Þjóðviljinn - 26.10.1958, Side 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 26. oklóber 1958 ^
plÓÐyiUlNN
Útsefandl: Ðam«ininrc«moUrar aiÞÝOn — Bóslalistaflolckuiinn. — Rltstjóran
Maprnús KJartansson áb.), SlgurCur OuCmundsson. — Fréttarltstjórl: Jón
BJarnason. — BiaCamenn: Ásmundur SigurJónsson. OuCmundur Vigfússon.
ívar H. Jónsson. Magnús Torfl Ólafsson. Sigurjón Jóhannsson. Slgurður V.
FHBbJófsson. — Auglý8lngastJóri: Guðgeir Magnúason. — Rltstjórn, af-
creiCsla. augiýsingar, prentsmlðJa: Skóla>örðustíg 19. — Siml: 17-500 (5
anun. — AskrJXtarverO kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni: kr. 27 ann-
arsstaðar. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðia ÞJóðvilJans.
Hættulegt
Kínverskl leikrit
TJyrir skömmu birtust í Hag-
tíðindum tölur um mann-
fjölda á fslandi fyrsta des-
ember í fyrra. Þar er að finna
margar staðreyndir sem vekja
til umhugsunar, ekki sízt í
sambandi við þá gerúreltu
kjördæmaskipan sem enn við-
gengst hér á landi. Það kerfi
hefur orðið fráleitara og frá-
leitara með hverju ári sem
iiðið hefur, sökum þess hve
þjóðin hefur fært sig tií í
sambandi við breytingar á at-
vinnuháttum, og er nú þvílíkt
afskræmi' að hliðstæður munu
torfundnar.
Qkýrslurnar sýna að 1. des-
■ ^ ember í fyrra voru lands-
' menn nær 167 þús. talsins,
en af þeim fjölda bjuggu 110
þúsundir í kauostöðum eða
um 70%. Kjördæmakosnir
þingmenn í kaupstöðunum eru
hins vegar 14 af 43 eða tæp
■ 33%. Séu uppbótarþingménn
í kaupstaðakjördæmum taldir
með verður hlutur kaupstaða-
kjördæmanna 21 þingmaður
af 52 eða 40%, en skipting
þeirra er sem kunnugt er
f býsna miklum tilviljunum
háð. Þessar tölur sýna þó að
þau 70% landsmanna sem í
kaupstöðum búa senda 30 —
40% þingmanna á Alþingi;
hafa sem sé helmingi minni
rétt til að kjósa menn á þing
j en þeir sem búa utan kaup-
staðanna. Þó gefur það engan
vegin rétta mynd að taka
kaupstaðina þannig sem heild.
Þannig hefur langminnsti
kaupstaður landsins, Seyð-
isfjörður með 730 íbúa — sér-
; stakan þingmann, og hefur
stundum haft tvo og legið
við að hann hefði þrjá! Ef
Reykvíkingar ættu að hafa
sama rétt og Seyðfirðingar í
; þingkosningum, þá þyrfti að
velja f höfuðborginni 93 kjör-
dæmakosna þingmenn!
| Reykjavík bjuggu í fvrra
um 40% landsmanna. Höf-
uðborgin velur hins vegar að-
eins 8 kjördæmakosna þing-
menn af 43, eða tæp 20%, Að
upnbótarþingmönnum með-
töldum verða tölurnar 11 af
52, en það er sem næst sama
hlutfall. Á suðvesturhluta
landsins frá Borgarf jarðar-
sýslu að Árnessýslu búa sem
næst % hlutar landsmanna,
en kjördæmakosnir þingmenn
1 af þessu svæði eru aðeins
tæpur þriðjungur á Alþingi,
( og séu uppbótarþingmenn
* meðtaldir verður hlutfallið
rúmur þriðjungur. Þannig
mætti taka dæmi án enda,
mörg miklu fráleitari þegar
1 borin eru saman einstök kiör-
dæmi og réttur þess fólks
sem í þeim býr.
i
A fleiðingin af þessu kerfi
er sú að Alþingi gefur
mjög afbakaða og ranga
' mynd af vilja þjóðarinnar. I
ranglæti
kosningunum 1956 varð
Framsóknarflokkurinn minnsti
flokkur þjóðarinnar og fékk
15,6% atkvæða. Engu að sið-
fékk liann 17 þingmenn, en
Alþýðubandalagið — sem
fékk 19,2% greiddra atkvæða,
og orðið næst stærsti flokkur
þjóðarinnar fékk aðeins 8
þingmenn! Á bak við hvern
þingmann Framsóknarflokks-
ins voru aðeins 760 kjósend-
ur, en á bak víð hvern þing-
mann Alþýðubandalagsins
1983. Ef Alþýðubandalagið
hefði fengið þingmenn i sama
hlutfalli og Framsókn hefðu
þeir á/t að verða 21!
f síðustu kosningum var vis-
vitandi reynt að nota
þetta rangláta kerfi til þess
að fá meirihluta á þingi út á
þriðjung atkvæða með fram-
boðsaðferð Hræðslubandalags-
ins og munaði minnstu að það
tækist. En þótt svo herfilega
hafi ekki til tekizt enn sem
komið er, hafa kosningalög-
in haft í för með sér hina
stórfelldustu mismunun í öllu
stjórnmálalífi þjóðarinnar.
