Þjóðviljinn - 04.10.1962, Blaðsíða 7

■*ica
ÞlðÐYlUlNN
Otgeíandi Sameiningarflokkur alþýðu — SósíalistaflokKurinn. —
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Magnús Torfi Ólafsson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb.) — Fréttaritstjórar: Ivar H. Jónsson, Jón
Bjamason. — Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja:
Skólavörðustíg 19. — Sími 17-500 (5 b'nur). Áskriftarverð kr.
65,00 á mánuði.
Árásum Alþýðuílokksins
og íhaldsins mótmæli
U1 erðardúmsf lokkarnir, Alþýðuflokkurinn og Sjálfstæð-
isflokkurinn, virðast enga grein hafa gert sér fyr-
ir þvtí, hve almenn og sterk andstaða sjómanna og
mótmæli gegn gerðardómslögunum og gerðardómnum
yrðu. Útgerðarbraskarar íhaldsins, sem ráða Landssam-
bandi íslenzkra útvegsmanna, voru alveg að renna á
rassinn með kauplækkunarherferð sína í byrjun síld-
arvertíðarinnar í sumar og hefðu engu komið fram
af hinum fádæma ósanngjörnu og ósvífnu kröfurn
um lækkun, ef ríkisstjórn Alþýðuflokksins og áhalds-
ins ihefði ekki hlaupið til með gerðardómslög gegn
sjómönnum. Með því eina móti tókst útgerðarbrösk-
urunum að ræna verulegum hluta af samningsbundnu
kaupi síildveiðisjómanna. ,
TJeiðialdan sem reis meðal sjómanna vegna gerðar-
dómsins var ekki bundin við flokka eða stjórnar-
andstöðuna. Þeir munu vandfundnir í sjómannastétt,
sem mæla vilja bót þessu ofbeldisverki formanns Al-
þýðuflokksins og samráðherra hans. Gerðardómslögin
og gerðardómurinn hafa vakið almenna reiði og’ al-
menn mótmæli sjómannastéttarinnar, engu síður sjó-
manna í stjórnarflokkunum. Nýjasta dæmið um slík
almenn mótæli er að finna ií ályktunum sem þing
Alþýðusambands Vestfjarða samþykkti einróma og birt-
ar eru á 4. síðu Þjóðviljans í dag.
¥jing vestfirzkra verkalýðsfélaga leggur þar þunga á-
■ herzlu á að útkljá eigi ágreining í kaupgjalds- og
kjaramálum í frjálsum samningum milli samtaka hlut-
aðeigandi stéttarfélags og atvinnurekanda. Þingið mót-
mælir ákveðið endurteknum árásum ríkisvaldsins á
samningafrelsi launþegasamtakanna og telur að um ó-
tvíræða árás á almennt félagafrelsi sé að ræða, sem
gjalda iberi fyllsta varhug við. Þing vestfirzku verka-
lýðsfélaganna mótmælti alveg sérstaklega setningu
bráðabirgðalaganna varðandi síldveiðideiluna í sumar,
og taldi að þar hefði verið lagt inn á varhugaverðari
leiðir en fyrr, andstæðari verkalýðs'hreyfingunni. Þing-
ið mótmælti úrskurði gerðardómsins um skiptakjörin
og „telur að þau ákvæði séu órökstudd og ósvífin
árás á viðkomandi launþega og ihvetur því launþega-
samtökin til skeleggrar baráttu gegn þeim ókjörum
og lífskjaraskerðingu".
