Þjóðviljinn - 31.12.1958, Page 1

ÞjóðviSjinn er
24 síður í dag
UNDANFARIN rúm tvö ár
hefur íslenzk alþýða lagt
örlög sín í hendur vinstri
stjórn, samstjórn Framsóknar,
Alþýðuflokksins og Alþýðu-
bandalagsins. Það hefur að
miklu leyti verið undir aðgerð-
um þessarar ríkisstjórnar kom-
ið, hvernig farið hefur um lífs-
kjör íslenzkrar alþýðu, um at-
vinnuöryggi hennar og afkomu,
svo sem hlýtur að verða í þjóð-
félagi eins og voru, þar sem
ríkisstjórnin er fyrst og fremst
stjórn á þjóðarbúskapnum.
Þegar Framsóknarflokkurinn
-nú hefur rofið þessa stjórnar-
samvinnu og rift þar með þeim
sáttmála, er vinnandi stétiiir
landsins gerðu með sér 1956, er
nauðsynlegt fyrir alþýðu
manna að átta sig á því til fulls,
hvað verkalýðshreyfingunni
hefur tekizt að ávinna sér og
þjóðinni til handa í þessari
-stjórnartíð og hverjar orsakir
liggja til samstarfsrofsins af
hálfu Framsóknar.
• ★ •
Hið fremsta og mikilvægasta
sem Alþýðubandalaginu og
Sósíalistaflokknum hefur tek-
izt að áorka í hagsmunamálum
alþýffustéttanna í þessari stjórn
artíff er:
Full atvinna um allt Iand
aff hedta má, viðl íslenzk
framleiðslustörf.
Þessi árangur þýðir ekki að-
eins útrýmingu þess böls sem
atvinnuleysið er, heldur er hann
jafnframt undirstaða að þeim
lífskjörum, sem alþýða manna
býr við, — að vísu með löngum
vinnutíma, en góðum lífskjör-
um þó.
Og hver er undirstaða þessa
atvinnuöryggis?
Undirstaðan er hin stóraukna
fiskframleiðsla. Aðeins freð-
fiskframleiðslan ein hefur auk-
izt úr 30.000 smálestum 1952
upp í 55 þúsund smálestir 1957
og í 75 þúsund smálestir 1958.
Og það sem ríður baggamuninn
eru hinir miklu viðskiptasamn-
ingar við Sovétríkin og önnur
sósíalistísk ríki, sem aukizt
hafa svo stórlega fyrir tilverkn-
að ráðherra Alþýðubandalags-
ins, að t. d. Sovétríkin ein
kaupa nú um 30.000 lestir freð-
fisks á ári eða eins mikið og
alla freðfiskframleiðsluna 1952.
Og þessi stóraukning fram-
leiðslunnar tryggir ekki aðeins
afkomuöryggi alþýðu. Hún er
einnig undirstaðan að efnahags-
legu sjálfstæði þjóðarinnar,
gerir hana óháða hinni niður-
lægjandi, siðspillandi og þjóð-
hættulegu herstöðvavinnu. 1953
voru útflutningstekjur íslands
706 millj. kr. en 372 millj. kr.
komu frá herstöðvavinnu og
„gjöfurn" eða 53% móts við
eðlilegar þjóðlegar tekjur. En á
árinu 1958 munu 1100 millj. kr.
koma af eðlilegri, þjóðlegri
framleiðslu og störfum, en að-
eins um 150 millj. kr. frá hkmi
óþjóðlegu herstöðvavinnu. Það
er að vísu rúmum 100 millj. kr.
of mikið og tekur frá þjóðinni
vinnuafl, sem , vantar til þjóð-
legrar framleiðslu, en samt hef-
ur þróazt í rétta átt, þar sem
þetta hlutfall er nú 13% móti
53% árið 1953.
• ★ •
Stærsta afrekiff og mikil-
vægasta fyrir framtiff þjóffar-
innar, sem Alþýffubandalaginu
og Sósíalistailokknuin heíur
tekizt aff knýja fram í þessari
stjómartíff, er stækkun fisk-
veiffalandhelginnar upp í 12
mílur meff reglugerff þeirri, er
Lúffvík Jósepsson sjávarútvegs-
ráðherra gaf út 1. september
1958.
Með því var stigið eitt stærsta
skrefið í sjálístæðisbaráttu
vorri fyrir að endurheimta rétt
hefur eðlilega verið höfuðat-
riði og aðalátakamál í stjórn-
artíð vinsti'i stjórnarinnar. Al-
þýðubandalagið var myndað að
undirlagi verkalýðssamtakanna
vorið 1956 til þess að standa
vörð um kaupmátt launanna
gegn þeim árásum á lífskjörin,
sem afturhaldsstjórn íhalds og
Framsóknar hóf til að hefna
hindra framkvæmd gengislækk-
unar og kauplækkunar sam-
kvæmt kröfu afturhnldsins.
