Þjóðviljinn - 15.11.1958, Blaðsíða 6

6) — ÞJÓÐVI.LJIN'N I-ntigardagur 15. nóvember 1958
þlÓÐVIUINH
Úterefandi: Sameininsarflokkur albýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar:
Masnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guömundsson. — Fréttaritstjóri: Jón
Biarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Guðmundur Vigfússon.
Ivar E. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurjón Jóhannsson, Sigurður V.
Friðb.iófsson. — Auglýsingastjóri: Guðgeir Magnússon. — Ritstjórn, af-
greiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 17-500 (5
línur). — Áskriftarverð kr. 30 á mán. í Reykjavík og nágrenni; kr. 27 ann-
arsstaðar. — Lausasöluverö kr. 2.00. — Prentsmiðja Þjóðviljans.
Eigum við að gefast upp?
I herbandalagi eru það
stórveldin sem öllu ráða
Reynsla Grlkklands af A-handalaginu
I deilu þess viS Bretland
/\lafur Thors formaður Sjálf-
stæðisflókksins hefur rétt
einu sinni borið fram þá'til-
lögu, að ráðherrafundur Atlanz-
hafsbandalagsins verði kallað-
ur saraan til þess að fjalla um
landhelgismál íslendinga. Þann-
ig vildi Ólafur Thors afgreiða
imálið í vor, er hann bar fram
tillögu um að stækkun landhelg-
innar yrði frestað, þannig vildi
hann láta afgreiða máiið í sum-
;ar, tveim dögum áður en stækk-
t;nin kom til framkvæmda, og
hann er sama sinnis enn þann
cag í dag, þrátt fyrir það þótt
íorustuþjóð Atlanzhafsbanda-
lagsins hafi beitt okkur hern-
aðarofbeldi í hálfan þriðja
mánuð og nú síðast hótað að
myrða löggæzlumenn oklcar ef
þeir gegni skyldustörfum sín-
i.m — einnig innan þriggja
mílna marka,
TT'ormaður Sjálfstæðisflokksins
vdrðist eiga lítinn metnað
iyrir hönd þjóðar sinnar, þær
filfinningar sem allur almenn-
ingur er gegnsýrður af eru
honum gersamlega framandi.
Sú s'öfnun sem hann vill láta
ijalla um örlög ckkar er sam-
kunda harðvítugustu andstæð-
inga okkar í landhelgismálinu.
Ekki eitt einasta ríki Atlanz-
hafsbandalagsins hefur form-
lega viðurkennt aðgerðir okkar;
ineirih'uti þqásara aíkja og
öll hin voldugustu halda pví
íram að stækkun okkar á land-
helginni sé lögleysa og við því
aréttlausir; forusturíki banda-
lagsins í Evrópu hefur ekki
hikað við að. þverbrjóta aðal-
grein bandalagssáttmálans í því
skyni að heyja styrjöld við
. okkur; voldugasta ríki banda-
lagsins, sem hefur skuldbundið
sig til að vernda ,,okkur“, held-
ur að sér höndum og styður
þannig ofbeldisverk Breta. Eng-
in stofnun í víðri veröld er
andsnúnari okkur og fjandsam-
Segri |í |landh((’gismr(tinu en
einmitt ráðherrasamkunda Atl-
enzhafsbandalagsins. Og samt
’-eggur Ólafur Thors enn til —
ejtir allt sem gerzt hefur —
að líf okkar og örlög verði lögð
á hennar vald.
/\lafur Thors he’.dur þvi að
vísu fram að ráðherrafund-
urinn eigi ekki að fjalla um
itækkun íslenzku landhelginn-
ar heldur árásaraðgerðir Breta,
}.ar eigi að bera ,.fram kröfu
i;m að ofbeldisaðgerðir Breta
-jerði stöðvaðar áður en til
manndrápa kemur“. En við höf-
i-m einnig reynslu af framtaki
AtlanzháfsbandalagsinS til þess
í.ð stöðva morð og hryðjuverk.
Um langt skeið hafa Bretar
haldið uppi ógnaröid á Kýþur,
. JÚarnir hafa verið myrtir tug-
i.m og hundruðum samah, íbú-
sr heilla borga hafa verið of-
■■óttir með aðferðum nazista í
]:águ brezka herveldisins.
Grikkland, sem er eitt af aðild-
arríkjum Atlanzhafsbandalags-
ins hefur kært þetta atferli
Breta se ofan í æ og um það
hafa verið haldnir stöðugir
ráðherrafundir. En árangurinn
hefur orðið sá einn að ofbeldi
og hryðjuverk Bretia liafa
niagnazt. Atlanzliafsbandalagið
heéW ekki /’iúið sér gegai
Bretum, heldur reynt að sætta
Grikki og Kýpurbúa við fram-
ferði Breta.
lUf íslendingar sneru sér nú
til Atianzhafsbandalagsins
yrði litið á það sem vísbend-
ingu um að v.ið værum nú
reíðubúnir til að taka þátt í
s;l:j:ri „sæjttagerðf1, við vild-
nm s’.aka Ul, við vildum fall-
ast á ináiamiðlun. Einmitt slíka
undanhaldsmálamiðlun bauð
Atlanzhafsbandalagið s.l. vor
og krafðist þess að við frestuð-
um aðgerðum í landhelgismál-
inu á meðan. Þeirri kröfu var
þá hafnað og því lýst yfir að
frá íslands hálfu kæmi ekkert
undanhald til greina, engir
samningar. Ef við snerum okk-
ur nú íjil Atlanzhafsbandalags-
ins yrði talið að við hefðum
skipt um skoðun, við værum
nú reiðitbúnir til þeirra samn-
inga sem við höfnuðum í vor.
