Þjóðviljinn - 31.05.1962, Blaðsíða 9

m
Bjötn Einarsson á Neistastöðum
shreppi er mikill
^föld hátíð: Björn
tr sextugsafmælis,
úðkaupsafmæli og
dóttir hans fermd
T
miklu framkvæmdir á Korp-
úifsstöðum, og ég hafði mikinn
hug á að kynnast þeim og réði
mig þangað 1925. Ráðsmaður
var þá Magnús Kristjánsson.
Um haustið gerðist ég þar fjós-
ráðsmaður.
Á Korpúlfsstöðum kynntist
ég konu minni, Soffíu Einars-
dóttur, Sturlaugssonar frá Ak-
ureyjum á Breiðafirði. Við
giftum okkur 1926.
Ég fór því að hyggja á bú-
skap og bað um að losna, en
Thor tók því fálega í fyrstu, en
þarna var maður sem ég setti
alltaf í minn stað ef ég var
fjarverandi — en þá daga brá
alltaf svo við að mjólkin var
miklu meiri — og verri! Þessi
maður tók svo við af mér — og
var staðinn að því haustið eftir
að blanda mjólkina með vatni.
Þetta blöndunarmál var frægt
á sínum tíma. Thor Jensen
taldi þetta pólitíska árás á s:g,
því hann átti engan hlut að
þessari blöndun, því hann vildi
vanda vöru sína.
Voi'ið eftir að ég gifti mig
fór ég að búa á Langholti í
Fióa — en þar hafði langafi
minn eitt sinn búið. Það var
sannast að segja baslbúskapur,
heilsuleysi og fátækt. Þegar ég
hafði keypt til búsins var fjár-
magn mitt þrotið. En ég naut
þar vina og frænda. Þótt þarna
væri erfitt sá ég eftir að fara
þaðan. En grundvöllinn að
vélgengni minni í búskapnum
síðar lagði ég þó þarna þegar
ég keypti kú á 400 kr. frá Súlu-
holti. Ég hafði þegar ég var
strákur í Túni kynnzt kynbóta-
starfinu þarna, en miklu réðu
líka ábendingar Boga Thorar-
ensen í Hróarsholti.
Þetta var ekki í eina sinnið
að vera mín í Túni kom mér
að notum því að í búnaðar-
sögu á skólanum hafði ég
eiginlega ekkert lesið en próf-
ritgerðin fjallaði um búnaðar-
sögu. f Túni hafði ég verið hjá
búnaðarfélagsformanni og
fylgdist því með störfum þess,
og þetta var lifandi félag; fé-
lagshyggju Hraungerðinga hef-
ur alltaf verið við brugðið. Nú
er allur minn kúastofn kominn
frá þessari kú. Kristófer Gríms-
son ráðunautur keypti hana
og seldi mér seinna kvígu und-
an henni.
Annan góðan gi-ip átti ég
þarna, það var skjóttur hestur
er ég keypti í Borgafirði, en
svo varð ég að selja hann, því
ég gat ekki lifað á yndisarðin-
um einum saman! Ég seldi
hann samstarfsmanni hjá Har-
aldi Árnasyni — en fékk hann
svo aftur því nýi eigandinn
felldi sig ekki við hann — og
lánaði mér andvirðið.
Það var mér mikil huggun í
basli mínu að eiga Skjóna, hest
sem að mörgu leyti bar af öðr-
um hestum þá. Hann varð síð-
an í eigu minni æ síðan.
Ég baslaði svo í Partinum 2
ár, en ílutti þá að Jórvík í
SandvíkuPhreppi. Átti heima
þar ettt ár, en flutti um haust-
ið með kýr og hey suður til
Reykjavíkur. Ástæðan var sú
að kona mín varð að dvelja
þar undir læknishendi og ósk-
aði að ég kæmi suður líka. Þá
varð það mér til bjargar að ég
fékk lánað Laufásfjósið hjá Ás-
geiri núverandi fcrseta.
Þá sem oftar var örðugt að
fá húsnæði í Reykjavík og bjó
ég suður í Skerjafirði suður
hjá Shell, en þar var þá að
byrja að byggjast. Ég varð að
fara af stað kl. 5 á morgnana
í fjósið og þegar ég hafði lokið
fjósverkunum og selt mjólkina
fór ég í innrukkun o.fl. hjá
Haraldi Ámasyni. í þessum
ferðum kom sér vel að í miðri
mýrinni var bær, Breiðaból, og
tvenn hjón þar reyndust kunn-
ingjar mínir, þar var því án-
ingarstaður minn á leið úr
bænum.
