Þjóðviljinn - 19.10.1962, Blaðsíða 3

Föstudagur 19. október 19'62
ÞJÓÐVILJINN
SÍÐA 3
Efnahagsbandalagið og Norðurlönd
Frakkar eindregið á móti
aðild Dana oa Norðmanna
BRUSSEL 18/10 — Það verður að halda Dönum og
Norðmönnum í „sóttkví“ í þrjú ár áður en þeim
verður hleypt inn í Efnahagsbandalagið, segár í
skýrslu sem nýlega hefur verið fjallað um í nefnd,
sem Vestur-Evrópu-bandalagið skipaði
Skýrslan var samin af franska
fulltrúanum í bandalagsstjóm-
inni, Albert-Sorel, en honum
hefur einkum verið umhugað um
að sýna fram á þá röskun á
valdahlutföllunum innan Efna-
hagsbandalagsins sem af því
myndi hljótast ef öllum þeim
ríkjum, sem formlega hafa sótt
Um upptöku í bandalagið, Bret-
OSLÓ 18/10 — Mesti jarðskjálfti
sem komið hefur í Noregi síðan
1904 varð í Heiðmörk í morgun.
Jarðskjálftinn stóð í 3'—4
mínútur. Aðeins lítilsháttar tjón
hlauzt af honum og engan mann
sakaði.
landi. Danmörku, Noregi og ír-
landi, væri hleypt inn í það og
núgildandi reglur um atkvæðis-
rétt aðildarríkjanna væru ó-
breyttar, en samkvæmt þeim
hafa hin stóru ríki bandalags-
ins. Frakkland, Vestur-Þýzka-
land og ftalía, fjögur atkvæði
hvert, Holland og Belgía tvö
hvort og Lúxemborg 1. þegar
teknar eru ákvarðanir sem
krefjast bundins (2/3) meiri-
hluta. Samkvæmt þessari reglu
myndi Bretland fá fjögur at-
kvæði, en hin löndin tvö hvert.
Smáríkin myndu þannig fá auk-
in áhrif innan bandalagsins og
geta í sameiningu komið i veg
fyrir ákvarðanir sem krefjast
bundins (2/3) meirihluta (þau
myndu hafa ll af 27 atkvæðum,
á móti 5 af 17 nú).
Bretland eitt fái aðild
Af þessum sökum er Lagt til
að Bretland verði eitt tekið í
bandalagið þeirra ríkja sem sótt
hafa um upptöku í það. Auka-
aðild hinna er þó ekki útilok-
uð og jafnvel látin í ljós von
um að þau muni sætta sig við
hana þegar fram i sækir.
Skýrslan verður rædd á fundi
Vestur-Evrópubandalagsins í
Paris 3.—7. desember, en í
bandalaginu eru sex aðildarríki
EBE og Bretland.
Nóbelsverðlaun í læknisfræði
andaríkjamáður
og tveir Bretar
Ein tilraun enn
Ranger V skotið í
átt til tunglsins
CANAVERALHÖFÐA 18/10 —
Bandaríkjamenn skutu í dag
á loft fimmta geimfari sínu sem
ber nafnið Ranger. Þetta eins
og þau tvö síðustu af þessari
gerð á að fara til tunglsins, en
hinar tilraunirnar mistókust.
Ekki var vitað í kvöld hvort
Ranger V. hefði komizt á rétta
braut, en ekki var vitað annað
en að allt hefði farið að áætl-
Un. Full vissa fyrir því að tungl-
Skotið hafi tekizt mun þó ekki
fást strax,
Ranger V. mun leggja að baki
leiðina til tunglsins, tæpa 400
þús. km., á um 70 klukkustund-
Um og‘ hann ætti því að koma
þangað á sunnudag. Ætlunin er
að teknarir verði myndir af yf-
irborði tunglsins rétt áður en
Ranger V. lendir á því og verða
þær sendar til jarðar, ef allt
gengur að óskum. Sérstakur
hemlunarútbúnaður á að sjá um
að geimfarið lendi á tunglinu
án þess að mæli- og senditæki
þess laskist. Ætlunin er að gera
ýmsar athuganir á tunglinu og
senda niðurstöðurnar til jarðar,
m.a. á tunglskjálftum (sbr.
jarðskjálfta) og loftsteinum sem
á tunglið falla. Mun þá ef til
vill fást svar við þvi hvort
gígir þeir hinir miklu og mörgu
sem á tunglinu eru séu mynd-
aðir af loftsteinum eða hvort
þeir stafa af eidsumbrotum
STOKKHÓLMI 18/10 — Nó-
belsverðlaununum f Iæknisfræði
var úthlutað í dag og var þeim
að þessu sinni skipt á milli
Bandaríkjamanns og tveggja
Breta. Verðlaunin eru veitt fyr-
ir rannsóknir sem skipta höf-
uðmáli til skilnings á lögmál-
um erfðafræðinnar.
