Þjóðviljinn - 09.09.1961, Blaðsíða 6

fttgéfandl: Samelningarflokkur alþýðu - _ Sósíallstaflokkurinn. - Ritstjórar:
líagnús KJartansson (áb.), Magnús Torfi Olafsson, Sigurður Guðmundsson. —
PréttarltstJórar: ívar H. Jónsson, Jón Bjarnason. — Auglýsingastjóri: Guðgeir
láagnússon. - Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentrmiðja: Ckólavörðust. 19.
iimi 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 45 á mán. - Lausasöluverð kr. 3.00.
Prentsmlðja ÞJóðviljans h.f.
Stríðsáróður
Y^iðbrögð stjórnarblaðanna íslenzku við þeim ógnar-
’ legu átökum stórveldanna sem nú skelfa mann-
kynið hafa í senn verið ömurleg og lærdómsrík.
Heimurinn hefur fylgzt með því hvernig herveldin
hafa magnað vígbúnað sinn að undanförnu, hafið nýjar
tilraunir með þau tortímingarvopn sem geta eytt öllu
mannkyni og hvernig því er nú hótað að heimsstyrj-
öld skul hafin með árás á austurþýzka lýðveldið ef
sósíalistísku ríkin geri við það friðarsamninga. Eng-
um ætti að dyljast að mannkynið stendur á brún tor-
tímingarinnar ef þessi stefna fær enn að magnast;
hinar rökréttu afleiðingar af samkeppni um morðtól
eru morð. Því ihljóta viðbrögð friðarþjóðar eins og Is-
lendinga að vera þau að krefjast þess að samið verði
um þau deilumál sem ósköpunum valda, að stórveldin
horfist í augu við staðreyndir og reyni ekki að breyta
þeim með afli vopna sinna. Það hlýtur að hafa farið
hrollur um alla venjulega íslendinga, þegar de Gaulle
lýsti því yfir fyrir nokkrum dögum að hann væri and-
vígur öllum samningum um Þýzkalandsmálin; þar væri
vopnað ofbeldi einu rökin sem dygðu, og hefur hann
þá væntanleea haft í huga morð Frakka á hundruðum
þúsunda Serkja í Alsír.
Fn þótt almenningi ógni heimsátökin, virðast her-
námsblöðin íslenzku fagna þeim. Þau hafa hlaup-
ið til eins og óðir rakkar sem sjá slagsmál í námunda
við sig. Þau endurtaka stríðsáróðurinn af feginleik og
ofstæki og reyna að hervæða hugi manna á íslandi
með upplognum furðusögum um rússneska kafbáta
við ísland og sovézkan innrásarher á síldveiðum. Morg-
unblaðið segir í fyrradag í forustugrein með mikilli
hneykslun „að til væru kristnir menn sem vildu semja
frið við öfl hins illa“ en það sé „sjónarmið hugleys-
ingjans". íslendingar eiga þannig ekki að berjast fyrir
friði í heiminum og taka þátt í að semja frið, heldur
vera það hugmiklir að heyja stríð og ganga fagnandi
út í kjarnorkudauðann. Og blaðið segir hug sinn enn
berar: „Það á að vera stolt okkar að styrkja samstöðu
okkar með lýðræðisþjóðunum og sýna það einmitt nú,
að við viljum taka virkari þátt í varnarsamtökum lýð-
ræðisþjóða en nokkru sinni fyrr. í dag er rétti tíminn
fyrir alla góða íslendinga til þess að reka af það
slyðruorð, að innan raða þeirra séu menn sem vilja
fórna manndómi þjóðar sinnar á altari ofbeldisins".
Þannig á að gera íslendinga að beinum þátttakendum
í styrjaldarbrjálæðinu; við eigum að „styrkja sam-
stöðu okkar“ og „taka virkari þátt“ eflaust með því
að magna ihernám íslands og heimila hér öflugri árás-
arstöðvar en nokkru sinni fyrr með kjarnorkuvopnum
og eldflaugastöðvum. Á þann hátt eigum við að reka
af okkur slyðruorðið og sýna manndóminn. Hvers
vegna bjóða þessir stríðsóðu áróðursmenn sig ekki
fram sem sjálfboðaliða í fyrstu sjálfsmorðssveitir Atl-
anzhafsbandalagsins; þeir gætu t.d,- fengið að vera með
þeim frönsku liðssveitum sem nú á að þjálfa í notk-
un kjarnorkuvopna undir stjórn nazistískra hershöfð-
ingja í Vestur-Þýzkalandi.
