Þjóðviljinn - 09.03.1963, Blaðsíða 5

Laugardagur 9. marz 1963
ÞJÓÐVILJINN
SlÐA g
Macmillan sakaður um að
de Gaulle feigan
vilja
Hvem dag getur sú íregn bor-
izt út um heiminn að Charl-
es de Gaulle Frakklandsforseti
hafi fallið fyrir morðingjahendi.
Harðsnúinn flokkur samsæris-
manna sem einskis svífast og
hlotið hafa afburða biálfun í
drápshandverkinu situr um líf
hans. Tvívegis á skömmum
tíma hefur engu mátt muna að
hermdarverkamönnum leyni-
hreyfingarinnar OAS tækist
ætlun sín. 1 annað skiptið
bjargaði það lífi de Gaulle að
raki hafði komizt að kveiki-
þræði svo sprengihleðsla sem
grafin * hafði verið niður þar
sem forsetabíllinn ók um
sprakk ekki. 1 hitt skiptið varð
það honum til lifs að vélbyssu-
skyttur í launsátri í útjaðri
Parísar fengu merki um að for-
setabíllinn nálgaðist andartaki
og seint. Ekki tókst að skjóta
alla hjólbarða undan bílnum,
og kúlur sem fóru gegnum yfir-
bygginguna náðu ekki forseta-
hjónunum. Síðast fyrir fáum
vikum hafði verið ráðgert að
skjóta de Gaulle með riffli út
um glugga á herskóla í París
þegar hann kæmi í heimsókn.
en lögreglan komst á snoðir um
það sém þar var á döfinni og
handtók samsærismennina dag-
inn aður én forsetaheimsóknin
í skólann átti sér stað.
rátt fyrir handtökur og
dauðadóma virðist engin
þurrð á morðingjaefnum, ekki
er nema vika liðin síðan upp
komst um samsæri um að ráða
Pompidou forsætisráðherra af
dögum. Þar eins og jafnan í
tilræðunum við de Gaulle voru
að verki menn úr franska hern-
um, margir þeirra með foringja-
tign. Sumir gegna störfum i
hemum þegar upp kemst um
þá, aðrir fara huldu höfði í
Frakklandi og öðrum löndum
Vestur-Evrópu síðan þeir
stjómuðu árangurslausum upp-
reisnartilraunum í Alsír.
Franska leynilögreglan telur að
sér hafi upp á síðkastið orðið
vel ágengt að hafa upp á sam-
særismönnum, en óttast jafn-
framt að sá árangur hafi þau á
hrif á þá sem enn leika lausum
hala að þeir gerist enn fífl-
djarfari og tillitslausari í morð-
tilraunum sínum en áður. Og
áhrifamenn í París hafa ekki
lengur eingöngu áhyggjur aí
löndum sínum sem þyrstir i
blóð forsetans. Kynlegir atburð-
ir í London síðustu vikur valda
því, að verði de Gaulle myrt-
ur mun fjöldi Frakka álíta að
brezka ríkisstjórnin eigi tölu-
verðan þótt í dauða hans. '
Rýtingurinn og eiturbikarinn
vom vinsæl tæki í valda-
baráttu evrópskra höfðingja á
miðöldum, enginn kann að telja
alla þá fursta, konunga, keis-
ara og páfa sem beittu þeim
gegn mótstöðumönnum sínum.
Nú er það orðin útbreidd
skoðun í París að Harold Mac-
millan, forsætisráðherra Bret-
lands, hafi hug á að gerast
Borgia tuttugustu aldarinnar.
honum sé ósárt um þótt kú'a
úr handvélbyssu morðingia
verði að aldurtila manninum
sem meinaði Bretlandi inn-
göngu í Efnahagsbandalag Ev-
rópu og ónýtti með því fyrir-
ætlun hans um að festa íhalds-
flokkinn í valdasessi í London.
Frönsk blöð sem styðja stjóm-
ina gefa í skyn að þetta sé eina
skýringin á því að George Bi-
dault, fyrrverandi forsætisráð-
herra Frakklands og núverandi
foringi samtakanna CNR eða
Þjóðlega andspymuráðsins sem
myndað var upp úr OAS, hefur
vikum saman fengið griðastað
í London og verið veitt þar
tækifæri til að auglýsa öllum
heimi ásetning sinn að steypa
de Gaulle af stóli og beita til
þess öllum ráðum. Brezka
stjórnin sver auðvitað og sárt
við leggur að dvöl Bidault I
Bretlandi og athafnir hans séu
henni óviðkomandi. en stað-
reyndir málsins vitna gegn
henni.
Um svipað leyti og franska
stjórnin sprengdi viðræð-
urnar um aðild Breta að EBE
fluttu brezk blöð fregnir af því
að Bidault væri kominn til
Bretlands og birtu myndir af
honum á ferli á götum London.
