Þjóðviljinn - 18.08.1962, Blaðsíða 7

pfÓÐVIUINN
Utgefandi Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar: ívar H. Jónsson, Jón
Bjamason. — Auglýsingastjóri: Þorvaldur Jóhannesson. — Rit-
stjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 55.00 á mánuði.
Erlend og óþjóðleg stefna
Qtundum gæti maður ætlað að það sé gegn samvizkunnar
^ mótmælum að ráðamenn íhaldsins ganga til verks í ís-
lenzkum þjóðfélagsmálum samkvæmt erlendri fyrirskipaðri
stefnu. Til þess gæti það meðal annars bent, að það fer ó-
stjórnlega í fínu taugamar á ritstjórum Morgunblaðsins, ef
þeir eru minntir á að eðlilegra væri og sæmilegra að íslenzk-
ir stjórnmálamenn, stjómmálaflokkar og stjórnmálablöð fylgdu
íslenzkri stefnu, en að þeir hengdu sig aftan í stórveldk Er-
lend rtfki hafa skipað fslendingum að hverfa frá rökréttri
hlutleysisstefnu vopnlauss lands í átökum stórveldanna í heim-
inum og ganga í hernaðarbandalag, þau hafa fyrirskipað ís-
lendingum að leyfa- erlendar herstöðvar á íslandi, jafnvel þó
fremja þyrfti stjómarskrárbrot til þess að hleypa hernum
inn í landið, þau hafa fyrirskipað að opna tólf mílna land-
helgina fyrir fiskiflotum ofbeldisríkisins Bretlands og Vestur-
Þýzkalands, þau hafa fyrirskipað að undirbúa torbímingu
efnahagssjálfstæðis og stjórnmálasjálfstæðis íslands með inn-
limun í Efnahagsbandalag Evrópu. Auðskilið er hverjum
þeim sem meta vill afleiðingar þessara fyrirmæla í íslenzku
þjóðfélagslífi, að hér hefur ekki íslenzk stefna ráðið heldur
útlend; íslenzkir stjórnmálamenn, stjórnmálaflokkar og stjóm-
málablöð hafa af ýmsum og sjálfsagt mismunandi ástæðum
glúpnað fyrir þeim stórveldum sem mótað hafa herstöðva- og
innlimunarstefnuna. Og íslenzkir stjórnmálamenn hafa mis-
notað traust kjósenda sinna til að koma óhappaverkunum í
kring. Þegar íhaldinu er bent á að hér er verið að framkvæma
erlenda, óþjóðlega stefnu, andstæða hagsmunum íslenzku þjóð-
arinnar, kemur fyrir að ritstjórar Morgunblaðsins umhverf-
ast með öllu, og orðið og hugtakið „leppur" taka að bólgna
svo í hugskoti þeirra að það brýzt út npkkrum tugum sinn-
um í leiðurum blaðsins, eins og gos svartrar samvizku, og
mundi fáa blekkja þó gjósandinn reyni í öngvum sínum að
sletta óþverranum á aðra.
"pinmitt þessa síðustu daga hafa lesendur íhaldsblaðanna
verið minntir á, að því fer fjarri að „viðreisnin" marg-
Iofaða sé íslenzk stefna, einnig hún er fyrirskipuð íslenzkum
stjornarvöldum af erlendum valdamönnum og „sérfræðing-
um“. Engin níkisstjóm íslenzk mun hafá gengið lengra i því
en stjóm Ólafs Thórs og Gylfa Þ. Gíslasonar að láta er-
lenda valdamenn og hvers konar skottulækna í efnahagsmál-
um ráða stjórnarstefnu á Islandi. Ráðherramir hlýða hverri
utanstefnunni af annarri, blaðrandi eins og ábyrgðarlaus fífl
við erlenda valdamenn um íslenzk máL Og við hvert spor
hafa verið kvaddir hingað erlendir spekingar, sem eftir nokk-
urra daga eða nokkurra vikna dvöl þykjast vita alit betur
en íslendingar sjálfir hvað hentar íslenzku þjóðinni í nútfð
og framtíð. Hefur margt skoplegt birzt frá þessurri erlendu
spekingum n'kisstjórnarinnar og útlendra húsbænda hennar,
eins og þegar einn sérfræðingurinn lét sig ekki muna um
það að sanna í Háskóla íslands hvíKk fíflska það Væri'að
íslendingar væru að burðast við að rækta kartöflur! Þeim
verður sjálfsagt ekki skotaskuld úr því áður en líkur að
sanna núverandi ríkisstjórn fánýti þess að íslenzkir séu að
fást við Iandbúnað og sjávarútveg á Islandi, aðrar þjóðir
geti gert þetta á miklu prakbískari hátt, einnig hér á landi
og á Islandsmiðum!