Með slíkri íramkomu værum
við að veikja aðstöðu okkar;
Bretar myndu líta á hana sem
sigur fyrir sig, sem árangur af
framferði brezka flotans við ís.
Jandsstremdur. Þótt við .ákærð-
um Breta af fuliri djörfung,
yrðum við spurðir þegar á eft-
ir: en hvað viljið þið gera til
að ná sáttum, hvað viljið _þið
slaka til svo að málið leysist
í friði? Örlagamál íslenzku
þjóðarinnar væri orðið flækt
í samningamakk.
ilfl'álstaður ísiendinga í iand-
-'■*■* helgismáiinu er réttlátur og
sterkur. Meirihluti þjóða heims
stendur með okkur, eins og
ljóst birtist á Genfarráðstefn-
unni. Þann stuðning eigum
við að hagnýta eins og kostur
er á m. a. með því að kæra
Breta fyrir Sameinuðu þjóðun-
um — í stað þess að velja úr
ofstækisfyllstu andstæðinga
okkar og loka okkur inni með
þeim, eins og Ólafur Thors vill.
Jafnframt ber okkur að sýna
Bretum í Verki að ofbeldi
þeirra veikjr okkur ekki heldur
aleflir þann ásetning okkar að
berjast til fyllsta sigurs. Það
gerum við með því að slíta
stjórnmálasambandi við árásar-
ríkið. Það gerum við með því
að taka til endurskoðunar öll
fyrri tengsl okkar við ofbeldis-
mennina, Atlanzhafsbandalagið,
hernámssamninginn. Þau vopn
eiglim við bitrust í þessum á-
tökum, og sigur okkar er háður
því að við höfum manndóm til
að heita þeim.
jhaldsstjórnin í Bretiandi á
nú í illdeiium við tvö
bandalagsríki sín, sitt á hvor-
um jaðri A-bandalagsins. Hér
við ísland er brezka flotanum
ekki aðeins teflt fram tfl að
vernda skipulagðan veiðiþjófn-
að innan tólf mílna fiskveiði-
landhelginnar sem Bretar vé-
fengja, heidur er þriggja mílna
landhelgin, sem Bretar þykjast
virða, skert hvað eftir annað
og haft í hótunum að sökkva
varðskipum okkar, ef þau reyni
að framfylgja íslenzkum lögum
á svæði sem ekki einu sinni
Bretar hafa hingað til borið
brigður á að íslenzk lögsaga
nái yfir. Eftir síðasta ofbeldis-
verk brezka herskipsins Russeil
við Látrabjarg, hafa forustu-
menn stærsta stjór.nmálaflokks
íslands tekið upp á ný tillögu
sína um að íslendingar fari
þess á leit að A-bandalagið
fjalli um árásaraðgerðir banda-
lagsríkisins Bretlands gagnvart
! bandalagsríkinu í.slandi. Nú
vill svo til að A-bandalagið
hefur nýskeð látið til sín taka
deilu Breta og Grikkja út af
framferði brezku nýlendu-
stjórnarinnar á Kýpur við
grískumælandi eyjarskeggja.
Þótt deilur íslands og Grikk-
lands við Bretland séu sín með
hvoru móti, er ómaksins vert
að rifja upp, hvernig Grikkjum
gekk að reka réttar síns gagn-
vart Bretum innan vébanda A-
bandalagsins.
17'ins og kunnugt er er það
sjálfsákvörðunarréttur þjóð-
anna sem um er deilt á Kýpur,
Grískumælandi Kýpurbúar,
fjórir fimmtu hlutar allra eyj-
arskeggja, gera kröfu til að fá
að ráða framtíð sinni sjálfir
og sameinast Grikklandi. Gegn
þessari kröfu standa Bretar,
sem vilja með engu móti missa
herstöð sína á Kýpur, þá einu
sem þeir hafa við Miðjarðar-
hafsbortri eftir brottíörina af
Súezeiði. Hafa Bretar blásið að
gömlum væringum milli þjóð-
arbrota Grikkja og Tyrkja á
Kýpur og njóta fulltingis tyrk-
nesku stjórnarinnar, sem gerir
kröfu til eyjarinnar ef breyting
skyldi verða á þjóðréttarstöðu
hennar, enda þótt Tyrkir séu
þar í miklum minnihluta. Frið-
samlegri baráttu Kýpur-Grjkkja
fyrir sjálfsákvörðunarrétti
svöruðu Bretar með herflutn-
ingum til eyjartnnar og fjölda-
handtökum án dóms og laga í
skjóli hervalds. Þá kom upp
meðal grískumælandi manna
mótspyrnuhreyfing, sem hóf
skæruhernað gegn Bretum að
dæmi mötr<pyijnuhreyfinganna
í hernumdum löndum Evrópu á
stríðsárunum. Síðan fluttu
Bretar Makarios erkibiskup,
leiðtoga Kýpur-Grikkja, í útlegð
og reyndu að bæla mótspymu-
hreyfinguna niður með grimmi-
legum blóðsúthellingum, fjölda-
handtökum og pyndingum við
yfirheyrslur.
