Þjóðviljinn - 17.02.1963, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVILJINN
SÍÐA J
Sunnudagur 17. febrfiar 1963
SPILAMENNSKA
'44 síSur <1. orjll.)

45. irguigar
* 181. tML •— lostuJagnr 18. íffust 1981
rrcntsmiffj* MorrunllaJTsiiVl
Samtök megínatvínnuvega íslendinga styðjas
inntökubeiðni í Efnahagsbandaiagið
MOItGUNBUVDIÐ hcfur fregnaiS, aS á fundi JieliO, scm'
'blaðið skýröi frá í gær, oö lialdinn hcíði vcriö xncð forystu-
mönnum ýmissa licildarsamtaka atvinnuvcganna, hcfðu 15
fulltrúar licirra lýst yíir stuðningi við J»a5, a5 íslcndingar
Jcggðu fram hciöni um inngöngu £ Efnahagshandalag E.v-
■rópu (Sanrclginlcga xnarkaöinn). Fulltrúi Al|>ýðusambands
íslnnds lagðist cinn gcgn þvl, a9 sótt yrði um iungöngu, cn
•nokkrir íulltrúanna gcrðu eðlilcga íyrirvara um stuðning
sinn. — Uálfum xnánuði fyrir l»cnnan xncrk'a fund hafði
cmhættismannancfndin, scm fylgzt hcfur xncð hróun xnark-
aðshandalagsmálanna, lagt fyrir fulltrúa atvinnuvcganna,
nð gcfa tsvör varðandí. afstöðu samtaka sinna á ^tcssum
fundi. —•
Svona fagnandi var forsíða Morgnnblaðsins 18. ágúst
1961, þegar boðað var að senn yrði send umsókn
um inngöngu í Efnahagsbandalag Evrópu. Samtök
þau sem Iýstu stnðningi við að send yrði umsókn
voru þessi: Framleiðsluráð iandbúnaðarins, Samband
íslenzkra samvinnufélaga, Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna, Samlag skreiðarframleiðenda, Sölu-
samband ísienzkra fiskframleiðenda, Síldarútvegsnefnd, Landssamband íslenzkra útvegsmanna,
Félag íslenzkra iðnrekenda, Landssamband iðnaðarmanna, Verzlunarráð Islands, Kaupmanna-
samtökin, Félag íslenzkra stórkaupmanna, Vinnuveitendasamband fslands og Stéttarsamband
bænda. Helztu valdamenn SlS tóku þátt í umræðunum undir forustu Erlends Einarssonar.
Aðeins Haukur Helgason; fulltrúi A.S.Í., snerist gegn því að inntökubeiðni yrði send.
Fylgi og málefni
Oft er um það talað að áhugi
almennmgs á stjómmálum sé
minni og rislægri en áður var.
Ástæðurnar til þeirrar þróunar
eru margvíslegar. ein er sú að
á vettvangi stjómmálanna ber
nú meira en nokkm sinni fyrr
á mönnum sem taka stundar-
hagsmuni sína og flokka sinna
fram yfir öll málefni. Þeir boða
ekki kenningar vegna þess að
þeir trúi á gagnsemi þeirra,
heldur vegna hins að þeir í-
mynda sér að kenningamar geti
hjálpað þeim í samkeppninni
um atkvæðin. I augum þeirra
er kjörfylgið ekki afl til þess
að geta framkvæmt ákveðna
stefnu, heldur er stefnan tækið
til að ná því markmiði sem
kjörfylgi heitir. Þeir menn sem
þannig hugsa geta hlaupið miili
andstæðustu skauta á skömm-
um tíma, og grandalausir kjós-
endur sem veita þeim þrautar-
gengi í kosningum af áhuga á
einhverju málefni, geta séð þá
í andskotaflokknum miðjum áð-
ur en varir. Þvílík reynsla
glæðir ekki eðlilegan stjóm-
málaáhuga.
Hlaupið frá stefnu-
málum
Þessa dagana veitjst lands-
mönnum sú vafasama ánægja
að horfa 4 stjómmálaleiðtoga
hlaupa frá fyrri stefnumálum
sínum eins og hræddar hænur.