Andstætt þessari erlendu stefnu í utanríkismálum og efna-
hagsmálum hefur Sósíalistaflqkkurinn og Alþýðubanda-
lagið haldið fram íslenzkri stefnu, íslenzkum sjónarmiðum,
stefnu sem byggir á raunsæi, stórhug og bjartsýni á mátt
og megin íslenzkrar hugsunár ög vinnarítfi íslenzkra handa.
Sú stefna er algjör andstæða við þahn hugsunarhátt, sem
fram hefur komið í stjórnanblöðunum undanfarna daga f til-
efni af heimsókn enn eins kartöfluspekingsins, sem tekinn -er
eins og óyggjandi vitni um þa"ö . að Ólafur og Gylfi
geri allt vel og eigi að halda áfram sömu stefnunni, 'eða þeg-
ar Vísir leggst í duftið og spyr í auðmýkt hváð - fslenZk
hugsun megi sín móti samanlagðri vízku hagspekirígá Efna-
hagsbandalagsins! Og það virðist jekkert draga úr fögnuði
íhaldsins þó þess sé getið í framhjáhlaupi að við séum
komnir í samflot í efnahagsmálum,- fyrir' tilst'illi þessara
spekinga, við Spán, Portúgal og Tyfkland! — s.
JÓN BJARNASON
skrífar
NESKAUPSTAÐ

EíH brýnasta hagsmunamál
Norðfírðingaf segir Ragnar
Sigurðsson hafnarsfjóri, er:
FRÁ HÖFNINNI í NESKAUPSTAÐ. Efri myndin: Til hægri ,er elzta Ihafwarbryggjan, len til vinstri
lítil bátabryggja, byggð 1961. — Neðri myndin; Austasta hafnarbryggjan, húsið til vinstri er
Hafnarluisið. — Ljósm. Þjóðv. A. K.).
STÆRRI 0G BETRI HOFN
Höfnin er lífæð hvers fiski-
bæjar. Dauð höfn: dauður bær.
Höfnin í Neskaupstað ber
sannarlega lífinu vitni á sumr-
in. Auk síldarskipa fara þaðan
og koma þangað 30—40 litlir
fiskibátar á hverjum virkum
degi.
Höfnin í Neskaupstað er vitn-
isburður um tvenna tíma. tvö
þróunartímabil í atvinnusög-
unni. Bærinn mun vera eitthvað
á 3ja km á lengd meðfram
ströndinni og á þeirri leið er
fjöldi af litlum trébryggjum,
hrörlegum sumum hverjum, en
margar eru notaðar enn í dag,
og fyrrum gegndu þær mikii-
vægu hlutverki, þá fullnægðu
þær þörf þeirra skipa er Norð-
firðingar áttu: árabátum og litl-
um vélbátum.
Nýi tíminn í Neskaupstað
birtist í hafnarbryggjunum, sem
svo nefnast og bryggjum SÚN,
þar sem hafskip geta lagzt.
Við yztu mörk bæjarins, eins
og hann er í dag, gengur nes
og eyri skammt út í fjörðipn,
en skammt utar tekur við mik-
ið dýpi. Þarna útfrá þyrfti að
koma varnargarður til að verja
höfnina fyrir öldunni þegar
stormur er inn fjörðinn. Slíkt
mannvirki verður naumast gert
á næstu árum — og ráðlegast
að hneykslast í hófi á því að
1400—1500 manna bæjarfélag
by.ggi ekki slíka ; höfn,, — enda ,
mun höfuðborgfn enns standa
Neskaupstað að baki: í bryggju-
metrum á íbúa.
