Þjóðviljinn - 31.10.1962, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 30. október 1962
ÞJÓÐVILJINN
SÍÐA

^~*****~
....EM8^^^j^^jjj^SSSfc8g8«MawaB««iiia»' -«««■,
™TW1fflfflffi11 rf'Tmair—*• in,,
Frá flotastöðinni í Guantanamo. Bandarískir sjóliðar leita á Kúbumönnum við girðinguna.
Heimtar herstöðina huH
Hafnbanninu aflétt en
Castro er bað ekki nóg
HAVANA og NEW YORK 30/10 — Bandaríkja-
stjórn hefur aflétt hafnbanni sínu á Kúbu. Það
er látið í veðri vaka að það sé aðeins bráðabirgða-
ráðstöfun, sem gildi í tvo daga meðan Castro ræð-
ir við Ú Þant, framkvæmdastjóra SÞ, í Havana,
en jafnframt er gefið í skyn að það muni ekki
verða sett á aftur, ef viðræður þeirra bera árang-
ur. Castro hefur enn látið í Ijós þá skoðun, að ör-
yggi Kúbu sé ekki tryggt, meðan Bandaríkjamenn
hafa flotastöðina í Guantanamo á eynni.
O Þant kom til Havana um
sjöleytið í kvöld. Hann kemur
þangað ásamt átján ráðunautum
sínum í boði Castros forsætisráð-
herra til að ræða við hann með
hverjum hætti SÞ geti bezt
fylgzt með niðurtöku og brott-
flutningi sovézku flugskeytanna,
sem samkomulag hefur orðið um
að verði send aftur til Sovét-
ríkjanna.
Fjórum tímum áður en Ú Þant
lagði af stað frá New York
hafði verið tilkynnt að hafnbann-
inu væri aflétt og jafnframt mun
njósnaflugi yfir Kúbu hætt um
stundarsakir a.m.k.
Bandaríkjamenn fari úr
flotastööinni
1 aðalstöðvum SÞ hefur ver-
ið birt bréf frá Castro þar sem
hann lýsir því enn yfir, að
Kúbumenn geti ekki verið ó-
hultir um sig, fyrr en Banda-
ríkjamenn séu famir úr flota-
stöð sinni í Guantanamo á aust-
urodda Kúbu. Þær tryggingar
gegn árás á Kúbu sem Kenne-
dy forseti hafi gefið í skyn, seg-
ir Castro, eru allsendis ófull-
nægjandi, ef Bandaríkjamenn
láta ekki Guantanamostöðina af
hendi og ganga að öðrum skil-
yrðum fyrir friðsamlegum sam-
skiptum og sambúð ríkja. Þau
skilyrði hafði Castro nefnt í
ræðu sinni í Havana á sunnu-
daginn, en þá krafðist hann m.a.
að Bandaríkin afnæmu hömlur
sínar á viðskipti við Kúbu, af-
vopnuðu gagnbyltingarmennina
og hættu að brjóta gegn land- og
lofthelgi Kúbu.
Landamæraerjur Kína og Indlands
Indverjar segjast
hafa hafið sókn
NÝJU DELHI og PEKING 30/10
— Indverska landvarnaráðuncyt-
ið gaf í dag í skyn að indversk-
ar hersveitir hefðu hafið gagn-
sókn í hinum umdeildu héruðum
milii Xíbets, Indlands og Burma.
1 herstjómartilkynningu var
sagt að indverskar sveitir sæktu
nú fram gegn kínverskum á þess-
um slóðum í skjóli stórskota-
hríðar. Þetta er í fyrsta sinn sem
Indverjar minnast á framsókn í
þessum héruðum. Barizt mun
vera f nágrenni bæjarins Tavang
sem Kínverjar tóku 1 síðustu
viku.
Fréttastofan Nýja Kina segir
að kínverskar hersveitir hafi tek-
ið fimm varðstöðvar Indverja á
vesturvígstöðvunum.
En í boðsbréfi sínu til tJ Þants
lagði Castro áherzlu á að Kúbu-
menn væru fúsir til hvers kon-
ar samvinnu við Sameinuðu
þjóðimar að því einu undan-
skildu að þeir gætu aldrei af-
salað sér þeim réttindum sem
hver fullvalda þjóð hefði.