Nokkru síðar skýrði New York
Times frá því að íranski sam-
særisforinginn byggi í húsi i
einni útborg höfuðstaðarins og
staeði brezka leynilögreglan
vöcð um fylgsni hans nótt og
dag. Brezk blöð birtu viðtöl við
Bidaslt, og loks núna á mánu-
daginm kom hann fram í sjón-
varpi brezka ríkisins og kvaðst
viss um að sér myndi takast að
velta stjóm de Gaulle. Ekki
hvatti hann berúm orðum til
morðs á forsetanum, en kvaðst
vel geta skilið að menn kynnu
að grípa til örþrifaráða. Þegar
viðtalinu var sjónvarpað skýrði
þulurinn frá að það hefði farið
fram í London skömmu áður.
en síðan hefði Bidault yfirgefið
borgina. Gizkað er á að hann
hafi haldið til nýs felustaðar
einhversstaðar á meginlandi
Vestur-Evrópu.
Reiði í garð Breta blossaði
upp í París við sjónvarps-
viðtalið. Ábyrgir embættismenn
staðhæfðu við erlenda frétta-
menn að nú væri engum blöð-
um léngur um það að fletta að
Macmillán vildi de Gaulle feig-
an. Brezk blöð skýrðu frá því,
að meðan Bidault hafðist við í
London hefði franska leynilög-
reglan ■ gert tilraun til að ræna
honum og flytja til Frakklands
en brezka leyniþjónustan hindr-
að mannránið. Sögu þessari
til sannindamerkis var bent á
að franska leyniþjónustan
rændi Antoine Argoud ofursta
og hermdarverkasérfræðingi í
Míinchen í fyrri viku og flutti
hann til Parfsar. Sýnt þykir að
mannræningjamir hafi notið
aðstoðar vesturþýzkra yfirvalda.
enda hefur stjórnin í. 0 Bonn
skotið skollaevrum við kröfu
vcsturþýzkra blaða um að húm
heimti af Frökkum að þei r
skili manninuth á' Stftðinn 'þar
sem honum var rænt. Leyni-
þjónusturnnr starfa saman eða
elda grátt silfur eftir þvf sem
verkast vill fvrir utan lög og
rétt, en ríkisstjómimar þykjast
á yfirborðinu hvergi koma
nærri.
Henry Brooke innanríkisráð-
herra Bretlands þóttist líka
komá af f jöllum þegar stjómar-
andstaðan spurði hann á þingi
um dvöl Bidaults i London.
Hann vissi ekkert, hreint ekk-
Bidault eins og hann sást á sjónvarpstækjunum í Bretlandi.
Háskalegar jafnvægislistir.
(Kennedy neðst. Adenauer i
miðið. de GauIIe efst).
ert. Innflytjendaeftirlitið hafði
hvorki orðið vart við komu né
brottför heimsfrægs stjómmála-
foringja sem frönsk yfirvöld
hafa lýst eftir sem sakamanni
mánuðum saman. Og viðtalið i
sjónvarpi brezka ríkisins við
manninn sem ætlar sér að gerá
stjómarbyltingu í Frakklandi
kom ríkisstjórninni alls ekki
við, hún skipti sér aldeilis ekkí
af því sem sjálfstæð stofnun
eips og BBC gerir. Ötrúlegt er
að allir þingmenn hafi getað
varizt brosi við þau orð ráð-
herrans. öllum sem eitthvað
þé'kkja til starfsTiat'ta BBC er
ljóst að viðtal við tilvonandi
í'áðbana Frakklandsforseta er
ekki flutt þar án tilhlýðilegra
áþreifinga á æðstu stöðum.
Þetta gerir franska stjómin sér
vel ljóst, en fyrst um sinn að
minnsta kosti virðist hún ætla
að halda fast við þá reglu að
leyniþjónustumar og áróðurs-
stofnanimar eigist ’hð án þess
að ríkisstjómir komi þar nærri
opinberlega, engin formleg mót-
mæli hafa verið borin fram i
London af Frakklands hálfu.
Bidault og samstarfsmaður
hans Soustelle, einnig fyrr-
verandi ráðherra og samstarfs-
maður de Gaulle, munu því
halda áfram feluleiknum við
frönsku leyniþjónustuna enn
um sinn. Þeir áttu manna mest-
an þátt í að hefja hershöfð-
ingjann til valda á ný með
hjálp hersins vorið 1958. Þá
lagði de Gaulle blessun sína
yfir uppreisn hersins sem gerði
honum fært að endurheimta
völdin. Síðan fór hann eigin
götur, losaði sig smátt og smátrt
við bandamennina frá valda-
ráninu af mikilli kænsku og
undirferli. Nú hefur hann al-
ræðisvald í Frakklandi, þingið
er núll og ráðherramir sendi-
sveinar forsetans. Eina lýðræð-
islega aflið í landinu sem nokk-
urs má sín er verkalýðshreyf-
ingin, eins og bezt hefur komið
í ljós í verkfalli kolanámu-
manna. Fyrst hugðist de Gaulle
brjóta það á bak aftur með
hervaldi, en þegar þetta er rit-
að virðist hann vera að leita
að leið til málamiðlunar án
þess þó að bíða alltof mikinn
álitshnekki.
