Þjóðviljinn - 14.06.1961, Blaðsíða 6

6) — ’Þj'óÐVILJINN — Miðvikudagur 1-í. juh'i 1961
Þtsefandl: Samelnlngarflokkur alþýðu — ^Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar: =
fcdagnÚ8 Kjartansson (áb.)f Magnús Torfi Ólafsson, Sigurður Guðmundsson. — ==
PréttárltstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir =
fcíagnússon. — Ritstjórn. afgreiðsla. auglýsingar. prentsmiðja: Skólavörðust. 19. ==
■lml 17-500 (5 línu~v Áskriftarverð kr. 45 á mán. — Lausasöluverð kr. 3.00.
Prentsmiðja ÞJóðViljans h.f. =
Firrur um efnahagsmál jj
Ctjórnarblöðin flíka mjög þeirri kenningu að samn- §§§
ingar þeir sem nú hafa verið gerðir við verklýðs- §§§
félög víða um land og undirritaðir hafa verið jafnt =
af samvinnufyrirtækjum, einkaaðilum úr Vinnuveit- 11
endasambandinu og bæjarfélögum, séu þyngri baggi ||!
en svo að þjóðfélagið þoli hann. Því blasi enn við
sama óðaverðbólgan sem einkennt hefur alla stefnu s
núverandi ríkisstjórnar, hvort sem hún verði alin á |[|
nýrri skattheimtu af almenningi eða nýrri gengis- §H
lækkun. Þessar kenningar hafa í senn vakið furðu §§§
og reiði almennings, ekki sízt þeirra sem fylgt hafa Ip
stjórnarflokkunum að málum. HE
Keir aðilar sem þegar hafa samið við verklýðssam- ^
tökin hafa undirritað samninga sína án nokkurra §§§
skilyrða. Tíminn, málgagn samvinnusamtakanna, hef- §§|
ur lýst yfir því að fyrirtækin gætu borið kjarabætur §|§
þær . sem samið hefur verið um af eigin rammleik §§§
án nokkurra verðhækkana, og þar talar sá sem gerst §§=
ætti að vita um hag þeirra fyrirtækja. Það hlýtur a𠧧|
vera erfið játning hjá málgögnum einkaatvinnurek- |§§
enda að vrða að halda því fram dag eftir dag að H§
einkareksturinn sé svo illa á sig kominn að hann i§§
standi ekki undir sama kaupgjaldi og samvinnusam- j§§
tökin. Menn geta fest mismunandi trúnað á þá kenn- m
ingu, en sé hún rétt er sannarlega tímabært að einka- §§§
framtakið leggi endanlega upp laupana. §§§
|^n raunar hefur ríkisstjórnin sjálf -fyrirfram hrak- 1§§
ið þá kenningu að kjarabætur þær sem um hef- =3§
ur verið samið kollvarpaði öllu efnahagskerfi íslend- |§i
inga. Hún hefur haldið því fram og borið fyrir því §§
„sérfræðinga“ sína að kerfið þyldi kjarabætur sem §§§
næmu 6% nú, 4% að ári liðnu og 3% eftir tvö ár — §H
eða með öðrum orðum 13% beina kauphækkun á tveim- m
ur árum. Samningar þeir sem nú hafa verið gerðir m
fjalla um 14% beina kauphækkun á einu ári og nokkr- H§
ar kjarabætur aðrar. Hér er sannarlega ekki um þann §§|
mun að ræða að hann ætti að vera óviðráðanlegur, §§l
hafi hinar upphaflegu yfirlýsingar ríkisstjórnarinnar m
verið sannar. §§§
fTmmæli þess efnis að slíkur rnunur geri gengislækk- m
un óhjákvæmilega eru vægast sagt fáránleg. Tal- m
ið er að 5% kauphækkun hjá útflutningsframleiðsl- §l|
unni jafngildi 1% breytingu á útflutningsverðinu. Það m
ár líður varla að ekki verði margfalt meiri breyting- m
ar á útflutningsverðinu vegna verðsveiflna erlendis, m
og kemur engum til hugar að skarka árlega með geng- m
ið af þeim ástæðum. Ríkisstjórnin yrði að viðundri m
jafnt innanlands sem erlendis ef hún 'hlypi til og §§§
hækkaði erlendan gjaldeyri í verði um 2—3% til þess §§§
að vega upp kauphækkun til verkafólks! Enda kem- s
ur stjórnarvöldunum ekki i hug að taka sínar eigin
hótanir alvarlega, þótt álitið á dómgreind sumra lands- =
manna sé ekki meira en svo að talið sé rétt að flíka m
endileysunni. =
|»að er eflaust rétt að sumir þættir útflutningsfram-
leiðslunnar eiga í vök að verjast — einmitt vegna
riðreisnarstefnunnar. En ríkisstjórnin á hægt um vik
að bæta úr þeim vanda. Útflutningsframleiðslan er
nergsogin af vaxtaokri, þannig að algengt er að vaxta-
greiðslurnar á ári nemi sömu upphæð og allar kaup-
greiðslur fyrirtækjanna. Fimmtungs lækkun á vaxta-
greiðslum fyrirtækis gera því þannig kleift að bæta
kjör verkafólksins um 20%. Og þjóðhagslega séð er ekki
aðeins unnt heldur og sjálfsagt að draga úr vaxtaokr-
inu; ríkisbankarnir græddu á síðasta ári 150 milljónir
króna, og slík fjárplógsstarfsemi hins opinbera nær
ebki nokkurri átt á sama tírna og því er haldið fram
að þjóðfélagið geti ekki staðið undir lágmarkslaunum.