Með sigursælli sókn Dags-
brúnar og annarra verkalýðs-
félaga tókst í sumar og haust
að knýja fram 6—9 'k % grunn-
kaupshækkun.
Þar meff mun óhætt aff segja
aff íyrir baráttu verkalýffssam-
takanna og fulltrúa þeirra í Al-
þýffubandalaginu hafi tekizt,
þótt kaupmáttur tímakaups
hafi nokkuff minnkaff gagnvart
einstökum vörum aff halda
kaupmætti heildartekna verka-
manna áriff 1958 eins effa viffa
mun betri en var 1956.
O ★ ®
Það yrði of langt mál hér
upp að telja hvað áunnizt hefur
með starfsemi Alþýðubanda-
lagsins í vinstri stjórninni eða
hinsvegar hvað ábótavant var,
enda er það ekki tilætlunin með
þessum hugleiðingum.
í flokki þeirra mála, er um
var samið, en ekki efnd, ber
eðlilega hæst brigðmælin á að
láta herinn fara samkvæmt á-
kvörðun Alþingis frá 28. marz
1956. Þau svik ein við stjórnar-
sáttmálann hefðu verið nægt
tilefni stjórnarslita af hálfu
Alþýðubandalagsins, ef það
hefði ekki alltaf skoðað það
sem skyldu sína að standa í
stjórninni vörð um hagsmuni
Einar Olgeirsson:
Áramótahugleiðingar
um orsakir sfjórnarslifanna
vorn yfir fiskimiðum lands vors
og hið rriikilvægasta til að
tryggja efnahagslega undir-
stöðu atvinnulífs vors og af-
komu allrar.
• Um þennan rétt vorn til
lífsins stöndum vér nú þegar í
harðri baráttu við brezka ráns-
veldið, sem beitir vopnuðu of-
beldi til að viðhalda ræningja-
skap sínum. Með oss standa í
þessari sjálfstæðisbaráttu sjó-
menn Færeyja og aðrir þeir
fiskimenn, er veiðar stunda við
strendur Atlanzhafsins, Sovét-
ríkin og önnur ríki sósíalism-
ans og fjölmargar þjóðir, sem
sjálfar eiga í svipaðri sjálfstæð-
isbaráttu. En móti oss er brezka
auðvaldið með Atlanzhafs-
bandalagið í eftirdragi, sem tví-
stígandi milli hræsninnar og
riíðingsskaparins þorir enga op-
inbera afstöðu að taka til hern-
áðarárása Breta á ísland, af
því að það óttast að ræningja-
eðli þessa bandalags nýlendu-
kúgaranna kæmi þá of áþreif-
anlega í ljós. — Vér íslendingar
höfum séð í landhelgisdeilunni
hvar vina vorra er að leita og
hvar fjandmenn vora er að
finna.
• ★ •
Baráttan um kaup og kjör
verkalýðs og annarfa launþega
sin á verkalýð íslands fyrir ó-
sigur auðvalds og afturhalds 3
verkfallinu mikla vorið 1955.
Vinstri stjórnin var mynduð
sumarið 1956. m. a. til þess að
tryggja „kaupmátt tekna“, eins
og stendur í stjórnarsáttmálan-
um.
Átökin um þessi hagsmuna-
mál allra launþega hafa verið
hörð allan tímann.
Framsókn krafðist bæði geng-
islækkunar og kaupbindingar.
Veturinn 1957—58 var krafa
hennar að gengi erlends gjald-
eyris væri hælckað um 114%.
Það hefði hækkað vísitöluna um
38 stig. Framsókn krafðist þess
að kaupi yrði haldið niðri í
því sem áður var í krónutölu,
þrátt fyrir svona hækkun. Það
jafngilti kauplækkun er næmi
17%. — Alþýðuflokkurinn
sýndi henni mestallur mikla
íylgispekt í þessu máli, svo
sem fleirum.
Það hefur orðið hlutskipti
Sósíalistaflokkáins nú sem
endranær að standa vörð um
lífshagsmuni íslenzks verkalýðs
og fylkja honum til baráttu fyr-
ir launakjörum sínum á þeim
tíma, er helzt væri sigurs auðið.
Fyrir atbeina Alþýðubanda-
lagsins, — samtaka vinstri
jafnaðarmanna og sósíalista, —
og Alþýðusambandsins, tókst að
verkalýðsins og annarra laun-
þega svo lengi sem auðið væri.
Afturhaldsöflin í Framsókn
undir forustu Eysteins Jónsson-
ar, vissu því til fulls, hvar þau
ættu að grípa niður. er þau voru
ákveðin í að slíta stjórnarsam-
starfinu.
