Þjóðviljinn - 05.02.1963, Blaðsíða 2

I
2 SIÐA
ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudaffur 5. febrúar 1963.
Frjálst val eða valdboð
Um innheimtukerfi útvarpsins
A laugardagirm var, hinn 2.
febrúar, birtist hér í blaðinu
ritsmíð eftir herra Baldvin Þ.
Kristjánsson um innheimtukerfi
Ríkisútvarpsins, og fer þar sem
oft vill, að dómgreindin er í
harla litlu slagtogi með fyrir-
ganginum. Greinin, sem er víð-
ast mjög feitletruð og prýdd
upphrépunarmerkjum á eftir
hverri málsgrein, gengur út á
það, að núverandi innheimtu-
kerfi sé „fyrir neðan allar hell-
ur“, „lágkúrulegt og mann-
skemmandi", „hnípið í aumingja-
skap 6Ínum“, forráðamenn út-
varpsins „hrein fífl í skænj
sviðsljósi almenningsálits", og
lagt er til að menn greiði fyrxr
útvarpsnot sín með beinurn
sköttum, sem hann segir að
Helgi Hjörvar hafi fundið upp:
„Látum útvarpsgjaldið verða
persónugjald á hvem gjaldbaer-
an mann — rétt eins og kirkju-
garðsgjaldið — og innheimtast
með einni viðbótarlínu á þing-
gjaldsseðlinum".
Þar sem ég undirritaður er
flulltrúi Alþýðubandalagsins í út-
varpsráði, sem hefur rætt mál
þetta mjög að undanfömu, tel
ég mér skylt að gera nokkra
grein fyrir því, og ekki sízt til
þess að firra menn skoðunar-
myndun á svo hæpnum grund-
relli sem grein hr. Baldvins Þ.
Kristjánssonar er.
Tillögur um nefskatt i stað
Sfnotagjalda hafa oft komið
fram á undanfömum árum og
Dú síðast í álitsgerð endurskoð-
mardeildar fjármálaráðuneytis-
Ins. Þar er það lagt til, að beinn
ikattur verði lagður á alla á
tldrinum 21 tíl 67 ára, en þó
þannig, að hjón greiði einfalt
Upp-
lausnarstefna
í Morgunblaðinu á laugar-
daginn er enn endurtekin ein
skringjlegasta kenningin sem
stjórnarblöðin telja sér henta
að flíka fyrir almenningi.
Blaðið segir m.a. í forustu-
grein: „Vinstri stjórnin varð
sjálföauð á miðju kjörtíma-
bili vegna þess að hana brast
manndóm til þess að segja
þjóðinni sannleikann um á-
hrif kapphlaupsins milli kaup-
gjalds og verðlags. Hún
átti heldur engin sameiginleg
úrræði til þess að standa
gegn voðanum. Viðreisnar-
stjómin hefUr haft allt ann-
an hátt á. Hún hefur sagt
þjóðinni sannleikann o.g hún
hefur einnig haft manndóm til
þess að gera nauðsynlegar
gagnráðstafanir gegn upp-
lausnarstefnunni."
Hverjar eru staðreyndimar?
í tíð vinstri stjórnarinnar
haekkaði vísitalan — gamla
vísitalan — úr 185 stigum í
220 stig, eða um 19%. Engu
að síður hélt kaupgjaldið svo
gjald. Verði sá skattur innheimt-
ur með öðrum þinggjöldum, og
er á það bent, að innheimtu-
kostnaður myndi lækka allveru-
lega með því móti. Við það
myndi gjaldendum fjölga úr
49.388, miðað við árið 1961, upp
í ca. 60.292, miðað við síðasta
íullkomna manntal, og mætti
nefnskatturinn því vera um
20% lægri en afnotagjaldið er
nú, til þess að skila sömu heild-
arupphæð. Ennfremur er ráð
fyrir því gert, að fjöldi gjald-
enda ykist árlega sem næst um
1600, en til samanburðar niá
geta þess að gjaldendum fjölg-
aði ekki nema nokkuð á 8.
hundrað árið 1960—’61, þó án
þess nokkuð sérstakt væri að
gert.
f fljótu bragði má þetta þvi
sýnast rakin leið, enda segist
Baldvin Þ. Kristjánsson engan
hafa fyrirhitt sem telji nefskatt-
inn ekki fortakslaust sjálfsagðan
og spyr, hve lengi eigi „að halda
áfram að skemmta skrattanum
með því að halda vitleysunni og
ranglætinu við“.
