Þjóðviljinn - 16.03.1963, Síða 7

'v
♦
Laugardagur 16. marz
MðÐVILTINN
SÍÖA 7
Myndin sýnir hluta fundarmanna. Yzt til vinstri má þckkja skáldin Skjólokoff og
Tvard ovskí.
Krústjoff í ræðustól á fundinum um bókmenntir og listir. Að baki honum sitja fulltrúar í forsætls-
nefnd miðstjórnar Kommúnista fokks Sovétríkjanna,
Dælla að eiga við páíann
en listamennina og Maó
Krúsljoff forsætjsráðherra
hefur í mörg horn að líta
um þessar mundir. Hann má
standa í Því að leiða abstrakt-
málara og aðra villuráfandi
ijstamenn á braut hins eina
sanna sósíalrealjsma. Varla er
þeirri föðurlegu áminoingar-
ræðu lokið þegar honum berst
heimboð frá Maó Tsetúng í
Pekjng, sem fellst nú á að
kommúnjstaflokkar Sovétríkj-
anna og Kína ræðist við einir
um dei'.umál gm, en áður hafði
kínverskj flokkurinn lagt til
að kölluð yrði saman alþjóða-
ráðstefna kommúnistaflokka.
Heimboðið frá Maó kem-
ur á hæla harðvítug-
ustu deilugreina sem kín-
versk málgögn hafa birt til
þessa um ágreiningsmálin. í
Rómaborg undirbýr Adsjúbei
Isvestíuritstjóri jarðveginn
fyrir heimsókn Nikita tengda-
föður síns til borgarinnar ei-
lífu í sumar, og lætur sér eink-
um annt um að kanna hvort
Jóhannes páfi hafi nokkuð á
móti því að fá sovézkan guð-
leysingjaforingja í opinbera
heimsókn til háborgar kaþ-
ólsku kirkjunnar,
Jóhannes XXIII. er maður
Ijúfur og ofstækislaus og
gerólíkur fyrirrennara sínum '
afstöðunni til kommúnista
Eins og heimsfrægt er orðið
fyrir tilverknað ungs. þýzks
leikritahöfundar lét Pius heit-
inn páfi undir höfuð leggjast
að átelja gyðingamorð naz-
ista. og bar við að ekki mætti
torvelda Hitler baráttuna gegn
kommúnismanum. Bóndasonur-
inn sem settist á stól Péturs
postula að rómverska aðals-
manninum liðnum lítur ekki
á sig sem herforingja i heitu
eða köldu. stríði. Hann hefur
svipt ítalska afturhaldið stuðn-
ingi páfastólsins, hrellt trú-
bróður sinn Adenauer með þv|
að lýsa réttmæt núverandi
vesturlandamærj Póllands, oe
honum væri vel trúandi til að
ganga framaf kúríukardín-
álum eins og Ottaviani og bam
líkum með þvi að taka á mðti
Krústjoff í Vatíkaninu. Svo
mikið er víst að rætt er um
það í alvöfu að Sovétríkin oe
Páfaríkið komi á stjórnmáln-
sambandi sin í milii. Jóhann-
es páfi notáði einmitt tækifæ1'
ið, þegar hann tók við Balzan
friðarverðlaimnmim _að Adsn-
bei-hjónunum viðstöddum t’
að lýsa yfir að kaþólska kirv
an og höfuð hennar gæ'
fyllstu hlutleysisstefnu gagn-
vart öllum rikjum.
Eitt sinn á styrjaldarárunum á
Stalín að hafa spurt, þegar
bandamenn hans þóttust þurfa
að taka tillit til páfastólsins:
„Hvað hefur páfinn margar
herdeildir?" Hvort sem sagan
er sönn eða ekki var henni
almennt trúað. Ensum dytti i
hug að búa til slíka sögu um
Krústjoff. Hann og samstarfs-
menn hans vita vel hvílíkt
vald kaþólska kirkjan er í
heiminum, þótt svissneski líf-
vörðurinn í Páfagarði sé ekki
til stórræða á kjarnorkuöld.
