Þjóðviljinn - 22.10.1958, Blaðsíða 12

Iskrám Vestur
rsio bindiS með 1000 œviskrám vœnf-
aniegt — Mikiu safnaB af ísl. handritum
Árni Bjarnason ritstjóri og bóksali o. fl. eru nú að;
■vinna að' mannfræöilegu og sögulegu stórvirki: söfnun
og útgáfu æviskrár Vestur-íslendinga, og jafnframt að
söfnun íslenzkra handrita vestanhafs.
HiöoviumN
Miðvikudagur 22. október 1958 — 23. árgangur — 238. tölublað.
Árni Bjarnason er formaður
nefndar er ríkisstjórnin skip-
aði á sínum tima í þv.í augna-
miði að efla kynni og samstarf
íslendinga iieima á fósturland-
inu og þe:rra íslendinga er
fluttust til Ameríku á harð-
indaárunum fyrir síðustu alda-
mót, og síðar, og gerzt hafa
bandarískir eða brezkir þegnar.
Árni fór til Ameríku þess-
ara erinda og dvaldist þar til
síðustu septemberloka. f för-
inni var einnig kona hans,
Steiudór Steindórsson mennta-
skólakennari á Akureyri, sr.
Benjamín Kristjánsson og Gísli
Ólafsson lögregluþjónn á Ak-
ureyri. Ferðuðust þeir viðsveg-
ar um íslendingabyggðir í
Bandaríkjunum og Kanada.
1009 æviágrip
f för þessari var safnað eftir
föngum upplýsingum um ævi-
feril Vestur-Íslerrlínga, — en
Vestur-íslendinga teija þeir alla
sem eru a.m.k. ís'endingar að
hálfu, hvað ætterni snertir. Er
nú unnið að útgáfn. fvrsta bind-
is af æviskrám Vestur-íslend-
inga og munu væntanlega
verða þar um 1000 æviágrip.
Verða þau nokkru ýtarlegri en
t.d. í Hver er maðurinn.
Þeir félagar söfnuðu eftir
föngum myndum af íslenzku
fólki vestra, og Gísli Ólafsson
tók einnig á 6. hundrað myndir
af íslenzku fólki og bústöðum
þese. Myndasafn þetta verður
að sjálfsögðu notað við út-
gáfu æviskrárinnar, en að því
búnu hyggst Árni gefa það
Þjóðminjasafninu.
Mikill fjöldi íslenzkra
handrita
Jafnframt þessu safnaði Árni
einnig miklu af allskonar ís-
lenzkum handritum: kvæða-
söfnum, ævisögum, ferðasögum
o.fl. og mun hann flokka þetta
og gefa það Landsbókasafninu.
Hefur þar áreiðanlega mörgu
verðmætu verið bjargað frá
glötun. Mikið af íslenzkum
handritum og íslenzkum bók-
um hefur verið gefið til há-
skólans í Manitoba.
Aldarfjórðungi of seint
1 viðtali við blaðamenn í gær
sagði Árni Bjarnason að raun-
verulega hefði þetta verk ver-
ið byrjað um aldarfjórðungi of
seint, hefði það verið byrjað
árið 1930 eða svo hefði enn
verið auðvelt að fá upplýsing-
a
ar og handrit sem nú er glat-
að.
Á ferðalagi þessu héldu þeir
félagar nokkur erindi meðal ís-
lendinga. Tillögur þær sem
Árni hefur gert til íslenzku
ríkisstjórnarinnar í þessu máli
ræddu þeir líka á tveim fundum
með stjórn Þjóðræknisfélags-
ins, en á 40. þingi þess í febrú-
ar n.k. verða þær tillögur tekn-
ar til meðferðar.
Ríkið veitti til þessarar far-
ar 30 þús. kr. (sem líklega hef-
ur nægt fyrir yfirfærslugjald-
inu af ferðakostnaðinum), en ó-
sennilegt er að þetta verk
verði látið stranda á fjárskorti.
Fyrirhugað er að maður farijf
vestur í vetur og vinni að þessu
verkefni á Kyrrahafsströndinni
og í Utah.
Islenzkustu bvggðirnar vest-
anhafs telur Ái'ni véra á Mikley
í Winnipegvatni.
Lifeyrissjóislögin verði
Öryggisnefndir í
Alsír starfa enn
Yfiröryggisnefndin í Alsír hélt
fund í Algeirsborg í gær. Ilafði
verið talið sennilegt að nefndin
myndi ákveða að leysa sig upp,
en svo fór ekki. Þvert á móti
var ákveðið að boða til ráð-
stefnu allra öryggisnefndanna í
landinu sem enn eru starfandi
og koma nj'ju og fastara skipu-
lagi á starfsemi þeirra.
