Þjóðviljinn - 30.10.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVILJINN — Fxmmtudagur 30. október 1958
þlÓÐVIUINN
ÚtBefandi: Sameiningarflokkur albýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
MaKnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson. — Préttaritstjóri: Jón
Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon,
Ivar K. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
Friðbjófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur). — Áskriftarverð kr. 30 á mán. 1 Reykjavik og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaðar. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
StórfelM umskipti
jVfforgunblaðinu er það mjög í
4 mun að koma þeirri skoðun
irm hjá almenningi að lítill
eða enginn munur verði gerð-
ur á störfum núverandi ríkis-
stjómar og þeirra sem á und-
an henni sátu. Mikið af áróðri
blaðsins gengur einmitt út á
þetta og segir það sína sögu
um • raunverulegt álit þeirra
Morgunblaðsmanna á mati al-
nennings á stjómvizku Ólafs
Thórs og þeirra sem með hon-
um sátu í ríkisstjóm.
Ijað fer ekki á milli mála að
*■ Sjálfstæðisflokkurinn hefur
talið og telur núverandi ríkis-
stjóm óalandi og óferjandi í
alla staði. Til þess hefur Sjáif-
stæðisflokkurinn að sjálfsögðu
sínar óstæður og sumar æmar
fró sjónarmiði þeirra sérhags-
:nunahópa sem mestu róða um
stefnu flokksins og telja hann
réttilega hagsmunatæki sitt. En
pegar mólgögn og máisvarar
Sjólfstæðisflokksins reyna að
koma höggi ó ríkisstjómina ó
þeim forsendum að hún hafi
■Sízt reynzt betur en fyrirrenn-
arar hennar er um leið kveðinn
JPP þungur dómur yfir ríkis-
stjórnum íhaldsins sjólfs. í
ákafanum við að leitast við að
:ió sér niðri ó núverandi stjórn
gætir Bjarni Benediktsson þess
ekki að hann slær einnig sjólf-
an sig og skjólstæðinga sína.
'C'n sé litið ó þetta mól af full-
^ komnu raunsæi og með ó-
irjólaðri dómgreind byggðii ó
staðreyndum einum saman er
auðvitað á engan hátt unnt að
bera saman störf og stefnu í-
haldsstjórna þeirra sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur róðið
mestu í og núverandi ríkis-
stjórnar. Það er eins og svart
og hvítt, og skal þó á engan
íiátt dregið úr því sem núver-
andi ríkisstjórn hefur mistekizt
eða hún látið vangert.
”lÆorgunblaðið hefur hvað eft-
ir annað haldið því fram
að ríkisstjórnin hafi brugðizt
bví heiti sinu að hafa sem nán-
ast samstarf við verkalýðssam-
lökin. Auðvitað er þetta til-
iiæfulaust með öllu og engir
vita betur um það en forustu-
:nenn og meðiimir verkalýðs-
samtakanna. í þessu efni hefur
orðið svo alger breyting frá
beirri fjandskaparafstöðu sem
ráðandi var til verkalýðsins,
hagsmuna hans og samtaka í
stjórnartíð Sjálfstæðisflokksins
að enginn samanburður er
mögulegur. Um þetta eru ekki
aðeins samráðið um efnahags-
:málin í tíð núverandi stjóm-
ar órækur vitnisburður, þótt
ekki hafi tekizt að ieysa þann
■anda að öllu leyti að vilja
verkalýðsins, heldur og lögfest-
ing fjöimargra hagsmunaatriða
vinnandi fólks, sem fengizt hef-
ur síðan ríkisstjórnin var
mynduð. Að þeim ávinningum
býr verkalýðsstéttin ekki að-
eins í dag og á morgun heldur
einnig um alla framtíð, beri
hún gæfu til að standa sam-
einuð og sterk um unnin rétt-
indi og ávinninga.