Framkoman við leitandi lista-
menn sem fýsir að brjóta nýj-
ar brautir sýnir hins vegar
hversu bundnir þessir sömu
menn etu. eon^aí^sinni *ítattn-
istísku fortíð. í enn eitt
skipti eru forustumenn í
og hvað rangar kenningar í
raunvísindum, en nú er við-
irkennt að þar er reynslan
eini dómarinn. Flokksforustan
ber það ekki lengur við að
vinza úr kenningum eðlisfræð-
inga og líffræðinga. löggilda
sumar en hafna öðrum. Hins-
vegar ætlar allt vitlaust að
verða. þegar listamenn minn-
ast á friðsamlega sambúð
mismunandi listastefna, þeir
sem slíkt gera eru umsvifa-
laust sakaðir um að vilja
leiða asna úrkynjunar og and-
legrar spillingar inn í herbúð-
irnar. Okkar eigin Einarar
Magg. Vaffsar °2 Ilagalínar
myndu sóma sér prýðilega í
.sfæðustól í Sverdloffsalnum á
eldhúsdegi yfir óstýrilátum
listamönnum

Maó Tsctúng og Krústjoff á flugvcllinum í Peking síðast þegar
sovézki forsætisráðherrann hcimsótti Kína.
menningarmálum kallaðir sam-
an til að hlýða á boðskap
flokksforustunnar um fast-
heldni við það sem henni þókn-
ast að kalla sósialrealisma °g
fordæmingu á abstraktmynd-
Hst, jassi, nýjabrumi í skáld-
skap og kvikmyndalist. Orð-
bragðið er máske heldur við-
kunnanlegra en á tímum Sdan-
offs en andinn er sá sami.
En hér er við ramman reip
að draga. Síendurteknar
umvöndunarræður bera því
vott að yngri kynslóð efni-
legra listamanna sækir fast á
til frjálsari og fjölbreyttari
tjáningar á viðfangsefnum
samtímans. Gömlu íhalds.
mennirnir ráða enn í samtök
um listamanna. en af þeim e*
ekki mikilla afreka að vænta
Fordæmi vísindamannann-
blasir við. Sú var tíðin að
flQkksúrskurðir voru látnir
ganga um hvað væri réttar
Framsæknir listamenn Sovét-
ríkjanna. gamlir menn
eins og Ehrenbúrg og ungir eins
og Évtúsénskó, eru ýmsu vanir
og ólíklegt að þeim falli allur
ketill í eld við nokkrar hnút-
ur frá áhangendum einstreng-
ingslegrar túlkunar á sósíal-
realisma. Hætt er við að i-
haldssömum listamönnum af
gamla skólanum reynist sigur-
mn yfir nýlistinni skammgóður
vermir. Smekkur er í örri
þróun 1 Sovétríkjunum. eink-
um hjá æskunni Ungskáldin
fylla íþróttaleikvanga áheyr-
endum þegar þau koma fram
til að fl.ytja verk sin. Ungir
myndlistarmenn eru ekki held,
ur á flæðiskerj staddir þótt
verk þeirra finni ekki náð
fvrir augum dómnefndanna sem
velja á opinberar sýninear
Pað er tímanna tákn að ötul.
ustu safnara abstraktlistar '
Sovétríkjunum er að finna
meðal vísindamannanna sem
senda geimförin á loft og vinna
að bejzlun vetnisorkunnar til
friðsamlegra nota.
Listaþingið i Moskvu er af-
staðið framundan eru
sáttaumleitanir við Kínverja.
Hörðustu hríðina í þeirri deilu
hafa kínversk blöð gert giðustu
vikurnar. Þar eru bornar fram
opinberlega sakargiftir sem
áður voru fólgnar í leynileg-
um flokksplöggum. Sovétstjórn-
in er sökuð um að hafa rofið
samninga hundruðum saman
sumarið 1960, þegar sovézkir
sérfræðingar sem unnu við
framkvæmdir í Kína voru kall-
sðir heim. Afstaða Sovétrikj-
anna í landamæradeilu' Kína
og Indlands er fordæmd harð-
lega, ekki sízt sala sovézkra
hernaðarflugvéla til Indlands.