Ditstjórar hernámsblaðanna íslenzku eru sú mannteg-
und dæmigerð sem veldur hinum hrikalegu átök-
um í heiminum og magnar þá hættu sem vofir yfir
framtíð mannkynsins. Slíka ofstækismenn þarf að
kveða niður hvar sem þeir finnast, og það er sérstak-
lega viðurstyggilegt að sjá þá vaða uppi meðal vopn-
.lausrar friðarþióðar eins og fslendinga. Hafi einhverj-
um dulist það hversu ömurleet hlutskipti íslending-
um hefur verið valið með þátttöku í hernaðarbanda-
lagi, taka atburðir síðustu daga og málflutningur rit-
stjóra hemámsblaðanna af öll tvímæli. — m.
''J/
bankana á laugardaginn þ. 19.
en aðra laugardaga. Um 1400
nýjar bankabækur voru opnað-
ar þennan dag í A-Berlín.
Engin peningaskipti áttu sér
svo stað og menn sátu eftir
með svitann — auralausir. Þetta
var nýjasta dæmið um áróðurs-
áhrif RIAS og aftaníossa þess
— í þetta sinn óvart til hag-
ræðis fyrir DDR (og bakmenn
RIAS), DDR endurheimti þarna
á sparibækur mikið fé úr
sparibaukum RIAS-hlustenda).
Útvörp og siónvörp í V-Berlín
hella yfir DDR ekki aðeins
níði og unnsnuna um upnbygg-
inguna í DDR heldur og hern-
aðaráróðri.
Adenauer sagði á blaða-
mannafundi í V-Berlín þ. 22.
ágúst sl. (sem einn ísl. blaða-
maður mun hafa verið viðstadd-
ur). aö siá yrði A-Þý7kalandi
fvrir enn meira útvarps- og
siónvarnsefni eftir að farið var
að gæta markanna — jafnvel
þótt friðarsamningur yrði undir-
ritaðúr, en V-Berlín yrði að
hætta r.D'kum útvarpssending-
um, ef fiórveldin 4 undirrituðu.
Ek:ki barf að efast um innhald
sendinganna.
• Fyrir vestræna
aðkomumenn
Á annan hátt er V-Berlírt
mikil áróðursmiðstöð.
Fyrir vestræna aðkomumenn
í V-Berlín eru möguleikar á
skömmu 59 ára að aldri.. Fram ■
til ársins 1939 ,gat ungt fólk. j
sem ekki hafði, sambykki for- :
eldra til giftingar, látið. vígja;;
sig í hiónabancUyfir steðjanum.J
í smiðiunni í Gretna Green. :
■
Nú verður fólk.í.slíkum kring-
■
umstæðum að .geta. sannað 15 \
da.ga dvöl sína í, Skcrtlandi til ;
þess að fá gift'ngu.
Flemmin'r Petersen, undir-
foringi v danska hernura, ferðr
aðist „á bumalfingrinum" ,í.
sumarlevfi sínu í fvrfamánuði.
Hnnn var . svo hepninn, að
vingiarnlenur maður f stutt-
buxnm tók hann uoo í.bíl sinn
og fókk hnrmn.ðurinn ókeypis
ferð 80 kflómetra. F.n Petersen
var orðlaus ég .rineláðúr begar
hann • komst að bví eftir að
hann steig. ú,t úr bílnum, að
bet.ta hversdssslega igóðmenni.
sem bílnum ók, var; Friðrik
IX. kónsn.r Dnnmerkur, sem
var að fam, á báðstað við
Nórðursfóinnj
S"
ðd

• Geislinn tii austurs
Fyrir A-Þjóðverja er V-Berlín
sem íiagt hinn • vel uppljómaði
sýningnrgluggi. frelsisins, sem
:skal ' sýna. öllum kúguðum,
• h\ærnig- almenningur lifir í
vesirinu. ■
: Frá V-Berlín skal Ijóminn
: svo 'be.rast inn í dimmustu
skugga nustursins. RIAS er hin
leiðtíndi hö'nd bar. (T. d. föstu-
dagiWn 18. ágúst sl. kom bað
með bá frétt. að neningaskinti
•tftýhdu eiga, sér stað í A-Þýzka-
landi þ. 20. áeúst. Menn minnt-
úst reningaskintanna frá 13.
