Þjóðviljinn - 18.09.1960, Blaðsíða 7

— Sunmvtíagur lS. september 1960 ÞJÓÐVILJINN — (7
ur .'p ■ beiraan hítt :
,,Nú eru Skrælingjar í allri
Vestribyggð. Þar er nóg af
hesíuna, geitum, nautum og
sauðum;.. allt villt, og ekkert
a£ fólki kristnu eða iieiðnu.
Allt það er hér er áður rit-
að, sagði oss ívar Bárðarson,
Grænlendingur. Hann var
ráðsmaður stólsins á Görðum
á Grænlandi í mörg ár. Kvaðst
hann hafa séð allt þetta, því
að hann var eiiin af þeim, sem
son:
stjarnfræðingur, Nicholas of
Ljmne, gistir sennilega. Grsen-
land og gerir þar aihuganir.
Hann mun hafa sigit á ensku
skipi.
1366: JBúinn knörr til Græh-
lands og var formaður Sig-
urður af Bra.utarhlutanum.
1368: Herra Álfur biskun
kom til Grænlands. Hafði þar
þá verið biskupslaust um 19
ár.
1378: Herra Álfur biskup
| En ógæfan beið á næsta leiti.
Árið 1393 eyða Þjóðverjar
Björgvin og aftur 1428—’29.
Björgvin var aðalborg norskr-
ar utanríkjsverzlunar, og eft-
ir herhlaup Þjcðverja var hún
úr sögunni að mestu. Um og
eftir aldamótin 1400 tekst
Norðmönnum ekki að senda
hin tilskildu 6 skip til Is-
lands árlega, en þá birtust
Englendingar hér við land á
allt að. hu'vlrað skipum á ári
frætt Englendinga um löndin =
fyrir handan hafið, enda er E
staðreyndin sú, að Englend- E
ingar hrepptu Norður-Amer- E
iku sökum siglinga sinna til E
íslands og Grænlands.
Árið 1431 kærir Eiríkur Sj
konungur af Pommern fyrir E
Englandskonungi, að síðastlið- E
in 20 ár hafi Englendingar E
stundað ólögiega verzlun við E
skattlönd norsku krúnunnar: E
ísland, Grænland, Færeyjar, E

Jón Sigurbjörnsson
sendir voru af lögmanni til
Vestribyggðar móti Skrælingj-
um til þess að reka þá burt
úr byggðinni. En er þeir komu
þar, fundu þeir engan maun
hvorki kristinn né heiðinn,
til 7. ágást 1960
nema villt fé og sauði, og
neyttu þeir þess til matar sér
og fluttu svo mikið af því
brott með sér sem skipin báru
og sigldu svo heim aftur, og
þar var Ivar með.“,
Gísli Oddsson biskup í Skál-
holti 1632 til 1639 samdi dá-
lítið annálsbrot, en þar segir
m.a. við árið 1342:
„Grænlerdingar snerust af
eigin vilja frá sannri trú og
kristilegri kenningu, hcfnuðu
öllum heiðarlegum siðum og
sönnum d.yggðum og snerust
að háttum Vesturálfu þjáða,
því að nokkrir telja GrærJand
mjög nálægt vesturlöndum
heims. Af þv-í he.fur Igitt, að
kristnir menn halda sér frá
siglingum til Grænlands."
Nú er með cdu ókunnugt,
hvaðan Gísla kemur þessi
vitneskia, og vissulega á hún
ekki við um Evstribvggð, því
að þar hélzt kristni a.m.k.
fram á 15. öld.
I íslenzkum roiðaldaannálum
er alloft getið ura e'glingar
til Grænlandq. og skal hér
rakio hið lie’zta frá síðasta
skeiði siglinganna banaað.
Árið 1344 kemur Þórður Eg.
ilsson til Noregs frá Græn-
Iandi með mikinn afla.
1346: Kom knörrinn af
Grænlandi með heilu og harla
mildu fé.
1347: Þá kom og skip af
Grænlandi minra að vexti en
smá íslandsför. Það kom !x
Straumfjörð liinn ytra. Það
var akkerislaust. Þar á voru
17 menn og ihc.fðu farið til
Marklands (Labrador). en síð-
an orði hingað hafre'ka.
1354: Magnús konungur
Eiríksson býður að gera út
knörrinn til Grænlands undir
stjórn Páls Knútssonar til
þess að vernda kristindóminn
í landinu. Ekki er vitað, hvort
af leiðangrinum hefur orðið.
1360: Enskur munkur og
andast á Grænlandi.
1381: Skip staðarins í
Skáliholti (Ólafssúðin) fyrir
gekk í ihafi, en fólk komst af
með báti til Grænlands með
miklum jarteknum.
1381: Ólafssúðin rekur til
Grænlands.
1382: Rak Þorlákssúðina til
Græulands og sökk þar niður
og komust allir menn í bát
og dóu margir síðan. Lágu
þeir þar fyrir á Ólafssúðinni,
er þangað rak hið fyrra sum-
arið og svo hinn næsta vetur
eftir og fluttu þá burt.
(1383).
1385: Fjögur skip rak til
Grænlands. Þar vom á B.jörn
Eiuarsson og Sigurður hvít-
kollur. (Þá rak og undan
fjögur Islandsför til Græn-
lands og voru þar í tvo vet-
ur með höldnu og heilu).
