Þjóðviljinn - 13.09.1960, Blaðsíða 7

nráUn er hafín I
tilefÁislaust, að til þessa
Þingvallafundar er stofnað.
Hann stafar af pólitískri og
þjóðlegri nauðsyn.
1 ályktun Þingvalla.fundar-
ins 1907 var þess krafizt að
Island yrði frjálst land með
„fullu vr'di yfir öllum sínum
málum“ Þessu valdi höfum
við Islend’ngar nia'-að glopr-
að þvi úr hö-'dum okkar
stuttu eftlr pð við stofnuðum
fullvaida lýðveldi. Það er
hlutverk þeirrar hreyfingar,
sem stefr-f hefur til þessa
Þingvallafundar. rð heimta
aftur fullt vald yfir öllum
okkar málum mrí því að
víkja hinum erlenda her úr
landþ leggia n’ðu’’ hina er-
lendu herst.öð á Isiandi og
fara úr því hernaðrrbanda-
lagi, Atlanzihafsbárdalaginu,
sem land okkar hefur verið
flekað í. Á þann hátt einan
getur iþióðin fengið fullan
ráðstöfunarrétt á iandi s!inu
og atihafnafrelsi í utanríkis-
rhálum s'mum. ÞeHa er upp-
haf nýrrar siá’fstæðisbaráttu
í sögu íslendinga.
I 'hátíða^agnaði lýðveldis-
ársins grunaði v'st fáa Islend-
inga, að þeir yrðu innan tíð-
ar að hefja á nýjan leik bar-
áttu fyrir fullveldi sínu og
sjálfstæði. Nú erum við
reynslunni ríkari. Nú vitum
við, að fámenn smáiþjoð á
borð við. íslendinga verður
dag ihvern að berjast fyrir
sjálfstæði sínu á sama hátt
og hún verður daglaret að
vinna fyrir brauði sínu. Sjálf-
stæði smáþióðar er viðfangs-
efni, sem hún levsir í raun-
inni aldrei að fullu, en verð-
ur jafnan að glíma við, og
má ekki gleyrna því eina
stund. Fjölmenn og auðug
stórþjóð tekur sjálfstæði sitt
sem sjálfsagðan hlut, hv'lir
örugg í s'ínum eigin mætti og
þarf raunar ekki að jafnaði
að óttast um það. Hlutur okk-
ar íslendinga er allur annar.
Hann er ekki sízt allur ann-
ar vegna þess, að við erum
úlisomkðffliunni
fámennasta þjóð veraldar,
sem fengið. hefur ríkissjálf-
stæði sitt viðurkennt. Þau
viðfangsefni sem við verð-
um að glílma við í sambandi
við sjálfstæði okkar eru því
með öllu einstæð í veröldinni.
Þetta er ekki sagt til þess að
gorta, heldur er þetta aðeins
staðreynd um stöðu okkar í
tilverunni.
Á þeim árum sem liðin eru
síðan að Island var innlim-
að í víghreiðrakerfi Banda-
ríkjanna og Atlanzhafsbanda-
lagsins hefur vígtæknin geng-
ið risaskref fram á leið, og
það liður ekki sá dagur að
þeir í austri og vestri auM
ekki alin við ihæð sína 'i þessu
efni. Þegar hinir ábyrgu
stjórnmálaflokkar sviku þjóð-
ina inn ií hernaðarbandalag
töluðu íslenzldr ráðherrar um
sverð og skjöld vestrænna
þjóða. Nú talar enginn mað-
ur um sverð og skjöld nema
kannski gegigjaðir Þjóðverj-
ar, sem halda að þeir lifi á
krossferðatímunum. Við vit-
um ekki hvernig heimurinn
mun líta út eftir stórstyrjöld,
en það vitum við, að láni ís-
land sjálft sig undir herstöð
í slíkri styrjöld, iþá verður ís-
lenzlk tunga ekki töluð á þess-
um hnetti nema kani’ski á
vesturáslenzkum elliheimilum
í Kanada. Stcrveldi eins- og
Bandaríkin, Sovétríkin og
K’T’a munu kannski llfa rf
sHka stórstyrjöld að ein-
hverju leyti, þar er af nóg-
um mannafla að taka og mun-
ar ekki um nokkur blóðmörs-
iður í sláturtíðinni. En Islend-
ingar munu þá ek'ki lengur
lifa. Það er munurinn á smá-
þjóð og stótþjóðum.