jl/|ótmæli sjómanna og mótmæli verkalýðssamtakanna
eru almenn og ótvíræð. En sjálfsagt hefur mörg-
um manni á verkalýðsfélögunum gengið hálfilla að
skilja, að (það skuli vera sjálfur formaður Alþýðuflokks-
ins, Emil Jónsson, sem gengur fremstur til þessarar
ósvífnu árásar á sjómenn og samningsbundin kjör
iþeirra, gengur til þeirrar árásar í fararbroddi íhalds-
ibraskaranna, sem án hans hjálpar og án hjálpar Al-
þýðuflokksins hefðu efcki getað framkvæmt gerðar-
dómsárásina, né aðrar þær árásir á kjör verkafólks
og samninga verkalýðsfélaganna sem núverandi rík-
isstjórn hefur verið svo óspör á. Þeir skipta enn þús-
undum, alþýðumenn, sem kjósa Alþýðuflokksmenn á
þing ií þeirri trú að þingflokkur Alþýðuflckksins standi
Iþar með alþýðumálstaðnum. Þegar svo hitt verður
reyndin, eins og í gerðardómsárásinni, að sjómenn sjá
formann Alþýðuflokksins í andskotaflokknum miðjum
þegar barizt er um kaup þeirra og kjör, og þingfylgi
Alþýðuflokksins lánað íhaldinu til að hægt sé að
koma árásinni fram, er von að menn fari að hugleiða
hvemig komið er fyrir þessum flokki, sem enn kenn-
ir sig við alþýðuna. — s.
I
1
i
i
I
I
I
1
I
I
i
1
I
9
1
I
I
I
K
1
i
I
1
I
I
I
I
I
I
I
1
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
1
i
i
i
I
I
i
9
I
I
I
i
1
!
a
i
K
I
1
VERKFÖLL AÐ ÍTÖLSKUM HÆTTI
Undanfarnar vikur hefur um milljón málmiðn-
aðarmanna verið í verkfalli á Ítalíu. Verkfallið
hefur verið háð á mjög óvenjulegan en um leið
áhrifaríkan hátt og kröfur verkfallsmanna eru einnig um margt nýstárlegar. „Barátta sú, sem
ítölsku verkalýðsfélögin heyja nú og hafa þegar unnið marga sigra í, skiptir alla hina evrópsku
verkalýðshreyfingu miklu máli“, segir höfundur greinar þessarar, hinn kunni franski blaðamaður
Michel Bosquet. Greinin er þýdd úr L’EXPRES S og örlítið stytt í þýðingu.
Verlilallsnicnn á verði við verk smiðjur Fiais í Toríno.
„Ég hef fylgzt með verkfðllum
sem ekki eiaa sinn líkn í sðgu
evrópskror verkolýðshreyfingar"
Milljón málmiðnaðarmenn á
ítalíu hafa verið í verk-
fa’.li síðan 13. september. Þeir
lögðu ,niður vinnu einmitt um
sama leyti og hin svonefnda
mið-vinstri-ríkisstjórn þeirra
lét samþykkja frumvarp um
þjóðnýtingu raforkuveranna og
lýsti þeim stefnumiðum sínum
að afnema það' fyrirkomulag
að landsdrottnar eigi kröfu á
verulegum hluta af framieiðslu
leiguliða sinna (mezzadria),
endurbæta skólakerfið, veita
einstökum landshlutum meira
va’.d yfir sfnum málum, ko.ma
'á áætlunarbúskap — en allt
eru þetta mál sem kommúnist-
ar og sósíalistar styðja. Hvern-
ig stendur á þessu verkfalli?
Baráttuviljinn harðnar
þegar hagurinn batnar
Það á sér ekki sinn líka í
sögu verkalýðshreyfingarinnar
á vesturlöndum. Ég hef fylgzt
með þvi í nokkra daga; í Tor-
ino —1 höfuðborg ítalska bíla-
iðnaðarins, þar sem búa 250.000
málmiðnaðarmenn, og í Mílano,
Chicago Ítalíu, með skýja-
kljúfum sínum. þar sem búa
300.000 ' málmiðnaðarmenn óg
vinnulaun á mann eru að jafn-
■aði með þeim hæstu í Evrópu.
Og nú skil ég hvers vegna for-
ingjar ítalsks verka.lýðs géta
haldið fram þessari kenninau.
— Það er svo fjarri því að
Ibaráttuvilji verkamanna minnki
eftir því sem hagur þeirra
batnar, heldur vex hann að
sama skapi. Því að þá 'bætast
við hinar veniulegu kröfur um
hærra kaup aðrar um bætt kjör
og aukin réttindi.
