Þjóðviljinn - 16.03.1960, Síða 4

£) — ÞJÓÐVILJINN — Miðv*<kudagur 16. marz 1960 —
i
BrautrySjendur IV
Nasdeshda Krupskaja var
. fædd í Leníngrad árið 1869.
Por-eldrar liennar voru mennt-
'uð og framfarasinnuð á
/}>eiir;t tíma mælikvarða.
• . Nadeshda' yfir gaf heimili
. sitt 14 ára að aldri, hún varð
að vinna fyrir eér sjálf, ef
hún átti að geta haldið áfram
námi. Árið 1887 lauk hún
menntaskólaprófi með ágætis-
einkunn og fékk gullverðlaun
fyrir námsafrek-
Þegar hún svo fór að taka
þátt í lífi og starfi stúdent-
anna, fór hún að sjá lífið í
nýju ljósi, og þá fór hana
að dreyma um að vinna að
velferð mannkynsins. Hún
hóf nú á sunnudögum ókeyp-
is kennslu fyrir verkafólk,
og því starfi hélt hún áfram
í fimm ár.
i
Árið 1894 sá Nadeshda
Krupskaja Lenín í fyrsta
sinni og varð nánasti sam-
verkamaður hans. Ári seinna
var Lenín tekinn fastur, og
einu ári þar á eftir kom röð-
in að henni. í sjö mánuði var
liún í fangaklefa, þá var hún
dæmd í útlegð til Ufa Bas-
, ckiri. En hún fór fram á að
fá heldur að taka útlegð sína
í Síberíu, en þar var í út-
legð unnusti hennar Wladimir
Iljitsch Lenín. Þau voru síðan
gefin saman í hjónaband í
hinu fjarlæga þorpi Chúsch-
ensk.
Nadeshda Krupskaja fór nú
að vinna að frelsun konunnar
úr þeirri ánauð er hún hafði
verið í víða í hinu stórrúss-
neska keisaradæmi. Starfi
þessu þessu helgaði hún alla
sína krafta og allar sínar af-
burða miklu gáfur. Hún gaf
út fyrstu bók sína ,,Hin vinn-
andi kona“ árið 1901 í Genf.
Seinna skrifaði hún fjölda
af blaðagreinum og ávörpum
til þess að hvetja konurnar
til að vinna að frelsi sínu.
Hún átti einnig mikinn þátt
í. útgáfu blaðsins „Verkakon-
an“ árið 1914.
Árið 1915 sat Nadeshda
Krupskaja hið alþjóðlega
kvennaþing í Bern- Þar hélt
hún ræðu og mælti gegn
stríði og fyrir vináttu allra
þjóða. Á því þingi kynntist
hún Klöru Zetkin og bundust
þær vináttuböndum, sem ent-
ust meðan báðar lifðu.
Nadeshda beitti sér af al-
Nadeshda Krupskaja
efli fyrir því að fá konum-
ar til þátttöku í októberbylt-
ingunni. Hún skrifaði í blöð
og tímarit, hélt fundi, ferðað-
ist um meðal verkakvenna og
bændakvenna og hélt uppi
bréfaskiptum. Einnig tók hún
þátt í lausn fjölmargra
vandamála, svo sem eins og
að skipuleggja barnaheimili,
heimavistarskóla, mötuneyti
o. fl.
Nadeshda Krupskaja hafði
alltaf sérstakan áhuga á
menntun og uppeldi æskunn-
ar. Hún tók sér nú fyrir
hendur að læra uppeldisvís-
indi og kom málakunnátta
hennar þar að góðu haldi.
Hána dreymdi um skóla
með námsáætlun, þannig að
þar gætu allir þroskað hæfi-
leika sina í hverja átt sem
þeir beindust.
Hún lagði áherzlu á það
hve geysiþýðingarmikið það
væri að bömin fengju samfé-
lagslegt uppeldi þegar í fmm-
bernsku. Hún sýndi fram á
að samfélagið veikir ekki ein-
staklingseðli barnsins, heldur
þvert á móti stuðlar að því
að það þroskist með eðlileg-
um hætti. Sameiginlegir leik-
ir, sameiginlegt starf og
sameigin^eg áhugamál, allt
þetta sýndi hún fram á að
innrætti barninu tilfinningu
fyrir samfélaginu auk þess
sem það lærði þar sjájfkrafa
að hlíta nauðsynlegum aga.
Hamingjusama bernsku
taldi hún bezta veganesti
hvers einstaklings, þann fjár-
sjóð sem aldrei yrði frá nein-
um tekinn- Hún lagði á það
mikla áherzlu að foreldrar
ættu ekki að líta á börnin
sem lifandi eign sína eða
nokkurskonar þræla, heldur
ekki sem byrði á heimilinu
eða truflun á heimilisfriðnum,
heldur ekki sem leikfang.
Þau ættu að gera sér það
ljóst að barnið væri sjálf-
stæður einstaklingur, með
sitt eigið einstaklingseðli, þó
það væri veikburða og þai-fn-
aðist hjálpar og hlífðar hinna
fullorðnu, og umfram allt
að börnin ættu framtíðina.
Þetta var í stuttu máli skoð-
un Nadeshdu Krupskaju.
Allar þessar uppel'disskoð-
anir eru nú löngu viður-
kenndar, og foreldrar og upp-
alendur um allan heim hafa
lært> og notið góðs af þeim.
Árið 1931 var Nadeshda
Krupskaja gerð heiðursmeð-
limur Akademiunnar, sama ár
hlaut hún doktorsnafnbót í
uppeldisvisindum og var hún
sú fyrsta er þann titil hlaut
í Ráðstjórnarríkjunum. Sið-
ustu æviár sín var hún með-
limur í Æðstaráði Ráðstjórn-
arrík janna. Margar verk- ’
smið jur, samyrk jubú, bóka-1
söfn og hverskonar aðrar
stofnanir bera nafn hennar.