Það hefur aðeins einu sinni
borið við 'i sögu íslands, að
minnstu munaði að þjóðin
mundi hverfa af yfirborði
jarðar. Það var á 18. öld.
Eymd hennar þá var af or-
sökum, sem hún fékk ekki
ráðið við. En nú á 29. öld, er
Islendingar hafa meiri og
betri tck á landi s:nu en
nokkur önnur íslenzk kyn-
slóð, gerast valdsmenn okkar
svo djarfir að stofna tilveru
þjóðarinnar í vísan voða með
því að skipa sér í fyl'kingar
með hernaðarlegri stórvelda-
samsteypu, sem getur álpazt
út í kjarnorkustyrjöld vegna
þess að sérfræðingar hennar
þekkja ekki mun á grágæsum
og flugvélum.
Ef við líitum yfir sögu ís-
lenzkrar sjálfstæðisbaráttu,
þá Ihljótum við að taka eftir
því, hve rökvíst hún stefnir
að því marki, sem henni var
sett í upphafi. Að vlisu gekk
þetta eklki þrautalaust frek-
ar en arnað i þessu lífi. Þrátt
f.yrir skiptar skoðanir á því
skeiði sögu okkar má þó
segja að meiri hluti þjóðar-
innar skipaði sér einhuga í
á Þingvöllum 1
fylkingu, sem stefndi að settu
marki. Mér er Ijóst, að mik-
ið réð um þennan einhug
þjóðarinnar. að hún var þá
ekki klofin í svo stríðar hags-
munastéttir sem hún er nú.
Það er til hópur manna hér
á Islandi sem græðir og hefur
grætt á hinni bandarisku her-
stöð, og við Islendingar höf-
um mé.tt sannreyna það sama
og Suður-Kórea og bræðra-
þjóð o'kkar Tyrkir á Atlanz-
hafi, að sáð er dollurum og
upnskorið: þjcfar. En þegar
litið er á stéttaharáttuna hár
á íslandi og hinar andstæðu
pólitísku skoðanir, sem hún
v.eldur, þá hefur smæð þjóð-
arinnar' eirnig nokkur áhrif
á hana. 1 hinu íslenzka fá-
menni verður stéttabaráttan
ekki eins ópersónuleg og
Framnald á 10. síðu
Þriðjudagur 13. septemher 1960 —. ÞJÓÐVILJINN — (T
Herinn verður að fara
Rœða Steinþórs bónda ó Hala í Suður-
sveit é
fundinum í
Lœkjargötú
Steinþór Þórðarson talar á útifundinum i Læltjargötu á sunnu-
dagskvöldið. (Ljósm. Þjcðv. A.K.).
Gcðir álieyrendur.
®g er bóndi úr einni af-
skekktustu byggð þessa lands
þar sem stcrvötn, eyðisandar
og jöklar að ógleymdu út-
hafinu umlykja byggðina.
Það mætti vel halda að
fólk á svona stað hugsaði
ekki nema um brauðstritið
eitt.
ÞessU er þó nokkuð öðru
vísi farið. Vandamál þjóðar-
innar hver sem þau eru lætur
það s'g miklu skipta, og kýs
þá helzt að þau séu leyst á
þann hátt að verða mætti
landi og þjóð til sem mestra
'heilla.
Þegar það varð hljóðbært í
minni sveit að leigja ætti
hluta af landi voru til her-
setu fyrir Bandaríki Ameríku
var fjölmennur fundur hald-
inn í ungmennafélagi sveitar-
innar.
Á þeim fundi var rætt um
þann orðróm sem um hafði
flogið, og því einróma mót-
mælt að herstöðvar yrðu
leyfðar í lardinu. Að þessum
mótmælum stóðu fundarmenn
e'nhuga og undantekningar-
laust úr öllum stjórnmála-
flokkunum.
En Adam var ekki leugi í
paradís.
He'-'stöðvar voru leyfðar og
herinn fór að hreiðra um
sig.
Þegar svona var komið fór
fó'kið að hlera eftir þeim
pólitísku röddum sem bárust
til þess um, hersetuna.
Þá er enn fiölmennur
funduT’ í ungmennafélaginu.
skoðunarkönnun fcr fram til
að kanna hugi fundarmanna
til liersetunnar.
