Þjóðviljinn - 31.10.1958, Side 1
Föstudagur 31. október 1958 — 23. árgangur — 248. tölublaö
Bandaríkjamenn sviku lof-
orð sín við Einstein
5. síða.
K j ördæmamálið
6. síða
Bókmenntir
Erlend fjárfesting
7. síða
Brezkar hefndarráSsfafanir vegna landhelgismálsins:
Hætt við áíormið um
þungavatnsverksmiðju á íslandi
Með vcrk&miðjunni œtluðu Mretar að múta íslending-
um til þcss að hmtta við stœkkun landhelginnar2
Aó undanförnu hafa sem kunnugt er verið uppi ráðagerð-
ir «m það að reisa hér á landi verksmlðju til framleiðslu
á þ.mgu vatni til notkunar í kjarnorkustöðvum. Stóð til að
þau 16 Evrópulönd sem mynda Efnahiagssamvinnustofnun
Evrópu kæmu þessari verksmiðju upp, og hafa nú um noltk-
urt skeið verið framkvæmdar undirbúningsrannsóknir hér á
landi, m. a. með djúpbornum mikla, og hsafa þær gefið mjög
góðit raun.
En nú hafa þau tíðindi gerzt að Bret&r hafa beitt áhrif-
nni sjnum í Efrtahags.samvinnnstofnun Evrópu til þess að
siöðva þessar áætlanir að fullu og öHu. Kafa brezku full-
t.úarnir ekld farið neitt dult með það, að frá þeirra hálfu
e> hér um að ræðá hvíndarráðstafanír vegna landhelgis-
málsins og tilraun til að beita okkur efnahagslegri kúgun.
Bygging þungavatnsverk-
smiðju á íslandi hefur verið 1
undirbúningi um alllangt skeið,
en hér eru aðstæður mjög góðar
sökum þess hve mikla hitaorku
þarf til framleiðslunnar, en hana
höfum við í hverunum. f vor
kom hingað nefnd sérfræðinga
írá Efnahagssamvinnustofnun-
inni og leizt henni mjög vei á
öll skilyrði. Blöðin skýrðu 1. maí
s.l. svo frá ummælum formæl-
anda nefndarinnar:
„hegar við komum aftur til
Parísar og gefum skýrslu uin
athuganir okkar og Iiinna ís-
lenzku félaga, þá get ég full-
vissað yður um, sagði dr.
Kowarski, að sú skýrsla mun
verða yður hagstæð. Við, sem
aðeins fjöllum um hina tækni-
legu hlið málsins, sjáuni enga
annmarka á því að slíkt iðju-
ver verði hér reist.“
Það kom fram s»ð áætlað var
að iðjuverið myndi kosta um 40
milljónir dollara, og framieiðs'.a
þess var áætluð 100 smálestir
fyrst en gert ráð fyrir að hún
rnyndi aukast upp i 500 smá-
lestir. I nefndinni voru tve:r,
brezkir sérfræðingar, enda vor.u
það fyrst og fremst Bretar sem i
beittu sér fyrir þessum ráðagerð-!
um og buðust til að leggja fram
fé til þeirra. Bretar hafa sem
kunnugt er forustu í Vestur-
Evrópu um að haignýte kjarnorku
til rafrhághsframleiðslu, og þeir
hefðu orðið helztu kaupendur að
þungu vatni frá íslandi.
Tilgangurinn að stöðva
stækkun landhelginnar
,.Vi5 sem aðeins fjöllum um
bina tæknilegu hlið málsins sjá-
um enga annmarka á því að slíkt
iðjuver verði hér reist“, sögðu
sérfræðingarnir, og boranjrnar
með djúpbomum hafa fullkom-
lega staðfest það mat. En málið
hefur ekki aðeins tæknilega hlið
heldur einnig stjómmálalega. Og
á fundi sem nýlega var haldinR
um málið á vegum Efnahagssam-
vinnustofnunar Evrópu kom hún
greinilega í Ijós. Þar lýstu full-
trúar Breta opinskátt yfir þvð
að tjlgangur þeirra itteð því
að bjóðast tjí að reisa þurtga-
vatasverksmiðju á íslandi
liefði verið sá að reyiia að
múta íslendingum til þess að
hætta vi 5 stækkun landhelg-
innar. Við ætluðum að að-
stoða íslendinga til þess að
þeir yrðu ekki eins „háðir
fiskveiðunum". sögðu þeir, en
lslendingar ltafa nú i verki
„Við, sem aðeins fjöllum um hina tæknilegu hlið niálsins,
sjáum enga annmarka á því að slíkt iðjuver verði liér reist,“
sögðu eriendu sérfræðingarnir sem komu hingað í vor.
— Annmarhjarnir reyndust liins vegar vera þeir, að íslend-
ingt t héldu fast við að stækka landhelgi súia.
hafnað því boði með því a,
s'iækka landhelgi sína. Lögðu
Bretar til á fundinum að al-
gerlega yrði hætt við áforiii
um þungavatnsverksmiðjn,
til þess að refsa íslendingum
fyrir aðgerðirnar í landhelgis
málum, Fulltrúar Vesturþjóð-
verja og fleiri studdu mál-
flutning Breta ákaflega, og
málið er nú algerlega úr
sögunni.
