Þjóðviljinn - 12.01.1963, Blaðsíða 5

Miklar umræður urðu á Alþingi
um skýrslu ríkisstjórnarinnar
um Efnahagsbandalagsmálið,
og vafalaust á það mál eftir að
koma enn á dagskrá. Við þess-
ar umræður flutti Finnbogi R.
Valdimarsson ýtarlega ræðu,
þar sem hann tók m.a. fyrir
málflutning stjórnarflokkanna
og afstöðu þeirra til Efnahags-
bandalagsins. Gylfi 1». Gíslason
hafði þá lýst því yfir í umræðunum að ríkisstjórn-
in teldi aðeins tvær leiðir koma til greina: Auka-
aðild á grundvelli tollabandalags eða venjulegan
viðskiptasamning (um gagnkvæmar tollalækkan-
ir). Hér fer á eftir kafli úr ræðu Finnboga, þar
sem hann tekur fyrir þessi atriði, og hvað býr að
baki málflutningi stjórnarflokkanna.
„Hæstvirtur viðskiptamála-
ráðherra færði sérstök rök fyrir
því, að það mundi auðvelda
gagnkvæma tollalækkunar-
samninga milli Islands og
Efnahagsbandalagsins, að hann
teldi sennilegt, ef ekki víst, að
állar fiskútflutningsþjóðir í
Evrópu yrðu endanlega innan
Efnahagsbandalagsins, þannig
að ekki væri um það að ræða,
að aðrar Evrópuþjóðir en Is-
lendingar nytu þeirra tollfríð-
inda eða tollalækkana varð-
andi sjávarafurðir innfluttar
til Efnahagsbandalagsins. Að
vísu bætti ráðherrann við „fyrst
um sinn“. En það er ekki þýð-
ingarlaust í málinu, því að ef
rætt er um aukaaðild, verða
menn að gera sér það ljóst, að
undanþágur, sem gilda aðeins
fyrst um sinn, eru ekki mikils
virði. Undanþágur samfara
aukaaðild geta ekki haft ncina
framtíðarþýðingu, nema þær
séu teknar inn í Rómarsamn-
inginn sjálfan. Það er ekki
hægt samkvæmt honum að
veita undanþágur um aldur og
ævl frá meginreglum hans,
heldur aðeins um stundarsakir.
Allur málflutningur hæstvirts
ráðherra hnígur því að þvi, að
þó að hæstvirt ríkisstjóm telji
að tvær leiðir séu færar i þessu
máli. tollasamningsleið og auka-
aðildarleið. sé það aðcins auka-
aðildarleiðin, sem í raun og
veru komi til greina. Það sé
hún, sem ein geti tryggt ís-
lendingum góða viðskiptaað-
stöðu gagnvart ríkjum Efna-
hagsbandalagsins. Hún ein geti
tryggt þeim tollfrelsi og
frjálsari innflutning sjávaraf-
urða til landa Efnahagsbanda-
lagsins. Og það. sem meira er.
hæstvirtur viðskiptamálaráð-
hérra og hæstvirtur dómsmála-
ráðherra leggja á það megin-
áherzlu, að aukaaðildarleiðin
ein geti tryggt íslendíngum að-
stöðu til þess að hafa áhrif á
stefnu Efnahagsbandalagsins og
framkvæmd hennar innan stofn-
ana bess. Ég held. að með þess-
um upplýsingum sem hæstvirt-
ur viðskiptamálaráðherra flutti.
sé það alveg ljóst, um hvað er
að ræða.
