Alþýðublaðið - 17.09.1921, Síða 1

Alþýðublaðið
Qefið út aí AlþýðuflokkHum.
1921
Laugardaginn 17. september.
214. tölnbl.
Steniur á svari.
Málaleitun bæjarstjórnarinnar tii
bankanna um 150 þús. kr. lán til
íiskreitagerðar hefir nú legið bjá
bönkunum í nál. hálfan mánuð,
©g ekkert svar komið enn.
Það er suðséð, að þessir háu
herrar vita ekki um ástandið hér
4 bienum, eins ©g það er. - —
Atvinnuleysið krepplr svo fast að,
að það er óhætt að fullyrða, að
aldrei hafa jafn almenn bágindi
verið hér í þessam bæ, og er þá
mikið sagt.
Þrátt fyrir þetta draga bank-
arnir að veita þetta sjálfsagða lán
se;Bs þeir áttu með orðinu sð veita.
.„Guðvelkomið" áttu þeir aðsegja
strax .og þó meira hefði' verið".
Getuleysi er ekki tii að dreifa.
Og nú er „stóra lánið" komið f
kting. Og þó það hefði ekki verið
komið í höndur bankanaa, þá
hefði þeim samt sem áður verið
ofur auðvelt að lána féð, því ekki
einn einasti eyrir af þvf, þarf að
nota erlendis, það er alt ætlað til
vinnulauna í iandinu sjálfu.
Með hvetju skipi sem fer til
útlanda fara menn f tuga og
hundraðatali, flestir á »Iystireisu«.
Allir þessir menn fá peninga til
fárarinnar, þ. e. a. s. eriendan
gjaldeyri, og flestir líklega hjá
bönkuaum, og ber ekki á því, að
neinn sé kyrrsettur vegna gjald-
eyrisskorts, þó treglega gangi að
fá erlendan gjaldeyri til matveru-
kaupa hjá bönkuuum. Til skemti-
ferðanna virðist alt ganga greið
5 lega. En nauðsynleg lán til al-
menningsþarfa til notkunar inaan-
lands, ér dregið að veita tfmunum
saman, hversu aðkallandi sem þau
eru, eins og lán það, sem hér
um ræðir.
Það er óhugsandi annað en að
bankarnir sendi já-ið f dag eða
þá f síðasta lagi á máaudaginn.
Annað væri óverjandi.
Grítnar.
JCýíl konujsrikL
Englendiagum stóð fyrir strfðið
mikiil stuggur afBtgdað járnbraut-
inni, sem tyrkaeska stjórnin hafði
gefið Þjóðverjum leyfi tii þess að
leggja um Litlu Asíu og Meso-
potamíu suður að Persaflóa. Þeír
álitu og það ekki að ástæðulausu
að í höndurn Þjóðverja myndi
þessi járnbraut géta orðið hætta-
leg veldi þeirra á Indlandi. Þeir
ætluðu þvf að tryggja sér yflrráð
yfir Mesopotamíu að fengnum sigri
f heimsstyrjöidinni og létu í frið
arsamninguaum við Tyrki fela sér
yfirumsjón með þvf iaadi. En erfið-
lega gekk þeim að friða Sbúana
þar eystra. Þeir hafa komist að
raun um, að heppilegra royndi
vera, að veita þeirn sjálfsforræði
að nafainu og setja bjá þeim
innlenda stjórn. Þetta hefir ný-
lega verið gert sauakvæmt tillög-
um enska nyiendumála-ráðgjafans,
Churchill, sem ferðaðist austur til
Mesopotamfu snerama á þessu ári,
f þeim tilgangi, að kynna sér
möguleikana til þess, að ráða fram
úr þvf ófriðarástandi, sem þar hefir
verið sfðan heimsstyrjöldinni lauk.
Landið hefir verið gert að lton
ungsríki, og sonur arabiska kon
ungsins Hussein, Peisal að nafni,
hlotið konungstignina. Ura leið
var þessu fornfræga landi, Meso-
potamfu, gefið nýtt nafn og kall
að írak.
í landinu búa arabiskir, kúr
diskir og tyrkneskir þjóðflokkar,
og það er látið heita svo, að þess-
ar breytingar á stjórninni hafi verið
gerðar fyrir ósk íbúanna. Hitt mun
þó sönnu nær, að hér sé að ræða
um póhtískt byggindabragð af
Engienðinga hálfu. Forræði fyrir
landinu munu þeir hafa eftir sem
áður, og konungurinn er sotaður
til þess, að leyna Iandslýðinn þvf.
hvergl ódýrari
A. V. Tulini
vátryggingaskrlfstofu
Elm8klpaféiag8hú8lnu,
2. hœð.
LfðTeldisforsetinn írski.
Einn af þeim mönnura.sem mesta
eítirtekt vekja í heiminum á þess-
uoi allra seinustu árum er lýðveldis-
forsetinn írski, de Valera.
Honum hefir skotið upp alt í
einu; áður var hann gersamiega
óþektur maður. Nú þegar svo
mikið veltur á honum er þó gaman
áð vita eitthvað um fortfð hans
og fara hér á eftir allra stærstu
drættlrnir f æfisögu hans.
De Valera er fæddur f New-
York árið 1883. Faðir hans var
Spánverji, en móðirln ínk. Snemma
misti hann föður sinn og var þá
sesdur til Eamon f héraðinu Lim-
erick í frlandi til móðurforeldr
anna. Þar fekk hann fyrstu kynnin
af þeim hryggilegu kjörum, sem
almenningur átti við að búa í
írlandi.
Þrátt íyrir það, þó efnin væru
Iftii, var de Valera látinn ganga
skólaveginn og náminu héit hann
síðan áfram þar til hanu hafði
iokið háskóiaprófi. Ait fram að
þeim tínaa hafði hann engan þátt
fekið í stjórnmálabaráttu íra, en
árið 1916 gerðist sá viðburður,
sem varð tii þess, að beina hon>
um á þá braut, sem hann nú er á.
Það var uppreisn Sinn Fein f
Dublin f páskavikunni það ár.
De Valera gerðist eldheitur fyigis-
maður skilnaðarstefnunnar og þótti
strsx mikið að honum kveða.
Honum var fatin forysta nokkurs
hluta uppreisnarliðsins í vestur-