Þjóðviljinn - 26.01.1963, Blaðsíða 6

0 SlÐA
ÞJÓÐVILJINN
Laugardagur 26. janúar 1963
Ríkisstjórn Suður-Afríku stofn-
setur enn nýjar nýlendur
Um þessar mundir er Afríka að krista af
sér klafa nýlendukúgunar og býst til að rísa
upp frjáls og stolt. Hvert Afríkuríkið á fæt-
ur öðru hefur öðlazt sjálfstæði að undan
förnu og því sætir það furðu að einmitt nú
er ný nýlenda að verða til í álfunni. Nýlenda
þessi er þar að auki verk afturhaldssömustu
ríkisstjórnarinnar í þessum heimshluta, ríkis-
stjórnarinnar í Suður-Afríku. Hún hefur nú
lagt nýlenduokið á herðar íbúanna í Trans-
keistan á suðurodda álfunnar.
Ef þróunin gengur eins og
Verwoerd-stjórnin vill, veröur
Transkeistan aöeins fyrsta ný-
lendan af mörgum, sem eiga að
mynda nýlenduveldi ríkisi.ns
undir nafninu Bantustan.
Bantustan er dregið af orð-
inu bantu en svo nefnist þjóö-
flokkur sá sem nær 70 prósent
af íbúum Suður-Afríku tilheyra,
en þeir búa í Xhosa-, Zulu-,
Tembu-, og Basuto-héraði.
Hvítir menn og
„útlendingar“
Nú á að draga ný landmæri
og skipta þannig yfirráðasvæði
Suður-Afríku í „höfuðland" og
nýlendur. Höfuðlandið tekur
meira en 87 prósent af svæöinu <m
öllu og þar eiga hvítir menn
og svart þjónustufólk þeirra að
búa. Þar að auki neyðast yfir-
drottnaramir til þess að leyía
þeim negrum sem vinna ó
plantekrunum og í verksmiðj-
um höfuðborgarinnar að búa á
þessu svæði, því að annars
myndi efnahagur ríkisins kom-
Belitagriitdur úr
fórnarlömbum
Alcxandersmikla
í afskekktum helli í Jordan-
dalnum fundust fyrir skömmu
300 beinagrindur scm taldar
eru vera jaröneskar lcifar sam-
verja sem her Alexanders
mikla hafi fangað og drepið
á fjórðu öld fyrir Kristburð.
Fornminjastofnunin í Jórdaníu
hefur skýrt frá því, að bedú-
ínamir sem grófu sig inn í
hellinn hafi fundið leifar af
opinberum skjölum sem rituð
voru á því aramíska tungumáli
sem talað var í borgjnni. Sam.
eríu sem Alexander hertók ár-
ið 331 f. K.
ast á kaldan klaka. SamtaJs
verða hvítu mennimir og hinir
útvöldu svertingjar um 30 pró-
sent af íbúunum.
Hin 70 prósentin — cn það
eru eingöngu negrar —
verða að hreiðra um sig á
13 prósentum af suður-
afrikanska landssvæðinu.
Þeir negrar sem halda á-
fram að dvcljast í höfuð-
landinu verða talir „út-
lendingar“, og má vísa þeim
brott hvenær sem vera skal.
„Sjálfræði“ negranna
Þessi skipting hefur lengi
verið í bígerð og fyrirmynd
hennar eru hin svokölluðu
„friðarsvæði“ sem komið var
upp í byrjun aldarinnar. Hvergi
nema á „friðarsvæðunum'1
máttu negrar eiga jarðnæði og
reka sjálfstæðan landbúnaö.
Þegar fyrir fjórum árum hóf
stjórnin að búa út iagabálk
um svokaljað „sjálfræði“ negr-
unum til handa og er þar gert
ráð fyrir að „friðunarsvæðin“
verði að nýlendum. Lagabálk-
ur þessi á þó lítið skylt við
sjálfræði. Tilganur hans er ein-
göngu að auka á kynþáttamis-
réttið og kúgun negranna.
Lög t þessi sættu svo áköfum
mótmælum að ríkisstjórnin
hikaði við að láta þau koma
til framkvæmda. Nú fyrst tel-
ur Verwoerd að tímabært sé
að stofna nýlendumar.
Launaðir
ættarhöfðingjar
Fyrsta skrefið hefur nú verið
tekið með því að gera Trans-
keistan að nýlundu. Transkeist-
an er stærst af „friðarsvæðun-
um“ fyrrnefndu. Það er
4.250.000 ha að stærð og þar
býr hálf önnur milljón negra.
Skítug þorp með aumkunar-
verðum leirkofum með sefþök-
um, lítilfjörlegir skikar með
maís eða korni, hungrað og
óttaslegið fólk — þannig lít-
ur nýlendan Transkeistan út —
og hún er ekki það landsvæöi
í Suður-Afríku sem harðast
hefur orðið úti.
Auðvitað lætur Verwoerd-
stjórnin negrana ekki liía
frjálsa á landsvæðum þessum.
