Þjóðviljinn - 12.12.1958, Blaðsíða 5

Föstudagnr 12. desember 1558 — ÞJÓÐVILJINN — (5
Bandalag Sovétríkjanna
oo Tékkóslóvakíu 15 ára
Tékkóslóvakía var eitt af
þeim ríkjum sem risu á rústum
keisaradæmisins Austurríkis-
Ungverjalands í árslok 1918.
Tékkar og Slóvakar höfðu þá
í fjórar aldir verið undirokaðar
þjóðir og langtímum saman
orðið að heyja harða og tvísýna
baráttu fyrir sjálfri tiiveru
sinni. Sumir Vínarkeisara
gengu svo langt að þeir hugð-
ust útrýma tungu og þjóðerni
þessara slavnesku þegna sinna.
Eitt fyrsta verkefni þeirra
sem tóku við stjórnartaumun-
um í hinu nýja ríki var að gera
' ráðstafanir til að tryggja til-
' veru þess með því að afla þvi
bandamanna. Bandamannanna
var leitað í hópi þeirra rikja
sem barizt höfðu gegn Mið-
veldunum í heimsst^rjöldinni
fyrri. Helzti bandamaður hinn-
ar nýju Tékkóslóvakíu varð
Frakkland, en að auki var
stofnað Litla bandalagið svo-
nefnda milli Tékkóslóvakíu,
Póllands og Rúmeníu, ríkja
sem að meira eða minna leyti
voru myncjuð af londúm sem
verið höfðu "uridir yfirráðum
Þýzkalands og Austurríkis og
áttu því sameiginlegra hags-
muna að gæta þar sem var að
girða fyrir þýzka útþenslu-
stefnu.
Fyrst eftir lok heimsstyrjald-
arinnar fyrri var Þýzkaland að
visu ekki til stórræða, en þar
kom að nágrannaríki þess
þurftu á öllu sínu að halda,
Hitlers-Þýzkaland hóf útþenslu-
feril sinn með því að gleypa
Austurríki. Brátt kom í ljós að
Tékkóslóvakía vai- næst á mat-
seðli nazistaforingjanna.
Vorið og sumarið 1938 reyndi
í fyrsta skipti fyrir alvöru á
bandalag Tékkóslóvakíu við
Frakkland, sem aftur var í
bandalagi við Bretland. Það
kom í ljós að svo fjarri fór
að þar væri halds og trausts
að vænta að stórveldi Vestur-
Evrópu beittu þvert á móti á-
hrifum sínum til að matreiða
Tékkóslóvakíu á borð Hitlers.
Alræmd er sendiför Runcimans
lávarðar, sem fór til Tékkó-
slóvakíu á vegum Chamber-
lains, forsætisráðherra Bret-
lands, og lýsti síðan yfir að af-
henda bæri Þýzkalandi allt það
tékkóslóvaskt land sem það
krafðist. Á ráðstefnunni í
Múnchen haustið 1938 skipuðu
hinir frönsku og brezku banda-
menn Tékkóslóvaka svo fyrir
að þeir skyldu láta öll landa-
mærahéruð sín af hendi við
Þjóðverja. Benes forseti, sem
hafði algerleara reitt sig.á vest-
rænu stórveldin, taldi sig ekki
eiga annars úrkostar en að
h’ýða skipuninni frá Múnchen.
Hálfu ári síðar hélt Hitler inn
í Prag í fararbroddi þýzks hers
og lýst var yfir í Berlin að
Tékkóslóvakía væri ekki lengur
'tii: '
Aðeins eitt af þeim ríkjum
sem Tékkóslóvakía var í
bandalagi við tjáði sig fúst til
að veita Tékkóslóvökum lið ef
þeir tækju þann kost að bjóða
Hitlers-Þýzkalandi byrginn.
Það voru Sovétríkin. Stjórnir
Tékköslóvakiu og Sovétríkj-
anna höfðu gert með sér samn-
ing 16. mai 1935. Þar var kveð-
ið svo á að Sovétríkin myndu
koma Tékkóslóvakíu til hjálp-
ar ef' á hana væri ráðizt, að
því tilskildu að Frakkland
stæði við allar skuldbindingar
sínar samkvæmt bandalags-
sáttmála þess við Tékkóslóvak-
íu. Á þetta ákvæði reyndi
aldrei, því að Frakkland stóð
ekki við sínar skuldbindingar,
svo að Sovétríkin hefðu þessl
vegna getað þvegið hendur sín-
ar og talið sig laus allra mála.