Á annarri hafnarbf^ggjunni
hittum við Ragnar Sigurðsson,
hafnarstjóra þeirra Norðfirð-
inga.
— Segðu mér nú um höfnina
Ragnar.
— Það er lítið um hana að
segja annað en þrengslin þegar
svona mikil veiði er.
— Það liggur efni í stálþil
hér fyrir ofan svo eitthvað
ætlið þið að hafast að.
— Já, fyrsti áfanginn i
stækkun hafnarinnar frá því
sem hún er nú verður. 6000 m2
uppfylling fyrir utan ytri bæj-
arbryggjuna. Það verður fyrsti
vísirinn að lokaðri bátahöfn
hér. Við fengum allt efnið, bæði
stálþil og timbur sl. vor, en
framkvæmdir gát.u ekki hafizt
vegna féleysis, en kostnaður við
þenna fyrsta áfanga er áætlað-
ur um 11 millj. kr. Við höfum
lagt fram fyrir efninu, sem er
um helmingur kostnaðarins, en
vantar enn fyrir hluta af hinu.
Það er ekki haegt að byrja á
Verkinu fyrr en fé er til að
ljúka við það, því það verður
áð ljúka því á ei.nu sumri. Það
verður þyí ekki unnið við þetta
í sumar, en við vcnum að það
komist í framkvæmd næsta
sumar.
— Hafið þið unnið eitthvað
áð endurbótu.m á höfninni und-
anfarið?
— Já. Sl. vor yar unnið
mikið að endurbótum á gömlu
mannvirkjunum, og var það
fyrst og fremst gert ti.l að bæta
aðstöðuna til síldarsöltunar.
Gömlu bryggjumar eru- allar
úr tré, og maðknrinn - étur
timbrið í sundu.r á 10 árum og
höfnin fér auk þess illa á vetr-
um. i
■ í vor var gerð ný uppfylling
fyrir innan innri hafnarbryggj-
una; hún er 1200 fermetrar.
Byggð var löndunarbryggja
fyrir bræðslu hjá SÚN og er nú
saltað á gömlu bryggjunni.'
Auk uppfyllingarinnar sem ég
nefndi vpru. tvær aðrar gerðar,
500 m2 uppfylling hjá. SÚN og
1200 2m uppfylling hjá- Shell-
bryggjunni, og npíar söltunár-
stöðin Máni þá- uppfyllingu.,
Uppfyllinguna hjá SÖN á að ■
stækka um helming,. næsta vor.
— Aðstaða til.v síldarsölfunar
heíur þá batnað .mikíð? ’
— Já, hún hefur . bátnað tií
mikilla muna,’ enda eru hér í
sumar fjórar söltunar.stöðvár en
vofu tvær í fyrra.
- Það er fyrst • ■ og íremst
bryggjuplássið sem okkur vant- •
ar, vegna aukinnariskipaumfei’ð-
ar -fcg nótaviðgerða'rinriár." -Hér
er stört mótaverkstæði og síðan
kraftblökkin kom þurfa bátarri-
ir bryggjupláss tilrað köma- nót-
inni á land, en meðán nótabát-
arnir voru þurfti minna
bryggjupláss.-
— Þið ' fáið - gott pláss þegar
nýja uppfyllingin verður komín.
— Já, hún vecður um 70 m
breið s að -framan og 60—70 m
úf. Þar verður hægt að koma
flutningaskipi að haúsnum og
virina við'allar lestar sam'tímis
og jafnframt hægt að koma
nokkuð morgum * bátum að
bryggjuhliðunum.’ Þetta. er ibrýn
nau.ðéyn, þv.í' jafnframt þessari
miklu aðsókn síldarskip'anna
kemur hér mikið af flutninga-
skipum og fiáktskipum • yfir
sumartímann.
