Þjóðviljinn - 22.10.1958, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 22. október 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Herra forseti. Heiðruðu til—
heyrendur.
Ekki fer milli mála að ýms
mikilvæg mál, sem standa i
beinu sambandi við afgreiðslu
fjárlaga eru enn óútkljáð og
því er fullvíst að f járlagafrum-
varp það sem hér liggur fyrir
mun taka miklum breytingum,
bæði til samræmis við stað-
reyndir sem þegar eru Ijósar
í efnahagsmálunum og aðrar,
sem væntanlega liggja fyrir
áður en frá frumvarpinu verð-
ur endanlega gengið. Brýn
nauðsyn er einnig á að endur-
skoða rækilega alla útgjalda-
hlið frumvarpsins með tilliti
til sparnaðar í ríkisrekstrin-
um, ef unnt á að reynast að
vel tekst til og hvað miður og
hversu úr megi bæta því, sem
aflaga fer.
Stefnuyfirlýsingin
ekki að ófyrirsynju
Stefnuyfirlýsing núverandi
ríkisstjórnar frá 24. júlí 1956
hefst á þessum orðum; „Rík-
isstjórnin mun taka upp sam-
starf við samtök verkalýðs og
launþega, bænda, útgerðar-
manna og annarra framleið-
enda til þes að finna sem
hyggilegasta lausn á vandamál-
um atvinnuveganna.
Markmið þessa samstarfs
flótti úr sjávarbyggðum Vest-
ur-, Norður- og Austurlands-
ins jókst ár frá ári vegna land-
lægs atvinnuleysis. Tekjur
manna á þeim slóðum komust
árið 1955 niður í einn þriðja
hluta af launatekjum i Kefla-
vík. Sjómennimir flýðu unn-
vörpum af togurum og bátum
til óarðbærrar hemaðarvinnu,
vegna þess að ekkert var að-
hafzt til að bæta kjör þeirra,
en í staðinn voru fluttir inn
2000 Færeyingar og dýrmætum
gjaldeyri varið til launa þeirra.
Markaðsmálin voru í full-
komnum ólest.ri. Svo var komið
þegar íhaldið var rekið frá
stjórn þeirra mála á miðju ári
Hvernig hafa þeir uppfyllt yf-
irlýsingar sínar, sem hér hef-
ur verið minnt á og hvað hef-
ur þeim mistekizt?
Ef frá eru skildir örfáir stað-
ir, sem sumir eiga við að búa
sérstaklega erfið skilyrði frá
náttúrunnar hendi, má nú
segja að hver maður í sjávar-
þorpum og bæjum landsins
hafi næga og stöðuga atvinnu,
jafnvel svo, að þar sem áður
var landlægt atvinnuleysi mik-
inn hluta árs leggja menn nú
nótt við dag til þess að afla
sér tekna og skapa þjóðfélag-
inu verðmæti. Allur fólksflótti
úr sjávarbyggðum landsins er
nú stöðvaður og segir það sina
krefst stöðvunar verð
bólgunnar og öruggs verðlags
En þœr ráðstafanir verÓ a ekki keyptar meS þvi að
fórnaS sé hagsmunum v erkamanna i einu eða neinu
standa undir þeirri útgjalda-
aukningu, sem fyrirsjáanleg er
orðin vegna breytts verðlags
og kaupgjalds í landinu, um-
fram þá sem í frumvarpinu er
reiknað með — ef spyma á við
nýrri gjaldheimtu af almenn-
ingi, sem aftur hlyti að hleypa
af stað hækkuðu vöruverði og
kaupgjaldi, nýrri verðbreytingu
til hækkunar.
Mun ég víkja nánar að þessu
síðar.
Allt að 2/5 þjóðartekn-
anna ráðstaíað af þingi
Sjálft fjárlagafrumvarpið
speglar ekki nema hluta.af þeim
viðfangsefnum, sem Alþingi og
ríkisstjórn hljóta að fást við
í sambandi við efnahagsmálin.
Með lögum um Útflutningssjóð
o.fl. frá sl. vetri var skilið full-
komiega á milli hinnar hefð-
bundnu fjárlagaafgreiðslu, sem
varðar rekstur ríkissjóðs og
þeirra ákvarðana, sem árlega
verður að taka vegna atvinnu-
veganna og ekki eru siður
mikilvægar fyrir afkomu þjóð-
arbúsins.
Fjárlagafrumvarpið greinir
frá ráðstöfunum á rösklega 900
millj. kr., en Útflutningssjóður
mun á líðandi ári ráðstafa
um 1100 milljónum króna.
Samtals verða þetta um 2000
millj. kr. en allar þjóðartekj-
urnar námu á sl. ári 5—6 þús.
millj. kr.
Það liggur því fyrir að Al-
þingi og ríkisstjóm ráðstafi
með fjárlögum og lögum um
Útflutpingssjóð meira en þriðj-
ungi allra þjóðarteknanna, ef
til vill allt að tveim fimmtu.