Castro heldur ræðu
á fimmudag
Castro hefur ferðazt um Kúbu
síðustu daga til að athuga vam-
arstöðvar landsins, en mun nú,
eins og áður er sagt, ræða við
Ú Þaht í tvo daga. Tilkynnt hef-
ur verið að hann muni flytia
ræðu á fimmtudag og skýrist þá
væntanlega afstaða hans til
samninga við SÞ.
Gagnbyltingarmenn hóta
Kúbanskir gagnbyltingarmenn
sem búsettir eru í Miami í
Bandaríkjunum sendu tJ Þant
þau skilaboð í gær, að hvað svo
sem hann kynni að semja um í
Havana, myndu þeir aldrei
hætta við þá fyrirætlun sína að
ráðast á Kúbu og brjótast til
valda.
Fangelsun ritstjóra Spiegels
Málinu skotið fyrir
stjórnlagadómstól
BONN og ZtlRICH 30/10 — Lög- i blaðsins Der Spiegcl hafa skotið
menn hinna handteknu ritstjóra máli þeirra fyrir Stjórnlagadóm-
og útgefanda vesturþýzka viku- | stólinn í Karlsruhe og krafizt
þess að þeir verði látnir lausir,
þar sem handtaka þeirra brjóti
í bága við ákvæði stjórnarskrár-
innar um prentfrelsi.
Tveir ritstjórar vikublaðsins,
Jacobi og Ahlers, og útgefandi
þess, Augstein, vom handteknir
á laugardaginn, sakaðir um land-
ráð, skjalafalsanir og mútugjafir,
og var handtakan byggð á því
að þeir hefðu birt í blaði sínu
ýmsar upplýsingar um landvam-
ir Vestur-Þýzkalands sem átt
hefði að halda leyndum, en grun-
ur leikur á að handtakan sé
hefnd Strauss landvama-
ráðherra fyrir að blaðið hefur
ofi birt uppljóstranir um myrkra-
verk hans.
Fangelsun þeirra mælist alls
staðar illa fyrir og þannig hefur
alþjóðlega blaðastofnunin í Zúr-
ich gefið út. yfirlýsingu þar ser-
aðförin að Der Spiegel er for
dæmd.
Kúbuævintýri Kennedys for-
seta fór betur en við
hafði mátt búast eftir því
hvemig til þess var stofnað,
og kannski telur bann ástæðu
til að hrósa sigri. Hann hef-
ur vafalítið aflað flokki sin-
um nokkurra atkvæða í þeim
kosningum sem nú standa
fyrir dyrum með vopnaglamri
sinu og hresst nokkuð upp á
vinsældir sínar meðal hinn-
ar bandarísku þjóðar, ^ sem
misst hefur dómgreind sína í
hendur óprúttinna áróðurs-
meistara. Ekki veitti honum
af. þvi að fáum forsetum
Bandarikjanna hefur gengið
verr á fyrstu stjórnarárum
sínum en einmitt honum og
ljómi sá sem um hann lék í
augum margra landa hans
þegar hann tók við embætti
er löngu fölnaður. Hann lof-
aði Bandaríkjamönnum ýms-
um félagslegum umbótum. en
hefur engum þeirra komið í
framkvæmd. Hann .lofaði
þeim aukinni framleiðslu,
betri rekstri þjóðarbúsins,
aukinni vinnu og bættum
kjörum. en nú sigla Banda-
ríkin hraðbyri inn .í nýja
kreppu. Hann lofaði þeim að
sigrast á „ko.mmúnistahætt-
unni“ í vesturálfu, en aldrei
munu Bandarikin hafa átt sér
jafn fáa forsvara meðal al-
mennings í löndum rómönsku
Ameríku og einmitt nú. Það
er til marks um pólitiskan
þroska hinnar bandarísku
stótþjóðar. að leiðtogi sem
hefur staðið í stöðu sinni með
slíkum hætti. skuii geta á-
unnið sér vinsældir með Þv!
að hrinda mannkyninu fram
á barm kjamorkustriðs.
