Þjóðviljinn - 06.12.1958, Side 10

Framhald af 1. síðu.
góðu, íslenzku sveita-
bjúgun, spikfeit og búin
að hanga tvo mánuði uppi
í eldhúsi, það var nú mat-
ur £em talandi var um.
t>að kom vatn í munn-
inn á honum við þá til-
hugsun.
Hann festi á sig skíðin
og renndi sér af stað.
Hann var þaulvanur
skíðamaður og bar því
fljótt yfir.
Þegar hann var kominn
niður byggð fór hann að
líta í kringum sig eftir
bæjum, í þeirri von að
þar væru bjúgu til. Við
túngarðinn á fyrsta bæn-
um leit hann í kringum
sig, og sá þá að þar var
annar jólasveinn.
„Hver ért þú?“ spurðu
þeir hver um sig, því þó
að jólasveinarnir séu all-
ir bræður, þá þekkja þeir
ekki hver annan.
„Eg heiti Skyrgámur,
en getur þú sagt mér,
bróðir. hvar ég get feng-
ið gott skyr“?
„Það er allstaðar til,
veiztu ekki . að á þessu
landi er allt fullt af
skyri"?
„Eg vil ekki þetta skyr
frá Samsölunni eða
mjólkurbúunum. Nei, þá
er nú blessað íslenzka
súrskyrið betra, það sem
hitaði manni út í
hverja taug, Þó að það
væri étið beingaddað í
30 stiga frosti“.
Eftir að hafa rætt á-
hugamál sín um stund,
fóru þeir heim á bæinn.
Þar voru allar dyr lokað-
ar, en það gerði þeim
ekkert til, jólasveinar
þurfa ekki lykla, þeir fara
bara beint í gegnum hurð-
irnar. Þeir komust fljótt
inn í eldhús, sem þó var
ekki eldhúsi' líkt því þar
var ekkert kjöt hangandi
uppi í loítinu.
Það sem vakti mesta
athygli þeirra var ein
ferleg, stutt en digur,
hauslaus snjókerling sem
s-tóð þar úti í einu horn-
inu. Þeir gláptu báðir al-
veg hissa, þvílíkt höfðu
þeir aldrei séð á sinni
lifsfæddri ævi. Hvernig
gat staðið á þessu? Snjó-
kerling inni í eldhúsi!
Það var alls ekki viðeig-
andi staður fyrir heiðar-
' lega snjókerlingu að vera
þar. Þeir urðu að bjarga
henni út í frostið, svo að
hún yrði ekki steindauð
á morgun. Hlupu þeir því
til. hennar, tóku utan um
hana og ætluðu að bera
hana út. En það var vont
að taka á henni, hún var
hörð eins og steinn og hál
eins og klaki í blíðviðri,
og auk þess fór hún nú
að gefa frá sér eitthvert
murrandi suðuhljóð.
Við- þetta urðu þeir svo
hræddir að þeir slepptu
öllum tökum á kerling-
unni og flýttu sér sem
mest þeir máttu að kom-
ast út úr þessu dularfulla
húsi. Úti stönzuðu þeir
til að burrka af sér svit-
ann og jafna sig ofurlítið
eftir hræðsluna, en enga
hugmynd höfðu þeir um
að þeir höfðu verið að
glima við kæliskápinn.
En þar sem að jóla-
sveinar mega aldrei vera
lengi tveir saman, urðu
þeir nú að skilja og fara
hvor sína leið, þeir áttu
báðir að gegna sínum
ákveðnu verkefnum.
Festu beir því báðir á sig
skíðin og héldu áfram •
ferðum sínum. Fóru þeir
sinn í hvora áttina, og
litil líkindi voru til að
þeir myndu hittast fyrr
en kannski á næstu jól-
um.
Alltaf var Bjúgnakræk-
ir að vonast til að hann
gæti orðið sér úti um
einn eða tvo bjúgnalanga,
því annan mat vildi hann
ekki ieggja sér til munns.