‘ okt/'1957, begar borearmörkun-
um var alveg lokað einn sunnu-
dag'scis . kunrasérf var. að nen-
ingo.skinti sk-yldu fara fram
þennan eina dag í landinu ðllu.
. Afleiðinear þessarar fréttar
RIAS urðu m. . a., að nokkrir
vestnnmorin . vom teknir fástir
'ifyrir a.ð reyna. að smyeJa a.ust-
urmörkum yfir til A-Berlmar
Ein.stakn hakmenn RTAS í V-
’vBerlín kevút.uXausturmörk á 2
læera -verði en svindl-
geneið 'V.-i.r l-haðter fvrir nær ekk-
■*erk.'"þvi’beip,»vissu að fréttin var
Nokkur auglýsingaspjöld um fasískar kvikmyndir frá Vestur-
Þýzkalandi, sem sýndar eru í Vestur-Berlín og sjónvörpum þar.
Fjöldi slíkra kvikmynda eykst stöðugt. Þjóðin skal vel búin
undir nýtt stríð.
Þarna koma þeir bússarnir með vestrænu aðkomumennina gegn-
um Brandenborgarhliðið — ailir undir „leiðsögn“.
Konrad Adenauer, kanzlari
Vestur-Þýzkalands, hefur sagt
á kosningafundi í Wiesbaden
að hann hafi ekki farið til
Vestur-Berlínar þegar eftir að
borgarmörkunum var lokað,
vegna þess að Bonn-stjórnin
hafi fengið aðvörun um að
heimsókn hans myndi virka
eins og neisti í púðurtunnu.
★
★ *
Caroline Kennedy, 5 ára
dóttir forsetahjónanna í Band-
aríkjunum, hefur orðið fjár-
gróðamönnum tilefni til þess
að mata krókinn. í Bandaríkj-
unum hefur verið gefinn út
mikill fjöldi teiknimyndasafna
um litlu telpuna, og selst þessí
tilbúningur í milljónum ein-
taka. Forsetahjónin eru hins
vegar lítið hrifin af þesskonar
kynningu á dóttur sinni og
hafa fordæmt slíka kaup-
mennsku með nafn saklausra
barna. Á forsíðu myndasagn-
anna er teiknimynd af frú
Kennedy og dótturinni.
★
k k
George Broateh Mackie,
smiðurinn í „giftingaparadís-
inni“ Bretna Green, Iézt fyrir
GuSmundur Ágústsson:
RIAS-húsið í Vestur-Berlín. Þetta er eina útvarpsstöðin í heiminum, sem hefur sálfstætt njósna-
kerfi. Hún hefur forystuna í V-Berlín í áróðrinum gegn DDR og öðrum sósíalískum löndum.
III.
Sýningargluggi vestursins fyr-
ir austurbúa, éegja ferðamenn
með réttu, — það er Vestur-
Berlín.
Út er stillt nýjum ávöxtum,
nýjustu bílamódelunum, kven-
og karlmannsskóm, ísskápum o.
s. frv. Ekk.i er það neitt aðal-
atriði, að vörurnar í glugganum
séu keyptar. Aðalatriðið er, að
þær séu í glugganum.
Svo á „vesalings litli bróðir“
að koma úr austri, kíkja upp í
gluggann og láta heillast.
Nánar lítur glugginn þannig
út:
• Byggingar og borgarlíf
Hlutfall þeirrar fjárfestingar-
upphæðar, sem veitt er til
stjórnarbygginga miðað við til
iðnaðar, er tvisvar sinnum hærri
í V-Berlín en í V-Þýzkalandi.
Sá hluti fjárfestingarinnar, sem
fer til annarra greina atvinnu-
lífsins en beinnar vörufram-
leiðslu (þ. e. til þjónustu, áróð-
urs o. s. frv.) er fjórum sinnum
hærri í V-Berlín en í V-Þýzka-
landi.
