Þjóðviljinn - 24.02.1963, Blaðsíða 8

3 SlÐA
ÞJÓÐVILJINN
Sunnudagur 24. febrúar 1963
KoniHagurinn er í dag
Nýtt höfuðfat
Hafið þið skoðað
hárkolluhúfuna?
Fyrir nokkru sög'öum
við hér á síðunni frá hár-
kolludellunni sem breidd-
ist út meðal kvenfólksins
í útlandinu. Og nú eru
þær líka komnar hingað,
hárkolluhúfurnar. Viö sá-
um þær í glugga á Kjör-
garði og fórum auðvitað
eins og skot inn til að
skoða þær.
Afgreiðslustúlkan hjá Bern-
harði Laxdal gaf okkur greið
svör: jú. húfurnar eru komnar
hingað fyrir nokkru og eru
mikið keyptar. Verðið er 295
krónur.
— Eru þær notaðar sem húf-
ur eða hárkollur hér á landi?
— Það er nú eins og hver
vill, en það er auðvelt að greiða
þær eins og hár. En ætli flest-
um finnist þær ekki dálítið
heitar inni? Þær eru úr nælon
og litirnir, sem við höfum núna,
eru hvítt, ljósgult og ljósbrúnt.
Við áttum þær líka í svörtu
og gráu, en þeir litir eru upp-
seldir. Ég býst samt við að við
Krakkamyndirnar
Jæja krakkar, þakk fyrir
síðast.
Þetta hefur lítið batnað enn
með bíómyndirnar fyrir ykkur,
en í fyrrakvöld var maður að
skammast yfir því í útvarpino
hvað krökkum væru sýndar lé-
legar myndir og oft Ijótar eins
og til dæmis kúrekamyndirnar
og fleiri þar sem alltaf er ver-
ið að skjóta og drepa fólik, svo
kannski fullorðna fólkið fari
nú að krefjast þess í alvöru
að við fáið betri myndir.
Ef þið ætlið í bíó í dag
myndi ég helzt mæla með
Bæjarbíói í Hafnarfirði, en þar
eru sýndar tvær myndir,
Rauðhetta og úlfurinn og
Fljúgandi skipið, með íslenzk-
um skýringum. En það er
náttúrlega 'nokkuð langt að
fara suður í Hafnarfjörð fyrir
þau sem eiga heima í Reykja-
vík og líka dýrt. en styttra i
Kópavoginn, þar sem er mynd
með skemmtilegasta karli i
heimi, honum Chaplin. Myndin
heitir Chaplin upp á sitt bezta
og er alveg sprenghlægileg.
Þá er Lisa í Undralandi í
Tjarnarbæ fyrir þá sem ekki
hafa enn séð hana. Þið vitið
náttúrlega að það var hann
Walt Disney, pabbi minn. sem
teiknaði myndina um Lísu. í
Háskólabíói er Barnagamanið
og er þar nú m. a. brúðuleik-
hús til skemmtunar í dag.
f hinum bíóunum eru myndir.
sem flestir eru orðnir leiðir á
fyrir löngu. Ég hef sagt frá
þeim svo oft að ég læt það vera
núna. Nú kveð ég ykkur í dag
Andrésína biður að heilsa.
Andrés.
konunni kaífíi í rúmii
1 dag er konudagurinn — fyrsti dagur í
Góu. Þá þótti áður fyrr góð íþrótt hjá hús-
freyjum að fara fyrstar á fætur á morgn-
ana, ganga fáklæddar 3 hringi kringum
bæinn og bjóða Góu í garða svo ummælandi:
I raun og v" r Hrefna Smifh með dökkt, sítt hár, svo ljósa,
■ lutta hárið breytir henni talsvcrt.
fáum þá aftur.
— Og hvernig litar hárkoll-
ur kaupa viðskiptavinirnir
helzt? Sama lit og eigið hár
eða einhvern allt annan?
— Það er misjafnt, sumar
vilja sama háralitinn, en aðr-
ar öfugt til að geta breytt til.
Nú vantar okkur stúlku t:l
að máta hárkollu fyrir lesend-
ur heimilssíðunnar, en úr því
er fljótlega bætt, því hár-
greiðslustofan Blæösp er á
næsta leiti og þaðan fáum við
lánaðan laglegan hárgreiðslu-
nema, Hrefnu Smith, til að
sitja fyrir ijósmyndavélinni.
Hrefna er með dökkt, sítt
hár, svo að hún tók talsverð-
um stakkaskiptum við að setja
á sig gula, stutta hárið sem
þið sjáið hana með á meðfylgj-
andi mynd. Hrefnu líkaði breyl-
ingin bara vel, en ekki sagðist
hún samt vilja fara með svona
hár á ball.