Daráttan á Kýpur hefur staðið
" árum saman, stundum ver-
ið nokkuð lát á vígaferlum, svo
sem fyrst eftir að Bretar
slepptu Makariosi úr haldi,
en jafnan sótt í’sama horfið
aftur. í Aþenu situr að völdum
stjóm íhaldsmanna, sem Oft
hefur reynzt deig í stuðniri&i
við Kýpur-Grikki og teygt sig
langt til samkomulags við
Breta. Bretar hafa hins vegar
setið fast við sinn keip. í
sumar ákvað til dæmis brezka
stjórnin að uppfylla að nokkru
kröfu Tyrkja um skiptingu á
stjórn Kýpur milli gríska og
tyrkneska þjóðarbrotsins. Átti
hún að vera með þeim hætti að
stjórnir Grikklands og Tyrk-
iands skipuðu brezka landstjór-
anum á eynni sinn ráðunautinn
hvor. Tyrkneska stjórnin féllst .
á þessa skipan mála en sú
gríska hafnaði henni. Um svip-
að leyti gerði Makarios kunn-
ugt að Grikkir á Kýpur gætu
sætt síh við að afsala sér sjáifs-
ákvörðuinarrétti um tiltekið
árabil, g egn því að Bretar
veittu eyjarskeggjum stjáífs-
stjórn. Bauð Makarios að SÞ
yrðu látnar gæta þess að rétt-
indi þjóðernisminnihluta yrðu
í heiðri höfð á sjálfstæðri Kýp-
ur.
egar hér var komið lét Paul
Henri Spaak, framkvæmda-
stjóri A-bandaiagsins, málið til
sína taka. Hann kom því til
leiðar að teknar voru upp við-
ræður í fastaráði bandalagsins
í París um Kýpurdeiluna. Ekki
var þó rætt um sjálft efni
málsins, heldur tillögu frá
Spaak um að fulltrúar Grikk-
lands, Bretlands og Tyrklands
kæmu saman á fund. Þessi til-
laga var rædd lengi. Það kom
til tals að fulitrúar fleiri
bandalagsríkja en málsaðila
sæktu fundinn. Var rætt um
fulltrúa frá Bandaríkjunum og
Noregi. Endirinn varð sá að
enginn árangur náðist. Gríska
stjórnin komst að raun um það
í viðræðunum í París, að
Bandaríkin myndu verða hiið-
holl Bretlandi og Tyrklandi á
ráðstefnu eins og þeirri sem
Spaak stakk upp á. Hún hefði
því í raun og veru orðið tjl-
raun af hálfu öflugustu ríkja
bandalagsins til að þvinga
Grikki til undanhalds. Síðan
þetta gerðist hafa átökin á
Kýpur harðnað. í Famagusta
og víðar hefur brezki herjnn
komið fram af meiri grimmd
en inokkru sinni fyrr, drepið
unglinga, stúlkur jafnt og
pilta, og mjsþyrmt mönnum
hundruðum saman. Yfjrforingi
Breta hefur iýst yfir að Kýp-
ur-Grikkjum skuli nú sýndur
hnefinn. Grikkir hafa tekið þann
kost að skjóta máli sínu til
SÞ. Kæra þeirra á hendur
Bretum mun bráttt koma til
umræðu á Allshérjarþinginu
sem nú stendur.
Reynsla Grikkja kennir okk-
ur íslendingum að vonlaust
er fyrir smáríkin í A-banda-
laginu að sækja þar rétt sinn
í hendur stórveldanna. Það
befur enn einu sinn; sýnt sig,
hve fjarri fer afí bandalagið sé
samtök jafnrétthárra aðila. Þar
segja stórveldin fyrir verkum í :
krafti valds síns og auðs. Mac
millan og Eisenhowgr bundu
það fastmælum eftir Súezófar-
ir Breta, að Bretland og Banda-
ríkin skyldu gæta þess vand-
lega að styðja hvort annað í !
milliríkjadeilum, Innan A-
bandalagsins ætla, þau sér
meiri hlut en öðrum .handa-
Framhald . á Þl, síðu.
Saarðir Kýpur-Grikkir liggja 1 röðum á gólfi sjúkra-
húss í Famagusta eftir „yfirheyrsiu,( brezki'a her-
manna.