Þjóðviljinn - 05.02.1963, Blaðsíða 7

ÞJÓÐVILJINN
SlÐA 7
Þriðjudagur 5. febrúar 1963
:....................■
Hrísey. Fjöllin austan Eyjaíjarðar í baksýn.
HRÍSEY
Hrisey hillir upp í mynni Eyjafjarðar.
Við skulum biðja Jón Ás-
geirSson, formann Verkalýðs-
félags Hríseyjar að fraeða okk-
ur ofurlítið um þessa byggð.
— Á hverju grundvallast
byggðin í Hrísey, Jón?
— Hún byggist aðallega á
sjávarafla.
— Hve margt fólk iifir í
Hrísey, og hefur íbúum fjölg-
að eða fækkað undanfarið?
— Ibúar munu vera milli
170 og 180. íbúafjöldinn hefur
staðið í stað á undanfömum
órum, en líklegt, að þejm muni
fjölga á næstunni.
— Hvað hefur þú til marlcs
um það?
— Útgerðin er vaxandi.
— Er miikil útgerð?
— Það eru orðnir nokkuð
margir bátar, miðað við íbúa-
fjöldann. Þilfai-sbátar eru nú
orðnir 12 og auk þeirra nokkr-
ar rrjllur, svo bátar eru alls
kringum 20. Stærrj bátum hef-
ur fjölgað undanfarið.
— Hafa Hríseyingar aflað
vel?
— Já, það er oft skínandi
góður afli, sérstaklega hafa
trillurnar aflað vel í sumar.
— Á hvaða mið sækja Hrís-
eyingar?
— Veiðarnar stunda menn
aðallega í Eyjafirði, úti af hon-
um og austur undir Flatey.
Stærri bátarnir halda sig að-
allega við Grímsey og Flatey.
— Hvað gera menn við afl-
ann?
— Aflinn er lagður inn i
frystihúsið en nokkuð salta
menn sjólfir. Það er naumast
hægt að anna aflanum á sumr-
in vegna fólksfæðar. Ungir
menn eru á sjó, og svo er
starfandi síldarsöltunarstöð.
— Afköst frystihússins hjá
ykkur?
— Þau eru um 16 tonn á
sólarhring.
— Saltið þið miikið af súld í
Hrísey?
— í fyrra var söltun með
meira móti og voru sa-ltaðar 6
þús. tunnur. í sumar vax salt-
að í um 7000 tunnur.
— Nokkur bræðsla?
— Það er þarna beinamjöls-
verksmiðja sem hefur braett.
úrganginn frá söltunjnni. Hún
er ákaflega lítil og algeirlega
ófullnægjandi því skip sem
leggja upp síld þama þurfa
að leita annað með úrgang-
inn. Þetta eru gömul verkfæri,
pressan raunar gamall ösku-
haugamatur. En 6 eða 7 bátar
lögðu þama upp.
— Enginn geymir fyrir
bræðslusild?
— Það var steypt þró í
fyrrahaust þar sem hægt er að
geyma nokkur hundmð mál.
Lifrarbræðsla er þarna, og það
lýsi sem unnið er þama er
allt tappað á tunnur.
— Mjölgeymsla?
— Það er varla hægt að
segja að mjölgeyms'la sé ti'l. en
notuð hefur verið gömul ver-
búð, allavega ófullnægjandi.
Mjölið er geymt víðsvegar um
eyna eftir því sem húsnæði
fæst.
Síðan nýi kaupfélagsstjórinn,
Jóhannes Kristjánsson. kom
virðist vera að koma meira llíf
í þetta, hann virðist vilja end-
urbæta margt. Nú hefur t.d.
kaupfélagið byrjað á byggingu
nýs verzlunarhúss og öðru húsi
fyrir kaupfélagsstjórann.
— En hvað um aðrar bygg-
ingar?
— Á s.l. sumri voru 5 íbúðir
í smíðum, sem Hríseyingar eru
að byggja.
— Hvernig er afkoman?
— Afkoman er yfiríeitt
sæmileg, eftir því sem genist,
en afkoman byggist á því hve
fólkið vinnUr mikla eftir- og
næturvinnu, því raunverulega
falla úr 3—4 veta*armánuðir.
sem ekkert er að gera.
— Hvemig er félagslífið?
— Félagsheimili er ekkert,
aðeins gamalt þinghús, sem
ekki er lengur boðlegt til
fundarhalda, en fundir eru
samt haldnir þar, þvi ekki er
í neitt annað hús að venda.
Félagslífið er þvi lítið; vegaa
Utarlega á miðjum Eyjafirði liggur Hrísey. Þar hafa löngum
búið dugandi sjómenn, og svo er enn. Byggðin er öll í þorpi suð-
vestan á eynni. Strandferðabáturinn Drangur kemur þar við á
ferðum sínum út og inn Eyjafjörð, svo ekki er beint bægt að
segja, að Hríseyingar séu einangraðir. Þarna búa innan við 300
menn. Hvernig er að lifa á slíkri ey? Hver eru viðfangsefni og
baráttumál fólksins?
húsleysis. Skemmtikraftar eru
engir í eyjunni, og mjög erfitt
að fá skemmtikrafta að.
— Ekkert leiksvið til og eng-
itn leikstarfsemi?
— Leiksvið er í fundarhús-
inu, en allavaga ófuilnægj-
andi. Leikfélag hefur ekkert
starfað sem slíkt, en kvenfé-
lagið hefur sýnt lejkrit. Félagið
hefur safnað töluverðu fé í
sundlaugarbyggingu — sund-
laug sem verið hefur í smíðum
í 13 ár.
— Hverj'ir standa að þessari
sundlaiugarbyggingu?
— Byggingin er á vegum
hreppsins. en kvenfélagið hef-
ur til þessa liagt fram mest af
peningum til hússins.
