Þjóðviljinn - 24.10.1962, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 24. október 1962
ÞJðÐVILJINN
SÍÐA 3
Sovétstjórnin aðvarar Bandaríkin og
erir nauðsynlegar varnarráðstafanir
MOSKVU 23/10 — Sovétstjórnin gaf I dag út yfirlýsingu þar sem hún
aðvarar Bandaríkjastjórn við afleiðingum þeirrar ákvörðunar hennar að
setja hafnbann á Kúbu og segir að hún hafi tekið á sínar herðar mikla
ábyrgð. í yfirlýsingunni er algerlega vísað á bug þeirri staðhæfingu
Kennedys forseta að Bandaríkjunum stafi hætta frá Kúbu. Hleypi of-
beldisöflin af stað nýju heimsstríði, munu Sovétríkin kunna að gefa þeim
verðugt svar, segir í yfirlýsingunni, og þeirri aðvörun var fylgt eftir
með boðun ýmissa varúðarráðstafana.
Sovétstjórnin sagðist hafa boð-
að tii fundar í öryggisráði SÞ
þegar í stað til að ræða hættu-
ástandið Vegna framferðis
Bandaríkjanna og sagði að þau
hefðu gerzt sek um óheyrilegt
brot gegn öllum reglum um
samskipti ríkja og sáttmála SÞ.
Allar þjóðir heims eru hvattar
til að mótmæla athæfi Banda-
ríkjanna, en jafnframt er tekið
fram að Sovétríkin muni ekki
láta koma sér að óvörum, heldur
muni þau geta hrundið sérhverri
árás.
Með hvaða rétti
Sovétstjómin spyr hvaða rétt
Bandaríkjamenn hafi til þess að
ráða örlögum annarra þjóða.
Enginn fótur er fyrir þeirri fuU-
yrðingu Kennedys forseta að Sov-
étríkin hafi komið upp árásar-
stöðvum á Kúbu sem beint sé
gegn Bandaríkjunum. Það eru
hinir bandarísku heimsvalda-
siomar sem þykjast þess um-
komnir að segja Kúbubúum fyr-
ir um það hvaða vopnum þeir
búist til vamar.
I»að gctur ekkert fullvalda ríki
Að sjálfsögðu getur ekkert
fullvalda ríki, sem annt er um
fuHveldi sitt, fallizt á slíkt,
segir sovétstjórnin í yfirlýsingu
sinni og ítrekar að vopn þau
og hergögn sem hún hefur seit
Kúbubúum sáu aðeins til land-
varna. Og Kúbumenn hafa talið
sig tilneydda að treysta vamir
sínar, vegna þess að þeir hafa
frá því þeir gerðu byltingu sína
hvað eftir annað orðið að þola
ógnanir og ögranir af hálfu
Bandaríkjanna.
SÞ ræðir
Kúbumáfíð
NEW YORK 23/10 — Oryggis-
ráð SÞ kom saman á fund í New
York í kvöld til að ræða Kúbu-
málið og þær kærur sem ráðinu
hafa borizt út af því. Bæði Sov-
étríkin, sem eiga forseta ráðsins
þennan mánuð. Sorin, Banda-
ríkin og Kúba höfðu krafizt
fundar og sent kærur. Banda-
Tíkin kæra Sovétríkin fyrir að
hafa komið upp „árásarstöðv-
um“ á Kúbu, Sovétríkjn kæra
Bandarikin fyrir að hafa þver-
brotið sáttmála SÞ og stofnað
heimsfriðnum í hættu og Kúba
kærir Bandaríkin fyrir hafn-
bannið, sem Kúbustjórn telur
árásaraðgerð.
Ekkert hefur verið látið uppi
um það í Washington hve mörg
herskip eða flugvélar taki þátt í
aðgerðunum við Kúbu, en ljóst
er af öHu, að þar er um mikið
lið að ræða.
Ekki talað um viðbrögð
í yfirlýsingunni var ekki
minnzt á til hvaða bragðs sov-
ézk skip muni grípá, ef Banda-
ríkjamenn gera alvöru úr hótun
sinni að stöðva þau á hafi úti,
eins og hverjir aðrir sjóráeningj-
ar, og jafnvel sökkva þeim, ef
þau hlýða ekki fyrirskipunum
bandarískra herskipa, en telja
Verðhrun enn
LONDON 23/10. — Hlutabréf
hríðféllu enn í verði á kauphöH-
um um allan heim í dag, en að
sama skapi jókst eftirspum
eftir gulli og hækkaði
það í verði. Vátryggingarfélag
Lloyd’s tilkynnti í dag að af-
numið hefði verið hið fasta ið-
gjald sem gilt hefur*fyrir trygg-
ingar á skipum sem sigla til
Kúbu, og verður iðgjaldið í stað-
inn ákveðið hverju sinni.
má víst, að hin sovézku kaup-
skip hafi fengið nákvæm fyrir-
mæli um hvemig þau skuli
bregðast við.