Atvinnurekstrarrétt-
indi og íslenzka
landhelein
En við, sem höfum þegar á
grundvelli þessara upplýsinga
myndað okkur þá skoðun í
þessu máli, að aðeins ein leið,
tollasamnihgsleiðin. sé fær. höf-
um gert það með þeim rökum.
að þar sem upplýst sé í skýrslu
rrkisstjórnarinnar. að aukaað-
ildarlcrðin kosti samninga um
hin viðkvæmu mál, eins og ráð-
herrann orðaði það, um rétt út-
’endinga til atvinnureksturs á
„slandi, innflutning fjármagns
og vinnuafls. sé það alveg ljós<
cií -ó ekbi fær fvrir fs-
lendiuga. Ég leyfi mér að vitna
til fyrri nrpmæla hæstvirts við-
skiptamálaráðherra um þetta
atriði, þar sem hann sagði í op-
inberri ræðu. að ef aukaaðild-
arleiðin væri farin, mundum
við íslendingar verða að endur-
skoða afstöðu okkar að því, er
snerti rétt útlendinga til fisk-
landana á íslandi og aðstöðu
til fiskiðju.
Við höfum bent á, að þessar
upplýsingar, sem eru vitanlcga
alveg óyggjandi, þýði það, að
við yröum að opna land okkar
fyrir öllum borgurum og fyrir-
tækjum innan Efnahagsbanda-
lagsins og velita þeim aðstöðu
til fisklandana og aðstöðu t>l
fiskiðju á íslandi. En við segj-
um: Við vitum, að þetta jafn-
gildir því að opna íslenzka
fiskveiiðilandhelgi fyrir öllum
borgurum og öllum fyrirtækj-
um í löndum Efnahagshanda-
lagsins.
Sannanir vantar frá
váðherrunum
Hæstvirtir ráðherrar hafa
ökki gert neina tilraun til þess
að afsanna þetta. Hæstvirtur
viðskiptamálaráðherra gat þess
að visu í ræðu sinni, að við
yrðum að setja einhverjar
reglur sem takmörkuðu þennan
rétt útlendinga. En hann hefur
ekki fært nein rök að því, að
þetta sé hægt. Það er þessi
meginstaðreynd í málinu. sem
við, fulltrúar stjórnarandstöðu-
flokkanna, sem hér hafa talað.
höfum lagt megináherzlu á, sem
skilur leiðir okkar og stjórnar-
flokkanna í þessu máli. Rétt
eins og stjórnarflokkarnir segja:
Það er vegna þess, að við vilj-
um ekki opna íslenzka fisk-
veiðilandhelgi fyrir öllum borg-
urum og fyrirtækjum í Efna-
hagsbandalagslöndunum, að við
viljum ekki taka í mál fulla að-
ild segjuni við stjómarand-
stæðingar. Það er vegna þess
að við viljum ekki opna ís-
lenzka fiskveiðilandhelgi fyrir
útlendingum, fyrir öllum borg-
urum og fyrirtækjum Efna-
hagsbandalagsins með þeim
hætti að gefa þeim jafnan rétt
á við íslendinga til fiskland-
ana og til atvinnureksturs i
fiskiðju á Islandi. Það, sem fyr-
ir báðum vakir, kann að vera
það sama. Það er vegna þess
að við erum allir sannfærðir
um, að það má ekki með riein-
um hætti ljá nokkum kost á
því að opna íslenzka fiskveiði-
landhelgi fyrir útlendingum, að
við höfum tekið afstöðu í þessu
máli. Hæstvirtir stjórnarflokkar
eisra aðeins eftir að sanna það,
að það sé nokkur mögulciki á
því að verja íslenzka fiskvciði-
landhclgi fyrir útlcndingum.
sem hefðu fengið rétt til að-
stöðu til fisklandana og fisk-
<ðju á Islandi.
Ekkert af þessum upplýsing-
um er í raun og veru nýtt í
málinu. Það var vitað fyrir-
fram vegna ákvæða Rómar-
samningsins og almennrar vit-
neskju um það, hvernig auka-
aðild hefur verið skýrð af
æðstu forustumönnum Efna-
hagsbandalagsins, að það mundi
koma í ljós, að af þeirra hálfu
yrði þess krafizt með aukaað-
ildarsamningi, að hvað lítið,
sem væri, að jafnréttið til at-
vinnureksturs, til innflutnings
fjármagns og vinnuafls, það
gilti jafnt þótt um aukaaðild-
arsamninga væri að ræða. En
nú er þetta alveg sérstaklega
staðfest af hæstvirtum við-
skiptamálaráðherra, því að
hann hefur lýst því yfir óaft-
urkallanlega hér á hæstvirtu
Alþingi, að aukaaðildarsamn-
ingur kosti samninga Islendinga
um þetta, um að veita borgur-
um og fyrirtækjum ríkja Efna-
hagsbandalagsins jafnan rétt á
við Islendinga til fisklandana
og atvinnurekstrar í fiskiðjunni
hér á landi.
