Þjóðviljinn - 21.02.1963, Blaðsíða 6

5 SÍÐA
Þ.TÓÐVIL.TINN
Rætt við starfsmann leyniþjónustu and-naiista
Bormann var í Argentínu
en dó fyrir mörgum árum
Örlög þýzka stríðsglæpamannsins Martins Bor-
manns eru leyndardómur sem margir hafa brotið
heilann um. Við og við skjóta upp kollinum sögu-
sagnir um að hann sé enn á lífi í Suður-Ameríku.
Fyrir skömmu fór blaðamaður frá pólska viku-
blaðinu Przekroj til Buenos Aires og ræddi við
einn þeirra manna sem hafa það verkefni að elta
uppi nazistíska flóttamenn. Viðtalið fer hér á
eftir.
Ég hit'ij senor X á La Tranq-
uera, en það er eitt glæsileg-
asta veitingahúsið í Buenos
Aires. Það er staðsett í nokK-
urri fjarlægð frá hinni há-
vaðasömu miðborg, í nánd við
Palermo-garðinn mikla, þar
sem Avenida Figueroa Alcorta
og Pampa-stræti skerast.
Á La Tranquera getur fóik
gætt sér á hinu ljúffengasta
hnossgæti nýsteiktu yfir eldi
úti fyrir veitingahúsinu.
En í þetta sinn var ég ekki
kominn til að njóta slíks mun-
aðar. Argentínskir vinir mínir
höfðu gert mér kleift að hitta
senor X, starfsmann leym-
þjónustu and-nazista. Það var
ætlunin að hann fræddi mig
um dvöl Martins Bormanns í
Argentínu.
Hann kom stundvíslega. Veit-
ingahúsið var enn mannautt.
— Yður er sama þótt ég haldi
nafni mínu leyndu, sagði hann
strax. Ég veit að þeir hafið á-
huga á örlögum Martins Bor-
manns, „sendimanns“ Hitlers.
Ég mun segja yður allt. sem ég
veit. Fjórmenningar okkar hafa
rétt í þessu lokið rannsóknum
sínum í Argentínu.
Langvarandi frost og snjór
að undanförnu hefur haft al-
varlegar afleiðingar fyrir at-
hafnalífið í Danmörku. At-
vinnuleysingjum fjölgaði mjög
í janúar og í lok mánaðarins
var hundraðstala þeirra orðin
15.4 en var 3.4 á sama tíma i
fyrra.
Vestur-þýzkt blað
— Getið þér sagt mér um
hvaða fjórmenninga er að
ræða?
— Alit sem ég get sagt yður
er að verkefni okkar var að
elta Bormann uppi. Félagar
mínir eru Breti. Frakki og ísra-
elsmaður.
Hann er dauður . . .
— Svo Bormann er í Argen-
tínu ....
— Öllu heldur — hann var
hér. Hann lézt fyrir fimm ár-
um.
— Ætli það! Hvaða sönnun-
argögn hafið þér?
— Bormann kom til Argen-
tínu í maí 1946, sagði senor X.
Hingað flutti hann Spánverji
nokkur, Angelo Alcazar de
Velasco að nafni. Sá var áður
starfsmaöur leyniþjónustu naz-
ista. Hann er nú í Evrópu að
gefa út æviminníngar sínar.
Kafbáturinn, sem flutti þá Vel-
asco og Bormann undir fána
nazista, átti að fara til Patagon-
íu. Tæki um borð í bátnum bil-
uðu og því komst hann ekki --
lengra en til norðurhluta Arg-
entínu og tók land emhvers
staðar við Samborombon-ílóann
í nánd við La Plata. Þetta er
samkvæmt framburði Velasco
í París mörgum árum síðar.
Hann kvaðst ekki vita hvað
orðið hefði um Bormann eftir
landgönguna.
Við komumst að því mörgum
árum síðar að maður að nafni
José Possea hafði farið yfir
Brazilíu-landamærin með arg-
entínskt vegabréf. Raunar var
Possea þessi Martin Bormann.
Þannig byrjaði eltingaleikur-
inn.
Possea — það er Bormann —
bjó í nokkur ár í borginni
Salvador de Bahia í Brasilíu.
Síðan snéri hann aftur til Arg-
entínu og birtist í Santa Cata-
lina. Sú borg er „nazistavirki"
mikið. Nú sem stendur búa þar
um 70 þúsund Þjóðverjar.
Frá Santa Catalina fór hann
til Passo de los Libres við
Brazilíu-landamærin. Síðan hélt
hann til Cordoba. Það er borg
með hálfa milljón íbúa og hafa
margir nazistar leitað þama
hælis. Heilsu Bormanns hafði
hrakað mjög. Loks settist hann
að í heilsuhælinu San Carlos de
Bariloche í Andesfjöllum. Þar
dó hann árið 1958 og var jarð-
settur sem José Possea í kirkju-
garði þar í grenndinni. Slík
endalok verðskuldaði hann
ekki ....