Stjórnmálafréttaritari brezka
útvarpsins sagði um hina sov-
ézku yfirlýsingu að tónninn í
henni væri furðulega hógvær,
miðað við aHar aðstæður, og
það er ljóst að sovétstjómin |
mun gera sitt til að forða mann-,
kyninu frá þeim hryUilegu ör-1
lögum sem valdamenn Banda-
ríkjamanna hafa ekki hikað við
að kalla yfir það.
Gerðar varúðarráðstafanir
En sovétstjómin hefur jafn-
framt gert allar nauðsynlegar
ráðstafanir til að tryggja varnir
landsins. Malínovskí landvama-
ráðherra tilkynnti í dag að
afturkölluð hefðu verið öll or-
lof í sovézka hemum og eldri
árgangar í flugskeyta-, loft-
vama- og kafbátadeildum hers
og flota myndu ekki sendir heim
fj’rst um sinn. Þá boðaði Grét-
sko hershöfðingi, yfirmaður her-
afla Varsjárbandalagsins, her-
foringja úr öðrum aðildarríkjum
bandalagsins á sinn fund.
HS 'v V S
Fallbyssustæði á hafnarbakka í Havana.
mm
Kúbumenn búast
til að ver ja land sitt
HAVANA 23/10. — Stjórn Kúbu
hefur boðið út öllum vigfærum
körlum og konum til að verja
landið, ef ráðizt verður á það,
og hinum reglulega her landsins
hefur verið fyrirskipað að vera
við öllu búinn.
Fréttaritari AFP segir að
vopnaðar sveitir hafi byrjað að
safnast saman í Havana þegar
eftir ræðu Kennedys Banda-
ríkjaforseta í gærkvöld og
fréttaritari sænska útvarpsins í
Havana sagði að allan daginn í
dag hefðu sveitir úr her og land-
varnarliði farið. fylktu Hði um
götur borgarinnar og flestar
þeirra haldið í austurátt, en
bandaríska herstöðin Guantan-
amo liggur á austurodda eyjar-
innar. FuUkomið stríðsástand
ríkir í höfuðborginni, sagði
fréttaritarinn, sem bætti því við
að fylgismenn Castros væm sig-
urvissir. Þeir væm eklri í vafa
um að ef til meiriháttar átaka
Ríki rómönsku
Ameríku erfið US
WASHINGTON 23/10 — Fund-
ur var haldinn í dag í ráði
Bandalags Ameríkuríkjanna í
Washington að beiðni Banda-
ríkjastjórnar. Það kom í ljós að
hún átti ekki þar þann vísa
stuðning sem hún hafði búizt
vlð.
Fulltrúar allra hinna smærrí
ríkja rómönsku Ameríku sem
jafnan hafa hlýtt boði og banni
Bandaríkjanna lýstu sig að visu
samþykka aðgerðum þeirra, en
fulltrúar beggja mestu stórveld-
anna, Mexíkó og Brasilíu, neit-
uðu að gefa nokkurt loforð pm
stuðning, he’.dur kváðust aðeins
myndu íhuga málið.
kæmi nú myndi það þýða enda-
lok hinnar bandarísku heims-
valdastefnu.
(Castro forsætisráðherra átti að
halda sjónvarpsræðu í kvöld, en
fréttir af henni höfðu elcki bor-
izt þegar blaðið fór í prentun).
Vekur fordæmingu og
ugg víða um heiminn
LONDON 23/10 — Hafnbann Bandaríkjanna á
Kúbu og hótanir þeirra að beita sovézk skip her-
valdi hafa vakið ugg manna um allan heim og
hvarvetna heyrast raddir um að aldrei hafi önn-
ur eins tortímingarhætta vofað yfir öllu mannkyni.
Framferði Bandaríkjastjórnar hefur þá einnig
hlotið fordæmingu í hinum siðmenntaða heimi,
og á það einnig við um þau lönd sem staðið hafa
henni næst til þessa.
Þannig gagnrýna brezku blöð-
in öU, að blaði Beaverbrooks
Uaily Express einu undanteknu,
hafnbannið á Kúbu. önnur í-
Fyrrnefnda blaðið segir þannig
að þó svo væri að árásarvopn
væru á Kúbu væri það engin
afsökun fyrir Bandaríkjastjóm.
haldsblöð, sem standa nær brezku j Slík vopn séu í herstöðvum um
stjóminni, eins og t.d. Daily allan heim, en hafi þó ekki leitt
Telegraph og Daily Mail, em til svipaðra ráðstafana.
harðorð í garð Bandaríkjanna, Brezka stjórnin kvaðst að vísu j
sem þau saka ma. um að hafa virt myndu styðja Bandaríkin í ör-
bandamenn sína að vettugi. yggisráðinu, en á það var bent,
Fyrsta sovézka skipið á leið
til Kúbu búii fluaskeytum
að í yfirlýsingu henar var hafn-
bannið á Kúbu ekki nefnt einu
crði. Leiðtogar Verkamanna-
flokksins hafa lýst undmn sinni
yfir að Bandaríkin skyldu taka
svo mikilvæga ákvörðun án
nokkurs samráðs við banda-
menn sína og hafa þeir mælzt
til þess að MacmiUan forsætis-
ráðherra fari þegar til Banda-
ríkjanna að ræða við Kennedy
forseta.