En vel á minnzt. Hvermg
væri þessi hákolluhugmynd
fyrir alla herrana sem farmr
eru að þynnast í hnakkanum?
Hárið á kollunum er náttúru-
lega ansi sítt, en kannski
mætti klippa það!
Velkomin sértu, góa mín,
og gakktu inn í bæinn;
vertu ekki úti í vindinum
vorlangan daginn.
Nú er öldin snúin. Þykir nú
sjálfsagt, að konan fái að sofa
frameftir á konudaginn og
bóndinn færi henni kaffi og
góðgæti í rúmið, á sama háit
og hún hyglar honum á bónda-
daginn, fyrstan í þorra. Þetta
er og því auðveldara, sem konu-
daginn ber ævinlega upp á
sunnudag, þegar flestir hús-
bændur eiga frí. Annars erj
þessi hátíðabrigði í sambandi
við þorrakomu og góukomu ef-
laust leifar af eldfornum þorra-
og góublótum. Þá þykir einnig
fara vel á því nú á dögum að
færa konu sinni blóm á konu-
daginn, einkum ef mönnum
hefur láðst að færa henni í
rúmið.
Bolludagur og
sprengidagur næstir
Nú vill svo til í ár, að fyrsti
góudagur er jafnframt sunnu-
dagurinn í föstuinngang, og eru
því næstu dagar hinn svokall-
aði bolludagur, sprengidagur, og
öskudagur.
Sprengidagur er miklu eldri
hér á landi en bolludagur.
Sjálfsagður réttur þess dags
hefur sl. 100 ár þótt- vera salt-
kjöt og baunir, helzt „baunir
og bolakjöt“. Áður fyrr var þó
auðvitað hangiketið helzta
hnossgætið á þeim degi sem
öðrum hátíðum.
Leifarnar hengdar
yfir rúmið
Langafasta, sjöviknafasta,
hófst með öskudegi, og frá þeim
degi mátti í kaþólskri eða páp-
iskri tíð ekki bragða neitt kjöt-
meti, fyrr en á páskadag. Reið
því á að belgja sig sem mest
út af kjöti síðasta daginn fyrir
föstubyrjun, og af því kemur
nafnið sprengidagur eða
sprengikvöld. Hverjum manni
var skammtað vænt stykki af
hangiketi, og gæti hann ekki
torgað því á sprengikvöld, voru
leifarnar hengdar upp yfir
rúmi hans og látnar hanga þar
alla föstuna, svo að hann hefði
kjötið fyrir augunum og fyndi
lyktina af því, þótt ekki mætti
hann bragða á því. Varð víst
sumum hált á þessu, og eru
þjóðsagnir um, að biskupar hafi
tekið heilar jarðir af mönnum
fyrir brot af þessu tagi.
Ekki var nóg með að ekki
mætti neyta kjöts, heldur varð
„að sitja í föstunni11, þ.e. hvorki
mátti nefna kjöt né flot á nafn,
eins og segir í vísunni:
Enginn mátti ncfna ket
alla föstuna langa;
hver það af sér heyra Iét,
hann var tekinn til fanga.
Þegar menn neyddust til að
ræða um þessá hluti, urðu þeir
því að finna þeim önnur nöfn.
og nefndu þá kjötið „klauflax"
en flotið „afrás“. Ekki mátii
heldur nefa „ketil“, eða „að
fara á flot“ og því um Wtt.
Frjálsræði í ástum
Þessar kjötkveðjuhátíðir
(karnival) voru ærið umfangs-
miklar í kaþólskum löndum og
eru enn. Tilhneigingin gekk i
þá átt að fjölga gleðidögunum.
og var svo einnig hér í Norður-
Evrópu. 1 Suður-Þýzkalandi
stendur hátíðin t.d. heila viku
enn í dag. Þá þótti (og þykir)
líka ýmislegt leyfilegt i sarn-
skiptum kynjanna, sem ekki
mátti ella, og virðist þess einn-
ig hafa gætt hérlendis, þvi
sagt er, að ekki væri til þess
tekið, þótt vinnukonur lægju
hjá þeim, er þær þjónuðu,
nóttina fyrir öskudaginn. Á
það bendir og þessi vísa:
Þriðjudaginn í föstuinngang,
það er mér í minni,
þá á hver að falla í fang
þjónustunni sinni.