Málefnaleg afstaða
Ég verð því að telja, eins og
ég áðan sagði, að við, sem höf-
um tekið þessa afstöðu í meg-
inatriði þessa máls út frá þeim
rökum, þeim upplýsingum, sem
hæstvirt ríkisstjórn hefur gefið
um, hvað auk.aðild þýði og
viljum hafna henni, ég verð að
telja, að við höfum gert það á
fullkomlega málefnalegum
grundvelli og með fullkomnum
málefnalegum rökum. En hvern-
ig hafa svo hæstvirtir stjómar-
flokkar, tekið þessu í umræð-
unum um þetta mól? Hæstvirt-
ur viðskiptamálaráðherra lýsti
sárum vonbrigðum sínum yfir
þessari afstöðu Framsóknar-
flokksins. Hann og blað hans
telja þessa afstöðu Framsókn-
arflokksins neikvæða og ó-
ábyrga og í stjórnarbiöðunum
hefur verið hægt að lesa dag
eftir dag. að þessj af-
s,taða Framsóknarflokksins sé
hreinn kommúnismi og þing-
menn Framsóknarflokksins und-
lægjur kommúnista í þessu máli
fyrir það, að þeir hafa tekið
þá afstöðu. að þeir segjast vilja
velja þá leið, — að vísu þá leið
eina. sem hæstvirt ríkissf.iórn og
hæstvirtir ráðherrar allir, sem
hafa taiað í þessu máii viija
þó teija vel færa, Það kostar
þetta að hætta sér út í það að
reyna að færa nokkur rök að
því, að það geti verið nokkur
hætta á ferðum fyrir Islendinga
í sambandi við að fara auka-
aðildarleiðina. Þetta talar skýru
máli um það, hv'eða tníð bað er.
sem liæstvirt ,íkisstjórn að-
hyllist og telur í raun og veru
eina færa í þessu máli, þótt
hún segi, að það sé ekk'i tíma-
bært enn að velja hana.
Hófsamlegur mál-
FHitningur“ forsætis-
'í^herra
Hæstvirtur forsæisráðherra.
sem einmitt óskaði eftir hóf-
samlegum og málefnalegum
umræðum um þetta mál í sinni
fyrstu ræðu. sló því föstu i
annarri ræðu sinni. eftir að
hann hafði heyrt afstöðu
Framsóknarflokksins eða
heirra, sem 'talað hefðu að
hans hálfu, að afstaða Fram-
sóknarflokksins í þessum mál-
um væri þ.ióðhættuieg og gæti
iafnvel eyðilagt málstað þjóð-
avinnar i einu hennar mesta
velfcrðarmáli Auk þess, sem
flokkurinn felldi sjáifan sig
sérstaklega undir, grun um að
'áta stjórnast af annarlegum
sjónarmiðum í þessu máli.
Þetta . vo.ru málefnaleg r-ök
hæstvirts forsætisráðherra
sem óákaði alveg sérstaklega
eftir hófsamlegum og málefna.
’esum umræðum um þetta má!
