Þjóðviljinn - 06.11.1958, Síða 6

0) — I>JÓÐVILJINN — Fimmtudagur 6. nóvember 1958
þlÓÐVILJINN
Úteefandl: Sametningarflokkur albí-Su - Sósíalistaflokkurinn. - Ritstjórar:
Maanús Kjartansson (áb.), Sigurður Ouðmundsson. - Préttaritstjóri: Jón
fiiamason. — Blaðamenn: Asmundur Sigurjónsson, Guðmundur Víefússon,
var E. Jónsson. Magnús Torfi Ólafsson, Slgurjón Jóhannsson, Sisurður V.
Priðbjófsson. — Auglýslngastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjóm, af-
greiðsla. auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Síml: 17-500 (5
línur). - Askriftarverð kr. 30 á mán. f Reykjavik og nágrenni; kr. 27 ann-
Ersstaðar. — Lausasöluverð kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Alvörumál
að er hreinasti óþarfi fyr-
^ ir Ælþýðublaðið að taka
< það sem feimnismál og hjú-
< skaparfilboð með tilheyrandi
< vangaveltum um hjónarúm,
( þó á það sé minnzt eins og
< gert var nýlega hér í Þjóðvilj-
i anum að eðlilegt væri að ís-
< íenzku verkalýðsflokkarnir
< hæfu öflugt samstarf í verka-
■ lýðsfélögunum og Alþýðusam-
< bandinu, og gæti sú samvinna
< ef vel tækist orðið til þess að
< ayða tortryggni og efla gagn-
kvæmt traust þessara flokka,
■ Líka er nokkuð djarft af rit-
/ stjóra Alþýðublaðsins að full-
( yrða að Alþýðuflokksmeim
séu hæglátir í pólítískum ást-
i 'um. Gæti slík fullyrðing orð-
< ið til þess að espa þá gár-
< unga sem telja að Alþýðu-
1 flokknum hafi undanfarið
< helzt mátt llkja við léttúðar-
< drós, sem ekki hefur orðið
' upp á mikið að bjóða og er
< því hvorki mannvönd né dýr-
Í seld, en þeim mun ákafari að
i fá sér einhvem til fylgilags.
I En þessi almannarómur mun
<! þó fremur eiga við einstaka
i foringja flokksins, sem að
’ vísu hafa verið látnir ráða
I miklu um framkomu hans, en
( allan - þorra flokksmanna.
Meðal Alþýðuflokksmanna er
. tvímælalaust vaxandi vilji til
< samstarfs við stéttarbræður
sína í Sósíalistaflokknum, og
! i grein Þjóðviljans á sunnu-
daginn, var lögð á það á-
< herzla hve miklu varðar fyr-
! ir verkalýðshreyfinguna í
iandinu að fólkið í verkalýðs-
flokkunum og fylgjendur
<! þeirra finni leiðir til heil-
i brigðs samstarfs. Reynslan af
/ Hræðslubandalaginu við
•Framsókn og samvinnunni
við Sjálfstæðisflokkinn í
verkalýðsfélögunum er ekki
slík að Alþýðuflokksmenn,
i sem hafa í huga markmið
flokksins, telji fært áfram á
þeirri braut, eigi flokkurinn
/ ekki að leysast upp og verða
/ að bráð afturhaldsöflunum
sem honum var ætlað að berj-
ast gegn og sigra.
/
Þá er það einnig orðum auk-
ið og öfugt lesið að Þjóð-
< viljinn hafi talið Sósíalista-
i flokkinn og Alþýðuflokkinn
\ eitt og hið sama, og að blaðið
/ Iiafi talið Sósialistaflokkinn
■ nauðalíkan Alþýðuflokknum.
