Þjóðviljinn - 03.09.1960, Blaðsíða 7

iiMiiiiiiiiiiiimimiiinmiuiiiiiimiiiiniiiiiimiuimiimmiiiiimimiiiiimiHmmi
Laugardagur 3. Jseptember 1960 — ÞJÖÐVTLJINN — (7
fyrst og fremst rætur að
rekja til hins a'gjörlega óvið-
unandi. ástand3 í launa- og
réttiniamálum kennara. Má
þax einkum. íiefna:
— lág laun þeirra
’ • hinn langa órétt, bið-
skyldutímá á full laun
— léfegan aðbúnað, þrengsli
og slæm starfsskilyrði
• — lítil sem engin fríðindi
umfram lífeyrissjóð, en fríð-
indagildi hans hefur stórlega
rýrnað í seinni tíð
enginn fastákveðinn
eamfelldur vinnudagur.
iEinnig má gera ráð fyrir,
að einhverju ráði um kenn-
araskortinn litl'r framamögu-
leikar. inrtan stéttar og tak-
markað álit, er starfið nýtur
út á við.
Áður en lengra er haldið
langar mig til þess að vikja
Sltóli ísaks Jónssonar við Bólstaðarhlíð.
'aldhafarnir að sigla frœðslumálum
rinnar í alaiört strand?
lítillega að Kennaraskóla is-
lands til þess að fyrirbyggja
þann hugsanlega misskilning,
að ég sé eitthvað á móti nýj-
um kennaraskóla, þó að ég
telji að kennaraskorturinn
leysist ekki með honum, ef
ekki kemur til annað og
meira.
Kennaraskóli íslands
Það er háff ömurlegt til
þess að vita, að nú á síðari
helmingi tuttugustu aldar
skuli ungt, efnilegt og áhuga-
samt fólk þurfa .að læra við
þau vægast sagt aldamóta-
skilyrði, er kennaraefnum eru
búin við SLofnun, er ber ekki
ómerkilegra nafn en Kenn-
araskóli Islands, stofnun sem
ætlað er ekki óveglegra hiut-
verk en það að mennta og
útskrifa fófk, er síðar á að
fræða, mennta og að veru-
legu léyti að ala u'pp' ung-
viði óg ungíinga ’landsins. Við
þá stofnun situr ffest við það
sáma hvað snertir húsrými,
æfingakennslu, kennsluáhöld
og annan aðbúnað kennara
og nemenda og þegar hann
tók tíl starfa fyrir rúmri
hálfri öld, eða 1908. Það þýð-
ir ekki aðeins að staðið hafi
verið í stað heldur óbeint þok-
ast aftur á bak. Skilyrði og
aðbúnaður kennaraefna og
kennara þar í dag er tiltölu-
fega m’klu verri en þeirra er
stunduðu nám við Kennara-
skólann fyrir fimmtíu árum,
vegna þess að kröfur um
menntun og undirbúning
kennára hafa aukizt og nem-
endum fjö’gað í skólanum, þó
áð aðsókn að honum hafi
jafnframt minnkað miðað við
þá fófksfjölgun og auknu
kennaraþörf, er orðið hefur í
■landinu á' sama tíma. Það
gefur þvi augaleið að þörfin
á nýjum Kennaraskóla er
orðin ærið brýn og hefur
raunar verið það um langan
tíma, enda hafa tæplega -vérið
haldnir svo fu'dir ög þing
méða'l kennara síðustú 25 til
•30 árin að ekki hafi verið
be :t á þörf hans, samþykktar
tillögur og áskoranir til við-
komandi stjórnarvalda að
hefja byggingu nýs skóla. Og
síðar er framkvæmdir hófust
Icksins að flýta þeim sem
frekast var unnt. En nú þeg-
ar loksins sést hylla undir
notkun nýs Kennaraskóla er
ánægja manna galli bfandin,
ef ekkert verður jafnframt
gert til þess að gera kennara-
námið fýsifegra með þrvá að
hefja starf kennarans upp í
það mat og þann sess, er því
ber og þannig fyrirbyggja að
hinn nýi“ skófi komi til með
að standa hálf tómur.