Arabar ætla að fá
sér olínskip
Arabaríkin sem ráða yfir
einum mestu olíulindum heims
ráðgera nú að koma sér upp
miklum flota olíuflutningaskipa
svo að þau verði ekki eins háð
olíuhringunum í Vestur-Evrópu
og Bandaríkjunum. Sérstök
nefnd Arababandalagsins kem-
ur saman í byrjun næsta mán -
aðar til undirbúnings þessu
máli.
Stjórn íraks hefur - svipt
franska flugfélagið Air France
lendingarleyfi í landinu og skip-
að því að loka öllum skrifstof-
um sínum.
Þusund konur
annes
XJm fimm hundruð blökku-
konur, sumar með kornabörn
á baki eða ,í fangi, fóru um
götur Jóliannesarborgar í Suð-
nr-Afríku í gær til að mót-
mæla þeirri kvöð sem lögð hef-
ur verið á þær að berta jafn-
an á sér vegabréf.
Frumvarp ílutt aí Eggert G. Þorsteinssyni
Á dagskrá efri deildar var í gær eitt mál, breýtingar
logunum um lífeyrissjcð togarasjómanna, frumvarp
flutt af Eggert G. Þorsteinssyni, um aö lögin nái til allra
sjómanna.
í framsfrguræðu l.agði Egg- lögfestar væru. Einvug væri
ert áherzlu á na,uðsyn þess, að réttrra a.ð 'athuga um fieiri
lögin um lífeyrissjóð næðu atvinnustéttir en sjömennina ef
einnig til sjómanna vélbáta- lagt væri inn á þá bráut að
flotans. Nu myndi ekki minni lát.a lífej'nnn vcrða almehn-
þörf að stuðla að því að ung- ari.
ir menn stunduðu sjómennsku j Málinu var vír!:ð til 2. umr.
á vélbátunum, og eins, að liin- og félagsmálanefndar með sam-
ir sem þar væru fyrir, héldu hljóða atkvæðum.
því stiarfi áfram. Taldi hann að ; '
mikil bót hefði þegar reynzt
að lögunum um lífeyrissjóð
Tillaga inn nefndarskipun
Sex Framsóknarþingmenn í
togarasjómanna, og eins myndi neðri deild lögðu í gær fram
reynast með þessa breytingu.; þingsályktunartillögu svohljóð-
Jafnframt væri í frumvarpinu
gert ráð fyrir að „Sjómanna-
samband íslands“ tilnefndi
andi:
„Alþingi ályktar, að skipuð
skuli 5 manna nefnd til þess
mann í stjórn lífeyrissjóðsins j að athuga, hvort tiltækilegt sé
í stað þess að Alþýðusamband að stofna lífeyrissjóð fyrir sjó-
Djuanda í Brioni,
Amer í Moskvu
Djuanda, forsætisráðherra
Indónesíu, er nú stadilur í
Júgóslaviu og ræðir við Tító
forseta í Brioni.
1 Moskvu er staddur um
þessar mundir Amer marskálk-
ur, varaforseti Sambandslýð-
veldi
Lögreglan reyndi að tv.'stra
kröfugöngunni sem liún sagði
vera ólöglega þar sem ekkert
leyfi liefði verið veitt fyrir
hanni. Þegar það tókst ekki
voru allar konurnar handtekn-
ar og settar í fangelsi.
Tæplega 500 aðrar konur
gáfu sig þá fram við lögregl-
una og kröfðust þess að þær
væru einnig settar í fangelsi
þar sem þær væru sömu skoð-
uriar og hinar fangelsuðu kyn-
systur þeirra.
Líbanon ekki í
nein herbandalög
ið geri það nú, og taldi Egg-
ert það rökrétia afleiðingu af
samþykkt frumvarpsins.
Páll Zóphóníasson tók til
menn, verkamenn, bændur, út-
vegsmenn og aðra þá, sem ekkt
njótja lífeyristrygginga hjá sér-
stökum lífeyrissjóðum, og gera
máls og taldi að æskilegast væri ^ tillögu um það efni, eftir því
að trj'ggingarmál öll væru und- ■ sem rétt þykir að athuguðit
ir sömu stjórn, stjórn Trvgg- j máli. Fjórir nefndarmenn sétt
ingastofnunar ríkisins, og væri kosnir af sameinuðu Alþingi,
alveg óþarft >að setja upp ó-
tal stjórnarbákn fyrir einstaka
en fimmti nefndarmaðurinn sé
skipaður nf ráðherra og sé
hluta opinberra trygginga, er hann formaður.“
Utanríkisráðherra hinp'ar
Araba, og ræddi hann í| nýju stjórnar Líbanons hefur
fyrr^'dag við Krústjoff forsæt-
isréðherra.