Þrátt fyrir bamslegt grunleysi
greinarhöfundarins hafa slík mái
samt þá leiðinlegu áráttu að
sýna á sér tvær hliðar, og þær
jafnvel ekki aðeins svarta og
bvíta. Ýmislegt mælir með
breytingunni, en þó sýnist mér
þyngri rök hníga gegn henni,
að minnsta kosti eins og tillög-
umar liggja nú fyrir. Skal hér
drepið á nokkur hin helztu.
1. Með gjaldabreytingunni yrði
frjáls valréttur manna afnuminn.
Menn yrðu að greiða útvarps-
gjald, hvort sem þeir kærðu sig
um þjónustu þess eða ekki, og
væri þar óneitanlega um að
vel í við verðlagið, að þeg-
ar vinstristjómjn fór frá var
kaupmáttur tímakaupsins
hærri on hann hefur nokkru
Sinni verið hériendis. fyrr og
sjðar.
í tið núverandi stjómar
hefur vísitalan fyrir vorur og
þjónustu — samkvæmt nýja
grundvellinum — hækkað úr
100 stigum í 145 stig. eða
um hvorki meira né minna en
45%. Dýrtið hefur þannig
magnazt meira en tvöfalt
hraðar en í tíð vinstristjóm-
arinnar. En ,,manndómurinn“
»r þá væntanlega í því fólg-
inn að kaupið hefur dregizt
langt aftur úr verðlaginu. og
kaupmáttur tímakaupsins hef-
ur aldrei verið læsri en nú.
hvorki fyrr né síðar.
Það má vissulega áfellast
vinstristjórnina fyrir bað að
hún hafi ekki haft hemil é
verðbólgunni En þeir áfellis-
dómar geta ekki komið frá
ríkisstjóm sem hefur sett óða.
verðbólgu i staðinn og lagt á
bað alla áherzlu að láta hana
bitna einhliða á launafóiki,
— AustrJ.
ræöa skerðingu persónufrelsis
sem mjög er varhugaverð og á
sér enn ekki neina hliðstæðu í
íslenzkum skattalögum. Menn
eiga að geta sagt upp útvarps-
afnotum sínum rétt eins og dag-
blöðum, enda eru (að ég vil
segja guði sé lof) árlega nokkur
brögð að því.
2. Þá er athugandi hvemig
beinn útvarpsskattur kæmi nið-
ur á heimilum. Allflest greiddu
að vísu aðeins einfaldan skatt.
en samkvæmt manntali yrðu
þau samt æði mörg sem yrðu
að greiða tvöfaldan og allt upp
í sexfaldan skatt, og þá ein-
mitt frekast þau heimili sem
þyngsta byrði bera fyrir, t.d.
