröbum
Átta menn úr her Israels
voru í gær dæmdir i 7—17
ára fangelsi fyrir morð á 43
Aröbum í október 1956. Her-
J mennirnir höfðu verið sendir
til þorps eins til að gæta að því
^ að útgöngubann sem sett var
1 vegna stríðsins við Egypta
1 væri virt. Þorpsbúar, karlar,
koijiur og börn, sem höfðu ekkt
fengið neina vitneskju um út-
1 göngubannið voru á , leið heim
frá ökrum sínum þegnr her-
mennirnir komu auga á þá og
brytjuðu þá niður.
Sprenging
í $ísm»
knnduhúm
Dynamitböggull sem í voru
þrjátiu til fjöruti'j stengur
sprakk á mánudagsnéttina í sam-
kunduhúsi gyðinga i stárborg-
inni AVlanta í Georgía. e.inu af
sufturfylk.jum Bandarík.ianna.
Mikiö tjón varð á húsinu og inn-
anstokksmunum. Sprengjutilræðl
við samkunduhús gj'ðinga gerast
nú æ tíðari í suðurfylkjum
Baudaríkjanna.