Svo gerðist ég verzlunarstjóri
við útibú Haraldar Árnasonar
í Hafnarfirði 1928 og var þar
í 2 ár, en þegar íslandsbanki
var gerður upp drógst saman
hjá Haraldi og var mér þá
boðin verzlunin — en hugur
minn stóð allur til sveitarinn-
ar. Um þetta leyti hitti ég Gísla
oddvita á Reykjum er sagði
mér að það mundi losna jörð í
sveitinni og gctt væri fyrir mig
að vera nálægt. ég gæti bú-
ið í samkomuhúsinu á
Þingborg. Þangað fór ég; var í
áveituvinnu, vegavinnu og
heyjaði um sumarið og seldi
og hafði veitingar í Þingborg.
Um haustið réðist ég kennari
þarna og var það í 3 vetur.
Hafði þar afþiljað herbergi í
Þingborg undir súðinni, það
var rétt vel hægt að ganga
uppréttur undír mæninum.
Þarna var þrennt fullorðið og
2—3 unglingar. Fyrir framan
voru fatáhengi fyrir samkomu-
gesti. Á vetrum voru krakkarn-
ir í heimavist og urðu að sofa
á leiksviðinu og ég oftast hjá
þeim. Þetta þætti lélegur húsa-
kostur ti'l kennslu nú á dögum.
En þarna Ieið mér reglulega
vel. Það, hvernig manni líður
er meira komið undir því
hverja maður umprengst en
hinu hvort maður býr í höll
eða hreysi.
Nú fór ég aftur að hugsa um
að koma mér upp bústofni,
heyjaði og var seinna árið með
4 nautgrÍDÍ, og 13 kindur hafði
égífóðrihjá kunningja mínurn.
Jónas frá Hriflu vildi leigja
Ölafsvellina og það var ákveð-
ið að ég tæki þá að hálfn næsta
vor. Svo varð stjórnin að hröki-
ast frá völdum og Jónas gerði
ckkur orð að sækja býgaingar-
bréfið. Á leiðinni suður hitti ég
Hilmar Stefánsson bankastjórá
og kvað hann mig geta fengið
Neistastaði með vorinu. Hinn
sótti byggingarbréfið — en fór
aldrei að Ölafsvöllum! Þetta
setti þó spor eftir sig. því bað
var gerð teikning af nýbýhs-
húsi á Ólafsvöllum — og hún
var birt í „Verkin ta'a“ —■ og
eftir henni byggði ég unp á
Neistastöðum eftir brunann
1933.
Að Neistastöðum fór ég fyrir
30 árum — 1932. Bankinn leigði
jörðina með 1 kú og 6 ám fyr-
ir 250 kr. Svo keypti ég aðrar
6 og byrjaði með 24 ær, 1 hrút
3 kýr, kvígu, kálf og nokkur
hross. Þá mun ég hafa fengið
um 90 töðuhesta af túninu.
Bærinn brann árið eftir að
ég byrjaði búskap. Þá höfðum
við faðir minn eignazt jörðina.
Tengdamóður mína, sem var
frá Akureyjum á Breiðafirð'.
dreymdi eitt sinn að 3 hrafnar
flögruðu um bæjarhólinn. Þetta
eru engir happahrafnar, sagði
hún. Þrem dögum síðar sáum
við 3 menn spóka sig á hóln-
um, voru þeir komnir til að
skoða jörðina og kaupa hana.
En Hilmar bauð okkur að nota
forkaupsréttinn, seldi jörðina
á 5500 kr.
Ég missti S:ffíu konu mína
árið 1937. Árið 1939 giftist ég
aftur, Signýju Jónsdótur, aust-
an úr Breiðdal. Hún lézt sum-
arið 1956. Vitanlega áttu báðar
þessar konu.r ríkan þátt í u.pp-
byggingunni og velgengni okk-
ar hér á Neistastöðum.
Með fyrri konunni eignaðist
ég eina dóttur, Margréti, er býr
hér með Sigurði Björgvinssyni
manni sínum frá Garði. Seinni
kona og ég tókum fósturdóttur,
Lilju Ingvarsdóttur, þá l'/a árs,
(Það er hún sem fermist í dag),
— Enn höfum við lítið talað
um búskapinn. Hvernig var
byrjunin og hvernig er nú?
— Ég byrjadi með 3 kýr, þær
eru nú 30. Ræktað tún var þá
ekki yfir 3 ha en er nú um 30
lia.