— Ekkert ungmennafélag?
— Nei, ungmennafélag hefur
ekki verið til, í mörg ár a.m.k.
En það mun hafa verið til í-
þróttafélag.
— Engin stjómmálafélög?
— Nei stjómmálafélög eru
engin til í Hrísey.
— Og em þá engin önnur
félagasamtök?
— Jú. slysavamafélag er tiL
— Ekkert lestrarfélag —
engar bækur?
— Jú, lestrarfélag er til, eða
bókasafn, og það allgott, og
,bækur eru mikið notaðar. Það
er til húsa í bamaskólanum,
sem er sæmilega góð bygging,
nema leikfimisal vantar enn.
—■ Og svo er verkalýðsélag,
sem þú ert formaður fyrir.
Hve fjölimennt er það?
— Það eru nú um 90 manns
í því, — en voru 56 eða 57
þegar ég tók við formennsk-
unnd. og var spáð illu fyrir
því þegar útgerðarmennimir
viku úr því, en það urðu þeir
vitanlega að gera, þar sem
þeir eru atvinnurekendur og
semja sem slíkir um kaup og
kjör fólksins í verkalýðsfélag-
inu.
— Og hvarnig eru svo kjör-
in?
— Það er sama kaup og á
Akureyri, en ýmsar endurbæt-
ur vantar í samningana. Síld-
arkjarasamningar eru þeir
sömu og á Siglufirði.
— Þú sagðir áðan að bátum
fjölgaði — er höfnin góð?
— Hafnarbryggjan er ónýt.
Stauramir undir henni eru ó-
nýtir, en dekkið er gott.
— Ætlið þið kannski að
byggja nýja höfn?
— Vitamálaskrifstofan hefur
gert áætliun um nýja bryggju.
sem kostar um 1 millj. kr. En
fjárframlag Alþingis til bryggj-
unnar er loforð fyrir hálfri
milljón króna, — en gallinn er
sá að svona bryggjur er alls
ekki hægt að byggja nema
ljúka við hana i einum áfanga.
Það em heldur engir mögu-
ieikar fyrir svo marga báta
sem nú eru að athafna sig þar
vegna þess hve mikill sandur
er fynir innan bryggjuna. Það
er því nauðsynlegt þagar ný
brygga verður byggða, að dæla
sandinum upp og auka þannig
athafnarými við bryggjuna.
Ný bryggja er það sem allt
veltur á í Hrísey. Allt byggist
upp á fiski — nema á ytri
hluta eyjunnar.
— Á hverju byggiet tilveran
þar?
— Fyrir nokkrum árum brann
Yztibær. Bóndinn fór í burtu
og hreppurinn hafnaði for-
kaupsrétti — og nær jörðin þó
yfir hehning eyj arinnar. Yztli-
bær var þvi seldur. Kaupand-
inn var heildsali í Reykjavík.
— Ekki býr hann þarna?
— Nei. fyrsta verk hans var
að setja girðingu þvert yf'ir
eyna. Hann hefur síðan sett
töliuvert af trjáplöntum niður
þama og ætlar að hafa þama
trjárækt. Svo elur hann upp
æðarkollur. Dúntekja er nú
lítil þar, en mun hafa verið
mikjl fyrjr mörgum árum, en
síðan minnkað, sökum skeyt-
ingarleysás. Og niú drepur
rottan im’gana.
— Rottan?
— Já, það er rotta um aila
eyna og er mikil plága á vetr-
um.
— Og gerið þið ekkert til að
losna við þá plágu?
— Jú, það var eitrað fyrir
hana, en það þar ekki tálLætl-
aðan árangur, svo enn veður
rotta um alla eyna.
— Nú, þið hafið rottuplágu
og ónýta bryggju, — kannske
fleirj vandamál?
— Eitt mesta vandamálið hjá
okkur er vatnið, eða réttara
sagt vatnsleysið. Brunnamir
eru þanmig staðsettir að t.d. í
norðanrokinu mikla á s.L vetri
gekk sjór í þá. Vatnsveitukerf-
ið er allt ónýtt. Rannsókn hef-
ur farið fram á vatninu og
fólkinu ráðlagt að drekka ekki
vatn nema soðið. vegna gerla
í þvá.
— Hafjð þið ekkj áhuga
fyrir að fá betra vatm?
— Það mun flestra állt —•
nema þá hreppsnefndarinmar
að leita verði eftir betra vatnL
— Já, þannig var viðhorfið
á s.L vori, en gerðist ekkert
S málinu á s.l. sumri?
— Það var leitað til sérfræð-
inga um jarðboranir, en þeir
töldu nær vonlaust að vatn
myndii fást í eynmi með jarð-
borunum. Þeir lögðu til að
grafnir yrðu brunnar. Með því
að grafa marga brunna á eynnþ
tengja á miili þeirra og dæla
í þró töldu þeir að hægt myndi
að fá sæmilegt magn af vatnL
— Og hvað líður því verki?
— Það var grafinn eimn
bmnnur og byrjað á öðrum,
en engar leiðslur lagðar að
þeim. Enn býr fólkið því við
gömlu brunnana sem sjóninn
fór í. Meirihluti vatnsveitu-
nefndar virðist hafa harla lit-
inn áhuga fyrir vatni.
J. B.
„Hafnarbryggjan er ónýt. Staurarnir undir hcnni ónýtir en dekk-
ið gott. Ný bryggja er það sem allt veltur á hjá okkur í Ilrísey".
— Alþingi hefur heitið fé fyrir HÁLFRI bryggju — en nýja
bryggju er ekki hægt að gera nema í einum áfanga.
m
Rætt við Jón Asgeirsson
form. Verkaiýðsféll Hríseyjar
i
4
I
4
i