Þjóðviljinn - 02.12.1958, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 2. desember 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (3
Fjórtán bækar frá Morðra í ár
Nœr helmingur þeirra um söguleg efni
iBókaútgáfan Norðri geifur á þessu ári út a.m.k. 14 bækur
og kom helmingur þeirra út um helgina. Nær helmingur þess-
ara bóka fjallar um söguleg efni og örlög íslenzkra manna.
Á sj. sumri kom út Eiflasaga
Be.níidiÖs Gislasora r frá Hof-
teigi. Er það mikil bók um sögu
Eiðaskóia, og hefur hennar verið
ýtarlega getið í Þjóðviljanum áð-
ur.
Vjrkir dágar Iíagalíns, sem er
sjálfsævisaga Sæmundar skip-
stjóra, kom út í annarri og vand-
aðri útgáfu á afmæli höfundar-
ins s.l. haust.
Fyrir nokkru kom svo út bók-
in Líf í alheiini, heilabrot
brezkra flúg- og kjarnfræða um
menn á geimsigli'ngaöld. Þýðandi
Sören Sörensson.
Benedikt Gíslason frá Hofteigi
hefur einnig skrifað eina þeirra
Norðrabóka _sem út komu um
helgina: Fólk og saga. Eins ög’
nafnið bendir til fjallar þessi
bók einnjg um söguleg efni, ekki
heildarsaga, heldur þættir um
menn og mál. Bókinni skiptir
höfundur í tvo hluta. Hinn fyrri
nefnist „Fyrir handan gömlu ald-
ar, garð“ og eru þar þessir þætt-
ir: Árni Oddsson og brúni hest-
urinn, Reynistaðamenn á Kili
Oddur prestur í Miklabæ,
Möðrudalsmanga og séra Bjarni
og Molar úr sögu.
Slðari hlutinn nefnist: Þeir,
sem minna máttu sin. Þar eru
þessir þættir; Sali skáld, en úr
þeim kafla hefur höfundur iesið
í útvarpið, Jón Grímsson, Sig-
urður minn spaði og tveggja
brúður. Loks er svo viðbótar-
kafli: Um ættir. — Slíkir sögu-
þættir er Benedikt hefur hér val-
ið ser eiga alJtaf mjög stóran,
öruggan iesendahóp með þjóð-
inni. Bókin er 240 síður.
Sjálfsævisaga Bjiims Eysteins-
sonar er ein bókanna. Björn
Þorsteinsson sagnfræðingur hef-
ur búið handrit afa síns til
prentunar. Ævisögu sína skrifaði
Björn Eysteinsson að mestu 1913
—1918, fyrir áeggjan Sigurðar
Sigurðssonar búnaðarmálastjóra.
Björn var þá kominn á sjötugs-
aldur, Kristbjörg Pétur.sdólttir,
ráðskona Björns skrifaði svo
ýmsa þætti eftir frásögn hans og
Afmælisíagn-
aðurinn verð-
ur 3. des.
Afmælisíagnaður Samein-
inf<!;artioklis alþýðu — Sós-
íalistaflokksins verður að
Hótel Borg miðvikudaginn 3.
des. n.k.
DAGSKRA:
1. Afmælishátíðin sett:
Brynj. Bjarnason.
2. Ræða: Steinþór Guð-
mundsson.
3. Upplestur: Halldór K.
Laxness.
4. Einsöngur: Guðrún
Tómasdóttir
5. Gamanþáttur.
6. Dans.
— Undirbúningsnefndin
hélt áfram sögunni eftir 1914.
Björn Eysteinsson er fyrir
lörigu orð.iþ jpsfnkunn þjóðsagna-
persóná, erida-'séiJíeþiij legur pers-
ónuleikíHiSacKn:: Ýár . hinn nafn-
togaðí maður sem flýði ekki til
Ameríku með grönnum sínum
þegar harðindin ætluðu að drepa
þá og bustofninn gekk til þurrð-
ar, heldur flutti inn á öræfi —-
og tókst það furðuiega þrek-
virk; að framfleyta sér og sin-
um og verða efnamaður eftir að
hann flutti aftur í byggð! Þessi
sjálfsævisaga Björns, eins sér-
stæðasta manns á síðari aldar-
helmingi síðustu aldar, verður
áreiðanlega mikið lesin,.