Orunkenningar stjórnarblaðanna standast þannig eng-
an veginn fremur en annað sem þau hafa sagt um
kjaramálin síðustu vikur. Skynsamlegast væri fyrir
ríkisstjórnina og málgögn hennar að gleypa firrur sín-
ar og sætta sig við óhjákvæmilegar staðreyndir. — m.

Friði mn
snm(íkjtt við
Hjónnbsmlið
Virðulegi heiðursgestur írú
Ékaterína Fúrtséva, háttvirtir
góðir gestir og kæru félags-
menn.
Vonglaðir fögnum vér í
þessu félagi. Menníngarteingsl-
um íslands og Ráðstjórnarríkj-
anna, einstæðu tækifæri að
bjóða velkominn meðal vor
menntamálaráðherra Ráð-
stjórnarríkjanna. frú Ékaterínu
Fúrtsévu. Vér höfum átt mörg-
um góðum gestkomum að
fagna úr Ráðstjórnarríkjum
áður, en fáum sem oss væri
meiri sómi í eða jafngóðar
vonir væru við bundnar.
Félag vort er myndað af
fólki sem heldur saman af
margv-’slegum orsökum: sumir
vegna þess að þeir aðhyllast
þá tegund sósíalis'ma sem ein-
kennir Ráðstjórnarríkin;
nokkrir vegna þess að í leit
að vináttu við aðrar þjóðir
hefur þeim getist betur að
fólki sem byggir Ráðstjórnar-
lýðveidin en öðrum þjóðum og
bundist því sérstökum trygða-
böndum; en aðrir játast af
heilum hug stefnunni sem fólg-
in er í nafni félagsms, þeirri
stefnu að efla þekkíngu meðal
vor á mentum- sem standa
með blóma í Ráðstjórnarríkj-
um. og bera á hinn bóginn
sjálfir fram fyrir þá eystra
íslensk menníngarverðmæti
sem vér erum færir um að
miðla en þeir að s.'nu leyti
líklegir að hafa ánægju af.
'Vmsir fræðimenn og menta
hafa gerst félágar og vinir
MÍR af þeim sökum að þeir
telja félagið happadrjúgan
millilið til að koma þeim í
samband vicj starfsbræður í
Ráðstjórnarríkjum. Margir
hafa gerst MÍR-félagar af öll-
um þeim ástæðúm sem ég nú
taldi. Þó hygg ég enn sé ótal-
ið það áhugamál sem félags-
mönnum MÍR öllum án und-
antekn'ngar sé jafn hugar-
haldið, og það er að kalda
stríðinu milli hægri og vinstri
í heimspólitikinni, ..austurs og
vesturs“ einsog sagt er á mál-
lýsku nútímakynslóðar. mætti
lina að rnun eða linna með
öllu I því formi sem tíðkast
hefur um skeið; teljum vér
að félagsskapur sem þessi
stefni að því marki þó í litlu
sé.