Loks sá hann bjúgun, það
var í matarbúð við
Laugaveginn, og var
hann fljótur að ná sér í
nokkra langa og borða
þá. Ekki þótti honum
þessi bjúgu góð, en þó
betri en ekkj neitt, enda
sefuðu þau sárasta sult-
inn.
Eftir þetta gat hann
farið að líta í búðaglugg-
ana og sjá hvar þar væri
á boðstólum. Og þar var
nú sitt af hverju tagi. Nú
voru öll börn hætt að
leika sér að hornum,
kjálkum, leggjum og
Framhald á næstu síðu.
— Jú, sagði drengur-
inn og horfði á föður
sinn. Hvað var að andlit-
inu á pabba? Og rödd
hans, sem venjulega var
svo snögg og hörð, var
nú svo undarlega hlý.
— Á hvað var hann að
horfa? •—
Ekki vissi drengurinn
að hugur föður hans
ljómaði og hlýnaði allur
við gamlar minningar.
Minningar um móður
Pétur Sumarliðason:
Stolizt
i róðw
Drengnum hlýnaði öllum,
bara við að heyra þessa
rödd.
Faðir hans tók upp
tóbaksglasið og hellti úr
þvi í stóran hrygg á
handarbakið, studdi síð-
an olnbogum á hné sér
og lagaði til tóbakið, glas-
ið falið í hægri lófanum.
Svo sat hann bara kyrr
og starði í loga mótor-
lampans. Drengurinn
þorði ekki að hreyfa sig,
starði bara á föður sinn.
drengsins.
Gömlu konuna sína, var
hann vanur að kalla
hana því hann ætlaði
líka að elska hana þegar
hún væri orðin gömul.
En hún varð aldrei göm-
ul. Hún dó þegar dreng-
urinn þeirra var ársgam-
all. _____________
Drengurinn sá að laoir
hans bærði varirnar eins
og hann væri að tala
við einhvern, en heyrði
hann ekki sefia neitt.
kindavölum, enda var
fátt um slíka þjóðlega
hluti í giuggunum. Aftur
á móti var allt fullt af
ýmiskonar nýju dóti sem
hann vissi tæplega hvað
var. Margt af því var þó
býsna glæsilegt, og margt
af því hvarf ofan í poka
jólasveinsins.
Hann fór búð úr búð
og keypti meira og meira,
jólasveinarnir hafa alltaf
nóga peninga. Á rassin-
um á buxunum þeirra er
vasi sem aldrei tæmist,
og þess vegna verða þeir
aldrei peningalausir hvað
mikið sem þeir kaupa,
enda kaupa þeir aldrei
annað en dót og góðgæti
handa krökkunum.
Þegar pokinn var orð-
inn fullur var kominn
aðfangadagur. Nú vai'ð
hann að flýta sér mikið,
allir urðu að fá sitt, og
það í síðasta lagi á að-
fangadagskvöld.
Ekki veit ég hvernig
hann fór að því, en ég
held að honum hafi tek-
izt það, og verið getur að
hann hafi komið með
jólagjöfina þína í pokan-
um.
----- Óskastundin — r(S
Svo allt í einu kinkaði
hann kolli í ákafa, rétti
úr sér, tók í nefið og
stóð upp.
— Jæja, vinurinn. Ætli
rokkurinn fari ekki að
verða heitur? Við verð-
um að vera búnir að
setja í gang áður en Bessi
kemur, annars heldur
hann að allt sé bilað.
Færðu þig tjl og verlu
kátur, kútur minn, nú
verðum við saman á sjó
og róum langt því lóðirn-
ar eru úti í Djúpál.
Drengurinn hlustaði á
rödd föður síns, svo
djúpa og hlýja, og það
seitlaði um hann friður
og öryggi. Hann stóð upp
og færði sig svo hann
yrði ekki fyrir. Faðir
hans bjó allt undir gang-
setninguna. Allt í einu
var vélin farin að pústa.
— Dreptu á lampanum
—, kallaði faðir hans.
Drengurinn flýtti sér að
skrúfa frá lampanum.
— Farðu svo fram á
lúkarskappa og vittu
hvort þú sérð ekki til
kallanna.