Það hefur löngum verið tal-
að um hve bændur fengju
mikla styrki. Um 1932 gat mað-
ur fengið fyrir styrkinn allan
útlagðan kostnað við ræktun-
ina, nú hrekkur styrkurinn
eliki fyrir fræinu. Þá fengum
við 20 aura fyrir mjó'.kurlítr-
ann en sl. ár hátt á fjórðu kr.
Þrátt fyrir þetta hátt mjólkur-
verð er verra að standa í fram-
kvæmdum nú en árið 1930.
Eiginlega er svart framund-
an með þennan búskap, og t.cj.
eru jarðir sín hvoru megin við
mig komnar í eyði. Raunveru-
lega eru það ekki nema fjár-
málaglópar '— eins og ég! -f-
sem eru að hanga við búskap.
Enn er langt. til morguns, og
við eigum mikið eftir að spjállk
um búskap, stjórnmál cg
stjórnmálamenn, — en við les-
um það ekld fyrr en einhvern
annan dag. J. B. ,
lítinn hluta þeirra aftur eftir
tilskilinn tíma, um 2,5 sek-
úndur.
Eins og getið var í frásögn-
inni af laser-ljósinu er það
elnn meginkostur þess, að það
hefur allt sömu ibylgjulengd.
Annar er sá að hægt er að
einbeina því svo að nær ekk-
ert dreifist úr ljósvendinum.
Þrettán rauðir laser-ljós-
blossar voru sendir í átt til
tunglsins genum 12 þumlunga
kíki í Lincoln rannsóknar-
stöðinni í Massachusetts. Ljós-
vendirnir gildnuðu ekki nema
um svo sem einn sentimetra
fyrir hvern kílómetra sem
þeir fóru og þegar þeir voru
komnir alla leið til tungls-
ins • brugðu þeir fölri birtu ó
hringsvæði sem var aðeins
rúmlega 3 km að þvermáii.
Hver ljósblossi stóð aðeins
í 1/2.000 úr sekúndu, en Smull-
in og Fiocco áætla að 200.000
trilljónum (2 með 23 núllum)
ljóseinda (fótona) hafi verið
þeytt út í geiminn í hverjum
blossa. Langflestar ljóseind-
anna komust alla leið til
tunglsins, en þaðan endur-
vörpuðust þær í allar áttir
•og aðein.s örlítill hluti þeirra
kom-st aftur til Lincoln rann-
sóknarstöðvarinnar, ein . tylft
eða svo úr hverjum blossa.
Þar var tekið á, móti þeirn í
48 þumlunga kílti. Ljósið sem
í hann barst var síað svo að
aðeins ljóseindum með sömu
bylgjulengd og laserljósið var
hleypt í gegn og þær síðan
látnar verka á fotósellu.
Bandaríska vikublaðið Time
skýrir frá annarri tilraun sem
ætlun er að gera með laser-
Ijósið, en með henni á að fá
nákvæmari vitneskju um
hraða ljóssins, þann allsherj-
ar stöðul nútíma eðlisvísinda.
Langt er nú orðið síðan að
hraði ljóssins var fýrst mæld-
ur á 18. öld og tækninni
hefur fleygt mikið fram síð-
an. Engu að síður vita menn
ekki nægilega nákvæmlega
hver ihann er, Hann er venju-
lega talinn um 300.000 km á
sekúndu, en nákvæmari taia
er 299.784 og getur nú mun-
eð þremur af milljón til og
frá. Slík skekkja skiptir litlu
eða engu máli á jarðneskum
mælikvarða, en öðru máli
gegnir þegar um er að ræða
fjarlægðir í geimrúminu.
Sannleikurinn er sá, að nú
í upphafi geimferða vita
menn ekki með nærri því
nógu mikilli nákvæmni um
fjarlægðir til annarra himin-
tungla. Meira að segja fjar-
lægðin til tunglsins verður
ekki mæld nákvæmra en svo
að skakkar rúmum kílómetra
Þegar um fjarlægari himin-
tungl er að ræða getur slíkt
frávik haft örlagaríkar afleið-
ingar.
Bezta leiðin til að mæla
fjarlægðir í geimnum er að
senda radíóbylgjur (sem fara
með sama hraða og ljósið) til
þess himintungls sem um
ræðir og láta það endurvarpa
þeim til jarðar, mæla síðan
tímann sem ferðin tekur,
deila með tveimur og marg-
falda með ljóshraðanum. En
Framhald á 14. síðu.
Lowther eðlisfræðingur
Fimmtudagurinn 31, mai 1962 — ÞJÓÐVILJINN — (9