Igær urðu það vitaskulri
„skilorðsbundin viðbrögð11
bandarískra blaða við end?-
lokum Kúbudeilunnar pð
halda því fram að Bandarík
in og forseti þeirra hefðu unn-
ið mikinn sigur og að í ljós
hefði komið að með „festu og
einbeittni“ géti Bandárikin
sigrazt á höfuðóvini sínum
heimskommúnismanum. En
blöð eins og Times og IleraM
Tribune í New York gera sér
fyllilega Ijóst, að það sem
þau kalla „Kúbuvandamálið”
er langt frá því að vera leyst.
Sú skuldbinding sem Banda-
ríkjastjórn hefur verið neydd
til að gangast undir. að á-
byrgjast að ekki verði gerð
innrás frá Kúbu. hvorki frá
Bandaríkjunum né öðrum
löndum vesturálfu. hefur
þvert á móti gert þá „lausn“
Kúbumálsins sem þessi blöð
og ráðamenn Bandaríkjanna
myndu helzt kjósa enn ólik-
legri en hún var áður. Það
er því ekki að furða þótt •
New York Times sé áhyggju-
fullt og spyrji; „Verður Kúba
enn miðstöð fyrir áhrif komm-
únlsm'ans í vesturálfu?“ Það
er alveg óhætt að svara
þelrri spurningu játandi ef
með „áhrifum kommúnism-
ans“ er átt við framsókn
hungraðrar og arðrændrar al-
þýðu rómönsku Ameríku til
réttlátara þjóðfélags og betri
lífskjara.
Daginn sem Kennedy hélt
hafnbannsræðu sína,
mánudaginn i síðustu viku.
sátu hagfræðingar og aðrir
sérfræðingar um efnahagsmál
úr rómönsku Ameríku á fundi
í Mexíkóborg. Þeir voru
komnir þar saman til að f jalla
um árangurinn af fyrsta starfs-
árl hins svonefnda „fram-
farabandalags” (Alliance for
Progress). sem stjórn Kenne-
dys setti á laggirnar og leysa
átti það hlutverk að berjast
gegn „örbirgðinni og kommún-
ismanum í Ameríku." Þeir
komust að þeirri niðurstöðu
að á þessu fyrsta ári banda-
lagsins hefði ekki skánað
efnahagur nokkurs rikis róm-
önsku Ameriku og sú efna-
hagsaðstoð. sem þangað hefði
borizt frá Bandaríkjunum.
hefði hvergi orðið til að bæta
'•'fskjör alþýðu manna. Og
-°rfræðingamir sáu heldur
'kki fram á aö svo myndi
'^rfia á næstunni. Jafnvel i
Hwer hrésar sigrí
/ Kúbudeilunm
þeim löndum þar sem meðal-
tekjur á íbúa myndu vaxa
eitthvað. myndi alþýða manna
samt tæplega verða þess
vör. Varðandi mesta vanda-
mál þessara landa eins óg
reyndar flestra hinna fátæku
landa veraldar, nauðsynina á
nýskipan í landbúnaðinum,
töldu sérfræðingarnir að
„horfur á lausn þess væru
ekki bjartar“. Alþýða róm-
önsku Ameríku mun nú, jafn-
vel enn fremur en áður, hafa
fordæmi Kúbumanna að leið-
nær, þegar þess var krafizt.
AÐ GERAST?

ví-'
Bertrand Russel að lesa boð-
skapinn sem hann fékk frá
Krústjoff þegar Kúbudeilan
stóð sem hæst
arljósi í baráttu sinni fyrir
frelsi og mannsæmandi lífs-
kjörum.
Það fer því ekki milli mála
hver það er sem mesta
ástæðu hefur til að hrósa
sigri í þeim átökum sem nú
virðast vera um garð gengin.
Það er þjóð Kúbu og leið-
togi hennar, Fidel Castro. Hin
geigvænlega hætta sem yfir
Kúbumönnum vofði hefur
þjappað þeim enn betur sam-
an og jafnframt hefur grímu-
laust ofbeldi Bandaríkjanna
orðið til að auka enn á óvin-
sældir þeirra í Suður-Amer-
íku. Það er alrangt sem mál-
gögn bandaríska áróðursins
hafa reynt að halda fram, að
Bandaríkin hafi getað reitt
sig á stuðning ríkja Suður-
Ameríku í aðförinni að Kúbu.