Hér er því að samanlögðu
orðið um að ræða fjármála-
stjórn á öllu þjóðarbúinu, fjár-
málastjóm, sem ræður alger-
lega úrslitum um allt efna-
hagslífið og _gf^pmuji..þveyg.
manns í 'l^íRiigkn^Pg^r- því
að' vönum að alluf almenning-
ur láti síg miklu varða hversu
þessi stjóm fer úr hendi, hvað
skal vera að auka framleiðslu
landsmanna, tryggja atvinnu og
kaupmátt tekna og efla almenn-
ar framfarir í landinu“ Og síð-
ar segir: „Ríkisstjórnin mun
beita sér fyrir að skipuleggja
alhþða uppbyggingu í landinu
einkum i þeim þremur lands-
fjórðungum, sem nú eru verst
á vegi staddir í atvinnulegum
efnum“.
Eins og ástand og horfur
voru í atvinnu- og efnahags-
málum á miðju ári 1956 var
slík yfirlýsing um gerbreytta
stjórnarstefnu vissulega ekki
gefin að ófyrirsynju. Hún var
sem töluð úr hjarta hvers
manns, sem kynnzt hafði af
dýrkeyptri raun stjónarstefnu
afturhaldsins og sá hvert
stefndi.
í rúmlega ár eða frá vordög-
um 1955 hafði afturhaldið hald-
ið uppi ofsalegri hefndarpóli-
tík á hendur launamönnum,
Verkfallið mikla 1955 þegar að-
þrengdir verkamenn freistuðu
þess að endurheimta nokkuð
af hagfræðilega útreiknaðri
kjaraskerðingu undanfarinna
ára, var notað sem gerviástæða
gegndarlausra verðhækkana,
sem þrengdi kosti launamanna
dag frá degi. Ekkert verðlags-
eftirlit verndaði þá gegn hóf-
lausri álagningu og okri.
Hverju sem tautaði skyldi öllu
sem áunnizt hafði rænt aftur
öðru sinni. Vitandi vits og af
vel ráðnum hug var stefnt til
styrjaldar við alþýðusamtökin,
hvað svo sem hún kynni að
kosta • þjóðfélagið. Ekkert var
aðhafazt i þá átt að undirbyggja
sjálft atvinnulífið og gera það
þannig færara um að standa
undir lifskjörunum. Fiskiskipa-
stóllinn stóð í stað eða rýrn-
aði ár frá ári. Aukning varð
ekki einu sinni til samsvörun-
ar árlegri fólksf jölgun í landinu
Fiskverkunarstöðvarnar stóðu
langtímum ónotaðar. Iygþgy^r-
andi ,pg tíðar Æekstrarstöð.vpmn
tiátá- óg 'togaraflotans skertu
þjóðartekjurnar um hundruð
milljóna króna árlega. Fólks-
1956, að þau frystihús, sem
nokkra verulega starírækslu
höfðu voru stöðvuð eða um það
bil að stöðvast, vegna þess að
þau lágu með allar geymslur
fullar af fiski, sem íhalds-
stjórnin gat ekki selt. Við lá
að síldarvertíð sumarið 1956
stöðvaðist mitt í einni mestu
aflahrotu síðari ára, vegna
þess að ekki hafi verið séð
fyrir nægri fyrirframsölu á
framleiðslunni.
Síðast en ekki sízt: Sjálfur
rekstrargrundvöllur fram-
leiðsluatvinnuveganna var að
hruni kominn. í hefndarþorsta
sínum gegn alþýðusamtökunum
og verðhækkunarflóði því, sem
magnað var eftir ósigur aftur-
sögu um þá gerbreytingu, sem
hér hefur átt sér stað.
Ilvers konar stöðvanir í
framleiðslu með tilheyrandi
skaða fyrir þjóðfélagið heyra
nú fortíðinni til. Sérhver mögu-
leiki togara, báta og fisk-
vinnslustöðva til að afla og
vinna aflann, sem að landi er
dreginn er nýttur til hins ýtr-
asta, Og hann hrúgast þar ekki
upp sem illseljanleg vara.
Það varð eitt af fyrstu verk-
um núverandi ríkisstjórnar, að
hindra stöðvun á rekstri tog-
araflotans og frystihúsanna
með því að afla markaða fyr-
ir þann fisk sem þá fyllti all-
ar geymslur hraðfrystihúsanna
með viðskiptasamninsi við
‘O Iil.fl ■':!i 16 i\t Á
Ræða Björns Jénsscnar við fyrstu
umræðu fjárlaganna í fyrrakvöld
(>V
haldsins í verkfallinu 1955 var
ekki skirrzt við að herða svo að
sjávarútveginum, að í ársbyrj-
un 1956 var allur vélbátaflot-
inn stöðvaður í heilan mánuð
og togaraflotinn að nokkru
leyti. Þegar svo var komið var
að vísu hlaupið til og lagðar
á álögur upp á 250 milljónir,
en ekki var þar viturlegar að
farið en svo, að þessar álögur
fleyttu ekki útgerðinni einu
sinni fram yfir kosningahrið-
ina í júnímánuði.
Hvemig hefur tekizt
til um efndirnar?