Það birtist ekki aðeins við af-
greiðslu mála á Alþingi,
stjórnarmyndanir og annað
slíkt, heldur í allri með-
ferð fjármála þjóðarinnar.
Mörg hin óskynsamlegustu
dæmi um fjárfestingu eru
bein afleiðing af kjördæma-
skipulaginu, fé er flutt í stór-
um stíl í ýmis hin smærri
kjördæmi, þar sem atkvæðis-
réttur manna er margfaldur
á við það sem tíðkast t.d.
í Reykjavík, án tillits til þess
hvort framkvæmdirnar eru
gagnlegar þjóðarheildinni. Af
þessum ástæðum hefur fjár-
festing í landbúnaði verið svo
ör, að nú verður í sívaxandi
mæli að eyðileggja mjólkur-
afurðir, ffytja út kjöt fyrir
sama og ekkert verð og nota
smjör í skósvertu. Hvers-
kyns hreppasjónarmið eru
allsráðandi hjá ýmsum þeim
þingmönnum, sem eiga rang-
lætinu einu að þakka vist.
sína á Alþingi. Hið fráleita
kjördæmaskipulag veldur póli-
tískri spillingu, sem ágerist
með hverju ári sem líður, og
efnahagslegar afleiðingar þess
. eru orðnar m jög alvarlegt
vandamál.
egar núverandi stjórn var
mynduð hét hún því í
stefnuyfirlýsingu sinni að
taka kjördæmamálið til end-
urskoðunar. Þjóðviljanum er
ekki k'unnugt um að því verki
hafi neitt miðað áfram;
Framsókn lætur enn sem
komið er skammsýn sérhags-
munasjónarmið ráða afstöðu
sinni. En þetta vandamál
verður að leysa á því kjör-
timabili sem nú er meira en
hálfnað, enda er ekki að efa
að mikill meirihluti þing-
manna er því fylgjandi.
Kúó Mójó: ÓÐURINN UM
GLÓALDINLUNDINN eða
Sjú Júan. Leikrit í finim
háttunp Hannes Sigfxisson
islenzkaði. Heimskringla.
107 bls.
Það er ekki oft sem kínversk
skáldrit koma út á íslandi.
Mál og menning og systurfor-
lag þess eru einu útgefend-
urnir sem gert hafa sér far
um að kynna okkur skáldskap
þessarar fjarlægu stórþjóðar.
Fyrir skömmu kom út bókin
Mannabörn eftir Lú Hsún
brautryðjanda nútímabókm. í
Kina Nú birtist kínverskt leik-
rit í þýðingu Hannesar Sigfús-
sonar skálds með formála eft-
ir dr. Jakob Benediktsson.
Höfundur Óðsins um glóald-
inlundinn. Kúó Mójó, er með-
al fremstu manna þjóðar sinn-
ar. Að forjnum, kínverskum
hætti er hann í senn skáld,
fræðimaður og stjórnmálamað-
ur. Hann hefur ort ljóð og sam-
ið skáldverk í óbundnu máli,
ritað um kínverska sögu og
bókmenntir og tekið þátt í bar-
áttu þjóðar sinnar gegn eriend-
um óvinum og innlendum
glæframönnum. Nú er Kúó Mó-
jó einn af varaforsetum Kína-
þings og forseti Vísindaaka-
demíu Kína.
Leikrit þetta samdi Kúó Mójó
landflótta í Hongkong vetur-
inn 1941 til 1942, þegar einna
Kúó Mójó
óvænlegast horfði um skjóta
lausn mikils hiuta Kína undan
oki jnnrásarherjai. Aðalpers-
ónan og ýmsar aukapersónur
eru sannsögulegar. Skáldið og
stjórnvitringurinn Sjú Júan
var uppi fyrir 2300 árum, á
þeirri öld kínverskrar sögu sem
Kínverjar nefna tímabil stríð-
andi ríkjanna. Sjö ríki börð-
ust innbyrðis um hvert þeirra
skyldi ráða Kína. Sjú Júan
var af taðalsætt í stærsta rík-
inu, Sjú. Það var þá á hnign-
unarskeiði, Konungur Sjú gerði
Sjú Júan að „vinstri handar
ráðherra“ sínum, en bar ekki
gæfu til að notfæra sér vituf-
legar ráðleggingar hans, heldur
lagði eyru að máli svikara í
þjónustu konungs skæðasta ó-
vinaríkisins. Samsærismönnum
tókst að koma Sjú Júan í ónáð
hjá konungi, og síðustu tvo
áratugina sem hann lifði mátti
hann horfa upp á stöðuga
hnignun ríkisins, sem hann
hafði reynt að bjarga. Loks
örvænti hann með öllu um
framtíð þess og drekkti sér í
ánni Míló 62 ára gamall.