1387: Fjögur skip komu af
Grænlandi til íslands. Þar
voru á Bjcrn Einarsson og
Sigurður hvítkollur (Fjögur
skip komu í Hvalfirði, er ver-
ið hcfðu tvo vetur í Græn-
landi.)
Næst er Grænlands getið í
íslenzkum annálum árið 1406,
en íslerzkum miðaldaannálum
lvr'ur giörsamlega árið 1430.
H'imildir okkar um siglinga-
sögu 15. aldar á Norður-
Atlantshafi eru því mjög í
molum. Um 1410 taka Eng-
lendingar að sigla árlega stór-
um flotum skipa til Islands.
Hver sem athugar framan.
greindcn siglingaannál hlýtur
að siá, að menn hefur bæði
hrakið og þeir hafa siglt til
Grænlauds í stórum st.íl á 15.
öld, bctt fáar heimildir fjalli
um þær fsrðir.
Um miðja 14. öld leggjast
siglingar niður til Grænlands
um skeið eins og biskupsröð-
in og siglingaannállinn sýna.
Þá geiscði Svartidauði í Nor-
egi og öðrum löndum á meg-
inlandi álfunnar, og er talið,
að tveir þriðju lilutar norsku
þjóðarinnar hafi látizt úr sótt-
inni. Árið 1350 kom ekkert
skip frá Noregi til íslands, og
á næstu árum eru fá skip i
fcrum, en á 7. tug aldarinnar
eru Norðmenn teknir að rétta
við eftír pláguna miklu og
siglingar hingað komast í eðli-
legt horf, og samband hefst
við Grænland að nýju 1366.
hverju. Bristol sendi snemma
fjölda skipa á Islandsmið, en
skip þaðan héldu yfirleitt
suður fyrir Irland á leið sinni
til og frá Islandi. Allir, sem
nokkuð iþekkja til siglinga,
sérsta'klega á miðöldum, sjá,
að það er óhugsandi, að skip
frá Bristol hafi stundað sigl-
ingar áratugum saman til
íslands án þess að rekast á
Grænland og Norður-Ameríku.
Þar að auki hafa íslendingar
Hjaltland, Orkneyjar, Háloga-
land og Finnmörku, og beitt
þar alls konar yfirgr.ngi.
Páfabréf, landakort og forn-
minjar sýna einnig og sanna
samband Grænlendinga við
Evrópu á 15. öld, en nýlega
fundið skjal suður á Spáni
tekur af öll tvímæli um það,
að Eniglendingar eru komnir
til Norður-Ameríku nokkru
áður en frægir landkönnuðir
rákust þar til stranda.
ÞJnS
Jón Sigurbjörnsson, leikarii
og óperusöngvari er nýlega
kominn til landsins, eitir árs-
dvöl á Ítalíu, þar sem hann.
hefur stundað framhaldsnám.
í óperusöng hjá ágætiskennur-
um. Jón hefur verið ráðinn
fastur starfsmaður hjá Þjóð-
leikhúsinu og fer hann með
eitt aðalhlutverkið í fyrsta.
nýja verkefni Þjóðleikhússins
„Engill horfðu heim“, en það
leikrit verður írumsýnt um.
næstu mánaðamót.
Óþarfi er að kynna Jón fyr-
ir íslenzkum leikhúsgestum.
Hann er fyrir löngu kominn í
röð fremstu listamanna þjóðar-
innar sem leikari og söngvari.
Hann hefur leikið mörg stór
hlutverk bæði hjá Þjóðleik-
húsinu. og hjá Leikfélagi
Reykjavíkur, en minnisstæðusí
mun vera túlkun hans í leik-
ritum Arthurs Millers, „Sölu-
maður deyr“ og „Allir synir
mínir“. Og skemmst er að
minnast hlutverks Dan Basilio
í „Rakaranum í Sevilla'1 fyrir
tveimur árum.
Sýiiir kvikmyndir
af starfi dönsku
lýðháskólanna
Jón Trausti Þorsteinsson
íþróttakcnnari sýnir í Tjarnar-
kaffi annað kvöld kl. 8.30 kvik-
myndir af starfi dönsku lýðhá-
skólauna og lcikfimi- og skot-
félaganna. Einnig flytur hann
erindi um íþróttaidkanir í sveit-
um og kauptúnum Danmerkur.
Jón Trausti hefur starfað að
íþróttakennslu við danska lýð-
háskóla frá því fyrir síðari.
heimsstyrjöld og nú er hann
kennari við Lýðháskólann í
Sönderborg. Nýtur Jón mikils á-
lits meðal dönsku leikfimi- og
skotíélaganna, en undanfarin ár
hefur hann verið formaður sam-
bands danskra íþróttaleiðbein-
enda.
Jón hefur dvalizt hér á landi
um skeið að undanförnu ásamt
konu sinni. Halda þau hjón til
Danmerkur í lok vikunnar.
iiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiikiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitigiiiiiiitiiiimiiii =
= um um lantl allt við mik’a aðsókn og góðar undirtektir. Leik- =
= flokkur Þorsteins Ö Stephensen sýnir nú leikritið I Iðnó. HafaE
Everið þar þrjár sýningar og sú fjórða er í kvöld. Ekki getaE
Eorðið nema þrjár sýmngar enn á leiknum hér í Reykjavík, ÞvíE
Eað Leikféla.g Reykjavíkur byrjar sýningar mn mánaðarsnótin. =
= Á myndinni sjást þeir Þorsteinn og Helgi.'Skúlason í iilutverk- =
= um sínum í leiknum. , ! E
eikknsmu