C’kki tekur betra við fyrir
■^ Sjálfstæðisfiokkinn ef bor-
in er saman frammistaða
stjórna hans í atvinnumálun-
um og það sem eftir núver-
andi ríkisstjórn liggur á því
sviði, að í stað atvinnuskorts
og fátæktar sem ríkjandi var
víða um land hefur verið sköp-
uð svo yfirdrifin atvinna við
íslenzk framleiðsiustörf að víða
er vinnuaflsskorturinn mesta
vandamálið í stað atvinnuleys-
isins áður. Þetta er því eftir-
tektarverðara þegar þess er
gætt að hernámsvinnan sem
var helzta athvarf vinnandi
fólks í stjórnartíð íhaldsins
hefur fyrir atbeina stjórnar-
valdanna verið dregin svo
saman að hún er ekki nema
svipur hjá sjón miðað við það
sem áður var. Þetta er sannar-
lega ánægjuleg þróun enda hef-
Ur hún beinlínis stöðvað fólks-
flóttann og upplausnina í kaup-
stöðum og sjávarþorpum út urn
land, sem var eitt helzta ó-
hyggjuefni manna meðan Sjálf-
stæðisflokkurinn réði mestu
um stjómarstefnuna.
Tjessi uppbygging blómlegs at-
vinnulífs, samfara öflun öiv
uggra markaða fyrir alla fram-
leiðsluna og það mikilvæga
skref sem stigið var með út-
færslu fiskveiðilandhelginnar
eru staðreyndir sem öll þjóðin
þekkir og virðir hvernig sem
íhaldið og Morgunblaðið lætur.
Margt fleira mætti telja þótt
það skuli ekki gert að sinni. En
það sem máli skiptir er að öll-
um almenningi er Ijóst að ekk-
ert af þessu hefði verið gert ef
íhaldið hefði mátt ráða. Við
byggjum þá við hemámsvinnu
sem helzta framfæri vinnandi
fólks og vaxandi upplausn og
fólksflótta víðsvegar af lands-
byggðinni. íslenzkú fram-
leiðsluatvinnuvegir hefðu hald-
ið áfram að grotna niður og
þjóðin orðin bónbjargamaður
erlends herveldis. Við hefðum
heldur enga 12 mílna landhelgi
heldur 4 eða í mesta lagi 6 og
útlendingar héldu áfram að
skafa fiskimiðm við ísland.
Þetta veit þjóðin og þess vegna
fagnar hún því að íhaldið fékk
frí frá stjórnarstörfum, fagn-
ar þeim áföngum sem nóðst
hafa með samstarfi vinnustétt-
anna. Slík verk verða ekki bor-
in saman við ógæfu Sjálfstæð-
isflokksins með öðrum árangri
en þeim sem honum er óhag-
kvæmastur og verður aðeins
til að inna á þróttleysi hans og
gæfuskort meðan hann hafði
forustu í ríkisstjóm.
JónbjÖra Gíslason:
Hvert stefnir?
Það orkar naumast tví-
mælis að hver sú þjóð sem
hefur komið velferðarmálum
alþýðunnar í viðunandi horf
eé talin með fremstu menn-
ingarþjóðum nútímans. Þar
er séð sómasamlega fyrir hag
þeirra stétta sem bera hita
og þunga daganna og eru ætíð
í fremstu víglínu ef svo mætti
að orði komast.
Enginn þjóð getur í raun
og veru kallazt siðmenntuð,
sem vanrækir málefni alþýð-
unnar, því það er hún sem
framleiðir og skapar þau
verðmæti sem nauðsynleg eru
fyrir hvert framsækið þjóðfé-
lag, hvort sem það er stórt
eða smátt.
Hin mesta gæfa hverrar
þjóðar hvar sem er í veröld-
inni er að eiga framsækna og
félagsbundna alþýðustétt, sem
þekkir sinn vitjunartíma og
skilur sitt hlutverk að fullu.
Síðan ég kom heim til Is-
lands, fyrir tveimur árum,
hefi ég leitazt við að gjöra
mér grein fyrir gangi áhuga-
mála alþýðunnar í heild, eins
og þau liggja fyrir í dag;
hvernig þau séu rekin og hvað
framtíðin muni bera í skauti
sínu.
lEg var þeim ofurlítið kunn-
ugur fyrir rúmum þrjátíu ár-
um síðan. Á þeim tíma duld-
ist mér ekki að þar var að
vaxa upp kostameiður sem
muriii veita ríkulega umbun,
væri að honum hlúð eins og
bezt mætti verða.