Stjórnmálaafakipti Sjú Jú-
ans komu engu til leiðar, en
ljóðin, sem hann orti eftir að
hann hafði dregið sig í hlé,
lifa með kínversku þjóðinni
enn þann dag í dag. A dánar-
dægri skáldsins. fimmta degi
hins íimmta mánaðar tunglárs-
ins, minnast Kínverjar hans
með kapppsiglingum drekabáta.
Hrísgrjónabollum er varpað í
ár til að ala drekana og slöng-
urnar, svo að þessi kvikindi
rífi ekki lík Sjú Júans.
Ástsæld Sjú Júans stafar af
því að hann var mikið skáld,
Engin þjóð er svo illa komin
að hún stundi ekki skáldskap
í einhverri mynd. En sumar
þjóðir eru svm illa á vegi
staddar, að þær hafa afrækt
skáldskap sinn og herma síð-
an eftir öðrum þjóðum. og
kalla það skáldskap.
Ef við hugleiðum hvernig
þessu er varið hjá fslending-
um í svipinn, þá verður að
gæta þess að hér hefur þró-
azt samfelíd Ijóðlist í margar
aldir og þessi ljóðlist hefur
haldið íslenzku máii óskemmdu
lengur en dæmi eru til um aðr-
ar þjóðtungur. Og ijóðinu
fylgdi söngur sem var í sam-
ræmi við eðli þess og efni,
forn lög og þó ætíð ný.
Ríman erfði lag hinna fornu
kvæða og samdi það eftir
þörfum og kröfum hverrar ald-
ar.
Þegar skáldið fann upp nýj-
an bragarhátt þá var honum
einnig sett lag við hæfi, en
skáldið gladdist af nýung sinni.
Þcnnan brag ég fyrstur fann
og fór nieð hann,
vil ég- lieiti valst'ifan
ef vitnast kann.
Guðmundur Bergþórsson.
Því ég' sjálfur þaim til bjó,
þennan kenna fáir slagínn;
nýhendu má nefna þó
nokkuó þokkalegan braginn.
Sigurður Breiðfjörð.
Gjiifin braga geðs um fagra
gleðidaga
veitist mér að hróðurinn lieiti;
hann ég fann og ann mcð sanni.
Árni Böðvarsson.
Skáldskapurinn var með
ýmsu móti en það var söngur
í þessu öllu saman og ófalsk-
ur- tónn.
alþýðlega sinnaður og orti á
alþýðumáli. Ljóð hans marka
tímamót í fornri ljóðlist Kín-
verja.
Leikrit Kúó Mójó fjallar um
það þegar Sjú Júan féll í ónáð
hjá Hvæ konungi. Djúphugsuð
ráð hans til varnar landi sínu
eru að engu höfð fyrir valda-
græðgi drottningar og nokk-
urra hirðgæðinga. Hann mætir
aðeins skilningi hjá nokkrum
einstaklingum, alþýðufólki sem
skilur hvmð í húfi er.
Hannes Sigfússon hefur þýtt
leikritið á þróttmikið mál. Inn
í það er skotið ljóðum eftir Sjú
Júan. Hætt er við að ýmislegt
í þeim hafi farið forgörðum
á krókóttri leið af kínversku
yfir ensku á íslenzku. Hvernig
sem því er varið, er þjóðvis-
an sú arna ekki amaleg:
Dvelui- á himnum drottinn vor
með drukkna engla sér við hlið;
frá heimi þar sem iild er ill
augunum renna þeir á snið.
Sléttist gefla, gljáði á refla,
grunnleið teflir öldujói,
inasiurs trefla höldar hefla,
hætti að skefla digur sjór.
Bólu-Hjálmar.
En íslendingum var sagt að
hætta þessu gauli; þeir fengu
orgel í kjrkjurnar og harmon-
iku í dansinn — og nú þurftu
þeir ekki lengur að syngja
gömlu lögin eða kveða rímur
sínar.
Og samt kvað hún, þessi
þrautseiga og þrautpínda þjóð.
Bar með straumi kvöldsins káta
kvæðaglaumur ungan svein;
mörg í laumi gömul gáta
gegnum draunia nýja skein.
Jóhannes úr Kötlum.
Rímum og stökum.hefur ver-
ið boðin vist meðal fornminja
á söfnum, þar skyldu þær
geymast eins og aðrir úreltir
hlutir til sýnis. En vísnagerð
íslendinga er ekki þess eðlis
að gerast safngripur; hún er
lifandi list og verður það með-
an íslenzk tunga er töluð.
Við eigum háskóla sem ekki
hefur hirt um Þau menning-
arverðmæti sem í vísum og
rímum felast. Við eigum þjóð-
leikhús og það vanrækir með
öllu list og fegurð íslenzkra
rímnalaga. — En við eigum
kannski þjóðarmetnað sem ekki
lætur dýrustu eignir okkar
glatast. Og þá er um leið þess
að minnast að nú eru gerðar
meiri og hærri kröfur til vísna-
listar en nokkru sinni fyrr. ís-
lenzka stakan er ákaflega fal-
legt ljóðform og vandasamt
og hefur á engan hátt misst
gildi sitt með breyttum tím-
um.
M.T.O.
Skáldapáttur
Ritsljóri: Sveinbjörn Beinteinsson