Þjóðviljinn - 18.12.1958, Page 7

Fiirmitudagur 18. desember 1958 — ÞJÓÐVILJINN — (7
ý viðhorf gera vart við sig vestari
hafs til samskiptanna við Sovétriki&i
AfhyglisverS grein úr frönsku blaSi þar sem sagt er frá
9 klukkustunda viSrœðum Krústjoffs og Humphreys
ÞaS hefur vakið mikla athygli aö bandaríski öldunga-
deildarmaðurinn Hubert Humphrey, einn fremsti leið-
togi hins frjálslyndari arms bandaríska demókrata-
flokksins og meðal þein-a manna sem líklegastir eru
taldir til að taka við forystu í bandarískum stjórn-
málum á næstu árum, ræddi í nær níu klukkustundir
við Nikita Krústjoff, forsætisráðherra Sovétríkjanna,
fyrir nokkru. Franski blaöamaðurinn Michel Bosquet
ritaði um viðtal þeirra og þau nýju viðhorf sem gera
vart við sig í Bandaríkjunum eftirfarandi grein í viku-
blaðið L’Express og fer hún hér á eftir í íslenzkri þýð-
ingu.
f byrjun síðustu viku var
öldungadeildarmaðurinn Hub-
ert Humphrey í heimsókn í
sjúkrahúsi í Moskvu. Þá kom
til hans sendiboði frá Kreml
að segja honum að herra
Krúst.joff væri reiðubúinn að
taka á móti honum.
— Hvenær? spurði herra
Humphrey
— Þegar i stað.
Klukkan var tuttugu mínút-
ur gengin í tvö. Klukkan þrjú
gekk Humphrey, sem hafði ekki
gefið' sér tíma til að snæða
hádegisverð, inn í hina stóru
skrifstofu í Kreml. Þegar hann
fór þaðan út aftur vantaði
klukkuna fimmtán mínútur í
tólf.
Enginn gestur hafði hingað
til fengið að ræða við húsbónd-
ann í Kreml í nærri því níu
klukkustundir. Og sé Humphr-
cy öldungadeildarmaður spurð-
ur hvers vegna viðræðurnar
haf: dregizt svo mjög á lang-
inn svarar hann án allrar
uppgerðarhæversku:
„Krústjoff haíði hitt jafnoka
sinn. Honum var ijúft að tala.
Hann stendur á eigin fótum.
Það er enginn vafi á því að
hann hefur öll ráð í höndum
sér. Hann hlustar á ráð sér-
fræðinga sinna, en það er
hann sem ske-r úr um hvort
farið skuli að þeim. Þekking
hans er frábær. Krústjoff vissi
allt um mig, um pólitíska af-
stöðu mína, um valdahlutföil-
ín á Bandaríkjaþingi, hann var
þaulkunnugur öllum þeim
málum sem við ræddum, frá
menningarskiptum, Berlínar-
málinu til stefnu Atlanzveld-
anna. Þessi maður vinnur nótt
og nýtan dag, hann veit ná-
kvæmlega hvað hann vill og
hann er alveg viss í sinni sök.
Framar öllu öðru verðum við
að varast að vanmeta Krústj-
off. Aðeins eitt gæti veikt að-
stöðu hans: stríðið. Krústjoff
vejt það. Þess vegna hefur
hann, sem gerir sér grein fyr-
ir því hve Berlínarmáhð er
alvarlegt, haldið nokkrum leið-
um opnum“.
„Hin nýja kynslóð"
Það eitt að herra Krústjoff
v.aldi Humphrey öldungadeild-
armann fyrir trúnaðarmann
sinn nægir til að sýna að hann
vanmetur ekki andstæðinga
sína, hvorki þá sem nú hafa
völdin né þá sem taka munu
við. Herra Humphrey er á-
hrifamikill fulltrúi í utanrík-
ismálanefnd öldungadeildarinn-
ar, fyrrverandi lyfsali, prófess-
or í félagsfræðum og einn
bezti fulltrúi þess vinstri arms
demókrataflokksins sem sigr-
aði í bandarísku kosningunum
í síðasta mánuði og mun vafa-
laust verða lyft í valdastóla ár-
ið 1960.