Eftir að slitnað hefur upp úr
samningunum um Efnahags-
bandalag Evrópu lýsa allir ís-
lenzkir stjómmálamenn yfir
því að þeir hafi verið andvígir
aðild íslands. Fomstumenn
stjómarflokkanna sverja og
sárt við leggja að þeir haíi
aldrej vjljað senda umsókn,
heldur hafi þeir alltaf haft þá
hárréttu afstöðu að bíða ó-
tekta. Fomstumenn Framsókn-
ar eru þó miklu slyngari. Þeir
segjast ekki aðeins sjálfir hafa
verið andvígir aðild Islands,
heldur hafi þeir haft vit fyrir
stjómarflokkunum; gott ef það
er ekki þeirra verk að slitnaði
upp úr samningum Breta og
meginlandsríkjanna. Þessi sér-
stöku afrek Framsóknarflokks-
ins í svardögunum stafa af
því að hann er í óvenjulega
góðri æfingu, enda hefur hann
í þjóðmálaátökum síðustu ára
haft alla hugsanlega afstöðu til
allra stórmála sem upp hafa
komið. Hann hefur staðið með
hemámi og barizt öndverður
gegn því. Hann hefur fylgt
hlutleysi og talið það úrelt
með öllu. Hann hefur eitt árið
framkvæmt gengislækkun af
jafn miklum sannfæringarkrafti
og hann hefur staðið gegn
henni annað árið. Hann hefur
í senn talið sig einlægan mál-
svara verkalýðssamtakanna og
harðvítugan andstæðing þeirra.
Hann hefur stutt samvinnu-
hreyfinguna til að binda endi á
fársvik og spillingu og notað
fjármuni hennar til að stofna
gróðafyrirtæki sem hafa orðið
uppvís að stórfelldustu lögbrot-
um í sögu þjóðarinnar. Það
þarf sannarlega ekki að koma
á óvart þó Framsóknarflokkur-
inn reynist öðmm mikilvirkari
þegar þarf að aka seglum eftir
vindi.
Fyrir hálfu öðru ári
Menn glata langminni sinu
þegar daglega er heljt yfir þá
hestburðum af „fréttum" í út-
varpi og dagblöðum. Þó eettu
sumir að minnast þess að
haustið 1961 ákvað rikisstjóm
Islands formlega að senda
beiðni um inngöngu í Efna-
hagsbandalag Evrópu. Ákvörð-
un sína undirbjó stjómin m. a.
með því að bera það undir öll
helztu hagsmunasamtök lands-
manna hvort sótt skyldi um
aðild, og öll nema Alþýðusam-
band íslands svöruðu játandi. 1
þeim hópi voru margir forustu-
menn úr Framsóknarflokknum,
þar á meðal ráðamenn SÍS, og
Tímjnn staðfesti afstöðu þeirra
20. áig. með því að lýsa fylgi við
aukaaðild. Morgunblaðið skýrði
frá niðurstöðunum með risafyr-
irsögn þeirri sem mynd er birt
af hér á síðunni og sagði m.a.
í frétt sinni að „samningar um
aðild mundu taka langan tíma,
væntanlega IV2—2 ár.“ Sam-
kvæmt þeim útreikningum
gerði ríkisstjómin sér vonir
um að hægt yrði að halda inn-
limunarveizluna einmitt um
A
HVÍLDAR-
DAGINN
þessar mundir. Eftir þessa á-
kvörðun var mikil og virðuleg
nefnd send út í lönd undir
forustu Gylfa Þ. Gíslasonar og
Gunnars Thoroddsens, en hún
varð fyrir miklum og óvæntum
vonbrigðum. Ráðamenn Efna-
hagsbandalagsins lýstu yfir þvi
að þeir vildu ekki sjá umsókn
frá Xslandi; kotríkið yrði að
gera sér að góðu að bíða þar
til búið væri að semja við alla
aðra; ekki væri tóm til að sinna
smámunum, Eina ástæðan til
þess að umsóknin var ekki send
haustið 1961 með samþykki
hemámsflokkanna þriggja var
þannig sú að Efnahagsbanda-
lagið neitaði að taka á móti
henni.