Hins vegar benti Þjóðviljinn
á, að ekki ætti það að tor-
velda samvinnu þessara verk-
íýðsflokka, að stefnuskrár
þeirra væru mjög svipaðar og
íög þeirra, að Sósíalistaflokk-
■ urinn hafi verið stofnaður af
sósíaldemókrötum og komm-
< únistum með þeirri ætlun að
hann væri nógu rúmur til
þess að innan hans gætu bæði
kommúnistar og sósialdemó-
kratar starfað sem flokks-
bræður að sameiginlegum
hugsjónum og verkefnum, og
að Alþýðuflokkurinn héldi því
fram í skýrslum til alþjóða-
samtaka sósialdemókrata að
meðal flokksmanna og fylgj-
énda Sósíalistaflokksins sé
margt sósíaldemókrata. Hvað
eftir annað hefur komið fram
í Alþýðublaðinu að íslenzkri
alþýðu væri mikil nauðsyn á
einum sterkum verkalýðs-
flokki, og á það sama hefur
ekki sjaldnar verið bent í
Þjóðviljanum. Og ekki er það
raunsætt sjónarmið, hafandi
í huga hina nokkuð sérstæðu
þróun íslenzkrar verkaiýðs-
hreyfingar, að slíkur eining-
arflokkur íslenzkrar alþýðu
sem til yrði á næstu áratug-
um gæti orðið þrengri en
Sósíalistaflokkurinn, einnig
hann yrði að gera þessa til-
raun að vera íslenzkur verka-
lýðsflokkur, þar sem bæði
sósíaldemókratar og kommún-
istar störfuðu saman að sam-
eiginlegum hugsjónum og
verkefnum.
jóðviljinn vill enn leggja
þunga áherzlu á nauðsyn
þess, að verkalýðsflokkamir
hefji heils hugar samstarf í
verkalýðsfélögunum og Al-
þýðusambandinu. Það er mál
dagsins í dag. Hver sá sem
vill að framtíð verkalýðshreyf
ingarinnar á Islandi verði eft-
ir þeim leiðum sem brautryðj-
endur hennar mörkuðu, hlýt-
ur að skilja þá nauðsyn, að
menn verkamannaflokkanna
hefji einmitt nú styrka sam-
vinnu í verkalýðsfélögunum
og Alþýðusambandinu, og
leggi í því samstarfi áherzlu
á það sem sameinar en ekki
hitt sem sundrar. Taldst slíkt
samstarf vel, er ekki óeðlilegt
að hugsa sér að það gæti átt
sinn þátt í því að auðvelda
samvinnu þessara sömu
manna á hinu eiginlega
stjómmálasviði, auðvelda sam-
vinnu Sósíalistaflokksins og
Alþýðufiokksins. Og þó nefnd
sé sú framtiðarhugsjón beztu
manna íslenzkrar verkalýðs-
hreyfingar fyrr og síðar að
sú stund komi að íslenzk al-
þýða sameini alla krafta sína
í einum sósíalistískum verka-
lýðsflokki, er það nú þegar
fjarri því að vera gamanmál,
heldur er það eitt mesta al-
vöramál verkalýðshreyfing-
arinnar á Islandi, hugsjón
sem alþýðan hlýtur fyrr eða
siðar að gera að staðreynd í
lífi þjóðarinnar,- Margar tor-
færar eru enn á leiðinni til
þeirrar stundar, en víst er
að á þeim torfæram verður
að sigrast, eigi íslenzk verka-
lýðshreyfing að verða fær um
að gegna hinu sögulega hlut-
verki sínu.
Nú segir hún andlegu kúguninni
í útlöndum stríð á hendur
„Eg segi allri fjárplógs-
starfsemi etríð á hendur“,
sagði Rannveig Þorsteinsdótt-
ir á sínum tíma í kosninga-
baráttu, og hún var kosin á
þing eins og menn muna.
Þar studdi hún svo íhalds-
stjóm sem fæstum þótti her-
ská gegn fjálplógsmönnum og
víst er um það, að hafi orr-
ustur verið háðar á hennar
vegum, þá hefur Raimveig og
hennar lið borið þar lágan
hlut, því ekki leikur vafi á
að öll fjárplógsstarfsemi lifði
mikið blómskeið um þær
mundir.