Um okkur þingmenn Al-
hýðubandalagsins sagði hæst-
virtur viðskintamálaráðherra.
hegar í annarrj ræðu sinni. að
bað hefði nú verið fyrirfram
vitað hvað við vildum. Við
vildum, að fslendingar hefðu
sem allra minnst saman vi*
bióðir Evrónubandalagsins a*
sælda. af bví að við séum é
■nóti Efnahagsbanda’acinu Oa
begar hæstvirtur viðskipta-
málráðherra talar um Efna
hagsbandalagið og bióðir bess
bá er það eftirtektarvert. að
hánn á greinilega ekki við þær
6 þjóðir, sem í þiví eru í dag,
heldur á hann við 15 eða 16
þjóðir í Vestur-Evrópu og Mið-
Evrópu. sem hann telur bara
alveg víst í dag. að hljóti að
ganga i það með einum eða
öðrum hætti, þ.e.a.s. hann á
bama við bióðaskara. sem telur
svona milli 200—300 millj.
manna og hann slær bví föstu,
að við þingmenn Albýðubanda-
1agsins viljum, að íslendingar
hafi sem allra minnst við-
skipta- og menningarsambönd
við allar þessar þjóðir. Við
þurfum ekki að vera í vafa
um það. að það erum við.
þingmenn Alþýðubandalagsins.
sem hann átti við. hæstvirtur
ráðherra, þegar hann sagði i
skýrslu ríkisstjómarinnar. að
hér á landi væru menn, sem
vildu. að viðskinta- og menn-
inearsambönd fslendinga við
hióðir Vestur-Evrópu væru sem
allra minnst. Þar með er vit-
anlega sagt, að við vildum
helzt. að viðskiota- og menn-
ingarsambönd fslendinga við
allar bjóðir Vestur- og Mið-
Fvrópu væru helzt ensin. við
vildum riúfa þau með öllu.
Slík orð ’.evfir hæstvirtur við-
'kintamálaráðherra on mennta-
málaráðh<’rra sér að viðhafa
hér á Alþingi. í máli sem
hæstvirtur forsætisráðherra
óskar alveg sérstaklega eftir
hófsa"’'"'”im og málefnalegum
umræðum.
' Afhvðubanda-
'' ^cins
Um afstöðu okkar þingmanna.
Albýðubandaiaersins í við-
skiptamálum fsiendinga út á
við. vil étr seg.ia hæstvirtum
viðskintamálaráðherra og öll-
<im öðrum vegna bessara stað-
lausu og órökstuddu staðhæf-
inga: Stefna Alhýðubandalags-
ins er sú. að liað eigi að beina
viðskiptum íslcndinga þangað
sem hau eru haekvæmnst frá
viðskiptasiónarmiði einu án
nokkurs tillits tii póitískra
sjóuariniAa, þ.á.m. án tillits
til pólitísks stjórnarfars í við-
komandi löndum. Við viljum,
að stefnt sé að því að utan-
ríkisviðskipti íslendinga séu
sem víðast um Iönd öll við sem
flestar þjóðir eftir því, sem
viðskiptaiegiv hagsmunir þjóð-
arinnar og viðskiptakjör framast
leyfa. Og þctta sjónarmið okk-
ar þingmanna Alþýðuþanda-
lagsins gildir alveg afdráttar-
laust einnig að bví er varðar
viðskipti við Iönd Efnahags-
bandaiagsins 0g önnur lönd í
Vestur-Evrópu eða Mið-Evr-
ópu. hvort sem hau verða í þvi
bandalagí eða ekki, Við óskum
að þau viðskipti geti verið okk-
ur sem hezt og hagkvæmust. Og
ef þau eru það þá viijum við
að þau séu sem mcst. TJm
menningarviðskipti við þessar
bjóðir Evrópu þarf ég auðvitað
ekki að ræða. Við viljum að
sjálfsögðu að menningarleg
viðskipti bjóðar okkar við
h.ióðir Evrópu séu sem mest
og bezt.
"fendur jafnfætis
' ’^^rtiiblaðinu
Og ég vcrð að segja það, að
hað er dálítið hart að heyra
greindan mann og mcnntaðan
eins og hæstvirtan mcnnta-
málaráðberra þurfa að segja
hér á Alþingi í ræðustól. að
við þingmenn Alþýðubanda-
iagsins sem höfum margir okk-
ar rétt cins og hann sótt
menntun okkar tii þessara
bióða í Evrópu að við munum
vilja menningarviðskipti þjóð-
ar okkar við þaer sem ailra
minnst og helzt rjúfa Ivau með
nliu. En mér dettur ekki eitt
augnablik í hug. að hæstvirt-
'ir viðskiptamálaráðh. meini
hetta. En hann harf að legg.iast
svona lágt til bess að komast
iafnfætis b'aði sínu. sem fer
með bennan þvætting á degi
hverjum.“
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokk-
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson, Magnús Kjartansson, Sigurð-
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason, Sigurður V. Friðþjófsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19.