Sprengidagur hefur einmg
verið nefndúr Hvíti Týsdagur í
almanökum hér, en aldrei mjn
það nafn hafa orðið algengt
manna á meðal. Sennilega er
sjálfur Jón Sigurðsson forseti
ábyrgur fyrir að hafa dregið
þetta nafn inn í íslenzkt mál,
en dagurinn heitir Hvidetirs-
dag á dönsku, og ku draga
nafn sitt af því, að menn hafi
þá etið einhvers konar hveiti-
bollur í soðinni mjólk. Annars
eru til ýmis nöfn á degi þess-
um á Norðurlöndum, svo sem
feitetysdag, flesketysdag, smör-
tysdag og grautetysdag.
Börnin flengja á
bolludag
Eins og áður segir, var til-
hneigingin sú að lengja kjöt-
kveðjuhátíðina. og er bolludag-
urinn leifar þeirrar framleng-
ingar. í Danmörku færðu rhehn
bolluátið, sem annars muii
komið sunnan úr Þýzkalandi,
frá þriðjudeginum til mánu-
dagsins, og þaðan mun sið-
urinn kominn hingað, en þó
varla að neinu ráði fyrr en á
þessari öld. Nú eru það böm-
in, sem á bolludagsmorgun
þengja sig á fætur fyrir allar
aldir, vopnuð bolluvöndum, og
reyna að flengja hina fullorðnu
sem flest högg, og þyngst, áður
en þeir komast fram úr rúminu,
Eiga þau svo að fá jafnmarg-
ar bollur og höggin.
★
Bæði fyrir og eftir siðaskipti
hömuðust kirkjuleg og verald-
leg yfirvöld gegn þessu skemmt-
anahaldi fólks við inngang
föstunnar. I þýðingu á laga-
bálki frá 18. öld, sem gilda
átti fyrir Island, stendur t.d.
þessi klausa: „Allir óskikkan-
legir og hneykslanlegir leikir
um jól eður á öðrum tímum
og föstugangshlaup fyrirbjóðast
strengilega og eiga alvarlega
að straffast".

Margir gæddu sér á ostunurn á kynningu Osta- og smjörbúðarinnar.
Kynning Osta og smjörsölunnar
20 tegundir af
Ijúffengum ostum
Vissuö þiö aö þaö væru
framleiddar hér í Reykja-
vík um 20 tegundír af ost-
um? Við vissum það ekki
og fannst því mjög á-
nægjulegt aö koma á osta-
kynningu Osta- og smjör
sölunnar, Snorrabraut 54
á fimmtudaginn var.
Á stóru sýningarborði var
komið fyrir ostum og osfa-
bitum á pinnum svo að gestlr
gætu smakkað. Einnig voru
pinnar rheð osti og ýmsu öðru
áleggi saman, svo sem reykt-
um laxi, olífum, síld, maia-
koff o.s.frv. og ostakex með
ýmsum tegundum af rifnum
osti í smjöri. Allt hvað öðru
ljúffengara.
íslendingar borða almennt
fremur lítið af osti miðað við
aðrar þjóðir þó að hér sé næg
mjólkurframleiðsla. Og þegar
við borðum ost, þá eru það
venjulegast aðeins tvær teg-
undir, mjólkurostur og mysu-
ostur. Og svo segja húsmæð-
urnar kannski að því miður
eigi þær nú „ekkert oná brauð
nema ost“ og þykir það held-
ur klént. Erlendis þykir osta-
bakki. þ.e. brauð og ýmsir ost-
ar mjög góður og frambæri-
legur veizlumatur, ekki sízt
sé hann borinn fram með rauð-
vini.
Og nú þurfum við ekki að
kvarta um að ekki sé nóg fjöl-
breytnin í framleiðslunni. Hitt
er annað, að í mörgum verzl-
unum eru ekki til nema
kannski þrjár til fjórar osta-
tegundir eða ef þær eru til,
liggja þær a.m.k. ekki frammi
þar sem fólk getur séð þær
og það er ekki við þvi að bú-
ast að fól-k kynnist því sem það
sér ekki. Kynning Osta- og
smjörsölunnar ætti að hafa
bætt nokkuð úr þessu en fyrir-
tækið mætti líka gjarnan ota
ostunum svolítið betur að ka-up-
mönnunum.
Starfsfólk Ostasölunnar sagði
að svona kynning hefði verið
haldin einu sinni áður, vorið
1961 og gefið mjög góða raun.
Væri nú neyzla á ostum og
ostaréttum talsvert að færast
í aukana hér. Af kynningunni
núna fengu þeir sem á hana
komu með sér heim skemmti-
legan bækling með ostaréttum
og er ekki að efa p* marair
Framhald á |e
4