Þeir eru undir stjórn ýmissa
ættarhöfðingja sem fá borgun
frá stjórninni fyrir að berja
niður með lögregluvaldi upp-
reisnarvott. Ættarhöfðingjarn-
ir hafa hinsvegar „hvít“ yfir-
völd yfir sér. Þau koma fram
í nafni réttvísinnar og senda
negra í fangelsi í höfuðlandinu
fyrir smávægilegustu „yfirsjón-
ir“.
Barizt gegn
kúguninni
Þrátt fyrir skepnulegar að-
farir hefur fasista-stjórninni
í Pretoríu eltki heppnazt að
brjóta frelsisbaráttu negr-
anna á bak aftur. Suður-
afríkanskir föðurlandsvinir
hafa stofnað „nefnd til að
berjast fyrir frelsi Trans-
kcistans". Nefndin hcfur
þegar gengizt fyrir vcrkföll-
um og mótmælaaðgerðum
víðsvegar í landinu. Á þann
hátt rcyna negrarnir að
hindra fyrirætlanir Verwo-
crds um að koma á fót nýju
nýlcnduvcldi á álfunni
svörtu.

• IttNKWBB
FLÓTTAMENN.
„Við erum flóttamenn sem flúðu kynþáttakúgunina í
„hinum frjálsa heimi" Kenndys. Lifi hin frjálsa Kúba“.
Þessi orð eru letruð á spjöldin og fólkið sem heldur á þeim varð fyrir barðinu á kynþáttamis-
rétti og pólitískum ofsóknum í Bandaríkjunum og tók þann kostinn að fara til Kúbu þar sem
svartir og hvítir eru jafnir.
Talið er, að samverjamir hafi
leitað sér skjóls í hellinum en
hermenn Alexanders síðan lok-
að honum svo að flóttament',-
imir sultu í hel.
Bedúínarnir sem fundu hell-
inn hafa selt fornminjasafninu
í Jerúsalem talsvert af manna-
beinum ásamt leifum af klæðn-
aði og papírusvafninga.

I Sovézkir reyna að
I lengja
mannsævina
Moskvu 25/1 — Stjómar-
völdin í Sovétríkjunum
hafa falið þarlendum vís-
|j indamönnum að hraða
N rannsóknum og framkv.
| raunhæfra aðgerða sem
miða að því að lengja
mannsævina.
í ályktun stjómarinnar
segir að fjölmörgum vinnu-
stofum og rannsóknarstofn-
unum verði komið á fót.
Sérstakt starfslið verður
þjálfað til að i’inna að ^
þessu verkefni. Starfið verð- ■
ur einkum fólgið í því að >•
hindra og lækna krabba-
mein og vírussjúkdóma,
k hjarta- og æðasjúkdóma og
1 önnur lífshættuleg vcikindi. |j

Svertíngjar afgirtír með
múr í bandarískri
Á áhrifasvæði vcsturveld-
anna hefur að undanförnu
verið hneykslazt yfir fáu
meir en múrnum í Berlín.
Hitt munu færri vita, að í
„hinu frammúrskarandi lýð-
ræðisríki“, Bandaríkjunum
er borg sem tvískipt hcfur
verið mcð múr, ekki til að
torvelda bröskurum og
njósnurum iðju sína hcldur
til að frclsa hin hvítu of-
urmenni undan þcirri ógæfu
að þurfa að búa í nágrenni
við svertingja. Borg þessi
heitir Atlanta.
Negrarnir hafa til þessa búið
í sérstöku hverfi sem nemur að
flatarmáli 24.6 prósent af bygg-
ingarsvæði borgarinnar. Þeir
eru hinsvegar um 40 prósent af
íbúunum. í nánd við negra-
hverfið er villuhverfi hvítra
manna, Caskade Heigths
Hvítir flúðu
Negrunum þykir að vonum
þröngt um sig og hafa nokkrir
þeirra keypt sér hús í villu-
hverfinu. Hvítu mönnunum
sem fyrir eru þykir sér vera
mikil háðung ger að eiga að
búa í nágrenni við þá. Margir
þeirra hafa flúið hverfið en
enginn hvítur maður vildi festa
kaup á húsum þeirra. Hefur
þetta orðið til þess að villurnar
fínu féllu mjög í verði.
Forsvarsmaður hinna hvítu
húseigenda í Cascada Heigths
leitaöi á náðir borgarstjórans
og fór fram á að múr vrði
reistur á mörkum negrahverf-
isins og hverfis hvítu mann-
anna, átti sá múr „að hindra
borg
ágang negranna og vera hvít-
um húseigendum andleg upp-
örfun.“.
Málið fyrir dómstóla
Borgarstjórinn bar málaleit-
un þessa undir borgarstjórnina
sem samþykkti að múrinn skyldi
reistur. í býti morguninn eftir
hófu verkamenn að byggja
múrinn sem er tæpur metri að
hæð. Samtök negra í borginni
hafa lýst því yfir að þeir muni
enein skipti eiga við yfirvöld
borgarinnar fyrr en múrinn
hefur verið rifinn. Þeir hafa
borið málið undir dómstóla og
tapað einum málaferlum en
önnur eru innan tíðar í
vændum í hæstarétti Atlanta-
borgar. Fyrir skömmu tók
borgarstjórinn fyrir tillögu um
að rífa múrrran og var hún felld
með tíu atkvæðum gegn þrem.