Við hér á íslandi lifum í
þjóðfélagi sem rxs og saman-
stendur á samkomulagi milli
ólíkra ,afla sem stöðugt Jeita
að nokkurnveginn starfhæfu
jafnvægi. Fyrirkomulag þjóð-
arbúskaparins hér hefur þrenns-
konar undirstöðu; einkarekst-
ur. sem er þó allfjarri því að
vera skefjalaus; skipulagða
samvinnuhreyfíngu i nokkrum
mikilsverðum greinum; og loks
ríkisrekstur — sem reyndar á
fátt skylt við sós'alistiskan
ríkisbúskap. Þó vegur það
einna þýngst í rekstri þjóðai'-
búsins hvar verklýðsstéttin
sameinuð í verklýðsfélögun-
Áva;p Halldórs Kiljans
Laxness í héli MÍR á
summdagskvöldið
um leggur lóð sitt í vogarskál-
ina í úrslitaátökum. í svona
þjóðfélagi hlýtur einsog ég
sagði ktarfhæft jafnvægi að
skapast á samkomulagi milli
andstæðra aðilja. Málsvarar
mismunandi hagsmuna verða
að semja um leiðir til samstarfs
eftir því sem kostur er. I fé-
lagslegri sambúð einsog hér
verða oft átök. Það væri synd
að segja að vöntun á skýrum
línum, ellegar ef eg mætti tala
í myndum: skortur á biturleik
sverðanna. óprýddi þessi átök.
Hitt má einnig segja okkur til
lofs að enn hefur ekki sú
ógæfa orðið í þessu þjóðfélagi
að andstæðingar. gætu ekki út-
kljáð deilumál sin við sarrin-
íngsborð.
Slíkt þjóðfélag skapar okk-
ur það eðli að við gleðjumst
ævinlega heils hugar af því
er málsvarar ólíkra grundvall-
aratriða korna saman til ,að
ráða ráðum sínum á friðsam-
legan hátt, ekki aðeins hér á
fslandi, heldur og í öllum
heiminum. Okkur er sérstakt
f agnaðarefni þegar fyrir-
svarsmenn hægri og vinstri
stjórnmála hittast til að bera
saman bækurnar og skapa skil-
yrði fyrir útrýmingu úlfúðar sem
ógnar saklausu fólki í heim-
inum. Við óskum þess að haegt
sé að deila jákvætt til árang-
urs um höf,uðatriði í heiminum
öllum einsog oft hefur tekist
eða að minsta kosti aldrei
mistekist með öllu hér á ís-
landi. Við trúum því að frið-
ur verði aðeins saminn með
nógu mörgum og nógu v'ðtæk-
um ráðstefnum tveggja höíuð-
aðilja, en aldrei fundinn ef
annar aðilji er fjær. Friði má
að þessu leyti samlíkia við
hjónabandið, hann getur að-
eins orðið milli tveggja aðilja.
Af þessum orsökum hefur
það verið flestum mönnum
fagnaðarefni hér á landi að
frétta að æðstu fyrirsvarsmenn
tveggia forgángsþjóða heims,
Ráðstjórnarríkjanna og Banda-
ríkja Norðurameriku, skuli
þessa dagana h'afa átt fund
með sér, ekki til að ásaka og
fprdæma hverir aðra, heldur
kynna sér sjónarmið hvor ann-
ars og leita atriða er skapað
gætu samkomulagsgrundvöll.
Allar samningsumleitanir milli
tveggja andstæðra aðilja eru
jákvæð raunsæ friðarstefna
meðan ásakanir og fordæming-
ar annars aðiljans á hendur
hinum geta aldrei orðið friðar-
stefna, hvað .sem þær eru reist-
ar á sterkum rökum. Jafnvel
lélegur og. ófullkominn samn-
íngúr er betri en strið, því
hann steiidur til bóta á næstu
ráðstefnu, en líf og verðmæti
sem fer forgörðum í striði
verður aldrei bætt.
í samræmi við það sem ég *
nú hef rakið vil ég fullvissa
virðulegan heiðursgest vorn
hér í kvöld um það að öll ís-
lenska þjóðin gleðst innilega
yfir því ler valdamaður úr
höfuðríki einsog mentamála-
ráðherra Ráðstjórnarríkjanna
skuli nú hafa sótt oss heim
í vináttuskyni. Vér höfum með
sérstakri ánægju veitt því at-
hygli að þessi för sovétráð-
herrans . er farin til að stað-
íesta persónulegj vtnáttubönd
sem til var stofnað á fyrra ári
með för mentamálaráðherra
vor íslendínga til Ráðstjórnar-
rikjanna. Ég get einnig full-
vissað frú Fúrtsévu um að hið
volduga heimsriki sem hún er
fulltrúi fyrir á vinsældum að
fagna, sem fara vaxandi með
hverju ári sem líður hér á
landi. Orsök þess eru ekki
menníngarteingslin ein eða :
verslunarviðskiftin sem við
eigum við þessa stórþjóð, held- t
ur aukinn skilníngur almenn-
Framhald á 10. síðu. •
Halldór Kiljan Laxness í ræðustól.