Hversvegna fer óeðliíega
stór hópur unglsennara, er
skrifast út úr Kennaraskólan-
um á vori liverju aldrei í
kenns’u'eða þá mjög stuttan
tíina ?
Vegna þess að stór hópur
æskufólks fer í Kennáraskóf-
ann á hausti hyerju ög situr
þar 4 vétur algerlega fávís
um kjör og aðb'únað kennara
og það ranglæti og annarfegu
sjónarmið er oft á tíðum hafa
ráðið stöðuveitingum kenn-
ara. Svo mikil brögð hafa
þótt af slíku, að borið var
fram frumvarp á Afþingi
1954 um vantraust á þáver-
andi menntamálaráðherra af
þeim sökum. En hlé hefur
orðið á slíku að sinni, þar
sem umsækjendafjöldi þarf
að vera að minnsta kosti einn
umfram lausa stöðu á hverj-
um stað. Annar hópur nem-
enda fer þangað vegna þess
að þeir hafa ekki uppfylft
inntökuskilyrði í aðra skóla
er hugur þeirra stóð fremur
til, eins og til dæmis mennta-
skóla. Og tif þess að falla
/ekki úr námi fara þeir í
Kennaraskólann sem þrátt
fyrir sérnám hefur upp á
mikla almenna menntun að
bjóða. En samkvæmt fræðslu-
fögunum eiga sömu inntöku-
skifyrði að vera í Kennara-
skólann og menntaskóla
landspróf með einkunninni
6a. En til þess að freista
fleiri til kennaranáms hefur
orðið að slaka á þeim skilyrð-
um. Þriðji hópurinn, sem sé
sá sem fer þangað vitar.di
vits hvað býður hans að námi
foknu, og ætti að vera stærst-
ur, efast ég um að sé tth
Þeir hfjóta að minnsta kccti
að vera 'hverfandi ’ fáir, - því
að engan ungkennara hefi ég
talað við, sem hefur gert' sér
sæmifega grein, hvað þá góða,
fyrir kjörum og réttindum
kennara, En hvað sem þessu
líður verður ekki á móti mælt
að áðurnefndar ástæður hafa
um langan tíma verið eru og
eiga eftir að vera í framtíð-
inni, ef ekki verður bót á.
IJtkoman hefur orðið sú að
brugðizt hefur orðathtæki tif
beggja vona miðað við aðra
fagskóla hvort nemendur
komast þarna í það starf_ er
þeir hafa lært til.
Nú, ef kennari sem skr:fast
út úr Kennaraskólanum eftir
4 ára nám hefur það áræði
til að bera að hefja kenns’u
tekur það hann önnur 4 ár
að vinna sig upp úr sultar--
launum biðskyldutímans upp
í það sem nefnt er „hæstu
laun“, en orkar á okkur sem
til þekkjum sem öfugmæ'.i.
Én þeim fækkar ár frá ári er
hafa það áræði er þarf t!l að
hefja kennslu eða hafda
henni áfram, þó að þeir hafi
ætlað sér það í upphafi. Og
hver láir þeim það þó þeir
veigri sér við þeim ábyrgðar-
hluta að fara út í starf, er
brauðfæðir hvorki þá né fjöl-
skyldu þeirra. En það er það
sem byrjunarlaunin hafa
aldrei gert og full faun gera
ekki heldur nú. Og þeim
fækkar einnig tiltölulega ár
frá ári, sem áhuga hafa á
að setjast í Kennaraskólann,
af skiljanlegum ástæðum. —
Hver getur í dag t.d. ráðfagt
efnilegu, framsæknu ung-
menni — efni og verðandi
starfskrafti er ahar stéttir
sækjast eftir og þarfnast til
að halda í hcrfinu, staðna
staðna ekki, dragast aftur úr
eða úrkynjast — til að setj-
ast í Kennaraskclann og ger-
ast kennari ? Sfíkt er meiri
ábyrgðarhluti en svo að
starfardi kennari geti það
með góðri samvizku. Hitt að
láta nemendur er álpazt hafa
þangað í fáfræði sinni sitja
þar fjögur örlagarík óendur-
kræf ár við sérnám, sem
vafasamt er að komi þeim
eða þjcðfélaginu að veruleg-
um hagnýtum notum, án þess
að leiða þehn fyrir sjónir áf-
komumöguleika að námi
Framhald á 8. síðu.
UlllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllHllllllirmilllHIIIUIIHHIIUUIIHIIIIUllHIHIIIIIHHUUUIIIii'IIIIUIIHIIIIIIIHUHIIIItllllllllUHIIIIII illlll111111IIlllllIIIIIi111111IIII!III111111IIIIIIIIIIIIIIIIIHIEIIIII111IIIII(111111Ull
Fáein ©r3 vegna Wngvciilafim&'arins
Nú loksins eftir langa
mæðu er sem íslendingar
séu-að átta sig á því að það
er ekki heilíávænlegt að
blanda sér í deilur mestu
stórvelda heimsins á þann
h.átt að leigja einu þeirra
skilia af lardi sínu til að
efla herveldi sitt. Og menn
sjá, að leilturinn er grár.
Og hver er sá, sem
gæti áhyggjulaus hugsað
sér rússneskar eldfiaugar
smjúga háloftin til að eyða
þeim flugstöðMim og rat-
sjárstöðvum, sem íslenzkir
forrácamenn hafa leyft, að
hér yrði upp lcomið? Ýms-
um kann að hafa hnykkt
við, þegar Rússar slepptu
eldflaug lausii á njósnar-
flugvél Powers og liæfðu
hana í þeirri hæð sem átti
að vera flugmannimim ör-
ugg vörn samkvæmt banda-
rfskum fullyrðingum. Og
menn munu miimast þeírra
orða, sem Krústjoff iét
falla, þegar njósnarflug-
véfin var orðin að braki:
Þó hún hefði flogið enn
hsrrra, hefðum við náð
henni.
Þannig Ijúka atbarðirnir
upp augum manna, eitt at-
vik nægir til að menn sjá
skyndilega í geghum marg-
faldan lygavefinn. Það, sem
þeiii héldu áður að væri
vörn, sjá þeir nú, að ekki
er nein vörn, heldur ögrun
við sjálfan friðinn í heimin-
um og grjótkast úr gler-
húsi. Og.það er ekki leng-
ur hægt að Ieiða Banda-
ríkjamenii og Breta fram
fyr5r íj'en/.ku þjóðijia og
segja: Lítið á þessa sak-
lausu engla. Og mönnum
hnykkir við og augu þeirra
ljúkast enn betur upp fyrir
glapr.áðuin sunira stjórn-
œálamanna, þégar ríkis-
stjórnin tiíkynnir að hún
liafi í hyggju að semja við
þá, sem beitt hafa okluir
lítilmanulegu ofríki á und-
anförniun árum, „liundingj-
ann, sem liailsi \eltir, hvar
Soðoð
sem bráð á jörðu lítur“,
eins og Guðmundur á Sandi
kvað imi ofríkismenn þessa.
Viðhorf manna til lier-
stcðva á íslandi hafa nú
breýtzt svo að tekizt hefur
að mynda samtök fyrir utan
stjórnmálaflokkana um að
berjast fyrir afnámi her-
stöðvanna. Þessi samtök
hafa. á ótrúlega skömmmn
tíma hreiðzt út um allt land
og fað hefur komið á dag-
inn, að menn úr öll-
um stjórnmálaflokkum eru
reiðubúnir að veita þeim lið.
Hvaðanæva af Iandinu hef-
ur fólk ákveðið að koma til
fundar að Þingvöllum og
sýna þannig hug sinn í
verki Það er því sýnifegt,
að ef allir leggjast nú á eitt,
gelur þjóðinni tekizt að
hrinda af sér þeirri sn-.áii,
sem of langt hefur þrúgað
hana. Kef’avíkurgangan var
mikiil sigur. Þeim sigri hef-
ur verið fylgt eftir. Og nú
er nauðsynlegt, að allir þeir,
seni vettlingi geta valílið,
fari til fundarins að Þing-
völlum, efli samtökin og
sýni hug sinn í verki. Þá
getur hreyfingin orðið að
þeirri óstöðvandi skriðu,
\
sem feykir herstöðvunuin
burt af landinu.
Jón Óskar.
fil Þingvallafundar