Aðeins við smá reisu um V-
Berlín koma þessi einkennilegu
fiárfestingarhlutföll í ljós. Am
Zoo og am Kurfúrsten Danim,
grein
við Austurstræti V-Berlínar,
blasa við risavaxnar byggingar
í háamerískum stíl. Bankar,
fulltrúar peningavaldsins, eru
nærri annað hvort hús. Þá eru
þarna fulltrúar auðhringanna,
mikil vöruhús á milljónagrunn-
um. Þar inni er þjónusta mikil:
Ein sem segir góðan daginn við
dyrnar. önnur, sem spyr: karl-
eða kvenskó? enn ein í stigan-
um, sem býður enn góðan dag,
sú fjórða spyr: brúna eða
svarta? — Þá skal beygt til
hægri. Þrjár bera skó að og frá
—allt er mátað. Síðan er prang-
að inn á mann skósvertu, bursta
og reimum. Ein spyr gætnis-
lega, hvort maður vilji ekki til-
heyrandi sokka. Síðan borga hjá
kassanum og Sjáumst brátt aft-
ur niður allan stigann og út á
götu. Þegar búið er að yfirgefa
verzlunarhúsið, þar sem 10 selja
en 1 kaupir, með fullt fangið
af pökkum, hálfringlaður og
áttavilltur — kveður við: „Allt-
af eykst flóttinn að austan.
Brátt ekki meira pláss í V-Ber-
lín. öllum A-Þjóðverjum ráð-
légt að flýja strax á meðan
pláss er. 15 Pfenninga.11 Ólíkt
var þetta nú eitthvað áhrifa-
meira en þegar kallað var:
„Vísir, Vísir, 16 síður í ■ dag,
Tarzan drépur • apann.“ Ef; ég
gái 'vel að, þá á ■ ég nokkra .
Pfenninga" neðst í1 buxnavasa-:
horninu.
Þá er' komið að rismiklu
kvikmyndahúsi: 13 morðin
rannsökúð — Kl. 3; Nökt milli,.
trjáhriá — Kl. 1 6; Einn lykill,,
þrm innbrot :+ aukamýndin:
Ad.ena.uet' á fundi „Landahóps-,
ins Slésíu“ ■— Ki. 9; Haltu mér* :
— slepritu mér •— með M. M. —
Kl. 11,15.' Austurgestir geta,
boreað 1:1 (sjá IV. grein)...
Þettá'er éitt' af 'þeim yfir 250:,
k.vik.myndáhúsum í V-Berlín,
• sem htífá einkum verið reist —
„fyrir ófrelsuðu landana“. . .
Já, fpprgt ér gert fyrir austan-
rnenn hérná fvrir vestan. í
gluggum bökabúðanna má aftur
s’á ntízistárlíirj auglýst. til sölu. ,
Bóksálarriir hafa dregið fram úr
fyl.esnum svnurn á ný bók-
rnennKr Hitlerstímaris. Stöðugt
vex fiöldi heirra bóka, sem
innihalda strfðsáróður og hefnd- .
arhug. Þýzkoland tapaði stríðr..
inu végrá sktí.n'gérðaeálla Hi.tl-
ers og rangrar herstiórnar í lok
stríðsins.- seeiá söguskýrend.ur
fyrif vest.an. Þá lieaur bara fyr-
ir tí.5 'reýna á ný.'BamakennslUr
bæViir; htí.r' sérri búið. er að
stvtta frásögnina um fjöldar
fangabúðir hazista niður í 3
lípur, .e,cp , kenndar af kappi.
. Hazarbíöð eru seld helmingi ó-
dýrai’i í V-Berlín en V-Þýzka-
landi, svo að austur-þýzka æskan
eigi: hpegara með að útvega sér
þau o. s, ,frv.
Svo.-kemur kvöldið. Ljósadýrð-
■in hefsf, næturklúbbarnir opn-
ast. á myrkum strætum kemur
kvik; á. konyr og' nýjasta módel-
ið rennur hjá.