— Hvernig getið þér verið
viss um, að José Possea og
Martin Bormann séu einn og
sami maðurinn?
Senor X dró tvær stórar Ijós-
myndir fram úr skjalamöppu
sinni. önnur þeirra sýndi Bor-
mann ræða við Hitler í ein-
kennisbúningi nazista. Sú mynd
var tekin í höfuðstöðvum Hitl-
ers í febrúar 1943. Hin myndin
var Ijósmyndað eintak af arg-
entínsku persónuskilríki sem
gefið var út'á nafn José Possea
árið 1946. Ljósmyndirnar voru
mjög líkar. Mér virtust þær
vera af sama manninum.
Breytt útlit
— Bormann lét breyta útliti
sínu, sagði Senor X ennfrem-
ur. Þrívegis gekkst hann undir
skurðaðgerðir. Nef hans var
brotið og sett saman að nýju
með öðru lagi. Ég hefi fengið
staðfestingu á þessu hjá lækn-
unum sem framkvæmdu að-
gerðirnar.

„Hugmyndir de Gauiles
komnar frá Hitler"
Vestur-þýzka vikublaðið Die
Zeit birti fyrir skömmu grein
um de Gaulle og stefnu hans i
Evrópumálunum. Segir blaðif
að markmið hans séu þau sömi
og Hitler stcfndi að á sínun
tíma.
Blaðið segir að fyrirætlann
de Gaulles um „þriðja aflið
og hugmyndir hans um v
eyða áhrifum engilsaxa á meg
inlandi Evrópu séu ekki nýja’
af nálinni — enda þótt men
hafi orðið furðu. lostnir er ío’
setinn lét þær í ljós.
— Við Idituðum í skjalasaf
inu og fundum áætlun um r
skipan í Evrópu, scm lí’
mjög skoðunum Frakkland’’’
seta. Sú áætlun var sett fr;
árið 1933 og var hluti af land-
vinningaáætiun Ilitlers.
Til að styðja mál sitt
vitnar Zeit í tímaritið Signal
sem Joseph Göbbels stóð að.
Blað þetta var gefið út í nokkr-
um þeim löndum sem Þjóðverj-
ar náðu á sitt vald.
Die Zeit segir frá grein sem
hagfræðiprófessorinn Heinrich
llitler.
Hunke ritaði um „Europaische
Wirtschaftgemeinschaft” (það
er þýzka heitið á EBE) þegar i
júlímánuði 1943. I ágúst sama
ár sagði hann í annarri grein:
— Evrópa efnahagslega sam-
einuð og án tollmúra mun hafa
að bjóða stóran sameiginlegan
de Gaulle.
markað með miklum möguleik-
um.
Die Zeit vitnar til skiptis í
Signal og ummæli de Gaulles
og bendir á hliðstæðurnar. Það
eru sömu rökin, kenningarnar
og hugsanimar sem ganga aft-
ur, segir blaðið.
— Það hlýtur að hafa verið
feykilega erfitt verk að rekja
svo óljósa slóð, sagði ég. —
Voruð þið fjórmenningarnir
látnir einir um það?
— Nei, nei. Við fjórir stjórn-
uðum aðeins rannsóknunum i
Argentínu og við höfðum í
fleiru að snúast en leitinni aö
Bormann. Fjölmargir menn
voru okkur til aðstoðar; flest-
ir þeirra komu frá ísrael. Þeir
voru á snærum Irgun Zwai
Leumi, en það er stofnun sem
annast leit að nazistaglæpa-
mönnum í felum. Það voru þeir
sem fundu Eichmann í Buenos
Aires ....
— Hvernig gat Bormann
leynzt svo lengi í Suður-Amer-
íku og fengið sérstakt nafn og
skilríki til afnota?
— Á valdatímum Perons var
sérstök deild innan leynilög-
reglu einræðisherrans sem
hafði það hlutverk að „lög-
gilda“ nazistíska flóttamenn frá
Evrópu. Það var enginn annar
en sjálfur - Ante Pavelic, for-
sprakki króatísku nazistanna,
sem veitti lögreglu Perons for-
stöðu. Eftir fall Perons flúði
Pavelic til Spánar og lézt þar
árið 1959.
— Er það satt að Bormann
hafi tíðum ferðazt um Suður-
Ameríku og jafnvel farið til
Evrópu?