En þótt Rannveig rej'ndist
að þessu leyti friðsamari en
hún sjálf hafði boðað og ekki
fari miklar sögur af hreysti
hennar eða herkænsku og má-
ske enn síður af seiglu hennar
eða þolgæði úr þeirri styrj-
öld sem hún eitt sinn tók sér
herforingjastöðu í, þá er
hernaðarsaga Rannveigar frá
síðustu áram máske engu ó-
girnilegri til frcðleiks fyrir
það, þótt orrustur þær og
styrja’dir sem hún ætlaði að
heyja gegn fjárplógsstarfsem-
áuni færast fyrir. —
Sökum þess að tiltölulega
lítið hefur í Rannveigu hvin-
ið á opinberam vettvangi að
undanförnu nú svo sem um
tveggja ára skeið, þar til nú
á mánudagskvöldið að hún
lýsti mikilii vanþóknun á
Rússum fyrir þá sök að þeir
beittu menn andlegri kúgun
og lét í ljósi hryggð sína og
vandlætingu yfir illri meðferð
á Pastemak, gæti hugsazt að
menn hefðu ekki svo sem
skyldi fylgzt með því, hvað á
daga þessa ágæta kvenskör-
ungs hefur drifið frá því að
hún lét styrjöldina við fjár-
kúgunina undir höfuð leggj-
ast og þar til hún hóf aðgerð-
irnar gegn andlegu kúguninni.
Og með því að jafnan er að
því hinn mesti skaði, ef at-
burðaríkir kaflar úr sögu
mætra manna falla niður,
verður hér gerð fátækleg úpp-
rifjun á láfsreynslu skörugs-
ins hin síðustu árin.
Er nú þar til máls að taka
að á öndverðu ári 1956 tóku
flokksbræður Rannveigar sig
til og báðu skörang sinn að
vera þingmannsefni annars
stjórmálaflokks í kosningum
á þvi vori.
Það segir sig sjálft, að ekki
mun það hafa verið auðsótt
að fá jafnflokksholla og
stefnufasta Framsóknarkonu
til að leggja nafn sitt svo við
hégóma, sem hér var farið
fram á. En andlega kúgunin
lætur ekki að sér hæða og
fleiri hafa fyrir henni bognað
en veslings Pascernak, enda
fór svo að Rannveig var
beygð og nafn hennar eftir
mikið þjark og p'ningar letr-
að uppundir rjáfri á fram-
boðslista kratanna, og er það
’annað mál, sem ekki verður
hér rakið, að ekki voru allir
á einu máli um það, til hverr-
ar prýði það væri þar.
En þegar til kosninga kom
fóra ýmsir efagjarnir menn
að vefengja lögmæti þessarar
lögspöku Framsóknarkonu á
kratalistanum. Og fór þá svo
sem oft vill verða, að ein
kúgunin býður annarri heim.
Nú var það sem sagt sýnt, í
framhaldi af þeim útlegðar-
dómi, sem flokkur Rannveig-
ar hafði upp yfir henni kveð-
ið, að hér gat ekki verið um
minniháttar fráfæra að ræða,
heldur þótti búferlaflutningur
nú óhjákvæmilegur.
Kúgunarlotan, sem Rann-
veig var beitt í fyrstu umferð,
þegar aðeins var um skrán-
ihgu á kratalistann að ræða,
var raunar eins og minnihátt-
ar inntaka við smákvilla á
móts við það sem nú kom á
daginn. Nú þótti eklert minna
duga en fórmlegur viðskiln-
aður við Framsóknarflokkinn
og innganga í kratakompaní-
Rannveig Þorsteinsdóttir
ið/ en slíkt er auðvitað ekki
aúðveldara en gripaflutningur
af sýktu svæði yfir mæðiveiki-
girðingar og þarf til miklar
laxeringar og innanhreinsanir
hjartna og nýrna að nokkur
skrifi upp á slíkt flutnings-
lejrfi, eða viðurkenni lögmæti
slikrar tilfærslu.
Rannveigu er það sannar-
lega ekki láandi þótt um hana
færi nokkur hryliingur þegar
henni var boðið að bergja af
þeim bikar. Mundi og margur
hafa hugsað sig'úm tvisvar
áðúr en hann léti kúga sig til
slíkra hluta, og ekki skal með
öllu ósagt látið, hvort Past-
emiak héfði reynzt svo ístöðu-
lítill að hann hefði goldið
samþykki sitt við svo grófri
andlegri kúgun. En Rannveig
lét sig hafa þetta.
