Þjóðviljinn - 19.01.1963, Blaðsíða 6

g SÍÐA
ÞJÓBVÍLJINN
Laugardagur 19. janúar 1963
Sótarí i Beríín og farsæ/t nýtt ár
I
Hræisla varð aldurtiSi
annars Síams-tvíburans
Sótarar boða hamingju — og
hvergi er greinilegra en í hinni
tvískiptu Berlín að ham'ingjan
er einkum fólgin í friði og sátt-
um. Ilamingjuboöbcrinn svarti
situr í hásæti sínu í miðri stór-
borginnli og horfir yfir hið nýja
miöhverfi scm verið er að reisa
umhverfis Alexander Platz í
Austur-Berlín. Nýtt ár er að
liefja göngu sína og við skul-
um vona að það verði farsælt
Kjaradeila sviptir
London Ijósi og yl
Lundúnabúar veröa að
spara Ijósmctið um þessar
mundir. Eftir síðustu helgi
var slökkt á öllum hinum
fjörlegu ljósaauglýsingum í
hjarta borgarinnar og mun
það vera í fyrsta sinn scm
slíkt gerist cftir stríð.
Ljósleysið stafar af þvi, að
starfsmenn í rafstöðvunum eru
óánægðir með laun sín. Deilan
stendur um 70 aura á klukku-
stund. Þeir hafa gripið til þess
að vinna aðeins dagvinnu og
neita allri eftirvinnu. Afleiðing-
in er sú að rafmagnsframleiðsl-
an rýmar jafnframt því sem
vetrarhörkurnar krefjast meira.
Lundúnasvæðið hefur orðið
einna harðast úti. Undanfarna
daga hefur straumstyrkurinn
verið minnkaður á vissum tím-
um og mikill hluti íbúanna
hefur orðið að láta sér hálf-
rökkrið nægja.
Kalt borð
Yfirvöldin hafa látið útvarpa
áskorun til almennings um að
nota rafmagnstæki eins lítið og
unnt er á umferðartímunum
svo að fólk komist heim til sín
með neðanjarðarlestum og öðr-
um rafknúnum íarartækjum.
En nú er mjög kalt í veðri í
Bretlandi og því er von að fólk
muni í heita máltíð þegar fyr-
irvinnan kemur heim skjálf-
andi af kulda.
Enginn veit hvenær kemur
að því að rafmagnið þrjóti al-
veg, en síðastliðinn mánudag
var skorturinn orðinn alvar-
legur. Til að hjálpa upp á sak-
-4>
Mannekla torve/dar
krabbameinsvarnir
Fleiri sérmenntaðir læknar
og starfsmenn í rannsóknar-
stofum mundu gcta hindrað
dauða margra þeirra, sem nú
deyja af völdum krabbamcins,
vað niðurstaða ráðstefnu sér-
fræðinga, sem Evrópudcild Al-
þjóðaheilbrigðismálasto.fnunar-
innar (WIIO) kvaddi saman ný-
lega í Kaupmannahöfn.
Ráðstefnan fjallaði um notk-
un „cytologi1 í baráttunni við
krabbamein. „Cytologi“, sem
byggist á því að rannsaka sell-
ur úr hinum ýmsu vofum lík-
amans. er beitt til að finna
krabbamein, áður en það nær
að breiðast út. Aðferðinni er
beitt í flestum löndum Evrópu.
en aðeins í mjög takmörkuðum
mæli enn sem komiö er.
Á árunum 1958—1959 létust
20.000 evrópskar konur af
krabbameini í leghálsi. Helm-
ingur þessara kvenna fékk
sjúkdóminn áður en þær náðu
55 ára aldri. Ráðstefnan komst
að þeirri niðurstöðu, að stór
hluti þessara kvenna væri enn
á lífi, hefði sjúkdómurinn verið
uppgötvaður í tæka tíð og kon-
umar teknar til aðgeröar.
„Cytologi“ er nú einnig beitt
til að finna krabbamein í öðr-
um líffærum. t.d. blöðru, lung-
um, beinum, maga, munnvatns-
kirtlum og skj aldkirtli.
Ástæðan til þess, að aðferð-
inni er ekki beitt í ríkara mæli
í Evrópu, er sú, að tilíinnan-
legur sko--tur er á læknum með
nauðsynlega sérmenntun og á
starfsfólki í rannsóknarstofum.