— Útlend skip? ’
— j;á,-þaði kétriúri rriikið af
enskum togururrí’ og talsvert af
Norðmönnum, Þéir koma hing-
að fyrst og' fremst vegna við-
gerða. á útvá’rps- og siglinga-,
og fiskileitartækjum, svo og
vegna vélaverkstæðisins, en þar
geta þeir fengið flestar viðgerð-
ir. Hér er kafari', bæði í frosk-
búningi og Venjulegum þungum
kafarabúningi, eri vinnur í sam-
. bandi við vélaverkstæði Drátt-
arbrautarinnar.
— Þeir hafa nóg að gera hjá
Dráttarbrautin'ni?’
— Já, það er meir en nóg að
gera hjá þeim aðilum.
— Þið, hafið mikið af. smá-
bátUm hérí
— Hér er mikið af smábátum
sem ei'u á hrakhóium. Nýja upp-
fyllingin mun veita þeim mikið
•. skjól þegar-hún kerriúr, en það
er ekki komið í gott horf fyrr
en hér er komin lokuð höfn að
einhverju ley.ti, — en til þess
mun vart hugsáð- í nánustu
framtíð. Næsti-,. áfangi er það
dýr að teljast má gott að ljúka
honum.
— Hvað er bátaflotinn ykkar
stór?' ........
— Hér mu.nu. vera um .40.
trillur cg smærri - dekkbátar og
stærri bátarhir eru um 12.
— Það er mikið fiskað á
; þessaf litl.u. báta?
— Litlu bátarnir eru fyrst og
fremst með handfæri, og línu
líka. Þeir byrja að róa í end-
uðum apríl og eru að fram eft-
ir september. Þá eru þeir sett-
ir á Jand yíir veturinn. í fyrra
' gekk þessum litlu bátum vel,
en þegar gengur hjá þeim í
lakara lagi fara mennimir á
þeim á vetrarvertíð. Undanfar-
in ár hefur afkoma þessara
báta verið góð.
Stærri bátarnir hafa róið héð-
an með línu á haustin’éftir að
síldveiði lýkur og það hefur
gefizt vel síöustu árin. Þá
sækja þeir stutt héðan ög róa
allt fram í desember. Síðan fára
þeir að nota tímánh til að und-
irbúa sig undir vetrai-vertíðina.
Á vetrarvertíð fara flestir stóru
bátarnir til Vestmannaeyja,
nema tveir. Hafþór og Stefári
Ben, en þeir landa aflanum hér
og eru fyrst og fremst gerðir
út til að halda uppi átvinnu
yfir vetrarmánuðina.
— Og hafnargerðin er rnikið
áhugamál hér?
— Já stærri og bétr-i- höfn.'
Hún fu.llnægir nú raunverulega
ekki þörfum heimabátanria —
hvað þá þessari miklu viðböt
vegna síldveiðanna.
Við þurfum að loka fiöfninni
fyrir öldu.nni inn fjörðinn, en
hér er aðdjúpt og slíkar fram-
kvæmdir eru mjög dýrar. Og til
þess að fá sæmilega rúmt um
okkur fyrir innan lokunina
þurfum við að fara út á miklð
dýpi, og það er mjög dýrt.
Undanfarin sumur hefur síld
veiðzt í vaxandi mæli hér við
Austfirðina fram eftir Sumri, cg
því hefur þörfin' fyrir stærri og
betri höfn hér vaxið mjög mik-
ið. Stærri og betri höfn er eitt
brýnasta hagsmúnamál okkar
hér í Neskaupstað.
Við þökkum Ragnari fyrir
spjallið. Hann er ungur maðu.r,
svo vonandi á hann eftir að
sjá stóra og góða höfn byggða
í Neskaupstað. . '.'• ■ r
. ,i ,;í!D, J. B. '
Kaldúð gkepamann-
anna
Ljósmynd hefur farið um
heiminn. Margir hafa geymt
hana í minningu sinni. Við hlið
slíkra sögulegra gagna blikna
jafnvel hinar óhugnanlegu
myndir Goya af stríðinu. Mynd-
in er af aftöku. Ætti maður til-
finningalaust að skilgreina í
einstökum atriðum mynd þá, er
ljósmyndavélin hefur gert ó-
dauðlega, mætti kalla megin-
hluta myndarinnar „Móðurina".