— Ég hef engar öruggar
heimildir fyrir því að hann
hafi farið til Evrópu. Ég hef
aðeins orðið var við sögusagfi-
ir um að hann hafi heimsótt
Spán á hverju ári. En við vit-
um að José Possea fór hvað
ef.tir annað til Brazilíu. Boli-
víu og Ecuador og heimsótti
aðra nazistaglæpamenn, sem
voru í felum þar. Eitt sinn hitti
Velasco Bormann í Ecuador.
líklega af tilviljun. Þetta gerð-
ist fáeinum mánuðum áður en
Bormann dó, De Velasco sagði,
að Bormann hafi verið orðinn
gamall fyrir aldur fram og að
hann hafi verið mjög horaður
og veiklulegur.
Sonurinn tniboði
— Er það satt að sonur og
dóttir Bormanns séu búsett í
Evrópu? Hafa þeim engar
spurnir borizt af föður sínum?
— Dóttir hans, Eve, býr í
Bolzano á Italíu. Nýlega gift-
ist hún þýzkum kennara,
Riedmann að nafni. Hún segir
að faðir sinn hafi dáið í Berlín
árið 1945. Hugsanlegt er að hún
viti ekki betur. Sonurinn hefur
í tíu ár verið trúboði í Afríku,
í Mandombe í Kongó. Honum
hafa borizt fréttir beint írá
föður sínum í Argentínu.
— Bormann er þá dauður ..
Og vitið þér eitthvað um aðra
nazista sem eru enn í felum
í Argentínu?
Senor X opnar skjalamöppu
sína og dregur fram heldur ó-
venjulega skrá.
— Við erum á hælum tveggja
glæpalækna úr fangabúðum
nazista. Þeir eru Josef Mengele,
sem starfaöi í Oswiecim og
Bergen-Belsen, og Karl Kling-
enfuss. Um skeið voru þeir
samtíma Bormann í Santa
Catalina. Króatískur nazisti,
Dido Kvaterink að nafni. og
'vrrverandi ráðherra í lepp-
itjórn Hitlei-s í Slóvakíu. Jan
Durcansky. eru einnig í felum
í Argentínu. Von Alvensleben. !
einn af skósveinum Himmlers
í Póllandi, og lettneski nazist-
inn Striglics, sem var lögreglu-
stjóri í Riga á hernámsárunum, !
hafa skriðið í felur einhvers
staðar í Brazilíu.
Fólk var byrjað að streyma j
inn á La Tranquera. Senor X
kvaddi og fór. Ég lagði af stað
í gönguferð til að skoða mig
um í Buenos Aires.
- Fimmtudagur 21. febrúar 1963
LrfSi <si tíu metra fall
Ung og fögur loftfimlcikakona, Mary Lou Lawrence að nafni
hrapaði fyrir skömmu úr tíu metra hæð er hún var að gera erfið-
ar æfingar án ncts á Icikvan'i liringlcikahússins shrine í Madi-
son í Bandaríkjunum. Stúlkan Iifði fallið af og var flutt hættu-
lega særð á sjúkrahús. Efri myndin sýnir stúlkuna svífa um loftið
skömmu áður én slysið vildi til. Á neðri myndinni Iiggur stúlkan
á jörðinni eftir fallið og vinnufclagar hennar koma henni til
hjálpar.
Nítjándi hver iifir
lungnakrabba af
Allir reykingamcnn munu
fyrr eða síðar fá lungnakrabba
svo fremi þeir deyi ekki fyrir
aldur fram af öðrum ástæðum,
sagði dr. Atlon Ochsner á árs-
fundi bandarísku Iæknasamtak-
anna í Charlottcville. Iteyking-
að eru ein tegund sjálfsmorðs,
cn miklu dýrari og sársauka-
fyllri en byssuskot.
Lungnakrabbi er banvænasta
tegund krabbameins. Ucynslan
hefur leitt í íjós að aðcins e!inn
af hverjum tíu sjpklingum held-
ur lífi. Jafnvel cin cinasta síg-
aretta á dag veldur hættuleg-
um breytíngum á frumunum.
Dr. Oclisner lauk máli sínu
með því að segja aö þeir lækn-
ar bandarískir sem styðja
reykingar væru tvenns konar:
þeir sem taka við mútum frá
tóbaksframleiðendum og þeir
sem sjálfir eru þrælar nautnar-
innar.
ifeimta efndir
afstjóminni
1 vikunni sem leið söfnuðust
saman 20—30 þúsund ítalskir
smábændur, leiguliðar og land-
búnaðarverkamenn í Palermo á
Sikiley og efndu til kröfugöngu.
j
Þeir kröfðust þess að tekin
yrði upp ný stefna í landbún-
aðarmálum og að stjórn Fan-
fanis efndi loforð í þá átt sem
hún gaf, er hún tók við völd-
um.