Þótt Rannveig hafi um dag-
ana margan manninn þreytt
með ræðuhöldum í útvarp og
víðar á almannafæri, mun þó
fáum vera verr til henngr en
svo, að ekkj fyndist þeim nóg
komið af kúgun og andlegum
misþyrmingum í hennar g]arð
af hálfu félaga hennar og
sámherja í þeim tveim lot-
um sem hér hefur verið á
drepið. En hér átti ekki úr
að aka.
Kosningin, sem allt þetta
stand var í kringum fór frlam
og náði Rannveig kjöri, sem
vara-alþingsmaður kratanna í
Reykjavik, og liðu nú fram
mánuðir.
En þing hafði aðeins setið
skamma hrið er kratar þurftu
á varamanni að halda til þing-
setunnar.
Þá kom í ljós að þrátt fyr-
ir allar þær þjáningar sem á
Rannveigu höfðu verið lagðar
til að koma henni forklár-
aðri yfir hina pólitísku mæði-
veikigirðingu milli krata og
Framsóknar máttu félagar
hennar ekki til þess hugsa að
sjá hana koma í þingsal, og
hin marghrjáða kona var tal-
in jafnóhæf til þingsetu eftir
píningarnar og áður, ef þá
ekki enn lakari.
Hófst nú . hin þriðja pín-
ingar-lota.
Hún var með þeim hætti, .
að svipt skyldi konan bréfi
þvi sem henni hafði hlotnazt,
eftir allt sem á undan var
gengið, op hljóðaði upp á
það, að ef krataþingmann
með umboði úr hofuðborginni
íamaði af, mætti hún nota
stólinn hans í þinghúsinu
meðan forföll hans stæðu.
Ekki getur nú slíkt bréf
talizt neinn stórbrotinn dýr- .
gripur og hafa mönnum víst
oft verið dæmdar ólíkt meiri
skaðabætur fyrir miska, þján-
ingar og áverka, sem ekki
voru meiri að vöxtum á Mk-
am’a en ætla má að hér hafi
verið lagt á sál Rannveigar.
En jafnvel þótt ekki væri
sýnna en stóll þessi yrði auð-
ur og tómur án Rannveigar,
reyndust kúgarar hennar svo
óþreytandi, að þeir Mnntu ekki
látum fyrr en landskjörstjórn
hafði borizt bréf frá Rann-
veigu, þar sem hún afsalaði
sér þeim réttindum, sem kosn-
ingin hafði fært henni, auð-
vitað af því að þingseta
hennar var þyrnir í ’augum
félaga hennar, og fórst henni
þar alveg eins og Pastemak,
þegar hann frábað sér Nóbels-
verðlaun af því að hann varð
var við óánægju félaga sinna
i rithöfundafélagi með það að
hann tæki við verðlaununum.
Það er svo sagt um okkur
Islendinga, að ekki séum við
bamanna beztir með það sem
heilög ritning varar þó við,
að sjá fullt svo vel flísina í
auga bróðurins og bjálkann í
eigin auga, og hefur þetta
enn á sannazt.
Enginn fundur var neins-
staðar haldinn um andlegu
kúgunina á Rannveigu. Hún
mátti mótmælalaust úttaka.
aMar sínar andlegu þjáning-
ar, og í miklum og erfiðum
veikindum, sem síðan lögðust
á hana, var konan nærri
gleymd öllum þorra manna. ’
Það var þvi raunar ekki
svo lítill sögulegur viðburður
er hún birtist þjóðinni á ný
s.l. mánudagskvöld í útvarp-
inu með erindi um daginn og
veginn upprisin næstum frá
dauðum.
Hún talaði um andlega kúg-
un, mótmælti henni, fordæmdi
hana og sagði henni (óform-
lega þó) stríð á hendur og
skal hér«a.lveg ósagt látið,
hvort nokkur Islendingum
hefur meiri ástæðu til þess
að taka slíSka afstöðu en ein-
mitt hún svo gerkunnug sem
hún er fyrirbærinu. En svo
var þessi gamla valkyrja enn
herská í ræðu, að ekki lagði
hún sig niður við að skamma
neina minni spámenn, heldur
beindi hún öllum sínum skeyt-
um að stórveldi því, sem
Framhald á 11. síðu.