Þeir sem verðlaunin hlutu eru
34 ára gamall Bandaríkjamaður,
James Dewey Watson, 45 ára
gamall Breti, Maurice Hugh
Frederic Wilkins, og 46 ára
gamall landi hans. Francis Harry
Compton Crick.
Þeim voru veitt verðlaunin
fyrir að hafa leitt í Ijós sam-
setningu á hinum svonefndu
kjarnasýrum sem .eru efnasam-
bönd í erfðastofnunum (genun-
um), og hafa rannsóknir þeirra
haft geysimikla þýðingu bæði
fyrir líffræði og læknisfræði,
einkum hvað varðar meðhöndlan
arfgengra sjúkdóma
Rúmar þrjár milljónir
Verðaunin sem þeir skipta á
milli sín nem,a í ár 257.219,64
sænskum krónum, eða rúmlega
3 milljónum íslenzkra. Kennara-
ráð Karólínsku stofnunarinnar
sem úthlutar verðlaununum sam-
þykkti einróma veitingu þeirra
á tveggja klukkustunda fundi í
morgun.
Kjarnasýrurnar og hlut-
verk þeirra
Kjarnasýrurnar eru byggðar
upp af stórum sameindum og
verða greindar í sykur, fosfór-
sýru og köfnunarefni. Hlutverk
þeirra er að þær eru frumvaldur
að uppbyggingu allra lífver.a. ^
Þær hafa að geyma eins konar
lykia að öllum erfðaferlum lífs-
ins. Kjamasýran í frumukjarna
æðri lífvera geymir þannig lyk-
ilinn að erfðaeiginleikum þeirra.
Önnur kjarnasýra stjórnar
starfsemi frumunnar, t.d. ný-
myndun eggjahvítuefna og
kjarnasýrur sömu tegundar
geta einnig stjórnað erfðum ó-
æðri lífvera

Rannsóknir Um allan heim
Um allan heim vinna vísinda-
menn aff frekari rannsóknum á
grundvelli þeirra niðurstaðna
sem hinir nýju nóbelsverðlauna-
hafar hafa komizt að. Vísinda-
menn í Stokkhólmi vilja fátt
um það segja hver verði hag-
nýtur árangur af þessum rann-
sóknum, en þó gera Tnenn sér
vonir um að þær verði að miklu
gagni í baráttunni við arfgenga
sjúkdóma, en gætu einnig orðið
mannkyninu til hagsbóta að
öðru leyti, þannig t.d. orðið
til að auka matvælaframleiðsl-
una í heiminum.
Þrálátur orðrómur í Washington
Búizt við að Krústjoff fari
til Bandaríkianna í haust

WASHINGTON 18/10 — Fréttaritarar í Washington
segja að þar telji nú þeir menn sem bezt ættu aS vita
mjög miklar líkur á því að Krústjoff, forsætisráölierra
Sovétríkjanna, muni koma á allsherjarþing SÞ í New
York innan skamms og þá nota tækifærið til viöræðna
við Kennedy forseta.
Orðrómur um að Krústjoff
myndi mæta á allsherjarþinginu
kom upp í sumar. Hann hefur
aldrei fengið neina staðfestingu
í Moskvu, en hins vegar hefur
fréttum um væntanlega ferð
Krústjoffs til Bandaríkjanna ekki
verið vísað algerlega á bug þar.
Talsmenn Bandaríkjastjómar
hafa ekki viljað segja annað en
að ekki liggi fyrir nein formleg
vitneskja um heimsókn Krús-
tjoffs og að ekki hafi staðið til
að Kennedy forseti bjóði honum
vestur. Hins vegar hefur forset-
inn sjálfur látið í ljós, að ef
Krústjoff komi til Bandaríkj-
anr.a, muni þeir eiga saman við-
ræður.
Reynist orðrómurínn réttur og
fari Krústjoff til Bandaríkjanna,
þs verður erindi hans þangað
fjrst og fremst það að gera alls-
herjarþinginu grein fyrir sjónar-
miðum sovétstjómarinnar í Berl-
íi:armálinu og eiga viðræður við
Kennedy um það. Krústjoff hef-
ur að sögn skýrt bandaríska
sendiherranum í Moskvu, Foy
Kohler, frá því að sovétstjómin
sé reiðubúin að halda áfram við-
ræðum um Berlínarmálið, en
hánn hefur á hinn bóginn ekki
farið dult með, að hún telur að
ekki sé hægt að bíða öllu lengur
með að finna lausn á málinu.
Scrstaða Bandaríkjanna
Það hefur orðið Ijóst á síðustu
mánuðum að Bandaríkjastjóm
mun vera fúsari til samninga um
Berlínarmálið en sum hinna
vesturveldanna, og þá einkum
hin nýju öxulríki, Vestur-Þýzka-
land og FrakkLand. Því væri það
eölilegt að Krústjoff leitaði eftir
beinum samningaviðræðum við
Kennedy forseta um þetta mál.
Kemst Rangeriarið í þetta sinn til tunglsins?