Þriggja daga verkfall
þriggja daga vinna
Þriggja daga verkfall,
Iþriggja daga vinna, þriggja
daga verkfall og þannig koll
af kolli. Þetta er baráttuaðferð
málmiðnaðarmannanna í To.r-
íno. Ég staðnæmist fyrir fram-
■an R.I.V., kúluleguverksmiðju
í eigu Fiathringsins, rétt áður
en vérkfaUið á að hefjast aftur
e.ftir þriggja daga hlé. í vikunni
sem leið höfðu 95% verka-
manna hlýtt verkfallskall-
inu. En hvað gerist í dag? Það
eru enn nokkrar minútur þar
til verksmiðjuhliðin opnast.
Fyrri
hluti
Héma megin við breiðstræt-
ið standa nokkur hundruð
verkfallsmanna á verði með
flautur. hvatningarspjö'.d og
hátalara, en fyrir framan þá er
þétt röð herlögreglumanna
með handvélbyssur að vopni.
Hinum megin við strætið
ganga menn úr hraðsveitum
lögreg’unnar fram og aftur um
gangstéttina, en þar stöðvast
strætisvagnar hver af öðrum
og-.h'eyoa út stórum hópum af
verkamö'nr.um.
f hverf skÍDti sem strætis-
vagn kemur verður loftið eins
og læví blandið. Það er uhi
verkfallið að tefla: Skyldu þeir
sem koma ganga að verk-
smiðjuh'iðinu eða skyldu þeir
fara yfir götuna i hóp verk-
fallsvarðanna?
— Komið hingað piitar! Ger-
ið vkkur ekki að fíflum! Verk-
smiðian er í lamasessi, verk-
fallið er a'gert! er hrópað í há-
talarann.
M-ánnfiöídinn rekur upp
fagnaðaróp: Einn hópurinn til
gengur yfir götuna til verk-
fal’smanna. En strax á eftir
kveður við annan tón: Tveir
starfsmenn og einn verkamað-
ur í vinnuklæðum hafa orðið
eftir á gangstéttinni hinum
megin og stefna að hliðinu.
Þeir ganga hægt og látast
hvorki heyra neitt né sjá,
horfa ekki framan í félaga
sína, heldur snúa sér undan,
en ískrið í flautunum og
skammaryrðin (fylgjá þeim
eftir:
— Morti di fame! Crumiri!
Schiaví del padrone! (Sultar-
goggar! Verkfallsbrjótar! Hús-
ibóndaþrælar!).
Þegar h'.iðinu er lokað aft-
ur, hafa tvö þúsund karlar og
konur, mjög ungt fólk flest,
safnazt saman hérna megin við
strætið. Um 30 verkamenn og
starfsm. gengu inn um hliðið.
98 prósent verkamanna hafa
lagt niður vinnu.
— Baráttan heldur áfram! er
hrópað í hátalarann. Komið
aftur á morgun 'á verkfalls-
vörð!
Daginn eftir les ég í blöðun-
um að 95 prósent allra málm-
iðnaðarmanna í borginni hafi
hlýtt verkfallskallinu. og það
enda þótt vinnuveitendur hafi
boðið allt ',að 15. prósent kaup-
hækkun í sumum verksmiðj-
um.
■En bennan dag var ég stadd-
ur i Mi’.ano til að fylgjast með
vinnustöðvun verkamanna. í
verksmiðjum C.G.E. og Borletti.
I Mí’.ano o.g ýmsum öðrum
■borgum á Norður-Ítalíu hafa
verkamenn tekið upp enn
djarf-ari íbaráttuaðferð:
Fjögurra k’ukkustunda vinna,
f’öý.urra klukkustunda verk-
fall á hverium degi um óákveð-
inn tíma. Á tíunda degi hlýddu
enn 97 prósent verkamanna
verkfallskallinu, Það er ekki
heig’um hent að eiga í höggi við
málmiðnaðarmenn j Mílano.
Nýlega léku þeir þá list að
lát,a skiptast á í þrjá mánuði
einnar stundar verkfail og
einnar stundar vinnu. Kostur-
inn við þessa baráttuaðferð er
að verkamenn halda stöðugt
hópinn og hafa enn nokkur
vinnulaun.