Brigzlyrðum í þá átt að Kin-
verjum væri nær að fást við
nýlenduveldin Bretland í Hong-
kong og Portúgal i Macao en
herjast við Indverja um öræfi
Himalajafialla er svarað á þá
eið að sá timi muni koma að
Kina krefjist endurskoðunar á
öllum ójafnaðarsamningum
sem þröngvað var upp á veik-
burða keisarastjóm á 19. öld,
bar á meðal þeim sem keis-
arastjórnin rússne^ka knúði
fram um landamæri Kína og
vfirráðasvæðis sins í Mið- og^-
Austur-Asíu.
Að þessum reiðilestri loknum
segjast Kínverjar reiðubún-
ir til að ganga til viðræðna og
láta opinberar deilur niður
falla meðan þær standa. Þegar
þetta er ritað er ókunnugt un
svar sovétstjórnarinnar, en ó-
trúlegt er annaö en það verð) I
jákvætt. þar sem hún átti upn-
ástunguna að því að kommún- I
istaflokkamir sem deila ræðist
við sín í milli áður en reynt I
verði að efna til allsherjarráð-
stefnu um málin. Æltu núver-
andi stjórnendur Sovétríkjanna
að vera farnir að læra að
starfsaðferðir svipaðar þeim
sem Stalín beitti árangurslaust
í rimmunni við Júgóslava eru
ekki líklegar til árangurs i
skiptum við önnur sósíalistisk
ríki. Annað mál er að forustu-
menn Kínverja hafa tekið í arf
afstöðu Stalíns til Júgóslava og
stefnu þeirra, og meðan deil-
unum var hagað þannig að
skammir frá Moskvu dundu 5 j
Albönum en fáryrðum frá Pek-
ing rigndi yfir Júgóslava mátti
vart á milli sjá hvorir höfð'r |
minni sóma af málflutningn- ■
um.
Sá sem þetta ritar er þeirrar
skoðunar að í flestum þei:r
stefnumálum sem um er deilt
hafi sovétmenn meira til sím
máls en Kínverjar. en ba^*
breytir engu um að ofstopafu'
framkoma sovézkra forustu
manna hefur valdið miklu um
það hversu harðar og illvígar I
Jóhannes páfi.
deilurnar eru orðnar. Að sjálf-
sögðu gat ekki hjá því farið
að ríki í svo ólíkri aðstöðu sem
Sovétríkin og Kína greindi á
um ýmsa hluti, þrátt fyrir það
þótt báðum stjórni menn sem
fylgja sömu stjórnmálastefnu
og þau hafi með sér bandalag-Ý'
Sovétríkin keppa við Banda-
ríkin, háþróaðasta auðvalds-
landið, um forustu i iðnaðar-
mætti og vísindaafrekum; Kína
er að brjótast fyrstu skrefin á
brautinni r--.fcá> • frumstæðum
framleiðsluháttum til vélvæð-
ingar. Byltingin í Rússlandi var
gerð fyrir hálfum ^mmta ára-
tug og gagnbyltingaröfl úr sög-
unni; byltingarstjómin í Kína
á hinsvegar enn í höggi við
Sjang Kaisék sem heldur hluta
landsins i skjóli bandarísks
hervalds og hefur uppi sífellda
innrásartilburði.
Þannig mætti lengi telja hlut-
læg rök sem liggja til mis-
munandi mats stjómenda Sov-
étríkjanna og Kína á aðstæð-
um heimsmálanna. Engin nauð-
ur rak þá hinsvegar til að deila
af slíkri heift sem raun ber
vitni, þar koma til huglæg við-
horf mannanna sem í hlut eiga.