Þriðja bókin ei- ' fjailár Xihi
söguiVg efni! e'r Á liiiiðii vorí,
eft'Hr HánneS' J.. M'ágnússtm'. Fyr’ir
nokkrum 'árum gaf Noiðri; út
aðra' bók 'efftir Hanhes: Ifetjur
hversdagslífsins,: sém er' uþphaf
nokkurskonar sjálfslevisögu. •"< Á
hörðu vori er framhald þeirrar
bókar, og ber undiiheitið: Nókkr-
ar minningar frá upþh'afi nýrr-
ar aldar. í inngarigsörðum ræðir
hann nokkuð um gamla tímann
— og hinn nýja-. „Þegar fyrri
bók mín gerðist“, segir bann,
„var jafnvægi. yfir heiminum.
Gamli tíminn sat enn að völd-
um. Allir héldu' að hann væri
svo fastur í sessi að engin hætta
væri á stjórnarskiptum í ríki
hans.“ En svo kom heimsstyrj-
öld og atvjnnubyiting á íslandi.
Síðan önnur heimsstyrjöld og
kjarnorkuöld. „Við sem erum
börn þessara tveggja alda“, seg-
ir höf. í inngangsorðum „— þess-
ara tveggja gjörólíku heima, er-
um hamingjusamasta kynslóð
sögunnar, en einnig sú óham-
ingjusamasta.“ — Fyrri bókin
sagði frá uppvexti höfundar, en
þessi síðari nær i stórum drátt-
um yfir tímabilið 1914—1924.
Bókin er 348 bls.
Þá eru þrjár skáldsagnabækur.
Björn J. Blnndal sendir nú frá
sér fyrstu skáldsögu sína: Ör-
Iagaþræði. Síðan 1950 hefur
Björn Blöndal, sem býr uppi í
Borgarfirði sent frá sér 4 bæk-
ur: Hamingjudaga, Að kvöldi
dags, Vinafundi og Vatnanið,
sem ailar eru frásagnir af frem-
ur hversdagsiegum atburðum, en
gæddar slíkum töfrum að fáir
munu liafa lesið eina þeirra svo
að hann hafi ekki reynt að ná í
hinar einnig til lesturs. í þess-
ar bók fá menn að sjá hvernig
smásögur og varð ein þeirra:
Ástin er hégómi, fyrir valinu í
smásagnasamkeppni er New
York Herald Tribune efndi til
árið 1954. Um hundrað þúsund
smásögur bárust, en af 41 sem
vaidar voru voru 3 eftir íslenzka
höfunda.
«33
Meðal þeirra mörgú bóka, sem fræknir ferðalan.gar, eftir
út hafa komið að undanförnu, Frank Lynge, saga um ævin-
er að venju mikill fjöldi barna- týralegt ferðalag þriggja
og unglingjabóka. Leiftur hefur röskra drengja.
t.d. sent frá sér milli 10 og | Enn má nefna Boðhlaupið í
20 þýddar unglingbækur nú
fyrir jólin.
Mátta-Maja vekur athygli og
Matta-Maja eignast nýja félagfi
nefnast tvær af bókum Leifturs.
Höfundur bókanna ér Björg
Gasella, en eins og nöfn þeirra
benda til er aðalsögupersónan
ung stúlka, Matta-Maja að
nafni. Hafa bækurnar um hana
náð miklum vinsældum ungu
lesendanna,.
Þá eru komnar út tvær nýj-
Alaska eftir F. Omqlka, sem
Stefán Sigurðsson hefur þýtt
úr frummálinu, esperanto. 1
bók þessari segir frá fimm
hetjum, sem lögðu líf sitt í
hættu til að bjarga börnunum í
bænum Nome í Alaska frá því
að verða barnaveikinni að bráð
í janúar 1925.
Smaladrengurinn Vinzi heitir
saga handa stálpuðum börn-
um eftir Jóhönnu Spyri.