Þá var verklýðsbaráttan i
barndómi og lítt þroskuð, en
gaf góð fyrirheit sem síðar
urðu að glæsilegum veruleika.
Þó að ég ■væri í fjarlægð
fylgdist ég með öllum meiri-
háttar átökum og afköstum
alþýðusamtakanna og gladdist
yfir hverjum sigri sem vannst,1^
smáum og stórum, því allt
stefndi það markvisst í hina
einu réttu átt — lokasigur
hins vinnandi manns.
Nú er verklýðshreyfingin
orðin stórveldi 1 íslenzkum
þjóðmálum og viðhorfið ann-
að en var fyrir þrjátíu árum.
Þá var blaðakostur alþýð-
unnar smár, en gaf þó góð
fyrirheit um framtíðina. Siðan
hefur mikið vatn runnið til
sjávar og viðhorfið gjör-
breytt; nú á verkalýðurinn
tvö ágæt dagblöð sem stjórn-
að er af ágætum og alkunn-
um gáfumönnum.
Staða ritstjóra yfirleitt er
alveg sérstæð í sinni röð;
hlutverk þeirra er slíkt að
þeim gefst meiri málefnayfir-
eýn en öðrum, þeir skynja öll
pólitísk veðrabrigði öðrum
fyr og geta annað tveggja,
fært sér þau í nyt eða var-
azt þau. Þeir eru spámenn
sem sjá fyrir hálforðna hluti
og haga starfi sínu samkvæmt
því. Þeir eru sáðmenn fram-
tíðarinnar og eiga dr.ýgstan
þátt í hverskonar andiegUF
gróður þroskast og vex í hug-
arfari blaðalesendanna. Þeir
eru einnig uppeldisfræðingar í
beztu merkingu, vegna þess
að þeir prédika hinum jmgri
lesendum stéttarlega háttvísi
í hvívetna.
Engir einstaklingar eru jafn
lífsnauðsynlegir sínum eam-
herjum og þeir, hvort sem um
er að ræða málefnalegan
hraðbyr eða harðan barning.
Það er vafalaust mál, að
hver einasti sannur alþýðu-
maður óskar stétt sinni gæfu
o§f gengis, en eru ef til vill
ekki á einu máli um, hverjar
aðferðir skuli við hafa. En
með því að hver og- einn við-
hafi sína eigin aðferð og trú-
arjátningu í þeim efnum verða
kraftar fjöldans aldrei full-
komlega sameinaðir. Það er
mikil ógæfa vegna þess að
sumt af því mik'a afli sem
alþýðan hefur yfir að ráða,
er þar óhagnýtt með öllu og
er þar miklum andlegum fé-
lagslegum verðmætum kastað
á glæ.
Þar kemur til hlutverk
blaðanna; með óþreytandi eljn
ber þeim að jafna allan skoð-
anamun sem ríkja kann og
sannfæra fjöldann svo ekki
verði um villzt eða misskilið
að sameinaðir sigrum við í
hverju máli, en sundraðir
töpum við.
Hvar í vek'ldinni, sem al-
þýðan er ósamþykk innbyrðis,
byggja löndin aðeins tvær
stéttir: herrar og þrælar,
ekkert þar á milli.
Eg er þess killviss að
þetta vandamál er ritstjórum
blaðanna áhyggjuefni en þeir
eru einmitt hinir einu menn
sem hafa aðstöðu til að greiða
úr jessu vandamáli svo við-
unandi sé. Það er hlutverk
blaðanna. að styrkja þá þræði
í félagsuppistöðunni sem veil-
a.stir eru og liklegastir eru til
að beita.
Með samstilltum einhuga
og festu er ég þess fullviss
að að blöðin muni bera gæfu
til að greiða úr þessu áhyggju-
máli, sem liggur eins og mara
á stéttvisum almenningi..