þar sem böm enu við framhalds-
nám, foreldri eða foreldrar
hjóna á heimili, þ.e. innan elli-
launaaldurs, og þá ekki sízt
sveitaheimili, þar sem 3—5
skattþegar em iðulega skrifað-
ir á manntali. Þannig yrði eitt
heimili í mörgum tilvikum að
greiða fjórfalt gjald (á annað
þúsund krónur) miðað við ann-
að sem byggi þó við betri efna-
hag, og það fyrir nákvæmlega
sömu afnot. Það er slíkt fyrir-
komulag sem Baldvin Þ. Krist-
jánsson kallar „réttlæti" og
„sanngimi“. Raunar tekur hann
dæmi um óréttlætið sem nú ríki,
„þegar fátækur maður, sem
komizt hefur yfir bílskrifli og
bátsgarm”, greiði „þrefalt gjald
á við peningamanninn, sem hef-
ur 12 hátalara frá lúxusgrammó-
fóninum í höllinni sinni!“ Raun-
sæið í röksemdafærslunni er ó-
neitanlega orðið nokkuð broslegt,
þegar gert er ráð fyrir fátækl-
ingnum með bæði bil og bát, en
lúxusgreifinn naumast talinn
eiga reiðhjólsdruslu til þess aö
komast á kontórinn. Nefnt ó-
réttlæti birtist ennfremur í þvi,
að Bíla-Steindór borgar nú 69
afnotagjöld, en þyrfti samkvæmt
réttlætiskenningunni aðeins að
borga eitt, — og S.Í.S. ekkert!
3. Mikill hluti afnotagjaldanna
sem nú er greiddur er einmiít
þannig til kominn. Stórar stofn-
anir, jafnt atvinnu-, þjónustu-
sem verzlunaifyrirtæki, nota ofí
mörg útvarpstæki, og virðist mér
ekki nema eðlilegt að þau greiði
fyrir þá þjónustu sem þau láta
starfsfólki sínu þannig í té (þótt
ég persónulega telji það hrein-
lega mannskemmandi að láta
útvarp síknt og heilagt dynja
yfir fólki á vinnustöðum). Sam-
kvæmt tillögum þeim sem fyrir
liggja, myndu öll slík gjöld falla
niður og leggjast á skattskylda
einstaklinga í staðinn. Efnalítii
heimili yrðu með öðrum orðum
að greiða fyrir útvarpsnot millj-
ónafyrirtækja.
Nú er að sjálfsögðu finnanleg
leið til þess að láta fyrirtæki
greiða einhvem viðbótarskatt
vegna útvarpsnota, t.d. eitt gjaid
á hverja fimm starfsmenn, en
þá komum við að hinu sama
og áður, að valfrelsið er af-
numið og fyrirtækjum gert að
greiða útvarpsgjald, hvort sem
nokkurt tæki er á vinnustaðnum
eða ekki, hvort sem viðkom-
andi starfsfólk og vinnuveit-
andi kæra sig um að hafa út-
varp eða ekki. Það er ekki að-
eins að sanngimin i slíku sé
næsta vafasöm, heldur tel ég það
menningarlega óæskilegt að ýta
undir þann ósið. að enginn skuli
handtak vinna nema með eyrun
full af útvarpsglymjanda.
4. Með því að breyta afnota-
Björn Th. Björnsson
gjöldunum í beinan nefskatt, er
mjög hætt við því að fljótt sæi
fyrir endann á fjárhagslegu sjálf-
stæði útvarpsins, en í því felst
um leið visst menningarlegt
sjálfstæði, og ég tel það ekki
trúnaðarerindi mitt í útvarps-
ráði að stuðla að afnámi þess.
Þróun útvarpsins er það lífs-
nauðsyn að geta myndað eigin
sjóði, en þegar gjöldin til þess
væru öll komin í ríkishlöðuna,
er meira en líklegt að þeir sem
skammta á garðann í hinu op-
inbera fjárhúsi færu að velta
vöngum yfir tuggunni. Útvarp-
inu yrði þá úthlutað af opin-
beru, sameiginlegu fé, og ekki
lengur litið á nefskattinn sem
beinar tekjur þess. Sú hætta vof-
ir að minnsta kosti beint yfir.
5. Mikið er nú talað um ís
lenzkt sjónvarp, þótt mönnum
sýnist það mál á ýmsan veg.