Ráðstefnan beindi þeirri áskor-
un til hcilbrigðisyfirvalda í
Evrópu að líta á „cjdologi“ sem
viðurkennda aðferö til að finna
krabbamein og undanfarandi
sjúkdómeinkenni þess og jafn-
framt að talca upp þessa að-
ferð í hinni almennu baráttu
gegn krabbamcini. Var lögö rík
áhcrzla á hlutverk WHO aö
því er snerti sérmenntun lækna
og annars starfsliðs og heilið
á stofnunina að leitast við að
vinna bug á manneklunni. For-
seti ráðstefnunnar var Hans
Kottmeier dósent við Karol-
inska Institutet í Stokkhólmi,
og meðal annarra þátttakenda
var Jens Nielsen prófessor við
radíum-stöð Kaupmannahafnar.
irnar slökktu öll meiriháttar
fyrirtæki á ljósaauglýsingum
sínum. Og myrkrið lagðist yfir
þann hluta Lundúnaborgar sem
venjulegast er fjörlegastur.
Piccadilly, Trafalgar-torgið og
Nelson-súlan hurfu í nátt-
myrkrið.
Diplómatar í
kertaljósi
Sumsstaðar í borginni hefur
orðið algjörlega rafmagnslaust.
Þannig fór meðal annars í
bandaríska sendiráðinu, dipló-
matamir urðu að glugga í skjöl
sín í skímu kertaljósa. Margar
verksmiðjur urðu að senda
starfslið sitt heim vegna upp-
hitunarleysis.
Að minnsta kosti eitt meiri-
háttar sjúkrahús í miðborginni
lenti í sams konar klípu. Þar
varð að fresta nokkrum skurð-
aðgerðum vegna þess hve kalt
var í skurðstofunni.
Það er að vísu aðeins lítill
hluti af starfsliði rafstöðvanna
sem taka þátt í þessum aðgerð-
um. Samt sem áður hefur þetta
orðið til þess að verulegur raf-
magnsskortur er í mörgum
brezkum borgum, svo sem Brist-
ol, Birmingham og Manchester.
Deiluaðilar reyna að leysa mál-
ið með samningum og á mánu-
dagskvöldið fóru viöræður
þeirra fram í skini kertaljósa
í miðbiki London.
n
Enda þótt Sjang og Eng
hafi vcrið hinir upprunalegu
Síams-tvíburar, þá voru þeir
alls ekki síamskir heldur kín-
vcrskir. Og sú skoðun fólks
að þeir hafi óumflýjanl. hlot-
ið að deyja með nokkurra klst.
millibili vegna liinna líkam-
legu tengsla þcirra hefur held-
ur ekki við rök að styðjast.
Staðrcyndirnar cru skráðar i
aldargömlum Iæknaskýrslum
en hafa algjörlega vcrið snjð-
gengnar þar til bandaríski há-
skólakennarinn Worth B.
Daniels rakst af tilviljun á
sannieikann í krufningar-
skýrslu: Eng dó af hræðslu.
Annar í bindindi,
hinn drakk
Tvíburarnir fæddust árið
1811. Neðri endar bringubein-
anna voru tengdir saman,
einkum með brjóski og sin-
um. Tengsl þessi urðu svo
þjál að þegar drengirnir voru
orðnir tíu ára gátu þeir stað-
ið hlið við hlið. Þegar þeir
voru 32 ára kvæntust bræð-
urnir bandarískum kvekara-
systrum. Sjang eignaðist tíu
börn og Eng tólf. En enda
þótt bræðurnir líktust mjög
hvor öðrum og væru svo ná-
tengdir var lunderni þeirra
og heilsufar ærið mismunandi.
Eng var bindindismaður, en
Sjang þótti sopinn góður.
Eitt sinn er Sjang var að
ilis Engs. Þetta var í janúar-
mánuði og kalt í veðri. Nótt-
ina eftir vaknaði Eng og leið
óþægilega. Hann kallaði á
einn sona sinna og drengur-
inn sagði: „Sjang frændi er
dáinn“. Eng svaraði og sagði:
„Þá fer ég sömu leiðina“. Inn-
an þriggja klukkustunda og
áður en læknir kom á stað-
inn var Eng látinn.
Unnt að bjarga Eng
þjóri árið 1872 fékk hann slag
og lamaðist aö nokkru leyti.
Hlýddu ekki
læknisskipun
Daniels segir frá því að svo
hafi borið við 1874 að Sjang
kvartaði yfir sársauka í
brjóstinu en hinsvegar leið
Eng ágætlega. Læknir Sjangs
skipaði tvíburunum að halda
sig innan dyra. En samkvæmt
vcnju þurftu þeir að flytja
sig úr húsi Sjangs og til heim-
Heimsins mestu skurðlækn-
ar sem hvað eftir annað neit-.
uðu að aðskilja Sjang og Eng
í lifanda lífi hafa að öllum .
líkindum haft á réttu að
standa. Þeir höfðu ekki gegn-
umlýsingartæki né aðra nú-
tímatækni og gátu ekki geng-
ið úr skugga um hve mikið
af líffærum tvíburanna náði
út í tengslin á milli þeirra.
En krufning leiddi hinsvegar
í Ijós að einungis lítill hluti
af lifur Engs náði út í tengsl-
in. Ef djarfur skurðlæknir
hefði komið til skjalanna
skömmu eftir dauða Sjangs
hefði hann líklega getað
bjargað Eng.