Höfundurinn skrifaði á sí.num.
tíma scguna um Heiðu litlu,
Bepedikt GíslasOn fiá Jlofteigi
I^oks er svo barnabókin Ævin-
lýri Trítils, eftjr hollenzkan
mann Dick Laan, er hér var s.l.
sumar. Hildur Kalman .hefur
þýtt bókjna. Sara þessi um hinn
fjarska Jitla mann, Trítil, hefur
orðið mjög vinsæl erlendis, m. a.
útvarpsefni fyrir börn á Norð-
urlöndum. Bókin er rúmar 150
bls., prýdd teikningum.
Enn eru ókomnar nokkrar
bækur frá Norðra: Hvað landinn
sagði erlendis? viðtöl er Vil-
hjálmur Finsen átti við íslend-
inga þegar hann var blaðaniað-
ur í Noregi, Sóidögg, kvæðabók
eftir Guðmund Inga Kristjáns-
son, unglingabókin Karl, Blóm-
kvist og Rasmus og íslenzkt
samvinnustarf eftir Benedikt
Gröndai.
ar Hönnu-bækur eftir Erittu
Munk Þær eru Hánr-a lieim- einhverja vinsælusta unglinga-
sækir Evu og llrnna vertu liug- !bókina sem Þ>'dd hefui' verlð a
rökk. Áður voru komnar út islenzku,- en sagan um Vmzi
þrjár bækur í’ þsjssúm toka-| Þvhlr hafa aha hcsfi höfundar-
flokki og urðu'þær mjogvin- ins og, er af mörgpm talin bezta
sælar..
Af öðrum unglingabókum frá
Leiftri má nefna Jafet finnur
föður sinn eftir Marryat, hinn
kunna enska skáldsa.gnahöfund,
i þýðingu Jóns Ólafssonar rit-
ritstjóra; Sögur Sindbaðs, ævin-
týrin víðfrægu úr þúsund og
einni nót,t,. í þýðingu Frey-
steins Gunnarssonar skóla-
stjóra; Kim og félagar,
drengjasaga , eftir Jens K.
Holrn, fyrsta bókin í bókaflokki
um ævintýri þessara söguper-
sóna; Jonni í ævintýralandinu
eftir Magna, Toft, skemmtileg
og spennandi saga um 13 ára
gamlan strák í Malajalöndum;
Sonur veiðimannsins eftir Karl
May, indíánasaga sem gerist á
sléttum Bandaríkjanna og er
ein af mör.gum sömim í sagna-
bálki um hinn mikla veiðimann
Skuggabald; Jói og hefnd sjó-
ræningjastrákanna eftir Örn
Klóa, framhald sögunnar Jói
og sjóræningjastrákarnir; Þrír
bókin, sem Jchanna Spyri lief-
ur sr.mið.
Þá er loks að geta nýrrar
útgáfu á hiuni frægu sögu
Roberts L. Stevensons Gull-
eyjunni. Þýðinguna gerði Páll
Skúlason ritstjóri.
Tvær nýjjar bækur eftir Vilhjálm
lónsson frá Ferstiklu
Tvær bækur eru nýkomnar út eftir Vilhjálm Jónsson
irá Ferstiklu: Æskan í leik og starfi cg Innan hælis og
utan.
Æs’kan í leik og starfi eru í tíma. í Æskan í leik og
sögur fyrir börn og unglinga, | starfi eru 7 stuttar sögur:
en í fyrra kom frá honum Rabbað við Rönnu og Jóa, I
barnabókin Ævintýri afa og
ömmu en árið þar áður Sögur
ömmu í sveitinni. Báðar fyrr-
nefndar barnabækur Viíhjálms
liafa hlotið slíkar vinsældir að
af báðum bókunum hafa verið
gefnar út þegar fleiri en ein
útgáfa — tvær útgáfur af Æv-
h°n^m_Jek!tJkáld!agnagerð’en infýríafa °g ömmu fyrir j°lin
mun ; fyrra; Þa(j er því sennilega
sterkasti þáttur hennar
einmitt vera frásagnÍ!- í líkum
stíl og fyrri bókum hans. Ör-
lagaþræðir eru 227 bls.