Fátækiingar í Ameríku
bændafólkið í sárri fátækt. Myndin sýnir sveitafólk í Pcrú við
fátæklegan miðdegisverð sinn. Brátt verður það að rísa á fætur
og taka til við stritið.
Andstæðingar Salazars
hugsa sér fll hreyfings
Árciðanleg blöö í Evrópu
hafa fullyrt að andtæðingar
Salazarstjórnarinnar í Portúgal
hafi haldið með scr þing í
cinhvcrri höfuðborg í Vestur-
Evrópu um áramótin. Sagt er
að þingið hafi ákveðið að
beita sér fyrir því að nýlend-
ur Portúgala í Afríku fái að
ráða sér sjálfar.
Þingið mun hafa ákveðið að
hefja viðræður við þjóðfrelsis-
sinna í nýlendunum með það
fyrir augum að samræma lög-
legar og hemaðarlegar aðgerð-
ir gegn einræði Salazars. Til
þessa hafa Afríkumenn set.t
það skilyrði nánari samvinnu
að portúgalskir lýðræðissinnar
vjðurkennj sjálfsákvörðunarrétt
fólksins í nýlendunum.
Þingið ókvað ennfremur að
taka upp aðferðir neðanjarð-
arhreyfinga stríðsáranna í bar-
áttunni gegn Salazar.
Þingið ályktaði, að miðnefnd
einræðisandstæðinganna sem
starfar undir forystu Delgado
hershöfðingja og aðsetur hefur
haft í Brasilíu skuli flytja sig
nær Portúgal. Talið er að ráð-
gert hafi verið að nefndin setj-
ist að í Alsír.
Herkur vísindamaéur f
norrænum fræðum látínn
Fyrir skömmu lézt Magnus
Olscn prófessor, einn merkasti
fræðimaður Norömanna. Ilann
er Islendingum að góöu kunnur,
hefur löngum ritað mikið um
íslenzk efni. Árið 1938 sæmdi
Háskóli fslands hann nafnbót-
inni dr. Iit. Isl. Þá nafnbót
hafa aðéins örfáir hlotið, enda
cr hún mesti sómi sem háskóli
vor getur sýnt mönnum.
Magnus Olsen fæddist i Ar-
endal árið 1878. Hann varð
stúdent árið 1896 og 1903 tók<^
hann háskólapróf í málvísind-
um. Árið 1908 varð hann próf-
essor í forn-norskri og íslenzkri
tungu og bókmenntum við Os-
lóar-háskóla. Hann ferðaðist
talsvert erlendis í vísindalegum
tilgangi og kom meðal annars
hingað til lands.
Magnus Olsen er einna
þekktastur fyrir rannsóknir
sínar á rúnum. Hann var gædd-
ur ríku hugmyndaflugi og
næmum skilningi og hefur fá-
um heppnazt að ráða svo vel
í hinar fornu ristur og varpa
þannig ljósi á myrka staði
sögunnar.
Norska blaðið Dagbladet seg-
ir svo um Magnus Olsen:
„Með Magnusi Olsen er einn
mesti rúnameistari nor-
rænna manna á brottu geng-
inn. Hann var fremsti rúna-
meistari vor, frábær mólfræð-
igur og sjnall sagnfræðingur,
einn þeirra prófessora sem
varpað hafa ljóma á háskóla-
líf vort. Með framkomu sinni á
f' ' ■"•rn risti hnnn þær
rúnir í sögu háskólans sem
aldrei munu afmást. Hann stóð
einarður gegn tilraunum Þjóð-
verja til að leggja hið nazist-
íska ok á háskólann. Hann
beitti sér ennfremur djarflega
í hinni ólöglegu nefnd í há-
skólanum, sem stofnuð var til að.
berjast gegn nazismanum.“
Geta má þess að Almenna
bókafélagið hefur í hygg.ju að
gefa út ritgerðasafn eftir Magn-
us Olsen síðar á þessu ári.
Tito og
Sjivkoff
hittast i
Be/grad
Belgrad 25/1 — Todbr S.jivkoff,
forsætisráöherra Búlgaríu og
aðalritari kommúnistaflokksins
þar, kom í dag til Belgrad og
mun hann ræða við Tító for-
seta.
Tító og fleiri ráðamenn í
Júgóslavíu tóku á móti forsæt-
isráðherranum á brautarstöð-
inni. í fylgd með Sjivkoff var
sendinefnd sem þátt tók í þingi
austur-þýzka kbmmúnista-
flokicsins fyrir skemmstu. Þetta
er í fyrsta sinn sfðen 1059 sem
TítÓ 'W'nl-nf
I
i
4