Nú er verið að gefa út það
sem eftir hana liggur skrifað
um uppeldisvisindi og eru sex
bindi af því þegar komin út.
Allir þeir sem þekktu Nad-
eshdu Krupskaju dáðust að
lítillæti hennar, hispursleysi,
menningu hennar og sálar-
göfgi.
Með hinu frábærilega mikla
framlagi sínu í baráttunni
fyrir réttindum kvenna og
uppeldi barna hefur Nadeshda
Krupskaja skipað sér sess
meðal hinna allra glæsileg-
ustu af fulltrúum kvenna á
öllum timum og í öllum lönd-
um.
E tjúk, sem frægastur hefur orðið u'tan Sovétríkjanna f.vrir
5 myndina „Örlög manns“ er getið var á sínum tíma hér
= í Þjóðviljanum, hefur gert samning uin samvinnu við hfeua
= kunna ítalska kvikmyndagerðarmann Roberto Rossellnri.
E „Nótt í Róm“ á fyrirhuguð kvikmynd að nefnast og
E Bondartjúk leika í lienni rússneskan fanga, sem kemgt
= undan og Iei*tar liælis lijá ítalskri fjölskyldu í Róm. —
E Á myndinni hér fyrir ofan sést Bondartjúk á götu í h§£~
E uðborg ítalíu, ásamt konu sinni, á myndinni til vinsiíri
E hér fyrir neðan sést liann í hluíverki sínu í fyrrnefn'ia
S kvikmyndinni „Örlöguin manns“. — Myndin til hægri
E er allt annars eðlis. Hún er af þýzka leikaranum Peter
E van Eyck í hlutverk; sínu í kvikmyndinni „Svart næl»a
— hvít þrælasala".
'iiiiiiiiiiiniiiiii iimmiuiimmimiiiimiiiimniiiiimmmiiminiiiiiiiiuiiiiiiimiiiiiimiiiiiiiiiiiiimMiimiiiiimmmmimmiiiiiiiiiimiiiiiniiiiiiiiiiiiHHHniiiiHHmiiiiiiimmiinmmmimiinn
• Smáslys í bílaleik
I frétt í blaðinu í gær var
sagt frá smáslysi, er varð fyrir
utan söluturn i Kirkjustræti á
sunnudagskvöldið, er ungur
maður varð á milli tveggja
bifreiða og skarst á fæti. Þetta
slys væri í sjálfu sér ekki í
frásögur færandi, . ef orsakir
þess hefðu ek'ki verið nokkuð
sérstæðar. Þannig var mál með
vexti, að tvær bifreiðir höfðu
numið staðar fyrir utan sölu-
turninn. Pilturinn, sem fyrir
slysinu varð, var í fremri bif-
reiðinni, en hann þekkti pilta,
sem voru í aftari bifreiðinni,
og fór út til þess að tala við
þá. Örstutt bil var á milli bif-
reiðanna og gekk hann á milli
þeirra. Þá datt þeim, er sat
við stýrið í aftari bifreiðinni,
í hug að hrekkja hann og
steig á benzíngjöfina til þess
að gera honum bilt við, en
um leið missti hann bifreið-
ina af stað og rann hún á
piltinn og klemmdi hann á
milli bílanna. Hnúðarnir á
stuðurunum tóku hins vegar
mesta höggið af, þannig að
pilturinn slapp með skurð á
fæti.
• Getur orðið dýrkeypt
skemmtun
Þótt þarna færi betur en
á horfðist, finnst mér rétt
að vekja ahygli á þessum at-
burði. Það er nefnilega ekk-
ert nýtt í sögunni, að ungir
menn, sem hafa bíla til um-
ráða, eru öruggir með sig og
vilja sýnast „kaldir kallar",
séu að hrekkja kunningja
sína með ógætilegum akstri.
Venjulega fer allt vel, kunn-
inginn hrekkur í kút og bölv-<s>
ar og bílstjórinn skemmtir
sér. En því miður tekst líka
stundum ver til. Þess er t.d.
skemmst að minnast, að ung-
ur maður úti á landi hlaut
örkuml í slysi, er hlauzt af
slí'kum bílaleik. Þótt slíkir
,,leikir“ kunni að vera
skemmtilegir, eru þeir of
hættulegir til þess að það sé
réttlætanlegt að iðka þá. í
fyrsta lagi má bifreiðarstjór-
inn sjálfur aldrei trevsta ör-
yggi sínu um of, það getur
brugðizt, þegar sízt skyldi.
I öðru lagi getur hann aldrei
reiknað út viðbrögð þess.
sem hann er að hrekkja. Ef
honum veður verulega bilt
við, getur hann eins vel
hlaupið beint fyrir bifreið-
ina í fátinu, sem á hann kem-
ur. Loks getur bíllinn sjálfur
brugðizt, þótt ekki komi ann-
að til. Að sjálfsögðu ætlar
sá, er lirekkinn fremur aldrei
að gera hinum neitt mein,
hann ætlar aðeins að skemmta
sér svolítið á hans kostnað.
En sú skemmtun getur orðið
nokkuð dýru verði keypt, og
þess vegna er betra að stofna
ekki til hennar.
Klósettskálar og kassar
ofnkranar og rennilokur
nýkomið.
VATNSVIRKINN h.f.,
Skipholti 1. — Sími 19-562.
lllHIHllÍltllllHIIIÍIIIIllllllHlllllllllffÍÍÍIlllllllÍlllllllllllflllIlt