Einkum hafa Kínverjar dregið
persónu Krústjoffs inn í um-
ræðurnar og valið honum hin
hræðilegustu orð, þótt það sé
gert undir rós. Minna hefur
borið á sneiðum til Maó Tse-
tungs í sovézkum deilugreinum,
en þó er ekki laust við þær.
Eftir það sem á undan er geng-
ið má búast við löngum og
ströngum viðræðum milli
kommúnistaflokka Sovétríkjanna
og Kína. Vart er hugsanlegt að
þar grói um heilt meðan sömu
menn og nú halda um stjórnar-
taumana í Peking og Moskvu.
Eins og nú horfir við eru stór-
um meiri líkur'á að Krústjoff
takist að vingast við Jóhannes
páfa í Róm, .en að hann nái
fullum sáttum við flokksbróður
sinn sem ríkjum ræður við
Hlið hins himneska friðar.
M. T. Ö.
★ KAÍRÓ 14/3. , Sýrlenzk
sendjnefnd kom í dag ásamt
A1 Saadj. varaforsætisráðherra
íraks. til Kaíró. Mun ætlunjn
að ræða sameiningu Arabaríkj-
anna þriggja, Sýrlands, íraks og
Sameinaða Arabalýðveldisins.
★ New York 14/3 Leynilög-
reglumenn í New York höfðu
nýlega upp á heróín-birgðum
sem munu vera um 250 þúsund
dollara virði í íbúð einni í borg-
innj. Sjö menn sem grunaðir eru
um að e'ga eiturlyfin hafa verjð
handteknir.
Sjötugur í dag:
PéturJónsson Þang-
stöðum við Hofsós
1 dag, 16. marz 1963, er sjötíu
ára Pétur Jónsson á Þangstöð-
um við Hofsós. Pétur er fædd-
ur á Háleggsstöðum í Deildar-
dal, sonur hjónanna Jóns Gests-
sonar og Hólmfríðar Þorvalds-
dóttur er þar bjuggu. Einnig
voru þau á Stafshóli í sömu
sveit, og að síðustu byggðu Jór,
og synir hans bæ í Hofsósi ut-
an við ána og nefndu hanr,
Þangstaði. Var Jón þar með
börnum sínum síðustu árin sem
hann lifði, þremur sonum oe
einni dóttur. Nú hefur Pétui
byggt sér myndarlegt steinhús
þar, og býr þar nú einn tv^
síðustu árin; áður dvaldist sysr
ir hans hjá honum. en hún e>
’nú á sjúkrahúsi Sauðárkróks
Pétur er vel gefínn maður
•>g fylgdist vel með öllum má'
im. Hann er miög fylgjand'
verkiýðsstefnu nútímans, og
-okar honum enginn þar sem
bann hefur tekið sér fasm
-tefnu í málum. Þegar verka-
mannafélagið Farsæll var stofn-
að var Pétur kosinn fyrsti for-
maður þess. Þar starfaði hann
af sóma og prýði, því á þeim
árum var oft erfitt að koma
fram málum, en Pétur gekk á-
vallt með sigur af hólmi. Ekki
ætla ég að rekja þær gjörðir
hans. það munu samstarfsmenn
hans geta gjört betur. en
verkamenn hér eiga Pétri mik-
ið að þakka. Þessi fyrsta bar-
átta var erfið, svo að þeir sem
studdu að því að þetta félag
kæmist á fastan grundvöll urðu
fyrir hörðum ádeilum.
Við Pétur höfum verið ná-
grannar í rúm 50 ár. og hef
ég kynnzt honum bað. að ég
tel mig þekkja hann vel. Vil
ég bakka honum allt gott og
"■inkanlega fyrir það hvað hann
befur reynzt sonum mínum vel.
er þeir ungir og óharðnaðir
orðu að byrja að vinna fyrir
heimilj okkar Hefur hann á-
''allt reynzt beim sem bezti
vinur.
Svo óska ég bér. Pétur minn.
•Hls góðs á ókomnum æviárum.
r •>,fðu heill
Margrét Guðmundsdóttir.
4
i
I
I