Amer varaforseti liéit í gær-
kvö'd veizlu fyrir ýmsa ráín-
menn Sovétrí'kjanna í sendi-
ráði Sambandsiýðveldis Araba.
Krústjoff var meðal gesta.
iýst yfir því að Líbanon vilji
engan þátt eiga í neins konar
iiernaðarbandalögum eða öðr-
um afamtökum stórveldanna.
Stjórn landsins muni kappkosta
að auka og bæta samvinnuna
við öll Arabaríkin.
Lög sett í Sovétríkjunum
til að hindra ofdrykkju
í Sovétríkjunum hefur verið boðuð löggjöf sem miða
á að því að draga úr ofdrykkju og ölæði á almannafæri.
Frá þessu hefur verið skýrt útrýma. Þung viðurlög myndtt
í Moskvu. Krústjoff forsætis-
ráðherra hélt fyrir nokkrum
sett við því. ■
Ýmsar aðrar ráðstafanir
. yrðu gerðar til að draga úr
dögum ræðu í fæðingarbæ sm-tdrykk.uskaD Þannjg myndi
um, Kaiinovska, og minntist veitingahúsum fyrirskipað að
þar m.a. á áfengisbölið. Hanni^ hyerjum gesti aðeins eitt
vítti bændur fyrir heimabrugg ag af áfengi Maður sem
sem liann sagði að yrði að
Eins os skýrí var frá hér í
blaðinu um daginn, bar Guð-
mundur J. Guðmundsson fram
á síðasta bæjarstjórnarfundí
tillögu um að bæjarráði yrði
faliö að rannsaka uppsagnir
milli 20 og 30 verkamanna lijá
Hitaveitunni. Guðmundur rök-
stnddi tillögu sína ineð því að
uppsagnir þessar væru mjög- ó-
eðlílegar vegna þess, að í hlut
hefðlu átt margir af elztu
starfsmönnum Hitaveitunnar,
en það væri almenn regla hjá
atvinnttrekendum hér i bænum
að hafa hliðsjón af starfstúna
verkamanna er uppsagnir væru
ákveðnar.
fhaldið snerist, eins og Ies-
endur inuna, gegn þessari til-
lögu og hefur Morgunblaðið
lineykslazt mjög á þvi að hón
skyldj borin fram, jafnframt
því sem það lýgur því til að
Tryggvi Emilsson hafi átt hlut
að uppsögnunum (sbr. at'buga-
scmd Tryggva hér á síðunni).
EN HVERS VEGNA SAM-
ÞYKKIR EKKI ItlALDIÐ AÐ
MÁL. 1-ETTA SKXJLl UANN-
SAKAÐ, FYRST ÞAÐ TELliIt
MÁIjSTAÐ sinn svo góð
AN?
Itti ensn minnsta bátt i
Svohljóðandi yfirlýsing barst Þjoðviljanum í gær
frá Tryggva Emilssyni:
„Vegna lumnæla í Morgunblaðinu í dag, í grein um
nýafstaftnar uppsfxgnir hjá hitaveitu Reykjavíkur vil ég
taka það fram, að ég átti þar engan lilut að ínáii,
hvaða niönnum var sagt upp vinnunni, og hverjum ekki.
21. október 1958.
TRYGGVI EMIHSSON.
þyrfti ;að fá sér fimm staup
.yrði þá að fara í fimm veit-
ingahús og það myndi renna
af honum á því ferðalagi.
Tekið var þó fram að ekki
íæri ætlnnin að koma á blanni:
„Hví ættu menn ekki að fá
sér gias af víni í hópi góðra
vina ?“ sagði Krústjoff. Það
yrði hins vcgar að sjá til þess
að áfengis væri neytt í hófi.
Lange segir Kína
eiga sæti í SÞ
Halvard Lange, utanríkisráð-
herra Noregs, sagði í ræðu í
norsli)a þinginu í gær að
norska stjórnin teldi það nú
orðið meira en tímabært aö
lcínverska alþýðustjórnin fengi
sæti Kína hjá Sameinuðu þjóð-
unum. Fyrirætlanir Sjangs Kaj-
séks um að leggja undir sig
Kíifa aftur með vopnavaidi
væru gcrsamlega vonjausar, en
ógnuðu samt friðnum í heim-
inum.