■Upp úr hádeginu sé ég þá
halda í þéttri fylkingu eftir
götum borgarinnar með kröfu-
spjöld sín. Þeir eru ungir og
fullir af eldmóði. Þeir söfnuð-
ust saman á Hallartorgi, 30.000
talsins, og það er hátíðar-brag-
ur á fundinum þegar þeir
fagna orðum Saechi, héraðs-
formanns F.I.O.M *), sem lýs-
ir yfir á þessum tíunda degi
verkfallsins:
— Vilji atvinnurekendur langt
verkfall, iskulu þeir fá langt
verkfall! Við getum haldið á-
fram í þrjár, fjórar, fimm vik-
ur eða lengur! Og þegar at-
vinnurekendur lofa . okkur án
frekari skýringa ,.betri vinnu-
skilyrðum, lengra orlofi, hærri
launum“, þá svörum við þeim:
Við kærum okkur ekkert um
náðargjafir! Við viljum ekki
framar aðeins semja um það
sem þið viljið veita okkur,
heidur einnig um hitt, hvað við
iátum í staðinn,
Hér er komið að kjarna má’s-
ins í þessu verkfalli, sem hófst
eftir margra mánaða undir-
búning. Markmiðið er ekki að-
eins að knýia fram kjarabæt-
ur. heldur að breyta sjálfri
stöðu verkamannsins í þjóðfé-
laginu.
Framhald á 10. síðu
*) F.I.O.M.: Samband ítalskra
málmiðnaðarmanna, sem er
deild úr ítalska alþýðusam-
bandinu C.G.I.L., og undir
stjórn ko.mmúnista og sósíalista
eins og aðrar deiidir þess.
Enda , þótt F.I.O.M'. hafi átt
frumkvæðið að verkföllunum
eru þau háð í fullkomnu sam-
starfi við F.I.M., kaþólska
málmiðnaðarsam'bandið.
Kjarabaráttan er og
Verkamannafélagið Dagsbrún hélt félagsfund í Tjarnarbæ
þann 16. sept. s.l. og var dagskrármál fundarins kosningar til
28. þings ASI. Eðvarð Sigurðsson, formaður félagsins, hafði
framsögu um það mál á fundinum og fara hér á eftir nokkrir
kaflar úr rasðu hans.
Fyrst ræddi Eðvarð um full-
trúakjörið almennt og sagði
m.a.: — við fulltrúakjör er
dæmt um stjórn og stefnu sam-
bandssstjórnar ASÍ, hvernig
stefnan hefur verið og hvernig
hnni hefur vrið framfyigt.
En þá liggur fyrst fyrir að
athuga við hvað hefur verið
að fást á liðnu kjörtímabili.
Um það þarf ekki að fara
mörgum orðum, en að sjálf-
sögðu bera kjaramálin þar
hæst. Þau eru eins og jafnan,
það sem mestu skiptir.
Gegn kjaraskerðingar-
stefnunni
Á undanförnu tveggja ára
tímabili hafa verið fram-
kvæmdar tvær gengisfelling-
ar, — sú fyrri að ví-su fram-
kvæmd rétt fyrir síðasta þing,
— og með þeim voru kjör
manna rýrð verulega. Þessi
kjaraskerðing er það, sem ver-
ið hefur við að fást. Síðasta
þing tók ákveðna afstöðu gegn
þessari kjaraskerðingu og mark-
aði sameiginlega stefnu verka-
lýðsfélaganna í landinu til
baráttu gegn afleiðingum henn-
ar. Eftir þ.ingið tók sambands-
stjórnin að vinna að framgangi
þessarar stefnu. Viðræður voru
hafnar við ríkisstjórnina um
Pabllo Picasso, spænski mál-
arinn heimsfrægi sem býr í
Frakklandi, hefur sent mál-
verk til Barcelona til að
styrkja þá sem urðu hart úti
í flóðunum miklu í fyrri
viku. Málverkið er metið á
3,8 milljónir króna og verður
það selt á uppboði í Barce-
lona.