Drengurinn fór upp í
rórhús, en þégar hann
kom fram á dekkið stökk
Bessi um borð, sjálfur
formaðurinn. — Nei,
hvað sé ég, er hornsíli
um borð. Heldurðu að þú
verðir ekki sjóveikur,
kallinn minn?
— Nei, nei, sagði dreng.
urinn. Hann þorði ekki
að bæta því við, að hann
hefði oft komið út á vík-
ina og aldrei orðið sjó-
veikur. — Nei,nei, sagði
hann aftur. Hann var
ekki viss um hvort Bessi
hefði heyrt til hans.
10) — ÞJÓÐVtLJINN — Laugardagur 6. desember 1958
Landslið — pressa
Framh. af 9. síðu
sínum gamla, létta leik getur
margt skeð.
Leikurinn milli Ármanns og
Vals getur orðið nokkuð jafn,
þó eru Valsmenn heldur líklegri
til sigurs, enda þegar farnir að
finna hvern annai betur en í
byrjun mótsins, og hjálpa þar
leikir og eins nýja húsið.
* Fram verður sennilega ekki
í neinum vandræðum með
Þrótt, til þess hefur Þróttur
átt of slaka leiki og eins hitt
að Fram hefur yfirleitt átt
góða leiki. Þó er það nú svo
að leikir þeirra eru svolítið mis-
jafnir, en það kemur Fram tæp-
ast að sök í þessum leik.
Aðrir leikir á morgun:
3. fl. B: Víkingur C — KR
3. fl. B Víkingur B — Fram.
2. flokkur: Þróttur(?) — ÍR
eða Fram. (Úrslit).
1 þ r ú 11 i r
Framhald af 9. síðu.
sýndi fremur góðan leik. Ragn-
ar og Birgir virðast æfingar-
litlir og mun daufari en á s.l.
keppnistímabili. Reynir var í
betra lagi framan af. Karl Ben.
er duglegur en mistókst þó oft
hrapallega í góðum tækifærum.
Pétur Sigurðsson var lítið með
í leiknum, enda lítið um „linu-
epil“. Hörður Felixsson var
traustur í vörn, en er aftur á
móti nokkuð þungur í sókninni.
* „Landsliðið“ sem heild féll
^remur illa saman og má ef til
| vill um kenna of tíðum skipt-
ingum. Mörk „landsliðsins11
skoruðu: Gunnlaugur 10, Karl
J. 7. Reynir 5, Birgir 3, Ragn-
ar 3, Hörður 1, Karl B. 1 og
Pétur 1.
Blaðaliðið náði sér aldrei
verulega á strik, einhvernveg-
inn náði það aldrei saman.
Vörnin var fremur opin og
sóknarleikurinn nokkuð þungur
og einhæfur. I blaðaliðinu voru
þeir Hjalti markv., Hermann
og Matthías einna atkvæðamest
ir. Þórir Þ„ Geir og Ágúst virð-
ast æfingalitlir. Bergur er lag-
inn, en fyllir ekki stöðu mið-
bakvarðar. Mörk blaðaliðsins
skoruðu: Hermann 7, Þórir Þ.
5, Mattías 3 og Ágúst, Bergur
og Geir sitt markið hver.
Dómari var Valur Benedikts-
son. Als.
A ð v ö r ii n
um sföðvmt atvinnurekstrar vegna van-
greidds söluskatts og útflutningssióðsgialds
fyrir árið 1957.
Samkvæmt kröfu tollstjórans í Reykjavík og
heimild í lögum nr. 86, 22. desember 1956, verður
atvinnurekstur þeirra fyrirtækja, hér í umdæminu,
sem enn skulda söluskatt og útflutningssjóðsgjald
fyrir árið 1957, stöðvaður, þar til þau hafa gert full
s’kil á hinum vangreiddu gjöldum. Þeir, sem vilja
komast hjá stöðvun, verða að gera full skil nú þegar
til toilstjóraskrifstofunnar, Amarhvoli.
Lögreglustjórinn í Reykjavík, 5. desember 1958.