Þótt hér sé stiklað á stóru,
gefur þetta nokkra hugmynd
um viðskilnað afturhaldsins
fyrir rúmlega tveimur árum og
þá jafnframt um þau verkefni,
sem lágu fyrir núv. ríkis-
stjórn við aðkomuna sumarið
1í056.:<:iií::h cíjníi mv 64
Æní^rnig Jíirtelí-
izt fyrir núverandi stjómar-
flokkum í þeim efnum sem
nú hefur verið drepið á?
Sovétríkin, og tryggja áfram-
haldandi síldveiðar með auk-
inni sölu. Allt frá þeim tíma
hefur svo verið haldið á mark-
aðsmálunum, að viðstöðulaus-
ar afskipanir hafa farið fram
á allri framleiðslu sjávaraf-
urða, hverju flaki sem fram-
leiðslumáttur okkar hefur get-
að unnið. Þessi staðreynd er
þeim mun athyglisverðari sem
vitað er að á sama tíma eiga
ýmsar fiskveiðiþjóðir við mikla
markaðsÖrðugleika að striða
og verða jafnvel að draga sam-
an útgerð sína af þeim sökum.
En það hefur ekki aðeins
tekizt að afla markaða fyrir
framleiðslu okkar eins og hún
var fyrir tveimur árum. A
þeim árum hefur framleiðslan
og jafnframt sala hennar auk-
izt meira en áður eru dæmi til
á jafnskömmum tíma,
Stóríelld framleiðslu-
aukning
Aflamagn báta og togara það
sem af er þessu ári er nú um
20% meira wi á sama tíma á
fyrra ári.
Á ÖIlu sl. ári var framleiðsla
mikilvægustu útflutningsvöru
okkar, hraðfrysts fisks 56 þús-
und tonn en nú á ÍHÓ niánuði
þessa árs er sama framleiðsla
orðin 66 þúsund tonn eða 20
prósent meiri en allt sl. ár.
Nú má telja víst að heildar-
framleiðsla á fiski verði á
þessu ári allt að 80 þúsund
tonn, sem er langsamlega mesta
framleiðsla okkar á einu ári.
Til enn frekari samanburð-
ar má minna á að 1952 nam
öll framleiðsla liraðfrysts fisks
29 þús. tonnum eða miklu
minnu cn við nú seljum til
Sovétríkjanna eirma.
Þessi stórfellda framleiðslu-
aukning er ekki tilkomin fyrir
neina hendingu eða tilviljun,
heldur fyrir markvísar ráðstaf-
anir ríkisstjórnarinnar til þess
að auka fiskiskipastólinn og
fiskvinnslustöðvarnar í land-
inu og búa hvort tveggja full-
komnum vé’um og tækjum.
Það hefur verið horfið frá
þeirri hrunstefnu að láta flot-
ann standa í stað og níðast
niður.
Á árunum 1957 og 1958
verður samanlögð aukning
stærri báta samtals yfir 60
skip að rúmlestatölu um eða
yfir 4000 l&stir. Þetta svarar
til 20% aukningar á öllum
fiskiskipaflotanum á tveimur
árum.
Nokkur hluti þessarar miklu
aukningar er þó ekki enn kom-
inn í gagnið, það er að segja 12
250 lesta fiskiskip, en hin
fyrstu þeirra munu sigla á mið-
in í næsta mánuði og síðan
hvert af öðru og verða íi in
mikilvægasta atvinnuleg lyfti-
stöng í tólf sjávarþorpum
landsins og jafnframt bæta
sínum skerf til aukinnar fram-
leiðslu þjóðarinnar,
Aíkastageta fiskvinnslu-
stöðva aukin
Afkastageta fiskvinnslustöðv-
anna hefur verið aukin meira
éft',til samræmis við auknirgu
flotans. Fimm stór hraðfrysti-
hús hafa tekið til starfa og því
nær hvert frystihús í landinu
hefur verið endurbætt eða
J'stækkað og samanlagt hafa
þau verið búin tækjum fyrir
tugmilljónir króna.
Þegar vinnuaflsskortur er
víða orðinn eitt helzta vanda-
mál atvinnulífsins þá skilar
þessi nýja vélvæðing fisk-
vinnslustöðvanna óneitanlega
framleiðsluaukningu og tryggir
rekstur flotans að sínu leyti.
íslenzku. fiskiskipin he.fa
aldrei verið betur útbúin en
nú. Mikill hluti bátafloians er
nú búinn fiskileitartækjum af
fremstu gerð. Til þess he'ur
miklum fjárhæðum verið var-
ið. Nýjar gerðir neta og sí’.d-
amóta hafa rutt sér tti rúms.
Árangur þessa er m.a. orðinn
sá að rökstuddar vonir standa
nú til að sumarsíldveiðin, sem
jafnan hefur verið eins ko' ar
happdrætti með takmai’kaðri
vinningsvon, sé að verða ár-
viss atvinnugre-in, sem nokkuð
örugglega megi reikna með í
þj óðarbúskapnum.
Nýjar ýiLlutafegXgifiöjnr
hafa verið eSldar.'Bg'nefni Stin
dæmi þess, að nú í ár og á
fyrra ári hafa vei’ið flutt út
Framhald á 1U. síðu