★
Léon Avron, franskur bað-
strandarvörður, fékk nýlega
ráðtafanir til þess að draga
úr þunga þeirra byrða, sem
lagðar voru á launþega með
gengislækkuninni.
Þessar viðræður báru ekki
árangur og loks kom til verk-
falla eftir langt samningsþóf
vorið 1961. Störf sambands-
stjórnarinnar voru þá ekki
sízt fólgin í hinni miklu fjár-
söfnun til verkfallsmanna, sem
mjög létti verkalýðsfélögunum
þessa baráttu.
Nýjar árásir —og
ný barátta
Svarið við kauphækkunum,
sem verkalýðshreyfingin knúði
fram eftir harða baráttu og
ráðstafanir stjórnarvalda til
þess að draga verkfallið
sem mest á langinn, var ný
gengislækkun.
Þá höfðu heildarsamtökin
enn á ný forystu um gagn-
ráðstafanir. Um haustið var
haldin ráðstefna að tilhlutan
miðstjórnar ASl til þess að
ræða þessi mái. Sú ráðstefna
var í orði kveðnu einhuga
og allar samþykktir hennar
gerðar einróma á þann veg,
að vcrkalýðshreyfingin í
landinu gæti ekki við þau
kjör unað, sem henni væru
40. verðlaun sín fyrir að
'bjarga mannslífum á bað-
ströndum.. Ef þessi árvakri
■baðvörður bæri allar
medalíur sínar á brjóstinu,
myndu þær vega samtais 7,5
kg.
★
Játvarður hertogi af Windsor
hefur nú fengið levfi til að
koma aftur til Englands eftir
'20 ára útlegð. Macmillan for-
sætisráðherra ve’tti honum
leyfið. Játv. lét af konungs-
dómi á Bretlandi árið 1936
til þess að geta kvænzt frá-
skilinni konu af borgaraætt-
um. Síðan hefur hann ekki
stiglð fæti á enska grund,
nema ef flugvélar, sem hann
hefur ferðazt með, hafa haft
þar millilendingu. Hertoga-
hjónin hafa öll þessi ár verið
á eirðarlausu flakki um
heiminn, þó aðallega í Ev-
rópu. Almælt er, að hertog-
inn búi við meira konuriki
en venjulegir menn myndu
láta bjóða sér.
skömmtuð með gengisfelling-
unni.
Þeir skárust úr leik
En þegar til kastanna kom,
varð reyndin önnur. Mörg
félög undir íhaldsstjórn, eða
stuðningsmanna núverandi
stjórnarflokka skárust þá úr
leik og sögðu ekki upp samn-
ingum sínum. Það sem átt
hefði að gerast í fyrrahaust,
varð því á annan veg en ver-
ið hefði, ef allir hefðu staðið
þar einhuga og samtaka að
verki.
Hlutur launþega
réttur að nokkru
Framhaldið þekkið þið Dags-
brúnarmenn mæta vel. Bar-
áttan í fyrravetur, viðræðurn-
ar við ríkisstjórn’na, sem loks
lét undan þó að litlu leyti væri
og lét í það skína, að nokkur
kauphækkun til hinna lægst
launuðu væri réttlætanleg.
Þar næst hófust samninga-
viðræðurnar, sem enduðu með
samningunum, sem tóku gildi
1. júní.
Með þessari baráttu verka-
lýðshreyfingarinnar hefur á-
rásunum á kjör launþega
engan veginn verið hrundið,
— en þó vissulega til muna
réttur hlutur launþega.
Ef þeir hefðu fengið
að ráða
Hvernig ætli þessum málum
væri nú komið, ef þeir menn
hefðu ráðið sem nú sækiast
mjög eftir forystu í Alþýðu-
sambandinu og spara engin
ráð til þess að ná kjörnum
fulltrúum til þings ASÍ? Hver
ætli þróunin hefði orðið undir
þeirra stjórn? — Við þekkjum
verk þeirra úr okkar félagi.