Eg og mínir jafnaldrar
munu lítils n.jóta eða gjalda
hvernig tekizt hefur með sam-
vinnu alþýðunnar í framtíð-
inni, enda smátt atriði i þessu
máli en það er hin unga kyn-
slóð og sú óborna sem ekki
má gleyma, það er hún sem
nýtur þeirra ávaxta eem sáð
er til í dag.
Komandi kynslóð mun
blessa þá forystumenn fólks-
ins sem í dag standa saman
öruggir og félagslega heil-
steyptir um málefni framtíð-
arinnar.
Hér á ekki að tjalda til
einnar nætur, heldur ókomins
tíma.
Það sem lengi á að standa,
skal vanda eftir föngum.
Alþýðusambandsþing Is-
lands hefst innan skamms.
Athygli allra sem komnir eru
til vits og ára mun beinast
að því hvernig málum verð-
ur þar hagað.
Einlæg ósk um gæfuríkt
starf.
Jónbjörn Gíslason.
Grikkir
Framhald af 1. síðu.
Sprenging varð í gær á flug-
velli við Nikósiu, höfuðborg Kýp-
ur, þegar hópur brezkra her-
mann var á leið í farþegaþptu
sem flytja átti þá til Bretlands."
Tíu hermannanna særðust nokk-
uð. Sprengjunni hafði verið kom-
ið fyrir í handtösku eins her-
mannsins.
Útgöngubann var aftur sett í
grísku hverfunum í Nikósíu í
gær. í þorpi einu í austurhluta
eyjarinnar var grískættaður lög-
reglumaður í þjónustu Breta
skotinn til bana. Hann var í
fylgd með brezkum embættis-
manni sem var á leið til þorpps-
ins með 1000 sterlingspund í op-
inberu fé.
"Frjálslyndi,, íhaldsins
Morgunblaðið skrifar margt
þessa dagana um árásir sov-
ézkra rithöfunda á Boris
Pastemak í tilefni þess að
lionum hafa verið veitt nób-
elsverðlaun fyrir bókmennta-
störf. 1 gær eeilist blaðið
meira að segja svo langt að
það birtir heila forustugrein
þar sem það hælir sjálfu sér
og Sjálfstæðisflokknum fyrir
frjálslyndi og víðsýni og of-
stækisleysi í menningarmál-
um; það sé eitthvað annað
hvernig íhaLiið hafi komið
fram við Halldór Kiljan Lax-
ness en framkoma sovézkra
ráðamanna við Pasternak!
Morgunblaðið heldur auð-
sjáanlega að íslendingar séu
ekki langminnugir. Sú stað-
reynd mun þó aldrei fyrnast,
að afturhaldið svipti Halldór
Kiljan Laxness listamanna-
launum ár eftir ár — einmitt
þegar hann þurfti á þeim að
halda — til þess að reyna að
refsa honum fyrir stjórnmála-
skoðanir hans. Bókmennta-
sagan mun einnig geyma frá-
sagnir um allar níðgreinarnar
sem Morgunblaðið birti um
Halldór, þar sem sérstaklega
var klifað á því hversu mjög
hann spillti áliti þjóðarinnar
út á við! Það mun einnig
lengi í minnum haft hvemig
einn af embættismönnnum
Bjarna Benediktssonar í utan-
ríkisþjónustunni ferðaðist
land úr landi til þess að reyna
að koma í veg fyrir að Atóm-
stöðin yrði þýdd og gefin út
erlendis. Islendingar vita
einnig hverjir það voru sem
reyndu að koma í veg fyrir
að Halldór fengi nóbelsverð-
laun og gerðu að lokum ör-
væntingarfulla tilraun til þess
að sjá svo um að hann fengi
þó aldrei nema hálf verðlaun!
Og svo þungt var íhaldinu í
skapi, þegar Halldóri voru
veitt verðlaunin, að daginn
eftir birti Morgunblaðið á for-
síðu níðgrein um nóbelsverð-
launaskáldið eftir aðalleiðtoga
Sjálfstæðisflokksins í menn-
ingaimálum.
I þessum efnum sem flest-
um cðrum hefur orðið að
' kenna íhaldinu mannsæmandi
háttalag, sem það tekur þó
aldrei upp fyrr en það er til
neytt.