Eysteinn Jónsson bar fram
kröfuna um algera útstrikun 15
vísitölustiga framvegis, það er:
um 8% einhliða kauplækkun
hjá; ve{”kamönn;um og öllum
launþegum og sleit stjórnarsam-
starfinu, þegar elcki var gengið
að því.
Hversvegna brásf Fram-
sókn vinsfri samvinnu!
Það var ekki hægt að veita
verkalýðshreyfingunni áþreif-
anlegra kjaftshögg en aftur-
haldið í Framsókn gerði með
kröfunni um 8% lækkun á árs-
launum hvers verkamann[s í
landinu. Ríkisstjórnin hafði
verið mynduð til þess að
tryggja kaupmátt tekna og
hafði heitið alveg sérstaklega
að leysa öll efnahagsmál í ná-
inni samvinnu við verkalýðs-
samtökin. Nú var aílri sam-
vinnu og samráði slitið og hnef-
inn keyrður í borðið að háetti
gerðardómslaganna frá janúar
1942.
Það er því eðlilegt að íslenzk
alþýða velti nú þeirri spurningu
fyrir sér: Hverskonar „vinstri“
flokkur er Framsóknarflokkur-
inn? — og — hversvegna fór
hann í samstaiif um vinstri
stjórn 1956, fyrst hann ætlaði
sér að svíkja það samstarf
svona, þegar fram í sækti?
Framsókn er stofnuð sem
vinstri flokkur um hugsjón
samvinnu í þjóðlífinu í and-
stöðu við auðvald og samkeppni,
og um hugsjón þjóðfrelsis í
landinu, í anda ungmennafé-
lagsskaparins. Framsókn er enn
skipuð að miklu leyti bændum
landsins, er eiga sem vinnandi
menn eðlilega samleið með
verkamönnum gegn auðvaldi,
og mörgum róttækum mrlli-
stéttamönnum bæjanna.
En á undanförnum áratugum
hafa afturhaldsöfl meira og
meira náð forustu í Framsókn,
þótt vinstri öfl rísi þar upp
öðru hvoru, þegar afturhalds-
þjónustan keyrir úr hófi fram.
Og það er einkum á tveim svið-
um sem þessi óheillaþróun hef-
ur orðið örlagarík:
Annarsvegar hefur forusta
Framsóknar ánetjazt auðvald-
inu og gróðahyggju þess og
Samband íslenzkra samvinnu-
félaga, hinn efnahagslegi bak-
hjall Framsóknarflokksins, sog-
azt inn í auðvaldsspillinguna og
gerzt ásamt fleirum einn aðal-
frumkvöðull þeirrar óhugnan-
legu verðbólgustefnu, sein
reynir- að knýja fram gengis-
lækkanir' á íslandi á 8 til 10
ára fresti, en rænir þess á milli
sjóði rikis og ríkisbanka til lán-
veitinga handa sérréttindafyrir-
tækjum verðbólgugi'óðans.
Þessi spilling, sem ógnar öllu
efnahagslífi íslands, öllum
eignum íslenzka ríkisins og lífs-
kjörum íslenzkrar alþýðu, kom
áþreifanlegast í Ijós í ,.helm-
ingaskipta“ stjórn íhalds og
Framsóknar, er þessir tveir
ránsflokkar settust að fjársjóð-
um þjóðarinnar og skipulögðu
sameiginlega arðránið á alþýðu
landsins, til þess að skipta síð-
an öllum ránsfengnum til helm-
inga á milli sin. Hve rík þessi
spilling er í Framsókn kom
bezt fram í vinstri stjóminni,
er Alþýðubandalagið bar fram
þá kröfu verkalýðssamtakanna
að tekin væri upp rikiseinkasala
á olíu, en ríkið kaupir hana alla
sem kunnugt er. Framsókn
þverneitaði alltaf þessari sjálf-
sögðu kröfu, hagsmunir oliu-
hringa máttu sin þar meira en
hagur alþjóðar. Og þannig var
um allt þar sem auðvaldshags-
munir voru annarsvegar, líka
um það auðvald, er sérstakan
áhug'a hafði á gróða á Kefla-
víkurvelli. — Það var því í
fullu samræmi hvað við annað
að sá aðalagent Reykjavíkur-
auðvaldsins í röðum Framsókn-
ar og S.Í.S., sem hélt verndar-
hendi sinni yfir oliuhringunum,
Eysteinn Jónsson, skyldi og
bera þá kröfu auðvaldsins fram
að verkamenn lækkuðu kaup
sitt um 8%, en að auðvald og
rikishitin skyldi fá að halda
öllu sínu óskertu.
Hitt sviðið þar sem óheilla-
þróunarinnar gætir, er á hvern
veg aíturhaldsöflin í Framsókn
hafa reynt að móta bændastétt
landsins: Hin hai'ðgerða, vinn-
andi bændastétt íslands þurfti
Framhald á 7. síðu.