Iskúmaskotum leynast morð-
ingjar CNR, sannfærðir um
að ein kúla sem hittir í mark
nægi til að færa þeim völdin í
Frakklandi. Slíkur er ávöxtur-
inn af marglofaðri stjómvizku
de Gaulle. Hann hefur safnað
valdinu svo rækilega í sínar
hendur að líklegasta afleiðingin
ef hans missir snögglega við
er stjómleysi, jafnvel borgara-
styrjöld. Þannig em horfumar
enda þótt friður sé kominn á í
Alsir. Lýðræðislegar stofnanir
hafa verið settar úr leik, þing-
ræðið afnumið, múgsefjun og
foringjadýrkun leyst rökræna
stjómmálabaráttu af hólmi. í
utanríkismálum er rekin þjóð-
rembingsstefnu, kjamorkuher-
væðing knúð áfram þótt fyrir-
sjáanlegt sé að hún muni með
tímanum sliga ríkið. Bar.dalagið
við Vestur-Þýzkaland á að vera
ráð við þeim vanda. Adenauer
og de GauIIe eru hjartanlega
sammála um að gera allt sem
í beirra valdi stendur til að
hindra að Kennedy og Krústjoff
takist að draga úr hættunni á
árekst.rum í Mið-Ihmópu. Þá
yrði Vestur-Þýzkaland að falla
frá lamdakröfum sínum. og bar
með væri úr sögunni áhugi fcess
á sjálfstæðum kjamorkuher-
afla meginlandsríkjanna. Það
er ekki að furða þótt íhalds-
söm borgarastétt Vestur-Evrópn
sé hreykin af síðgotungum
sínum. Hún hefur ekkert lært
og engu gleymt.
Að Macmillan meðtöldum er
komin vesturevrópsk f-
haldsþrenning, og ekki er ófróð-
legt að fylgjast með hvemig
Framhald á 8. síðu.
Ummæli um íslenzku
sýninguna / Moskvu
1 blaðinu Sovétskaja Kúl-
túra frá '19. febrúar s.l. er
birtur greinarstúfur eftir A.
Bægúsjéf um sýningu þá
á verkum Jóhannesar Kjar-
vals, Ásgríms Jónssonar og
Jóns Stefánssonar sem nú
stendur yfir í Moskvu. Nefnist
greinin „Hinir bláu klettar
Islands."
Segir höfundur, að það sem
innblásið hafi íslenzka mynd-
list okkar aldar sé ást á land-
inu, löngun til að staðfesta
siálfsvitund þjóðarinnar. Þeir
rá opnun íslenzku myntt
istarsýningarinnar í Moskvu
ðelma Jónsdóttlr forstöðu-
raður Iástasafns íslands opn
r sýnlriguna formlega mefl
í að klippa á sllkiborða sen
engdur var þvert yfir inn-
■'iingu að sýningarsalnum.
listamenn sem sýndir eru hafi
lært erlendis, en Evrópa með
öllum sínum mótsagnakenndu
tilraununji í myndhst hafi að
vísu vakið áhuga þeirra „en
ekki sigrað hin ströngu hjörtu
lslendinga“. Og þó talað verði
um áhrif Cézanne og Matisse
á Ásgrím Jónsson og Jón
Stefánsson, há sé hér fremur
um að ræða spor eftir skóla
sem menn hafa einhvemtíma
gengið undir, heldur en að
honum hafi verið fylgt áfram.
Islendingamir hafi reynzt
sjálfum sér trúir.
Kjarval virðir skörpum aug-
am fyrir sér árstíðir Islands
og sýnir okkur landslag hess
ýmist í grænum skrúða eða
haustbúningi, segir í greininni
Skyndilega hefur hann flutt á
horfandann upp að landslaa
nu, og þú furðar þig á þeir,-
■’uðlegð blæbrigða, þeim leil
litanna í flötum steinanna
sem opnast þér skyndilega.
Ásgrimur Jónsson opnar
okkur þá sögufrægu Heklu.
— Blátt eldfjall undir bláum
snjó. Hið ryðbrúna yfirborð
haustsins — og aftur hinn
dökki blámi klettanna, djúpur
og þungur.
Jón Stefánsson beitir sterk-
um litum. Á einni mynd
virðist auðlegð litanna fant-
astísk, á annarri er sem hann
reyni að færa sönnur á raun-
veruleika þessarar litaólgu
hins norræna morguns. í nekt-
armynd hans er hrjúfleiki og
varla mun þessi mynd geðjast
áhorfendum okkar. Hinsvegar
töfrar sjálfsmynd hans vegna
sterkrar túlkunar og sérkenni-
’egs norræns strangleika.
Og líklega er það einmitt
bessi svipur karlmennsku og
■tyrks sem fyrst og fremst
æótar heildaráhrifin af þess-
ari sýningu íslenzkra lista-
verka í Púsjkínsafni, segir
Bægúsjef að lokum.