Kona þrýstir litlu barni að
brjósti sér. Hún vefur það örm-
um, ekki til að verja það lík-
ama sínum heldur miklu frem-
ur til þess að forða því frá að
skilja hvað skeður eftir augna-
blik. En ljósmyndarinn, sem
myndina tók, hefur þó greini-
lega ætlað sér að tengja aðra
persónu myndinni. Fáein skref
frá móður og barni stendur
þýzkur hermaður í jafn reglu-
bundinni stöðu og ef hann stæði
á venjulegum skotvelli herbúð-
anna. Já, þetta er raunveru-
legur hermaður, ekki illa leik-
inn málaliði. Hermaður í gljá-
fægðum stígvélum, athugul'l og
einbeittur maður, sem fram-
kvæmir verk sitt. Byssu sinni
miðar hann í hnakka konunnar.
Raunverulega gerist allt milli
mannsins og konunnar, þó að
á myndinni sé einnig hópur
manna, sem þegar hafa mætt
örlögum sínum, menn, sem
hníga til jarðar og falla fyrir
byssukúlum.
Ljósmynd þessi, sem birt hef-
ur verið í fjölda bóka um her-
námsárin, er af aftöku pólskra
gyðinga. Uppruni myndarinnar
er eins einfaldur og hann er
skelfilegur. Þegar þar til settar
stofnanir í hinum áður her-
numdu löndum hófu að safna
gögnum um glæpi nazista, kom
í ljós, að böðlarnir höfðu sjálfir
bjargað ýmsum slíkum gögnum
frá glötun. Oft mátti í sömu
fjölskyldumyndabóku.m við hlið
brosandiy kringluleitrar konu,
sjá myndir, er sýndu hvað ást-
kær eiginmaður hennar hafði
aðhafzt í Póllandi, Júgóslavíu
eða Frakklandi. Þessi mynd er
einnig tekin af Þjóðverja. Að
öllum líkindum var ljósmynd-
firtnn' starfsfélagi skotmannsins.
Og mrrðinginn, sem vi'ldi fá
mynd eftir öllum reglum ljós-
myndalistarinnar, setti sig
vendilega í lögboðnar ste'lling-
ar skotæfineanna. Hann gat að
vísu. ekki horft beint inn í lins-
opið. Gerð myndarinnar leyfði
það ekki:
Þessi átakanlega mynd, sem
er aðeins einn votturinn um
glæpi og grimmd, komst fvrir
skömmu í vestur-þýzk blöð.
Fyrst -stakk hún upp kollinutn
í safni sögn'eera eagna, sem út
var eefið af Kurt Desch Verlag
í Múnc'hen. Þaðan var myndin

tekin upp í Berliner Morgen-
post, sem lét athugasemdir
fylgja. Eftir að hafa spurt hvað
orðið hafi af gyðingum þeim,
er á myndinni sáust, svarar
blaðið:
„Þeir hvíla í fjöldagröf, ef til
vill voru þeir brenndir. Hver
veit um það? Og hermaðurinn?
Ef til vill býr hann meðal vor.
Iðjusamur, vingjarnlegur og
brosandi, eins og ekkert hafi
gerzt. Og þó hefur svo margt
gerzt“.
Að nokkru leyli hittir þessi
athugasemd í mark. Því færri
betur, ef sérhver Þjóðverji í
Sambandslýðveldinu gæti feng-
ið sig til að hugsa þessi mál.
iÞvá rrtiður lifum við nú á
þeim tímum, að nýnazistarnir
breiða út með styrk og stuðn-
ingi vesturþýzkra stjórnarvalda
sína eigin útgáfu mannkynssög-
unnar. Hið illræmda blað Deut-
sche Soldáten-Zéitung und Nat-
ional-Zeítung tók 23. janúar í
ár upp myndina frá Desch Vér-
lag og Berliner Morgenpost.