Éftir að hafa. litið í sýning-
->'>.Ui U 11 ‘i fr
argluggann heilan dag, þá spyr
sjg eiiistaka: Vseri ekki dásam-
lpgt. afýlifa hér?. Öll þessi þjón-
usfa. dýr.ð .og. ljómi, æsandi
myndij:, kvikul kvöldstræti og
ja.... hvers vegna sk.yldi ég
ckki geta lifað svona flott eins
og ^ðrir^ hví ekki?
Verstj.er í þessum draumum
að rekast á síðförlan betlara.
Á heimleið er bezt að
fara preð Borgarbrautinni til
Friði'+sstrætis. Þá fer maður
gegnmr! Hansahverfið (Snobb-
Hill V-Berlínar). Þar eru flottar
byggingar, sem sérhver arkitekt
, gseti verið stoltur af að hafa
.teiii;na.ð, En að fara í almenn
íþúðghverfi í V-Berlín, — nú
þar er ekkert merkilegt að sjá:
Nokkrar nýjar. byggingar — þá
ga,TOlar innan um húsarústirnar
eins ,og í flestum borgum
Þýzka,lands. . ,
lygi). Þeir, sem hlustuðu á RIÁS
í A-Þýzkalandi, þustu með pen-
ingana á bankabók eða keyptu
bara eitthvað. Þannig var t. d.
lagt 10 sinnum meira inn í
r*t og
rifað
%>■
borgarhringferð í bússum und-
ir „leiðsögn". Með þá er farið
um miðhverfi V-Berlínar,
skroppið í „nóttamannabúðir“
(í Marienfelde og þeim leyft að
tala við „nýfrelsaða11 vesaling-
ana. Þá er haldið austur fyrir
tjaldið, eins og það heitir.
Nú er jjað svo, að miðhverfi
A-Berlínar er lítt uppbyggt.
Bæði er það vegna. þess, að
húsnæðisvandræði hafa verið
mikil og eru enn í A-Berlín
(hvernig má það vera? spyr ef
til vill einhver: I-Iúsnæðisvand-
ræði — og allir flúnir!) og hafa ,
því úthverfin setið fyrir og svo
hefur uppbygging miðborgar A-
Berlínar verið játin bíða upp-
byggingrr miðhverfa annarra
borga DDR, bar eð allt var í
deiglunni með lausn V-Berlínar
vandamálsins.
(Benda má rétt á, að Rauði
herinn kom austan og norðan
a.ð Berlín og var hlutfa.llslega
meira skemmt í A- en V-Ber-
lín í stríðinu).
Fyrir 3—4 mánuðum var
byriað á e.llsherjar uppbyggingu
miðhverfis A-Berlínar eftir
einni mikilli áætlun — og mun
miðborgin vart verða þekkjan-
leg eftir 3—4 ár.
(Innskot: Hvers vegna eru
ekki gerðar slíkar heildaráætl-
anir yfir uppbyggin/u borga í
vestrinu t. d. Reykjavík. Þar
verður að byggja um eitt hús-
ið, aftui' fyrir annað og jafnvel
inní það þriðja. — Af því að
þar, sem einkaeign er á fram-
leiðslutækjum, lóðum, húsum o.
s. frv. er aldrei hægt að gera
áætlanir sem standast).
Já, við vorum komin þar
sögu, sem farið er með aðkomu-
mennina austur fyrir tjald.
En áður en farið er gegnum
Brandenburger Tor, er mönn-
um iðulega sagt, að hafa mynda-
vélar ekki uppi við. Það sé
hættulegt. Þetta er sagt rétt
til að gefa fólki hugmynd um
kúgunina. (Vart þarf að taka
það fram, að fáir eiga fleiri
myndavélar en A-Þjóðver.jar og
myndatökur eftir því. DDR er
eitt bezta myndavélafram-
leiðsluland heimsins). Þá. er
hald.ið fyrst fram hjá — sov-
ézka sendiráðinu — enn meira
tákn um kúgunina. Síðan göt-
una fram eftir veg — undir
„leiðsögn". Fjölmargar slíkar
bússaferðir eru farnar á dag.
