Þjóðviljinn - 26.10.1958, Side 3

Sunnudagur 26. október 1958
ÞJÓÐVILJINN — ($*
Þingsályktunartillaga ilutt um
athugun á aðbúnaði íanga
Flutningsmenn Alfreð Gíslason og Björn Jónsson
Austurrískur hljómsveitar-
stjóri til Ríkisútvarpsins
Austurríkismaðurinn Hans Antolitch hefur verið ráð-
inn hljómsveitarstjóri útvarpsins í stað Hans-Joachim
Wunderlich, sem ekki gat dvalizt hér lengur.
Tveir þingmenn Alþýðubandalagsins, Alfreð Gíslason
og Björn Jónsson, flytja í sameinuðu þingi tillögu til
þingsályktunar um athugun á aðbúnað fanga.
Tillagan er þannig:
„Alþingi ályktar að fela
ríkisstjórmnni að skipa
þriggjja manna nefnd, er í
eigi sæti lögfræðingur, geð-
læknir o,g sálfræðingur. Skal
nefndin rannsaka allan að-
búnað þeirra manna, sem
dajnulir eru liér á landi til
refsivistar. Komi í Ijós við
þá atlmgun, að aðbúnaðin-
um sé í einliverjum atriðum
áfátt frá sjónarmiði betrun-
ar, skal nefndin gera til-
lögur um nauðsynlegar end-
urbætur. Skal nefndin hafa
lokið störfum og skilað á-
litsgerð fyrir 1. október
1959.
í greinargerð segir:
Sú skoðun mun almenn, að
fangelsismálum þjóðarinnar sé
í'ýmsu- mjög ábótavant. Á það
ekki hvað sízt við um þann
þátt þeirra, sem mikilverðast-
ur er, meðferð brotamanna og
afvegaleiddra ungmenna. í
menningarþjóðfélagi hlýtur sú
meðferð að miðast við það
að ná sem beztum árangri í
lækningu þeirra sálrænu mein-
semda, sem orsaka misgerðir
og afbrot. Þessum þætti mun
lítill sómi sýndur í verki og
árangur refsivistar reynast í
samræmi við það.
-Meðal afbrotamanna eru
margir, sem hafa orðið fyrir
óhollum áhrifum á viðkvæmu
aldursskeiði og af þeim sök-
um leiðzt af réttri braut. Aðrir
vinna óhappaverk undir áhrif-
um áfengis eða á annan hátt
i sambandi við drykkjuskap.
Loks eru í hópi afbrotamanna
geðveilir menn og geðveikir,
þótt sú bilun þeirra liggi ekki
ætíð f augum uppi.
Sú skoðun á nú orðið al-
mennu fylgi að fagna með
menningarþjóðum,, að með
réttum, mannúðlegum og fé-
lagslegum vekjandi aðferðum
megi í flestum tilfellum leiða
þetta .fólk á rétta braut og
bjarga þannig lífi þess því
sjálfu og þjóðfélaginu til
handa. Áherzla er lögð á að
veita hverjum einstökum af-
brotamanni þá meðferð, er
honum hæfir bezt. Ástand hans
er vandlega rannsakað, og í
samræmi við niðurstöðu þeirr-
ar rannsóknar er meðferðin á-
kveðin. Jafnvel fyrir meðfæddri
glæpahneigð gefast menn ekki
upp, heldur leitast við að upp-
ræta hana og með vaxandi ár-
angri.
Islenzk fangelsismál virðast
bera þess lítil merki, að tekn-
ar hafí verið til fyrirmyndar
þær miklu framfarir, sem í
slí'kum málum hafa orðið víða
um heim, m.a. á Norðurlöndum
Á eina svokallaða vinnuhælið,
Litla-Hraun, hefur um ára-
skeið verið safnað saman flest-
um eða öllum afbrotamönnum,
sem dæmdir hafa Verið til
verulegrar refsivistar, og hefur
þá ekkert tillit verið tekið til
þess, hvers eðlis afbrotin voru
eða manngerðirnar, sem látnar
voru deila aðbúð og kjörum.
Afleiðing þessa hefur orðið sú
m.a., að óhörnuð ungmenni,
sem fyrst og fremst þarfnast
sálarlegrar aðhiynningar og
nytsamra starfa, hafa verið
ofurseld áhrifum vanræktra og
forhertra glæpamanna. Munu
þess dæmi, að slík ungmenni
hafi þá fyrst ói’ðíð löggæzlu-
mönnum alvarlegt viðfangsefni
og hættulegt, er þau höfðu af-
plánað hegningu sína á þess-
um stað.