En það var ekki gert. Þvert á
móti tjáði sovétstjómin Benes
forseta, að hún væri fús til að
veita Tékkóslóvakíu fulltingi í
átökum við Þýzkaland, þó að
Frakkland héldi að sér hönd-
um. Benes, sem taldi allt tap-
að þegar Frakkland og Bret-
land brugðust, tók ekki* þessu
boði.
Þegar Hitler lagði Bæheim
og Mæri undir Stór-Þýzkaland
og stofnaði leppríki í Slóvakíu,
lýsti sovétstjórnin yfir að hún
viðurkenndi ekki hvarf'Tékkó-
slóvakíu úr tölu rikja. Einnig
varð sovétstjórnin fyrst til að
viðurkenna tékkóslóvösku út-
iagastjórnina. Síðla árs 1943
hélt Benes, forseti útlagastjórn-
arinnar, til Moskva og þar vaU
undirritaður bandalagssáttmáli
milli Tékkóslóvalriu og Sovét-
ríkjanna sem enn er í gildi.
Sáttmálinn var undirritaður 12.
desember 1943, fyrir réttum
f imrrVtári' áTTlW,,J .-
Sáttmálinn kveður ekki að-
eins á um sameiginlega baráttu
aðildarríkja gegn sameiginleg-
um óvini í heimsstyrjöldinni
sem stóð sem hæst þegar hann
var gerður. Þar er mælt svo
fyrir að ríkin tvö skuli standa
saman að unnum figri til að
hindra landvinningasinnuð öfl
fái á ný gert Þýzkaland að
friðspilli Mið-Evrópu. Þróunin
í Vestur-Þýzkalandi undanfar-
inn áratug hefur verið á þann
veg að Tékkóslóvakar telja sér
bandalagið við Sovétríkin lífs-
nauðsynlegt að óbreyttum að-
stæðum. Undir verndarvæng
vesturevrópsku Múnchenveld-
anna og Bandaríkjanna hafa
hafizt til valda i Vestur-Þýzka-
landi menn sem hafa uppi
landakröfur gegn nágranna-
ríkjum Þýzkalands, þar á með-
al Tékkóslóvakíu. Ár hvert eru
í vesturþýzkum borgum haldin
mót til að halda lífi í hefndar-
Framliald á 11. síðu.
Jólatorgsalan byrjuð
Seljum eins og að undanförnu mikið úrval af alls
konar jólaskrauti: — Mikið úrval af gerfiblómum,
blómakörfum, skálum og klossum. — Skreyttar
hrislur á leiði. — Einnig mikið af gerviblómum í
gólfvasa.
Sendum um allt land.
Seljum í lieildsölu til kaupfélaga og kaupmanna.
Gerið pantanir sem fyrst. — Sendum um hæl gegn
póstkröfu hvert á land sem er. — Fljót og góð af-
greiðsla. — Sími 10-9-90.
BLðMA- QG GBÆNMETISMMKMmftlBÍN.
Laugavegi 63.
LJÓÐMÆLI MATTHÍASAR 1
II.BINDI. }
Þýdd ljóð koma á morgun.
Júlatré. Landgræðslmjóðs
Aðalútsala: Laugavegi 7
Verð á jólatrj’ám:
0.70 — 1.00 m kr.
55;00
65.00
85.00
110.00
130.00
160.00
Salla hefst I dag
Kaupð jólafré Landgræðslusjéðs.
ilðrir útsöiustaðir:
(Bankastræti
Bankastræti
2
14
móti Stjörnubíó)
Laufásvegi 58
— Langahlíð
(hornið Bankastræti -
Skólavöröusíígur)
Við Hreyfil, Kalkofnsvegi
Laugavegur 23 (gegnt Vaðnesi)
Laugavegur 47
Laugavegur 63
Laugavegur 89 (á
Verzlunin Laufás,
Blönduhlíð 2
Homið Drápuhlíð
Hrísateigur 1
Langholtsvegur 52
Nökkvavogur 30
Gnoðarvogur 46
Kamhsvegui' 29
Sogavegur 124
Grensásvegur 26
Vesturgata 6
Hornið Birkimelur
Alaskagróðrarstöðin,
Hjarðarhagi 60
— Hringbraut
Laufásvegi
Eílið Landgræðslusjéð.
KÓPAVOGUR:
Digranesvegur 42
KRON, Borgarholtsbraut
KRON, Hliðarvegi.
5
C1