Þrotlaus áróður fyrir' her1
stöðvunum hafði valdið því
að nú va; komið nolikuð
annað hljcð í strokkinn.
Eitt atkvæði fleira var þó
með því að rangt hefði verið
að leyfa hér herstöðvar. Þá
varð e'num fundarmanna að
orði: Þetta eina atkvæði varð
þó til að bjarga 'heiðvi okkar.
Þetta eina atkvæði hélt á-
fram að vera í meirihluta að
fordæma hersetuna, og ekki
liðu mörg ár að fleiri komu
því til stuðnings og nú er svo
kcmið að fáir austur þar
mæla he setunni bót. Eg get
fullvissað ykkur um það, á-
lieyT'erdur mínir, að fólkið í
mínu byggðarlagi lætur ekki
lengur b'ekkjast af áróðri
fyrir hersetunni, það hefur
tek’ð einbeitta og á-
kveðna afstöðu til að fylgja
þeim k'öfum eftir að her-
varnarsamningnum verði sem
'bráðast sagt upp og herinn
látinn fara úr landi, í því
efni styður maður mann. Nú
mundi kannski einhver spyrja
hvers, vegna fólk á svona af-
skekktum stað væri.að hugsa
um þessa hluti. Það gerir
það af þiví að það hugsar
fyrst og fremst um heill
lands síns og þjóðar, því
skdst að hér á ekki að vera
ei’íf herseta þó einhverjir
teVu sér kannski hag í því,
það vil’ ekki ala þann draug
í landi sínu sem koinandi
kynslcðir ættu erfitt að
kvrða burt. Við trúum því
ekki hvað sem okkur er sagt
um. það, að í þessu landi sé
ekki hægt að lifa nema að
hafa dúsu hersetunnar til að
tctta.
Við vitum að landið okkar
ræður yfir það miklum gæð-
um að vel er hægt fyrir þjcð-
ina að lifa af þe’m, við þurf-
um að læra betur að nýta
þau og það verður gert.
I þessu sambandi vikli ég
ssgja. Eittlivað það ömurleg-
asta við hersetuna eru þær
■ addir sem berast um landið
að við megum ekki láta her-
inn fara vegna okkar fjár-
liagsaðstöðu. Eg er viss um
að fólkið trúir því: ekki, þó
reynt hafi verið að sannfæra
það um það, að herinn yrði
að vera hér í lanú’, þjóðiu
yrði að fá að h’rða þá mola
sem féllu af horði hans svo
hún ætti hægar að lifa.
Öðru vísi mér áður brá
mundu liðnar kynslóðir segja
ef þær mættu mæla.
Herinn vei’ður tafarlaust
að fara, það á að vera ský-
laus krafa allra sannra Is-
lendinga. Hann má ekki verða
samgróin grein á okkar þjóð-
armeið. Það mundi verða til
þess að va’da honum kali og
fúa. Hver vill verða til þess?
Haldið þið að nckkur trúi
því lengur að okkur sé vörn
í þeim her sem situr hér.
Við eigum það upplýst fó'k
að því skilst að allt sem sagt
hefur verið í því efni hafa
verið blekkingar eina ’. Með
hersetunni bjóðum við aðeins
hættunni heim, með henni
leggjum við okkur undir fall-
hamar hinna ægilegustu
drápstækja ef styrjöld skylli
á.
Eg hef verið staddur á
Þíngvöllum tvo undanfarna
daga, þessum merka sö.gu-
stað okkar þjóðar. I hug
þeirra sem sjaldan koma á
þann stað svífa ýmsar mv;id-
ir frá liðnum öldum. Iivaða
myrd ha'dið þið að skýrast
hafi þar komið í hug nrnn?
Það var mynd Einars Þvei-
æings þar sem hann stóð á
Alþingí og varaði við hersetu
á íslenzkri grurd jaþnvel þó
í útskeri væri. Þá var það
ekki erlent gull eða ótti við
erlent vald sem leiðtogar
þjcðai’innar lctu b’ekkjast af.
Finnst ykkur undarlegt þó
við sem vi’.msm nú gegn her-
setunni fetum í spor hessa
vitra manns að vilja ekki her
á íslenzkri grund jafnvel þó
á útskögum sé? Það verður
happadrýgst fyrir okkur öll
og okkar niðja að vera laus
við þá óværð af okkar þjóðar-
líkama.