Tvennt er þó gefið í því efni:
að sjónvarpsrekstur verði hafinn
hér og að sú starfsemi verði
deild útvarpsins. Opinber stað-
festing á því liggur þegar fyr-
ir. Sé innheimtudeild útvarps-
ins lögð niður og þarmeð horfið
frá allri viðtækjaskráningu, svo
sem Baldvin Þ. Kristjánsson viU
svo ólmur og spamaðarnefndin
leggur til, hvernig á þá að afla
tekna, þegar að sjónvarpsrekstr-
inum kemur? Á þá að stofna
nýja innheimtudeild, taka upp
sérstaka skráningu sjónvarps-
tækja og heimta afnotagjöld, eða
eiga menn líka að borga beinan
— og þá væntanlega þungan —
sjónvarpsskatt, hvort sem þeir
eiga tæki eða kæra sig nokkum
skapaðan hlut um að eignast það?
Réttlætlskenningin hlýtur að
segja: Nýja línu á þinggjalds-
seðilinn! — því hitt, að hverfa
aftur til sama kerfis og nú er,
væri næstum því of vitlaust tii
þess að nokkur gæti haldið þvi
fram.
Hér hef ég þá drepið á nokk-
ur þau atriði sem mæla gegn
almennum útvarpsskatti. Með
honum mælir hinsvegar tvennt:
í fyrra lagi það, að innheimtu-
kostnaður lækkaði um nokkur
prósent af gjaldinu, og í síðara
lagi það, að ekki þurfi lengur að
hvetja menn til þess einfalda
heiðarleika að greiða fyrir þjón-
ustu sem þeir þiggja. Fjölgun
litlu transistor-tækjanna gerir
mönnum að vísu auðveldara en
áður að skjóta sér undan gjaldi,
einkum með því að nota þau ó-
skrásett í bifreiðum og á vinnu-
stöðum, en að sjálfsögðu eru
slík taeki gjaldfrjáls á heímilvm,
þar sem skráð tæki er fyrir. Þo
ber ég ekki mikinn kvíðboga út-
varpsins vegna í þessu efni; ég
held að vinsældir útvarpsins og
trúnaður manna muni reynast
þar næg trygging.
Nú liggur það fyrir, að
hækka þarf tekjur útvarps-
ins, m. a. vegna hækkaðra
starfslauna á þessu ári og æ
dýrari dagskrár. Einfaldasta ráð-
ið, og það sem lengst hefur ver-
ið notað, er að hækka afnota-
gjöld þeirra sem standa heiðar-
lega í skilum og láta þá þannig
greiða fyrir hina. sem vilja
raunar notfæra sér útvarpið, en
hirða ekki um að leggja neinn
skerf til. Eru það „ólög“ að
hvetja það fólk til þess að greiða
sitt gjald í stað þess að íþyngja
hinum enn meir? Með því er
ekki aðeins skírskotað til sann-
gimi manna, heldur þjóðfélags-
legs siðgæðis, og því hafa íslend-
ingar enn ekki týnt, þrátt fyrir
allt. Hið mikla aðstreymi nýrra
gjaldenda til útvarpsins nú síð-
ustu dagana sannar það bezt, og
ég held að það sé víðsfjarri „níð-
angurslegu ranglæti", þótt fólk
sé kurteislega minnt á skyldu
sína við samborgarana. Að
minnsta kosti finnst mér það ó-
líkt geðugra en opinbert vald-
boð.
Björn Th. Björnsson.
Æðalfundur slysa-
varnadeildarinnar
Ingolfs í Rvík
Aðalfundur slysavarnadeildar-
innar Ingólfs var haldinn í húsi
Slysavamafélagsins við Granda-
garð sunnud. 27. jan. sl. í upp-
hafi fundar var minnzt þeirra
sem farizt höfðu af slysförum á
árinu 1962 en þeir voru 54, en
auk þess höfðu orðið 9 dauða-
slys í janúar 1963.
Formaður rakti helztu starf-
semi deildarinnar á liðnu ári en
hún átti 10 ára afmæli 15. febrú -
ar 1962. Á árinu afhenti deildin
Slysavarnafélaginu 100 þús. krón-
ur og voru það rúmlega allár
árstekjumar og minnkuðu sjóð-
ir hennar því nokkuð á árinu.