Myndin er teygð yfir forsíðuna
alla, útbúin stórum, feitletruð-
um undirtéxta: — „Áchtung,
Fálschung!“
í blaðinu leggur einhver próf-
essor Cray, sem að sögn blaðs-
ins er framúrskarandi sérfræð-
ingur, fram rök sín, er sanna
skulu að myndin sé fölsuð. Rök-
semdarfærsla hr. Crays er áð
beztu göbbelskum fyrirmynd-
um. Sem sérfræðingur slær
prófessorinn þessu föstu: „Úr
tveggja metra fjarlægð skýtur
maðu.r ekki í þessari stöðu“. í
hverju. er hr. Cray sérfræðingur
— ljósmyndun eða því að
skjóta niður fólk í tvéggja
metra fjarilægð? Því næst held-
ur þessi framúrskarandi sér-
fræðingur því fram, að hermað-
urinn, sem á myndinni sést, sé
ekki þý. kur, „þar eð mittið sé
of hátt“. Auk þess er hann
óánægður með tæknileg atriði,
svo sem ljós og bakgrunn, eins
og hann álasi starfsfélögunum
fyrir að hafa ekki valið betri
myndunarskilyrði til aftökunn-
ar.
II

ZDZI SLAW
ROMANOWSKÍ

?///////////////////A'////í'/'///////^^^^
-'lM..'...- -.1 - i , >1. . "i" ' im ...........' —......
j Yfirlýsing stjórnar SH um ■
: „austurviðskiptin“ hefur kom-' :
■ •
■ ið heldur betur við íhalds- ;
j kaun Morgunblaðsins og mátti j
■ þó ekki á bæta, eftir að Þjóð- j
j viljinn hafði flett ofan af við- j
• skiptastefnu ríkisstjórnarinn- :
• ■ •
■ ar gagnvart sósíalisku lönd- ;
j unum. Fyrir þetta eys Morg- j
j unbl. í fyrradag úr skálum ;
• , \
• reiði sinnar yfir Þjóðviljann í ■
: leiðarastúf, sem ber fyrirsögn- j
j ina „B!að léppanna,“ — og er j
: innihald stúfsins í samræmi j
■ . ■
: við yfirskriftinri-
j En hlálegast er að sjá ann- ■
; an leiðarastúf aftan við þ'ánn j
j fyrrnefnda undir yfirskriftinni ■
j ,SH snuprar kommúnista“, j
• og hefst hann þannig: „Yfir- :
• , ■
j lysing sú, sem stjórn Sölu- ;
: miðstöðvar hraðfrystihúsanna j
j birti í blöðunum í gær um ■
j afurðasölumálin, felur í sér j
; tvímælalausar snuprur til :
• ■
j kommúnista og málgagna ;
: þeirra"!! — Það skal þegar :
: tekið fram Morgunblaðinu til ;
■ m
j 'huggunar, að Þjóðviljinn birti :
i þessar. „snuprur“ sem aðal- g
; frétt á forsíðu og hefði þvi •
; mátt ætla að jafnskeleggir j
j baráttumenn gegn „kommún- ■
• istum“ og ritstjórar Moggans j
j eru, gerðu ekki verr við þessa j
j merkilegu yfirlýsingu. En •
• hvað skeður? Morgunblaðið j
! faldi þessar „snuprur tij ■
■ ■
; kommúnista“ undir eindálka j
; fyrirsögn á 15. síðu blaðsins. j
■ Væri nú ekki ráð fyrir blaðið j
• að reyna að bæta úr þessu j
j með því að birta yfirlýsing- j
• una aftur á áberandi hátt?
*•' ‘ "
■■■■■■■■■■■■■■•■■*■■■■■■■•■■■■■■«•■■■■■■■■■■•
B)
ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 17. ágúst 1962
■f)
Laugardagur 17. ágúst 1962 — ÞJÓÐVILJINN
(7i