„Ofan og utan við
pólitískar illdeilur“
Málefni Efnahagí>bandalags-
ins em flókin og almenningur
vissi fátt um þau haustið 1961.
Morgunblaðið, Alþýðublaðið,
Vísir og Tíminn forðuðust að
koma nokkurri vitneskju á
framfæri við lesendur sína, að-
eins var flíkað þeim upplognu
nauðungarrökum að Islendingar
myndu glata öllum helztu
mörkuðum sínum ef þeir stæðu
utan bandalagsins. Þjóðviljinn
var þá eina dagblaðið sem
rakti staðreyndir um áhrifin af
aðild íslands; auk Alþýðu-
bandalagsins tóku verkalýðs-
samtökin ákveðna afstöðu þeg-
ar í upphafi, einnig Samtök
hemámsandstæðinga og Þjóð-
vamarflokkurinn. Unnu þessir
aðilar mjög að því að kynna
málavexti með fundahöldum.
greinum og bæklingum. Einn-
ig voru stofnuð samtök áhuga-
manna sem m. a. buðu hingað
víðkunnum norskum hagfræð-
ingi, Ragnar Frisch; bar sú
starfsemi góðan árangur. For-
svarsmenn bandalagsins lýstu
auðvitað ýfir þvi að öll þessi
barátta væri mnnin undan
rifjum Rússa. „Þjóðviljinn sér
allt svart í þessu sambandi ...
Skrif eins og þessi eru ekki
heppileg um jafn stórt vanda-
mál .... Til þess að farsæl
lausn náist, þarf að reyna að
halda þessu máli ofan og utan
við pólitískar illdeilur", sagði
Þórarinn Þórarinsson ritstjóri
Tímans með virðuleikasvip 27.
ágúst 1961.
Síglt þvert af
fyrri leið
Þegar mistekizt hafði sú á-
kvörðun hemámsflokkanna
þriggja að afhenda Efnahags-
bandlaginu umsókn frá ís-
landi haustið 1961, áður en al-
menningur þekkti málavexti,
gafst aukið ráðrúm til að
kynna málið um land allt. Og
það kom fljótlega í Ijós að
fólki brá í brún þegar það
áttaði sig á því að ætlunin var
að innlima Island í nýtt ríki;
ekki sízt áttu íslenzkir bænd-
ur auðvelt með að skilja hver
hætta vofði yfir. Eftir skamma
stund voru mennimir sem
ætluðu að senda umsóknina í
ágúst 1961 komnir í vöm, þeir
hörfuðu stig af stigi og tóku
upp loðin ummæli og vifi-
lengjur í stað hins harðvít-
uga áróðurs í upphafi. Og
einn góðan veðurdag vitraðist
fomstu Framsóknarilokksins
sú staðreynd að búið væri að
vekja þvílíkan storm um mál-
ið að hann kynni að hafa úr-
slitaáhrif í næstu þingkosn-
ingum; andstaðan væri orðin
öflugrj en stuðningurinn. Og
á samri stundu var ákveðið að
sigla þvert af fyrri leið af
þeirri einu ástæðu að ný stefna
var talin vænlegri til kjörfylg-
is. Hefur sannarlega verið fróð-
legt að fylgjast með því undan-
fama mánuði hvemig Fram-
sóknarflokkurinn og Tíminn
hafa sótt í sig veðrið og eflt
sig að engu minni sannfæring-
arkrafti en þegar þessir aðilar
hafa áður barizt gegn allri fjár-
plógsstarfsemi eða gegn her-
námi landsins. Nú hefur Tím-
inn ekki séð neina ástæðu til
„að halda þessu máli ofan og
utan við pólitískar illdeilur"
heldur endurprentað allar fyrri
röksemdir Þjóðviljans. En þeir
sem bezt þekkja Framsóknar-
flokkinn vissu að nú var málið
komið á enn hættulegra stig en
fyrr, þvi hollusta þess flokks
við góð málefni stendur ævin-
lega f öfugu hlutfalli við bað
kjörfylgi sem hann hreppir út
á þau.