Sigurjón Sigurðsson.
1 s I e B z k
Framhald af 7. síðu.
sögninní (kom), en aukasetn-
ingin skiptj mjög litlu máli,
yrðu setningaskij á undan
fyrr en og setningin um leið
tíðarsetning: — Hann kom,
fyrr en við var búizt.“ Þessi
dæmi sýna að skóliakommu-
setningin byggir ekki ein-
göngu á setningafræðilegri
greiningu, því að merkingin
ræður hér áherzlu.
Þegar rætt er um kommu-
setningu eftir merkipgu er átt
við það að setja kómmu þar
sem hennar er þörf vegna
þess að hlé er gert í lestri
eða eðlilegum flutningi. Af
sjálfu sér leiðir að miklu
frekar er þörf kommu í löng-
um málsgreinum liugsunarinn-
ar, ef svo mætti að orði kveða,
t u ii g a
og til að tengja saman það
sem saman á. Vitanlega er
ekki unnt að setja kommu við
allar hvíldir í lestri, en
komma eftir merkingu má
hvergi vera nema. þar sem
einhver hvíld eða eitthvert
hlé er í lestri eða framsögn
efnisins. Það er því engin
skynsemi í því að setja komm-
ur alls staðar þar sem stirð-
ur ræðumaður gerir hlé í
flutningi eða slítur sundur
ræðu sína. Og svo getur reið-
ur maður þulið úr miklu
lengra máli hvíldarlaust (án
þess að anda) en skynsamlegt
væri að hafa algerlega
kommulaust.
Hvur, liv()r og hver
Alkunna er það að þegar
talað er um tvo, er rétt að
nota orðið hvor, en hver þeg-
ar talað er um fleiri en tvo.
Hins vegar hefur verið algeng
um land allt myndin livur
(borin frsm með hv eða kv
eftir má'lýskum, en alltaf
með u-j) í merkingunni „hver“
og einnig í merkingunni
,,hvor“ víðast hvar á landinu.
Eg hef það fyrir satt að ó-
skólagengið fólk á Suðurlandi
geri almennt greinarmun á
„hver“ og „hvor“, en ég veit
ekki hvort svo er annars stað-
ar á landinu. Sunnlendingar
segja í daglegu tali „hvur“
=hver, og „hvor“, um tvo.
(Eg ætla að skjóta því hér
inn í aÓ effir skólakommu-
setningu er tæpast afsakan-
legt að nota þessar tvær síð-
ustu kommur, að minnsta
kosti ekki þá fyrri, en þær
skipta máli fyrir merkinguna
og því set ég þær.)
Nemandi minn af Aust-
fjörðum kenndi mér fyrir
nokkrum árum þennan hús-
gang úr heimahögum sínum:
„Oft er í holti heyrandi nær,
þótt hundar lágum urri.
Gott er að hafa tungur tvær
og tala sitt með hvurri.“
Hér sker rímið úr um það
að sá sem ort hefur vísuna,
hefur notað myndina „hvur“
fyrir ,,hvor“ og þá sjálfsagt
einnig fyrir ,hver“. Og í Ey-
fellskum sögnum Þórðar Tóm-
assonar 1 Vallnatúni (III,
83. bls.) er þessi vísa eftir
mann úr Garði á Suðurnesj-
um:
„Þorgeirs arfar eru þrír í
flyðrukarfa:
Árni, Jón og Eyjólfur,
ár í sjónum beygir hvur.“
Þeir sem kunna visur eins
og þessar. þar sem fram kem-
ur gamall framburður, gerðu
mesta þarfaþing ef þeir björg-
uðu þeim frá glötun. — Hér
er ein, talin a.m.k. 100 ára
gömul, úr Húnaþingp og sýnir
flámæli (samruglingur á i og
e);
„Ef að slyngan áttu vin,
eflaust þangað fljótast haltu,
því armbönd, hringar úr og
men
eru þing sem kaupa skaltu.“
Fleira af þessu tagi verður
Eg þakka orðalista sem
að bíða.
hafa borizt. Þeir verða at-
hugaðir síðar.