Villuráhndi
eidfíaugar
Þegar þrigji bandaríski
geimfartest, Walter
Schirra, fór sínar sex um-
ferðir um jörðii í fyrstu viku
mánaðarins án þess að hon-
um hlekktist nokkuð á eða
hann gerði nokkur mistök,
eins og komið hafði fyrir
báða fyrirrennara hans, var
það í Bandaríkjunum og í
ýmsum 'blöðum annars stað-
ar á vesturlöndum talinn
vitnishurður um að Banda-
ríkjamönnum hefði loks tek-
izt að siSTast á því öryggis-
leysi. sem einkennt hefur
geimrannsóknir þeirra frá
upphafi. Að vísu var því þá
stungið undir stðl, að tvíveg-
is hafði orðið að fresta geim-
för Schirra, einmitt vegna
þess að komið höfðu i ljós
bilanir í burðareldflauginni
og að minnstu munaði að
ferðinni yrði frestað í briðj-a
sinn af sömu sökum
Hinar misheppnuðu eld-
flaugatilraunir Banda-
ríkjamanna síðustu daga
hljóta þó að færa mönnum
aftur heim sanninn um að
Bandaríkin eig.a enn langt í
land áður en þeim tekst að
stunda geimrannsóknir sínar
og eldflaugaskot af því mikla
öryggi sem einkennir allar
tilraunir Sovétríkjanna á
þessu sviði. Enda þótt þriðja
tilraunin sem Bandaríkja-
menn gera til að senda
geimfar til tunglsins. sú sem
þeir gerðu í gær. heppnist. og
á því voru horfur þegar
þetta er ritað. breytir það
engu um þá staðreynd, að
Bandaríkjamenn eiga enn
eftir margt það ólært í eld-
flaugatækrni. sem sovézkir
starfsbræður þeirra hafa
lengi kunnað upd á sínn tíu
■fí-n rtur
Kangerfarið sem sent vai
á loft í gær var það
fimmta í röðinni •— og um
leið sennilega það síðasta af
sömu gerð sem reynt verður
að koma til tunglsins. Rang-
er I og XI. voru sendir á
braut umhverfis jörðu og
gáfust þær tilraunir vel. En
Ranger III. átti að fara til
tunglsins, lenda á því og
senda til jarðar ýmsar rann-
sóknarniðurstöður. einnig
myndir af yfirborði tungls-
ins. En skotið mistókst.
stjórntæki síðasta brepsins
biluðu og Ranger Tii fór
tangt (35.009 km -v o-,™ mí
tunglinu. f apríl s.I. var svo
Rhnger IV. srsidur af stað.
Að þessu sinni tókst að koma
geimfarinu á rétta braut, en
brátt kom í Jjós, að rafeinda-
útbúnaður þess var bilaður,
svo að frá því bárust engar
nothæfar upplýsingar. Þessi
bilun var enn ein sönnun
fyrir því hve fáránlegar þær
staðhæfingar eru sem oft
hafa sézt í blöðum á vestur-
löndum, einnig hér á íslandi,
að Bandaríkjamenn standi
Sovétríkjunum miklu framar
einmitt á sviði rafeindatækn-
inn.ar og að geimför þeirra
séu miklu margslungnari
(„more sophisticated") að
öllum útbúnaði en hin sov-
ézku. Nú eru' rétt þrjú ár
liðin síðan Sovétríkin sendu
Lúnik III. umhverfis tunglið
og fengu frá honum glöggar
myndir af bakhlið þess. og
reyndar rúm þrjú ár síðan
Lúnik II hæfði tunglið.
Fyrr í vikunni reyndu
Bandaríkjamenn í fimmta
sinn að skjóta vetnissprengju
upp í háloftin og mi-stókst sú
tilraun. eins og þrjár aðrar
sem áður höfðu verið gerð-
ar. Fjórar vetnissprengjur
liggja nú á botni Kyrrahafs,
en geislavirkum molum úr
síðustu háloftaeldfl-auginni
rigndi yfir bandarísku til-
raunastöðina á Johnston-
eyju. Og það eru ekki ein-
göngu- geimeldflaugar Banda-
ríkjamanna sem þannig bila
hvað eftir annað; einnig þau
flugskeyti sem þeir telja
traustust í vopnabúri sínu
springa í annarri eða þriðju
hverri tilraun sem með þau
eru gerð. eins og t.d. Minute-
man-skeytið sem sprakk yfir
Canaveralhöfða í fyrrinótt
ng eyðilagði • einn af skot-
Bandarískum herforingjum
og hermálariturum hefur
orðið tíðrætt um það upp á
síðkastið að Bandaríkin hafi
nú brúað bilið sem var milli
þeirra og Sovétríkjanna í
flugskeytahernaði, og hafa
verið birtar ýmsar tölur sem
sanna áttu að í rauninni hefðu
Bandaríkin nú yfirburði á
þessu sviði. En i þeim út-
reikningum hefur verið geng-
ið út frá forsendu sem
reynslan hefur sýnt æ ofan
i æ að er alröng: Að trygg-
ing sé fvrir þvi að band-a-
rísk fluoqkevti k^mist á loið-
4