Hver hefði orðið afstaða þeirra
í heildarsamtökunum. Hún
hefði áreiðanlega ekki orðið
betri, heldur þeim mun verri,
því meiri völd sem þeir hcfðu
haft og þannig betri aðstöðu
til þess að' koma vilja sínum
frain. —Þið munið afstöðu
þeirra í verkfallsbaráttunni í
fyrravor. Og þið munið afstöðu
þeirra úr baráttunni í vor, þeg-
ar þeir vildu láta sér 4 pró-
sentin nægja og vöruðu við að
annað yrði gert. Þeir hafa lof-
sungið hverja kjaraskerðingu,
sem ríkisstjórnin hefur fram-
kvæmt á þessu tímabili.
Afstaðan til Efnahags-
bandalagsins
Þá vil ég minna á eitt mál,
sem mjög hefur verið til um-
Eðvarð Sigurðsson
ræðu á þessu kjörtímabili, en
það er afstaðan til Efnahags-
bandalags Evrópu. Mál þetta
komst vemlega á dagskrá í
fyrrasumar, er stjórnarvöldin
settu á laggirnar nefnd, sem
skipuð var fulltrúum hags-
munasamtakanna, — m.a. full-
trúa Alþýðusambandsins, og
var opinberiega látið heita svo,
að nefndin ætti að fylgjast með
gangi mála. En fljótlega kom
annað í ljós. Nefndarmenn voru
hreinlega spurðir um afstöðu
sína og samtaka sinna til þessa
máls. Miðstjórn Alþýðusam-
bandsins tók eindregna og á-
kveðna aí-stöðu gegn inngöngu
íslands og hvers konar aðlild
landsir.s að Efnahagsbandalag-
inu. FuByrða má rC bessi af-
staða hafði úrslitaá.br'.f á gang
þessara mála í fyrrasumar og
allt til bessa dags.
Við skrlum líka spyrja okkur
þeirrar spurningar, hver hefði
orðið afstaða fylgifska ríkis-
stjórnarinnar í þessu máli. ef
þeir hefðu. haft tögl og hagldir
í Alþýðusambandi íslands?
Hvað hefðu þeir gert t.d. B-
lista-menn.irnir hér í Dagsbrún?
Vitanlega hefðu þeir ekki mót-
mælt. Þeir hefðu haft sömu
hlýðnisafstöðuna til stjórnar-
valdanna og í þeim félögum,
sem þeir fengu ráð'ð í fyrra-
haust að ekki. segðu upp samn-
ingum. Þeir hefðu sagt já og
amen við öllu, sem þeim hefði
verið sagt að segja já og amen
við.
Eigið húsuæði ASÍ
— orlofsheimili
Enn vil ég mi.nna á tvö mál,
sem verið hafa ofarlega á
baugi. Hið fyrra er. að nú hefur
ASÍ í fyrsta sinni í 40 ára
starfsferli — og meira þó —
eignazt eigið húsnæði, sem
samboðið er starfsemi þess.
Hitt málið er orlofsheimilis-
mál verkalýðshreyfingarinnar,
sem nú er að komast í höfn. —
þ.e.a.s. verið er að ganga frá
landinu, sem allir eru sammála
um að sé heppilegasti staður-
inn fyrir slíka starfsemi, en
til þessa hefur staðið á stjórn
og skipulagsvöldum í þessu
máli. Hér er um að ræða stór-
mál. Það þarf ekki aðeins að
koma upp og reka orlofsheim-
ili verkalýðshreyfingarinnar,
þar sem verkamenn geti hvílt
sig og notið orlofá við góð skil-
yrði, — sem væntanlega yrði
til þess að verkamenn tækju
fremur -sitt orlof en nú er. —
■heldur þarf einnig að koma þar
á fót menningar- og skólastarfi
á vegum verkalýðshreyfingar-
innar.
Þetta eru í stuttu máli þau
höfuðmál, sem miðstjórn ASl
hefur haft við að. fást á þessu
kjörtímabilf.
(Síðari hluti ræðu Eðvarðs,
þar sem hann fjallar um þau
verkefni verkalýðssamtakanna,
sem framundan eru, verður
birtur f blaðinu á morgun).
Fimmtudagur 4. október 1962 — ÞJÓÐVILJINN r— {JJ
g) — ÞJÓÐVILJINN — Fimmtudagur 4. október 1962