„Hinir nýju menn1' demó-
krataf'okksins vita líka hvað
þeir vilja og eru að því leyti
ólíkir þeim „gömlu og þreyttu
mönnum" sem herra Humphr-
ey (47 ára gamall) sagði
Krústjoff að nú væru við völd
á vesturlöndum. Þegar, í byrj-
un þessa árs sakaði hann nú-
verandi valdamenn um að auð-
velda Sovétríkjunum taflið með
því að halda dauðahaldi í
gömul og úrelt sjónarmið, bæði
í Þýzkalandsmálinu, afvopnun-
armálinu og öryggismálum Evr-
ópu. í febrúar s.l. fagnaði hann
„ti'lögum Kennans" um að
draga úr vígbúnaði í Evrópu
(en þeim svipar til tillagna
Rapackis sem póiska stjórnin
hefur nú ítrekað) og kallaði
þær „mikilvægan skerf" til
lausnar vandamáium Evrópu.
Menn verða því að gera sér
fulla grein fyrir því hvað
herra Humphrey á við þegar
hann segir:
„Krústjoff hefur lagt spilin
á borðið. Hann ætlar að tefla
á tvær hættur í Berlínarmál-
inu, og hann mun ganga langt,
mjög langt, alla leið til þess
að hóta stríði. Hann er sann-
færður um að hann geti sundr-
að vesturveldunum. Þau verða
því að bregða við af einbeitni
og skynsemi og byrja á því að
koma sér saman um sameigin-
lega stefnu".
Áherzlan í þessari síðustu
setningu á að hvíla á orðunum
„koma sér saman um“. Því að
fyrir herra Dulles og herra
Adenauer þarf ekki að skil-
greina frekar stefnu vestur-
veldanna: hún hefur verið á-
kveðin í eitt skipti fyrir öll,
og það fyrir mörgum árum, og
herra Adenauer hefur nýlega
eins og herra Dulles lýst þetta
vera helztu atriði hennar:
— Engar viðræður um frið-
arsamninga við Þýzka’and.
— Engar viðræður um ör-
yggi Evrópu né tillögur Rap-
ackis.
— Engin minnkun vígbún-
aðar.
— Ekki að tala um að
Þýzkaland fari úr Atlanzbanda-
laginu, jafnvel ekki þótt það
væri sameinað.
— Ekki um það að ræða
að viðurkenna Austur-Þýzka-
land.
— Ekki kemur til mála að
sa.nþykkja sambandsríki beggja
þýzku landshlutanna.
Fyrir herra Humphrey og
vini hans í öldungadeildinni
og bandaríska utanríkisráðu-
neytinu þýðir þessi nei-söng-
ur einfaldlega: „Stefnuleysi
vesturveldanna" og þess vegna
„sundrung vesturveldanna".
Geti Atlanzbandalagsmennirn-
ir ekki komið sér saman um
neitt nema neitanir og kyrr-
stöðu, hvernig eiga þeir þá að
bregðast við aðgerðum Sovét-
ríkjanna? Og í hvaða tilgangi
ættu þeir að hóa saman þjóð-
lausn á þýzka vandamálinu
upp á Rússa. Sú trú er nú al-
gerlega úr sögunni, og það
verður þve’rt á móti augljóst,
að ekki verður unnt að kom-
ast hjá samningum við Aust-
ur-Þýzkaland“.
Embættismenn utanríkisráðu-
neytisins bandaríska eru fúsir
að gera mikiar tilslakanir í
samningum:
, Þeir staðhæfa", segir New
York Times, „að austurþýzka
stjórnin geti íyllilega tekið
þátt í að móta friðarsamn-
inga, svo fremi þeir leiði til
brottflutnjngs sovézku her-
sveitanna. Þýzku landshlutarn-
ir tveir gætu síðan myndað
með sér sambandsríki, eins og
Rússar hafa krafizt í þrjú ár,
og stjórnarfarið í Austur-
Þýzkalandi gæti haldizt eftir
Nikita Krústjoff
um sínum til þeirra átaka
sem nú er verið að undirbúa?