Var framlagið haft sérstaklega
rausnarlegt í tilefni afmælis
deildarinnar.
Formaður deildarinnar var
kjörinn sr. Öskar J. Þorláksson
en aðrir í stjóm eru Jón G. Jóns-
son gjaldkeri, Baldur Jónsson,
Láms Þorsteinsson og Jóhannes
Briem.
Styrkur til há-
skólanáms íFinit-
landi næsta vetur
Finnsk stjómarvöld hafa á-
kveðið að veita íslendingi styrk
til háskólanáms eða rannsókna-
starfa í Finnlandi námsárið 1963
—1964. Styrkurinn veitist til 8
mánaða dvalar og nemur 400 eða
500 finnskum nýmörkum á mán-
uði, eftir því hvort um er að
ræða nám eða rannsóknir. Til
greina getur komið að skipta
styrknum milli tveggja umsækj-
enda, þannig að hvor um sig
hljóti styrk til fjögurra mánaða
dvalar í Finnlandi. Ætlazt er tii
þess, að öðru jöfnu, að sá sern
styrk hlýtur til náms, hafi stund-
að a. m. k. tveggja ára háskóla-
nám á íslandi.
Tveir styrkir til
háskélanáms í
Frakklandi
Ríkisstjórn Frakklands býður
fram tvo styrki handa íslend-
ingum til háskólanáms í Frakk-
landi námsárið 1963—1964. Styrk-
imir nema hvor um sig 430 ný-
frönkum á mánuði, en auk þess
greiðir franska ríkisstjómin heim-
för styrkþega. Skilyrði til styrk-
veitingar er, að umsækjendur
hafi til að bera góða kunnáttu
í frönsku, og þurfa þeir að vera
i-eiðubúnir að ganga undir próf
til að sýna fram á að svo sé.
Ætlazt er til þess, að öðru jöfnu,
að umsækjendur um styrkina séu
yngri en 30 ára.
Umsóknum um styrki þessa
skal komið til menntamálaráðu-
neytisins, Stjórnarráðshúsinu við
Lækjartorg, eigi síðar en 26.
febrúar n.k., og fylgi staðfest af-
rit prófskírteina, svo og með-
mæli. Umsóknareyðublöð fást 1
menntamáláráðuneytinu og hjá
sendiráðum íslands erlendis.
Gleymið ekki að
mynda bantið
siim
PJlllSTAl
LAUGAVEGi 18^- SIMI 19113
TIL SÖLU
6 herb. íbúð í vesturborg-
inni, góð kjör.
6 herb. ný og glæslleg íbúð
í Laugamesi.
5 herb. góð íbúð í Hlíð-
unum.
3 herb. íbúð i vesturborg-
inni.
3 herb. íbúð í Hlíðunum.
3 herb. íbúð í Kópavogi,
beztu kjör.
'í herb. íbúð í austurborg-
inni.
3 herb. íbúðir í smíðum
undir tréverk útb. k.r
130 þúsund.
4 — 5 herb. íbúðir í smíð-
um á bezta framtíðarstað
borgarinnar.
Einbýlishús í Gerðunum.
HÖFUM
KAUPENDUR
5 — 6 herb. íbúð á hæð
með allt sér. óskast. mik-
11 útborgun.
1 hcrb góð íbúð óskast.
3taðgreiðsla ef óskað er.
f herb íbúðir í nýjum og
eldri húsum. miklar ú.t-
borganir.
■’ herb. íbúðir óskast nú
begar, mjklar útborganjr
^afið samband við
okkur ef þið burfið
selja eða kaupa
fasteignir.
UTSALA - BÚTASALA
Útsala á teppadreglum mikil verðlœkkun
TEPPI h.f. Austurstræti 22 Síml 14190

(