Einn aðkomumaður sagði mér
t. d. eftir þessa hræðilegu för,
að það hafi sér þótt lélegast,
að í A-Beiiín væru bara tvö
leikhús! Þá gekk aíveg frarn áf
mér. A-Berlín, sem er meira en
helmingi fámennari en V-Ber-
lln, hefur fleiri leikhús en V-
Berlín og þar af 3 bpzlu leik-
hús Berlínar, m. a. Breeht-leik-
húsið, scm er svo umsstið af
vesturmönnum að austurbúar
komast vart að. Svo mikið er
lagt upp úr þessum „kynningT
um“, að „sá gamli“ (Adenauer)
lætur ríkiskassann borga fyrir
alla síúdenta í V-Þýzkal. far til
V-Berlínar og eina slíka borgar-
hringferð undir. „leiðsögn.“
Nýtt sænskt útgerðarfyrirtæki
byrjar ferðir yfir Kattegat milli
Gautaborgar og österby á Læsö.
Hin nýja ferja tekur 300 farþega
og er „lystisemdarferja“. Spilað
verður casino um borð og auk
þess verður selt skattlaust áfengi.
Heilagra mcniia
sögur gefnar út
Hasselbaleh-útgáfufyrirtækið í
Kaupmannahöfn hefur á undan-
förnum árum gefið út allmörg
forn-íslenzk handrit. í haust
koma út „Heilagra manna sögur“,
og sér Jón Helgason prófessor um
útgáfuna.
Heilagra manna sögur voru
skrifaðar á Islandi á 14. öld.
Handritin eru vai’ðveitt í Kon-
ungsbókhlöðu í Stokkhólmi.
Viðurkenning
30 ríkics
BELGRAD — Þrjú ríki — Júgó-
slavía, Ghana og Kambodi — til-
kynntu meðan Belgradráðstefnan
stóð að þau viðurkenndu útlaga-
stjórn Alsírbúa sem liina einu
löglegu stjórn landsins.
Þar með hafa 30 ríki viður-
kennt útlagastjórnina, sem hefur
aðsetur í Túnis. Kýpur, Kongó og
Sómalía hafa einnig tilkynnt, að
þau muni veita útlagastjórninni
viðurkenningu innan skamms.
Franski sendifulltrúinn í Belg-
rad, Claude Arnaud, sat fundi
ráðstefnunnar sem áheyrnarfull-
trúi. Hann skundaði út úr saln-
um þegar tilkynnt var um við-
urkenningar útlagastjórnarinnar,
en fundarmenn tóku tilkynning-
unum með áköfu lófataki.
Á IítiIIi eyju, Kea í Eyjahafi,
42 sjómílur fyrir suðaustan
Aþenu, hafa fornleifafræðingar
fundið rústir fornrar bcrgar, sem
talið er að hafi verið stofnuð ár-
ið 1550 fyrir Krist. Svo virðist
sem hér sé um að ræða einhvern
merkasta fornleifafund sem gerð-
ur hefur verið á okkar tímum,
segir í frétt frá Aþenu.
Fundurinn er merkur fyrir þá
sök, að borgin hefur ekki lagzt í
eyði af völdum stríðs eða bruna,
heldur vegna jarðskjálfta. Enda
bótt hún sé illa farin, eru rústir
hennar þó heillegri en þær hefðu
verið ef hún hefði verið eydd af
mannavöldum.
Þegar hafa fundizt traustbyggð
þriggja hæða hús á skaganum
Ayia Irene. Herbergi húsanna
hafa verið stór og hátt til lofts
í þeim og stigarnir milli hæð-
anna eru sagðir nærri nýtízku-
legir.
Húsin hafa einnig verið búin
baðherberg j um. Fornleif af ræð-
ingarnir hafa fundið mörg skraut-
leg baðker, sem grafin voru nið-
ur og skreytt mosaikmyndum.
Fornleifafræðingar gera sér þó
mestar vonir um merka fundi í
rústum hofs eins. Þar hafa fund-
izt leifar af guðslíkneskju. Hún
er af broshýrri gyðju sem senni-
lega hefur verið tignuð frá lok-
um bronsaldar. í hofinu sem
byggt var úr steini, 18 sinnum 7
metrar að flatarmáli, hafa fund-
izt tvö önnur guðalíkneski.
Laugardagur 9. september 1961 — ÞJÓÐVILJINN — "',(7.
6) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 9. september 1961