Þá er mikil skáidsaga eftir
Þorleif Bjarnason: Triillid sagði,
en árið 1948 skrifaði hann skáld-
söguna Tröllið sagði. Þessi bók
er framhald fyrri skáldsögunn-
ar. Þorleifur varð þjóðkunnur
fyrir Hornstrendingabók árið 1943
og í þessari skáldsögu hans mun
ýmislegt sérkennilegt koma fram,
sem á upphaf sitt að rekja til
heimabyggðar höfundarins: Horn-
stranda. — Tröllið sagði er 322
bls. í stóru broti.
Þá er smásagnasafn eftir Elin-
borgun Lárusdóttur: Leikur ör-
eins og stendur, en heildsalan
G. Þorsteinsson og Jónsson er
j lagaiuia. í bókinni eru ellefu þar til húsa.
vissara fyrir þá unglinga sem
lesið hafa fyrri bækurnar og
vilja því fá þessa að ná í hana
Eldnr \ heildsöln
Á þriðja tímanum s.l. sunnu-
dagsnótt var slökkviliðið kvatt
að Grjótagötu 7 og lagði mik-
inn reyk út úr húsinu er
slökkviliðið kom á vettvang.
Eldurinn sem hafði komið upp
í kjallara, var fljótlega slökkt-
ur. Ekki er kunnugt um elds-
lieimsókn hjá hetju, Freki
krummi, Frænkur á ferð, Her-
bert hugdjarfi, Góður drengur
og Langþráð lækning. Bókin
er skrýdd teilmingum eftir
Freyju Sigurðardóttur.
Hin bók Vilhjálms nú er 5
smásögur; Endurminningin Ei-
lífa, Skemmtiferðin, Sakki frá
Síðu, Morgunn um miðaftans-
leyti og Sláttulúinn kirkjuþjónn
— hin síðasttalda um Hallgrím
Pétursson og Tj'rkja-Guddu.
Smásagnasafnið er 160 bls.
Vissiiuskúr
brennur
1 gærmorgun var slökkvilið-
ið kvatt að vinnuskúr er stóð
við Héðinsgötu. Slökkviliðið
kom of seint; skúrinn var
upptök. I húsinu býr enginn brunninn til ösku og ellsupp-
tök talin vera frá kolaofni. —
Verkamenn höfðu skjól af
skúrnum.
Hátíðahöld Stúdentaráðs Há-
skóla íslands eær, 1. desember,
hófust með guðsþjónustu í kap-
ellu háskólans árdegis. Kl. 1.30
síðd. flutti Pétur Ottesen alþing-
ismaður ræðu í útvarpssai, en
kl. 3.30 hófst hátíðasamkoma í
hát.iðasal Háskó’ans. Þar talaði
m. a. Davíð Ólafsson fiskimáia-
stjóri um landhelgismálið, Há-
skólakórjnn söng undir st.iórn
Höskuldar Ólafssonar, Guðrún
Tómasdc'ittir söng. einscíig og
f’.utt var samfelld dagskrá um
1. desember 1918, tekin saman
af Gils Guðmundssyni rithöf-
undi. í gærkvöld var svo hóf
stúdenta að Hótel Borg og flutti
þar prófessor Einar Óiafur
Sveinsson ræðu.
Slökkvilið gabbað
I fyrrinótt var slökkviliðið
gabbað að húsi á Vesturgötu,
en okki hafðist upp á þeim sem
gabbinu olli. Undanfarið hefur
sl"kkviliðið verið gabbað nokkr-
um sinnum á Vesturgötuna og
leikur grunur á að sá sami sé
að verki hverju sinni.
Tvær veltur eftir
áfekstur á bíl og
götusteina — slys
Á sunnudaginn varð árekst-
ur á mótum Lönguhlíðar og
Barmahlíðar. Jeppabifreið og
rússnesk fólksbifreið rákust
saman og í framhaldi af á-
rekstrinum lenti jeppabifreiðin
í g,"tusteininum og fór tvær
veltur og |brotnaði b:íre'|in
mjög mikið. í jeppanum voru
tveir menn og hlaut annar
þeirra, Grétar Ársælsson, heila-
hristing og áverka á andliti, en
hinn slapp ómeiddur. Ökumað-
! urinn í rússnesku bifreiðinni
mun hafa sloppið ómeiddur.