Hælið á Litla-Hrauni er í
rauninni hvorki vinnuliæli með
nútímasniði né heldur innilok-
unarfangelsi fyrir hættulega
glæpamenn. Virðist þar helzt
hafa ráðið ríkjum tætingslegt
sambland af átjándu aldar hug-
myndum um meðferð fanga og
nýrri skoðunum um frjálsræði,
en þær skoðanir þó án allra
tengsla við þau vinnubrögð,
sem nútímaþekking á þeim
sviðum segir fyrir um. Mun
þetta óhæfilega sambland af
hörku og agaleysi oftar en
einu sinni hafa leitt til hinna
alvarlegustu árekstra.
Það skal fram tekið, að hér
er ekki verið að veitast að lög-
gæzlumönnum. Þeir hafa sann-
arlega átt erfiða aðstöðu. Mein-
ið á rætur sínar fyrst og
fremst 1 vanrækslu stjórnar-
valda. Nauðsynlegar umbætur
á þessu sviði hafa aldrei kom-
izt. í framkvæmd. Það hefur
verið vanrækt allt I senn, að
koma upp sómasamlegum stofn
unum, að fá sérfróða menn til
að móta betrunarmeðferð fanga
í samræmi við fengna reynslu
erlendis og að framkvæma sið-
an þá meðferð.
Með þeirri þáltill., sem hér
er fram borin, er gerð tilraun
til þess að undirbyggja á raun-
hæfan hátt þær aðgerðir, sem
telja verður fullkomna nauð-
syn í þessu efni. Nákvæm at-
hugun sérfræðinga á ástandinu,
eins og það er nú, ásamt sund-
urliðuðum tillögum um endur-
bætur er óhjákvæmilegur und-
anfari framkvæmda, sem siðan
verða að fylgja í kjölfarið.
Þann vansæmdarblett, sem
fangelsismálin eru nú, ber að
afmá hið allra fyrsta.
Bandalag háskólamenntaðra manna
Tilgangur m.a. að stuðla að bættri aðstöðu
til vísindastarfa hér á landi
Hinn 23. þ.m. var stofnað hér Bandalag háskóla-
menntaðra manna, en þaö er samband flestra íslenzkra
starfsgreinafélaga þeirra manna, er lokiö hafa háskóla-
prófi.
Slík samtök h^fa starfað um
skeið á hinum Norðurlöndun-
um, og fyrir nokkrum árum
kom fram frá Lyfjafræðinga-
félagi Islands hugmynd um
stofnun þeirra hérlendis, en
málið lá niðri þar til í sl. vor,
að Lögfræðingafélag íslands
sendi bréf til hliðstæðra félaga
hérlendis, og hefur stofnunin
verið undirbúin á nokkrum
fundum í sumar.
Tilgangur bandalagsins er:
„1. Að efla samheldni háskóla-
menntaðra manna á Islandi. 2.
Að gæta í hvívetna hagsmuna
háskólamenntaðra manna hér
á landi og vera í fyrirsvari fyr-
ir þá gagnvart innlendum og
erlendum aðiljum. 3. Að stuðla
að bættri aðstöðu til vísinda-
legra starfa á íslandi og vinna
að auknum skilningi lands-
manna á gildi þeirra“. Banda-
lagið er stofnað af þessum fé-
lögum: Dýralæknafélagi Is-
lands, Félagi ísl. fræða, Félagi
ísl. eálfræðinga, Félagi við-
skiptafræðinga, Hagsmunafél.
náttúrufræðinga, Lyfjafræð-
ingafélagi íslands, Læknafélagi
Islands, Lögfræðingafélagi Is-
lands, Prestafélagi Islands,
Tannlæknafélagi íslands og
Verkfræðingafélagi íslands, en
öðrum liliðstæðum starfsgreina
félögum sem að meirihluta eru
skipuð mönnum með háskóla-
prófi, er enn opin leið að ger-
ast stofnendur. í ofangreind-
um félögum munu verða full
1200 manna með háskólaprófi.
Málefnum bandal. stjórnar
fulltrúaráð þess, en í því eiga
sæti fulltrúar allra aðildarfé-
laganna. Fulltrúaráðið kýs 5
manna framkvæmdastjórn úr
sínum hópi. Fyrstu stjórn
bandalagsins skipa: Ármann
Snævarr prófessor formaður,
Sveinn S. Finarsson verkfræð-
ingur varaformaður, Aðalsteinn
Sigurðsson fiskifræðingur,
Gunnlaugur Snædal læknir og
Jón p. Edwald lyfjafræðingur.
Varastjórn: Árni Böðvarsson
cand. mag., sr. Jón Þorvarðs-
son, Rafn Jónsson tannlæknir,
Símon Jóh. Ágústsson próf-
essor og Valdimar Kristinsson
viðskiptafræðingur.