Hvað hefði þá gerzt?
fræðinganna hingað og niður-
stöður þeirra: „Hér sannast enn
hvílíka þýðjngu náin samvinna
við aðrar lýðræðisþjóðir hefur
fyrir íslendinga.“ Já, vissulega.
hefur það sannazt.
En það er íleira sem hefur
sannazt. Þjóðviljinn hefur marg-
sinnis bent á hversu hættulegt
það væri íslendingunt að veita.
erlendum aðilum levti til að
kom upp stórfyrirtæk.ium hér á
landi, þar sem þeir gætu þann-
ig öðlazt úrslitaáhrif í ö'lu efna-
hagslífi þjóðarinnar. Vesturevr-
ópuþjóðirnar hafa nú staðfest
hvernig slík áhrif eru notuð.
Og hvað halda roenn að gerzfc
hefði ef verksmiðjan hefði ver-
ið komin upp, ef íslendingar
ltefðu verið orðnir háðir henni í
öllu efnahagslífi sínu, ef afkoma
þúsunda nianna hefði ver-
ið bundin því að hún værí starf-
rækt? Hefðu íslendingar þá haffc
tök á að stækka landhelgi sína
eða gera aðrar hliðstæðar ráð-
siáfanir sem komið hefðu illa við>
þau ríki sem áttu verksmiðj-
una?
Morgunblaðið
orði 4. maí s.l.
komst svo
um komu
að
sér-
¥ af Reykjaness
Fanney við síídarleit á vegum sjávar-
útvegsmálaráðuneytisins
33!
f-
Fyrir dáeinum dögum fann v.s. Fanney mikla síld um
26—28 sjómílur SV af Rejdcjanesi. V.s. Fanney hefur
verii viö' síldarleit fyrir Suö-
vestur- og Vesturlandi á
vegum sjávarútvegsmála-
ráöuneytisins um mánaöar-
skéið að undanförnu. ;.i
HalLlor Kiljan Laxness sendi Krústjoff forsæíisráðherra Sovélríkjanna
skeyti í gær og bað Lann að skerast í leikinn.
Ha’Idór K;!jan Laxn.ess sendi
í gær Krústjoff , íorsætisráð-
herra Sovétríkianna skeyti og
bað hann að beita áhrifum sín-
unt lil þess að milda hinar iil-
vígu árásir á Boris Pasternak.
Skeytið var sent á ensku og,
var svoh'jóðandi:
„TURNING TO' VOlTR EX-
CELLENCY I IMPLORE YOU
AS LEVELHEADED SS'ATES-
MAN TO USE YOUR INFLU-
ENCE MITIGATING MALIC-
IOUS ONSLAUGHTS OF SEC-
TARIAN INTOLERANCE UP-
ON AN OLD MERITERIÓUS
RUSSIAN POET BORIS PAST-
ERjNÁK STOP WHY LIGIIT-
HEARTEDLY AROUSE WRATH
OF V/ORLD'S POETS WRIT-
ERS INTELLECTUALS AND
SOCIALISTS AGAINST SOV,-
IET UNION IN THIS MATT-
ER STOP KINDLY SPARE
FRIENDS OF SOVIET UNION
AN UNCOMPREHENSIBLE
AND MOST UNWORTHY
SPECTACLE.
HAL.LDOR LAXNESS
CHAIRMAN ICELAND
SOVIET FRIENDSHIP
SOCIETY
NOBEL LAUREATE
LITTERATURE“
í íslenzkri þýðingu Kiljans
hljóðar skeytið svo:
„Ég srtý mér tál yöar hágöfgi
og sitrbtt'iti yðm- sem skynsam-
an stjórnarleiðtoga aö beita á-
hrifum yðar til að milda illvígp
ar árásir óumburðarlyndra
kredduimnna á gamlan rúss-
naskan rithöfund hem Itefur
unnið sér verðskuldaðan lteið-
ur, Boris Pasternak. Hvers-
vegna gera sér leik að því að
egita upp reiði skálda, rilliöf-
undo, menntamanna og sósial-
ista licimsins gegn Ráðstjórn-
arríkjunum i slíku ntáli? Fyr-
i,- alla ínuni þyrmið vinuni
Riðstjárnarríkjanna við þcssu
óskiljanlega og mjög svo ósæmi-
lega fargani. — Ilalldór Lax-
ness, forseti Mennjugartengsla
íslands og Ráðstjórnarrikjanna,
nóþelsvcrðlaiuiahöfundur.“
Fréttamaður Þjóðviljans hafðf
sem snöggvast tal af Ingvarl
Pálmasynj skjpstjóra á Fanneyja
í gær, skömmu áður en haxna
sigkli skipi sínu enn úr höfni
til frekari síldarleitar Sagoij
Ingvar að Fanney hefði hafið
síldarleitfna um miðjan septcm-*
ber sl. og síðan hafi verið leit-
að á öllu svæðjnu frá Breiðafirði
suður og austur að Selvogs-
banka. Sildar varð mjög Htiði
vart á þessu svæði þar til fyr-
ir um hálfum mánuði, er ntiki.fc
síld var lóðuð djúpt úti af Jökli',,
Virðist vera um íttikia
síld að ræða
I byvjirn þessarar viku fanns®
svo mikil srld, eins og fyrr seg-
ir, um 26—28 sjóntilur suðve.st+
ur af Skaga, Virðist vera. untt
mikið síldarmagn að ræða, þvf
Framhald á 3. síðu.