Sími 17-500 (5 línur). Áskriftarverð kr. 65 á mánuði.
Langt yfir
skammt
j áramótagreinum sínum véku valdamenn
stjórnarflokkanna að fyrirætlunum um að
koma upp stóriðju á íslandi og áttu þá einkan-
lega við risavaxna alúminíumverksmiðju sem
erlendum auðhringum yrði heimilað að koma
á laggirnar og starfrækja hérlendis. Oft hefur
verið um það rætt hversu háskalegt það væri
fyrir íslendinga ef erlendir auðhringir kæmu
hér upp risafyrirtæki sem bæri ægishjálm yfir
allar aðrar atvinnugreinar í landinu og gæti á
skömmum tíma knúið jafnt stjórnarvöldin sem
aðra til að sitja og standa að sínum geðþótta,
og skal sú hlið málsins ekki rædd frekar hér.
Hitt er nærtækt íhugunarefni hvort ekki er
verið að líta langt yfir skammt með bollalegg-
ingum um að koma hér upp stóriðju sem nýtir
erlend hráefni á sama ’tíma og við erum ekki
menn til að nýta okkar eigin hráefni nema að
mjög óverulegu leyti.
yið íslendingar höfum betri aðstöðu en flestar
ef ekki allar þjóðir heims til stóriðju á mat-
vælum úr hafinu. Hráefnið er hér hið bez'ta
sem fáanlegt er, við eigum enn mikla orku ó-
notaða og við getum tryggt okkur nægilega
verkmenningu á skömmum tíma. En á þessu
sviði er flest óunnið. Það er til að mynda átak-
anlegt hversu villimannlega við förum með síld-
ina; sjómenn okkar hafa nú tryggt sér tækni og
kunnáttu til þess að veiða hana með býsna miklu
öryggi, en þegar í land kemur kunnum við ekki
að hagýta hana nema á allra frumstæðasta hatt.
Meginmagninu er kastað í verksmiðjur til fram-
leiðslu á skepnufóðri, en það sem frumverkað
er hér á landi er fullunnið erlendis. Úr síldinni
gætum við unnið dýrmæt matvæli sem eftir-
spurn er eftir um allan heim; það er hægt að
sjóða hana niður, leggja hana niður, reykja hana
og finna upp nýjar fjölbreyttar aðferðir til að
matreiða þessa ágætu vöru sem náttúran sér
okkur fyrir. Og ekki þurfum við að óttasí mark-
aðsörðugleika; eftirspurnin eftir matvælum er
stöðug og fer sívaxandi eftir því sem nýfrjáls-
um ríkjum vex fiskur um hrygg — og velmættu
s’tjórnarvöldin festa sér í minni að þau ríki eru
utan þess Vesturevrópumarkaðs sem nú er ein-
blínt á af mestri skammsýni. Og fullkomnum
fiskiðnaði getum við komið upp af eigin ramm-
leik í eðlilegum áföngum fyrir okkar eigin fjár-
muni og lánsfé sem aflað er á venjulegan hátt.
það er mikil skammsýni þegar sagf er að sjáv-
arútvegurinn sé fullnýttur og að við þurfum
að leita annarra úrræða í atvinnulífi. Hagnýting
okkar á auðlindum sjávarins er á algeru byrj-
unarstigi og á meðan svo er ástatt ættu ráða-
mennirnir að hafa allt þarfara að gera en að
velta fyrir sér hugmyndum um innflutning á
erlendum auðfélögum og erledu vinnuafli til
að reisa risaverksmiðju til að vinna úr erlend-
um hráefnum. — m.