Auglýsið í
Þjóðviljanum
Hans Antolitsch er Vítiarbúi,
stundaði nám við Tóníistarhá-
skólann í fæðingarborg sinni,
Hans Antolitch
var síðan hljómsveitarstjóri í
ýmsum borgum í Þýzkalandi, en
hvarf í stríðslok aftur til Vínar
og hefur dvalizt þar síðan. Hann
er stjórnandi Vínar Sinfóníu-
hljómsveitarinnar, en stjórnar
einnig útvarpshljómsveitum þar
og kemur auk þess oft fram á
opinberum tónleikum. Hefur
hann ferðazt nokkuð um Þýzka-
land sem hljómsveitarstjóri hin
síðari ár, en einnig stjórnað
hljómsveitum á Ítalíu.
Fyrstu tónleikar Hans Antol-
itsch í útvarpinu verða á þriðju-
dagskvöldið. Verða þá leikin
verk eftir Mozart, Schubert, Sib-
elíus og Béla Bartók. Síðan mun
útvarpshljómsveitin væntanlega
leika reglulega kl. 4,30 síðdegis
á sunnudögum og verða sumir
þeirra fluttir í hátíðasal há-
skólans. Næstu tónleikar verða
að líkindum helgaðir samborg-
ara hljómsveitarstjórans, Jó-
hanni Strauss, og eingöngu flutt
verk eftir hann.
Merkjasala — Góð starfsemi — Áleitnir guðs-
orðabóksalar — Lítt í anda Krists.
ÞAÐ ER ósjaldan fárast um,
hvílík plága allar merkjasöl-
urnar og happdrættismiðasöl-
urnar séu orðnar, og víst eru
þær þreytandi. Þess ber þó að
gæta, að merkjasölurnar eru í
flestum tilfellum bundnar ein-
hverjum einum ákveðnum til-
gangi, t. d. selja Berklavörn,
Blindrafélagið, Mæðrastyrks-
nefnd og mörg fleiri samtök
merki til agoða i'3'r i r starf-
semi sína einn dag á ári^ og
starfsemi slíkra samtaka er tví-
mælalaust góð starfsemi,' sem
maður styrkir með glöðu geði.
Sömuleiðis finnst flestum sjálf-
tags að kaupa merki 17. júní,
1. maí, sumardaginn fyrsta, o.
s. frv. Allt öðru máli gegnir
um það, þegar hitt og' þetta
fóik er að reyna að troða upp
á mann einhverjum vasabiblí-
um og helgiritum ýmiskonar,
en slíkt er nú orðið ærði oft.
Ef maður vill ekkj kaupa
merki, þá segir maður einfald-
lega nei takk, og er þar með
laus .allra mála; en það er nú
ekki aldeilis að slíkt dugi, þeg-
ar guðsorðabóksalar eru á
ferðinni. Ef maður kærir sig
ekki um að kaupa ritin, þá
verður maður að gera annað
hvort að skella hurðum í fússi
við tæmar á bóksalanum, —
og það er ekki kurteislegt, —
eða þá að hlusta þolinmóður á
fjálglegar útskýringar á inni-
haldi pésanna, — og það er
ákaflega þreytandi, einkum þar
sem maður virðist oft fullt eins
kunnugur efninu eins og sá,
sem er að útskýra það fyrir
manni. Venjulega endar þetta
með því, að maður kaupir einn
pésa til að losna við hinn ó-
boðna gest. Nú er auðvitað
ekkert við því að segja, þótt
fólk úr hinum ýmsu sértrúar-
flokkum boði trú sína af
miklu kappi, en sú aðferð að
þröngva guðsorðapésum upp á
náungann með fyrirtölum, er
ekki líkleg til árangurs, ekki
sízt þar sem rit þessi eru
venjulega útþynntir útdrættir
úr einhverju guðspjallanna, eða
þá lítt sannfærandi vitnanir
frelsaðs fólks. Miklu kristilegri
og geðþekkari aðferð við að
boða fagnaðarerindið fyndist
mér, ef fólk úr sértrúarflokk-
unum gengi í hús og byði að-
stoð sína í verki þar sem henn-
ar væri þörf, í stað þess að
bjóða guðsorð til sölu, byði
fram húshjálp ýmiskonar eða
rétti á annan hátt hjálparhönd
á bágstöddum heimilum, sem
því miður er enginn hörgull á.
Áreiðanlega væri slík starfsemi
meira í anda Krists heldur en
sú, að ganga hús úr húsi og
freista þess að selja ritlinga á
túkall stykkið. Eg held að
hvorki guði almáttugum né
Jesú Kristi sé neinn greiði
gerður með því að reka þessa
uppáþrengjandi pésasölu í
þeirra nafni. Og cf þessi pésa-
sala er eingöngu fjáröflunar-
leið viðkomandi safnaða, þá
fyndist mér ólíkt viðkunnan-
legra að selja verakllcg
skemmtirit heldur en vasa-
biblíur og útdrætti úr guð-
spöllunum.
Gerið skil fyrir selda miða - Happdrætti Þjóðviljans