Læknir einn sem rannsak-
aði lík bræðranna skrifaöi:
„Samkvæmt minni skoðun
lézt Sjang úr heilablóðfalli.
Eng dó að öllum líkindum úr
hræðslu. Tæmd þvagblaðra
hans bendir til mjög ákafrar |
geðshræringar".
I
Ofneyzla vítamíns hefur
hættulegar afleiðingar
Vítamínskammtar eru vel
auglýst vara og í Bandaríkjun-
um og víðar úða mæðumar
þeim í börn sín við morgun-
verðarborðið. Or því vítamín
gerir gagn á annað borð, hugs-
ar fólk, þá hlýtur það að vera
því betra sem meira er étið af
því. Bandaríski læknirinn Char-
les N. Pease er þó ekki á sama
máli, að hans dómi ættu for-
eldrar að gæta sín betur fyrir
hættum þeim sem ofneyzla
vítamíns getur haft í för með
sér. Pease hefur ritað blaða-
grein um þetta og nefnir mörg
dæmi um skaðvænleg áhrif
þess að neyta A-fjörefnis í ó-
hófi. Fjörefni þetta hefur komið
kyrkingi í börn og jafnvel gert
það að verkum að annar fót-
ur þeirra verður talsvert styttri
en hinn.
Jafnvel á fullkomnustu
sjúkrahúsum íer eitrun af
völdum A-vítamíns fram hjá
læknunum vegna þess að ein-
kenni hennar eru oft talin
vera merki um syfilis, hvítblæði
eða jafnvel skyrbjúg sem or-
Atvinnuleysingjar
Fyrir skömmu skýrði Þjóðvilj-
inn frá atvinnuleysiinu á Norð-
ur-Brctlandi og bágum lífskjör-
um fólksins þar. Meira en fi00.
000 atvinnulcysingjar eru skráð-
Ir í þessum landshluta og í
sumum héruðunum cr nær tí-
undi hvcr maður atvinnulaus,
og verður að sjá fyrir sér og
sínum með atvinnulcysisstyrkn-
um, áttahundrað krónum á
Viku fyrir fimm manna fjöl-
sltyldu. Mynd þessi cr tekin í
Liverpool og sýnir nokkra af
hinum 37.000 atvinnulcysingjum
borgarinnar. Þeir standa
götuhornum og bíða. Annað
hafa þeir ckki að gcra.
sakast af skorti á C-vXtamini.
En ef það kemur fram við
gegnumlýsingu, segir Pease, að
hinir brjóskkenndu vaxtarend-
ar í beinum bamanna harðna
fyrir tímann, þá ættu læknam-
ir að vera á varðbergi gagnvart
vítamín-eitrun.
Á bamasjúkrahúsi einu í
Chicago er átján ára stúlka sem
Pease hefur fylgzt með frá því
hún var á áttunda ári. Þegar
hann sá hana í fy.rsta sinn var
vinstri fótur hennar tveim
-<$> þumlungum stytlri en sá hægri.
Hann komst að þvi að þegar
hún var þriggja ára hafði móð-
ir hennar gefið henni daglega
þrjár íullar teskeiðar af A-
vítamíni — en það var um það
bil 50 sinnum meira en drop-
amir þrír sem læknirinn hafði
ráðlagt vegna lítilfjörlegra út-
brota. Unnt var að mæla of-
neyzluna í blóði stúlkunnar.
Þar voru 943 einingar af A-
vítamíni en við eðlilegar ástæð-
ur eru einingamar 30 til 60.
Þrátt íyrir ítrekaðar tilraunir
tókst Pease ekki að bæta stúlk-
unni þann skaða sem hún þeg-
ar hafði orðið fyrir. Stöðugt
munaði 2 þumlungum á lengd
fóta hennar. Stúlkan er auk
þess óeðlilega lítil vexti.
1 annað skipti byrjaði móðir
að gefa þriggja vikna dóttur
sinni stóra skammta af blönd-
uöum vítamínum. Bamið fékk
auk þess eina eggjarauðu á
dag og síðar grænmeti með
miklu smjöri. Mataræði þetta
hafði í för með sér gífurlega
ofneyzlu A-víamíns. Nú er
telpan níu ára gömul og hægri
fótur hennar er þrem þumlung-
um styttri en sá vinstri.
Pease gefur þó góðar vonir
um að unnt sé að ráða bót á
miklu ef A-vítamípseitrunin er
stöðvuð í tíma. Stúlka ein var
rannsökuð er hún var aðeins
22 mánaða gömul og höfðu bein
hennar þegar skaðazt. Hún er
nú tólf ára og mismunurinn á
lengd fóta hennar er aðeins
fjórðimgur úr þumlungi.