Brezka útvarpið segir að víða
í Bretlandi hafi verið háldnir
fundir til að mótmæla fram-
ferði Bandaríkjanna, og urðu
miklar róstur við bandaríska
sendiráðið í London, þegar
mannfjöldi brauzt þar gegnum
fylklingu lögreglumanna sem
stóðu vörð um það.
Torskiljanlegt og óverjandí
Um viðbrögð blaða og almenn-
ings á Norðurlöndum eru um-
mæli útbreiddasta blaðs Svíþjóð-
ar, Expressen, gott dæmi. Blað-
ið sagði að „framferði Banda-
ríkjanna sé erfitt að skýra en
alls ekki hægt að verja.“
WASHINGTON 23/10 — Fjöldi bandarískra her-
skipa hefur nú slegið hring um Kúbu til að fram-
kvæma hafnbann það sem Kennedy forseti boð-
aði í gær og hafa þau fengið fyrirmæli að stöðva
öll skip sem eru á leið til Kúbu. Mörg sovézk skip
eru sögð á leiðinni þangað og búizt er við að þau
hitti fyrir sér bandarísku herskipin á hverri
stundu. Eitt þessara sovézku skipa er sagt búið
flugskeytum.
Sagt er að bandaríska flotan-
uin hafi verið fyrirskipað að
hafa sérstaklega vakandi auga
með þessu skipi og er reyndar
steðhæft að bandarískar könn-
unarflugvélar hafi fylgzt með
ferðum þess.
Brezka útvarpið taldi sig hafa
heimildir fyrir því, að sovézku
skipunum hefðu verið gefin
fyrirmæli um að sigla sinn sjó,
hvað svo sem gerðist, og verj-
ast árásum, sem á þau yrðu
gerðar.
Tuttugu skip sögð á leiðinni
1 bandarískum fréttum er
sagt að talið sé að um tuttúgu
skip frá sósíalistísku ríkjunum
séu á leið til Kúbu og hljóti
brátt að draga að því að þau
hitti bandarísku herskipin.
En samkvæmt sömu frcttum
er Bandaríkjastjórn sögð ætla
að forðast árekstra í lengstu
lög til að hægt vcrði að koma
við diplómatískum aðgcrðum
áður en í hart slær.
Vantrú á staðhæfingu
Kennedys
, Víða á vesturlöndum kemur
1 einnig fram tortryggni á að
i fullyrðingar Bandaríkj astj ómar
Um miðnætti barst sú frétt ■ um hinar svokölluðu árásar-
frá Washington að ætlunin væri stöðvar á Kúbu hafi við rök að
að hafnbannið gengi ekki í gildi styöjast- M.a.s. Diefenbaker, for-
fyrr en kl. 14 eftir islenzkum
tima á miðvikudag. Reynist sú
frétt rétt er ekki að búast við
átökum undan ströndum Kúbu
fyrr en síðdegis í dag, mið-
vikudag.
Þagar hafnbannið er gengið í
gildi, hafa bandarísk herskip
fyrirmæli um að stöðva sér-
hvert skip á leið til Kúbu og
gera leit í þeim. Skotið verður
aðvörunarskotum framan við
skipin, en ef þau halda bá áfram
ferðinni, verður skotið a þau, og
þeim sökkt ef þau þverskallast
enn við að stanza.
Ekkert hefur verið sagt um
það í Sovétrikjunum hver verði
viðbrögð hinna sovézku skipa
við árásum bandarískra her-
skipa, en haft er eftir aðalrit-
stjóra Tass-fréttastofunnar, að
ef bandarísk herskip ráðist á
sovézk kaupför, muni þeim
verða sökkt.
sætisráðherra Kanada, lagði til í
dag, að skipuð yrði nefnd hlut-
lausra ríkja, t.d. þeirra sem
sæti eiga í afvopnunamefnd SÞ,
| tii að kanna hvort nokkur hæfa
j sé í fréttum af þessum árásar-
stöðvum.
Brot á alþjóðalögum
i Sérfræðingar eru líka sam-
mála um að hafnbannið eigi sér
ekki neina stoð í alþjóðalöguna.
Einn þeirra, Paul Stmye, sem er
forseti öldungardeildar belgíska
þingsins, lét þannig í Ijós það
álit, að Bandaríkjastjóm hefði
þverbrotið reglur alþjóðaréttar
með hafnbanni sínu.
Sjang og Diem og aliir hlnlr
Bandaríkjastjóm stendur þó
ekki uppi vinalaus með öUu.
Sjang Kajsékk á Formósu, Dinh
Diem í Suður-Vietnam, að ó-
gleymdum Adenauer kanzlara,
haía lýst fullu samþykki sínu
við aðgerðir Bandaríkjanna.