Þær ríkisstjórnir í álfunni
sem eiga allt sitt undir að-
stoð Bandaríkjanna og marg-
ar hverjar eru til valda
komnar að tilhlutan banda-
rískra auðhringa eða með
beinni hemaðaríhlutun Banda-
rfkjanna, hafa að vísu bukkað
sig og beygt nú sem endra-
En meira er að marka við-
brögð stjórnar stærsta ríkis
rómönsku Ameríku, Brasilíu.
Hún kallaði heim fulltrúa sinn
í ráði Ameríkuríkjanna vegna
þess að hann hafði í heim-
ildarleysi samþykkt hafn-
bannið á Kúbu og Goulart
forseti Brasilíu lét sig ekki
muna um að tala á fundi sem
haldinn var í samúðarskyni
með Kúbu. Síðast í fyrradag
kom sérstakur sendimaður
Goularts til Havana að bjóða
Castro að miðla málum milli
Kúbu og Bandaríkjanna.
En þótt Kúbumenn hafi
þannig mesta ástæðu til
að hrósa sigri, geta þó banda-
menn þeirra, Sovétríkin, ekki
síður vel við unað. Aldrei
hefur það verið ljósara en
einmitt nú, hvflík gerbreyt-
ing hefur orðið á samskipt-
um ríkja við það að hin
sósíalistxsku Sovétrfki mega
sín svo mikils í heiminum, að
engu máli verður til lykta
ráðið án þess að til þeirra
kasta komi. Sovétstjómin á
skilið þakkir alls mannkyns
fyrir framkomu sína í þessu
máli. Hún kom upp flug-
skeytum á Kúbu til að verja
bandamann sinn fyrir yfir-
vofandi ofbeldi. Hún flytur
bessi skeyti burt um leið og
trygging hefur fengizt fyrír
bví að slik árás verði ekki
gerð. Það á kannski eftir að
koma í ljós, hvort skeyti þessi
hefðu getað hæft skotmörk f
Bandaríkjunum. Sovétstjómin
er óhrsedd við að hið rétta
eðli þessara skeyta verði upp-
lýst, þar sem hún hefur fall-
izt á að SÞ fylgist með brott-
flutningi þeirra. Hún hefur
jafnan haldið fram að þama
sé um varnarvopn að ræða og
bandarískar ljósmyndir hafa
ekki sannfært sérfræðinga um
að svo sé ekki. Times í Lon-
don sagði þannig á föstudag-
inn frá því að brezkir sér-
fræðingar hefðu ekki látið
sannfærast. En þótt þessi
vamarskeyti kynnu að draga
til Bandaríkjanna væri það
engin sönnun fyrír því að þau
væru á Kúbu í árásarskyni.
Það er í sjálfu sér fjarstæðu-
kennt að ætla að halda þvi
fram að Kúbumenn gætu haft
í hyggju að ráðast á Banda-
ríkin og Sovétríkin sjálf ráða
yfir svo öflugum, langdræg-
um og hárnákvæmum flug-
skeytum að þau hafa enga
þörf fyrir stöðvar fyrir þau
utan Sovétríkjanna. Kostnað-
urirrn við fiutning þessara
flugskeyta til Kúbu og heim
aftur til Sovétríkjanna er lít-
ilfjörlegur miðaður við þann
mikla ávinning að Bandarík-
in hafa verið neydd til að
ábyrgjast að ekki verði gerð
árás á Kúbu, sem Sovétríkin
hefðu verið skuldbundin til
að svara með afleiðingum sem
ekki þarf að rekja.
Þegar Kennedy forseti hóf
Kúbuævintýri sitt var
»komizt svo að orði á þess-
um stað að honum myndi ekki
bakkað ef betur færi en á
horfðist. En hverjum ber þá
þakklætið? Hinn aldni en þó
síungi brezki heimspekingur
Bertrand Russell er ekki í
vafa um það: Á mánudaginn
lét hann svo um mælt að
„mannkynið stæði í mikilli
bakkarskuld við Krústjoff
forsætisráðherra fyrir hug-
dirfsku hans og röggsemi við
að koma í veg fyrir stríð af
völdum hinna amerísku hem-
aðarsinna. Ég get ekki nóg-
samlega lofað stórmannlega
framkomu og skarpskyggni
Krústjoffs“, sagði Russell.
ás.