Sér aðeins gleraugun
Þegar slitnaði upp úr viðræð-
um Breta og meginlandsveld-
anna var lærdómsríkt að fylgj-
ast með viðbrögðum manna á
Islandi. Þeir sem barizt höfðu
af einlægni gegn aðild Islands
að Efnahagsbandalaginu urðu
harla glaðir, þeim fannst lífs-
hættu hafa verið bægt frá is-
lenzku þjóðinni um sinn. Á
sama hátt urðu forustumenn
stjómarflokkanna gagnteknir
skelfingu; Gylfi Þ. Gíslason
komst svo að orði í Alþýðu-
blaðinu að þetta væri 5,það
versta sem hefði getað gerzt“.
En svo undarlega brá við að
forustumenn Framsóknarflokks-
ins reyndust jafnvel ennþá
ruglaðrí, áhyggjufyllri pg
beygðari en leiðtogar stjómar-
flokkanna. Ástæðan var sú að
málefnið skipti þá engu, þeir
höfðu í raun og veru ekki
skipt um skoðun síðan þeir
mæltu með umsókn Islands
1961; þeir hugsuðu um það eitt
að þeir hefðu verið sviptir
kosningamáli sem hefði getað
fært þeim ábata. Leiðtogar
Framsóknarflokksins hefðu
auðsjáanlega kosið það miklu
heldur að allt hefði fallið í
ljúfa lög í samningunum um
Efnahagsbandalagið og að Is-
land hefði verið innljmað, e£
það hefði getað fœrt þeim
nokkur atkvæði. Síðan hefur
bókstiaflega verjð átakaiilegt að
fylgjast með því hvemig rit-
stjóri Tímans hefur reynt að
túlka alþjóðamál í samræmi við
kosningaáform Framsóknar-
flokksins; hann hefur meira að
segja reynt að halda því fram
að það muni flýta fyrir samein-
ingunni að Bretum hefur verið
vísað á dyr! Gleraugu Fram-
sóknarflokksins hafa að vísu
aldrei gert ritstjóranum kleift
að skyggnast djúpt í alþjóða-
mál, en nú sér hann auðsjáan-
lega ekkert nema gleraugun
sjálf. Og Hermann Jónasson lét
sig hafa það á þingi fyrir
nokkrum dögum að halda því
fram að það hafi verið „þrjózka
gömlu mannanna“ sem olli því
að Bretum var neitað um þátt-
töku, en henni „verður vikið
til hliðar fyrr en síðar“. Hann
veit þó eflaust fullvel að það
er ekki sálarlíf gamalla manna
sem ræður úrslitum um al-
þjóðamál, heldur miklu áþreif-
anlegri staðreyndir, og að hér
voru að verki hagsmunir hinn-
ar endurfæddu og voldugu auð-'
mannastéttar á meginlandi Ev-
rópu. Þeim hagsmunum verður
ekki „vikið til hliðari* heldur
munu þeir valda þvi að ný við-
horf myndast. Þegar þau blasa
við munu íslenzkir stjómmála-
flokkar verða að taka afstöðu
á nýjan leik, en því miður get-
ur enginn fullyrt hver stefna
Framsóknarflokksins kann þá
að verða.
Við spilaborðið
Forustumenn hemámsflokk-
anna líta á þjóðmálabaráttuna
eins og spilamennsku þar sem
öllu máli skiptir að láta ekki
sjást á andlitsdráttunum hvað
menn kunna að hafa á hend-
inni. „Við skulum heldur en
verða bit velta röngu og svíkja
lit“ er kjörorð þeirra og ein-
asta sannfæring. Það sem áður
hét málefni og hugsjónir hefur
nú breytzt f málspil og hunda
í höndum þjálfaðra stjómmála-
Ieiðtoga, og í stað úreltra og
hlægilegra orða tala menn um
blöff og pókerfeis. — Austri.
'1
i