Ör þróun
Það eru þess háttar spurn-
ingar sem herra Humphrey
hlýtur að hafa lagt fyrir Eis-
enhower forseta þegar hann
skýrði honum á þriðjudaginn
var frá „tveim hinum mikil-
vægustu leyndarmálum" , sem
herra Krústjoff hafði trúað
honura fyrir.
Fyrra leyndarmálið: Sovét-^
ríkin eiga langdræg flug-
skeyti sem farið geta 14.000
km vegalengd.
Annað leyndarmálið: Sovét-
ríkin eiga vetnissprengju sem
er mjög fyrirferðarlítil (og
getur því komizt fyrir í flug-
skeyti) en hefur þó fimm
megatonna sprengiafl (jafn-
gildir 5 milljónum lesta af
TNT).
Herra Humphrey varð þess
annars var þegar hann kom
aftur til Washington eftir
mánaðar fjarveru að meiri
breyting hafði orðið á hugs-
unarhætti sérfræðinganna en
valdamannanna.
„Undirstöður stefnu Banda-
ríkjanna eru hrundar," skrif-
aði þannig Ncw York Herald
Tribune. „Þessi stefna byggist
á trú á það að aðild Vestur-
Þýzka'ands að Atlanzbanda-
laginu myndi gera vesturveld-
unum kleift að neyða sína
Hubert Humphrey
myndun stjórnar sameinaðs
Þýzkalands . . .“
Cliristian Science Monitor er
einnig þeirrar skoðunar „að
það verður að semja, hvort
sem við v'ljum það eða ekki.
Aðeins með raunhæfum gagn-
tillögum getum við komizt að
raun um hvað það mun kosta
að fá fram brottflutning sov-
ézku hersveitanna úr Þýzka-
landi".
„Þegar við tökum
völdin"
Að þessu leyti eru viðhorf
Humphreys öldungadeildar-
manns þau sömu og sérfræð-
inga utanríkisráðuneytisins.
„Þegar allt kemur til al's",
segir hann, „gæti Krústjoff
boðið sameiningu Þýzkalands
gegn því að landið verði gert
hlutlaust".
Það gefur til kynna algera
breytingu síðan í ársbyrjun, að
slíkum „villukenningum" er
hampað framan í bandarískan
almenning. Þá var helzta mál
á dagskrá að koma upp stöðv-
um í Vestur-Evrópu fyrir flug-
skeytin Thor og Jupiter. Um
það er ekki lengur að ræða;
bandaríski landvarnaráðherr-
ann, McElroy, hefur nýlega gef-
ið það til kynna: Endurgjalds-
máttur Bandaríkjanna mun
fyrst og fremst felast í lang-
drægum flugskeytum sem kom-
ið verður fyrir í skotstöðvum
í Bandaríkjunum sjá'fum og
í kjarnorkukafbátum, sem
skotið geta flugskeytum af
gerðjnni Polaris. Stöðvarnar í
Evrópu verða ekki lengur
nauðsynlegar. Þau algeru um-
skipti verða, að Bandaríkin
geta aftur lagað stefnu sína
eftir aðstæðum og hætt að ein-
blína á hernaðarátök, en upp-
götvað í staðinn að glíman við
Sovétríkin verður fyrst og
fremst á efnahagssviðinu:
„Sjö ára áætiun Sovétrikj-
anna", segir herra Humphrey,
„er meginviðfangsefni Krústj-
offs. Hann er sannfærður um
að menn á vesturlöndum verði
lostnir skelfingu þegar þeir
sjá að þessi áætlun mun stand-
ast og þeir muni þá ekki eiga
um neitt annað að velja en að
afnema auðvaldsskipulagið.
Okkur nægir ekki það eitt að
vera vel á verði. Við gætum
aðeins seinkað framkvæmd á-
æt’unarinnar um sex mánuði
með því að neita að verzla við
Sovétríkin. Það sem við þurf-
um er að auka og örva til muna
efnahagssamvinnu vesturlanda
og landanna sem eru að iðn-
þróast. Eg sagði við Krústjoff:
— Hingað til hafið þið haft
létt verk að vinna. En þegar
mín kynslóð tekur völdin, ætl-
ar hún að gersigra ykkur í
efnahagskeppni austurs og
vesturs".
Amerískir kjólar
MARKAÐURINN
Hafnarstræti 5