Þjóðviljinn - 20.03.1963, Blaðsíða 6

g SfÐA----------------------------------
Eftirmál Kúbudeilunnar
Russell svarar
gagnrýni fyrir
„sovét-vináttu"
Brezki heimspekingurinn Bertrand Russel sem mjög
kom við sögu þegar Kúbudeilan stó'ó’ sem hæst og beitti
þá öllum sínum miklu áhrifum til aö hún leystist á
friðsamlegan hátt hefur í grein og lesendabréfum í
vikuritinu The Neiv Statesman verið gagnrýndur fyrir
að hafa þá dregiö taum Sovétríkjanna. Hann svarar
fyrir sig í síöasta tölublaði ritsins og segir m.a.:
— „Mér hefur veltzt erfitt
að skilja viðbrögðin við að-
gerðum mínum í Kúbudeilunni.
Eins og þá var ástatt sárbændi
ég í bréfum og skeytum Kenne-
dy, Krústjoff og Castro, leið-
toga þeirra þriggja ríkja sem
hlut áttu að máli, að fara að
öllu með gát og forðast allar
hernaðaraðgerðir sem óhjá-
kvæmilega myndu leiða til
kjamastríðs og þá heimsstyrj-
aldar með kjarnavopnum........
JÞað sem ég bað Krústjoff um
að gera og það sem hann síðan
gerði var einmitt það sem
Bandaríkjastjóm sagðist vilja.
Ég hef aldrei verið fylgjandi
kommúnisma. Ég hef látið þá
skoðun mína í ljósi skýrt og
skorinort síðan árið 1896. Af
því leiðir þó.ekki að ég telji að
kommúnisti geti aldrei gert
aeskilega hluti. Sú ásökun í
minn garð að ég sé annaðhvort
andkommúnisti eða andamerí-
kani stafar af vanmætti þeirra
sem bera hana fram til að
skilja að ég er hvorki með Sov-
étríkjunum né með Bandaríkj-
unum, heldur aðeins með friði
í heiminum og með eins miklu
frelsi og hægt er að öðlast.
Allt sem ég gerði í Kúbudeil-
unni miðaði að því að forða
stríði. 1 því var enginn vottur
af tvískinnungshætti.“
Gerði ekki upp á milli
Russell ber eindregið á móti
því að hann hafi gert upp á
milli Bandaríkjanna og Sovét-
ríkjarina í Kúbudeilunni. „Eg
harmaði útbreiðslu eldflauga
fyrir kjamavopn til Kúbu —
alveg á sama hátt og ég myndi
harma að slíkum eldflaugum
yrði lcomið upp í Kanada, enda
þótt engir þeirra sem hæst
hafa hrópað á móti staðsetn-
ingu þeirra á Kúbu virðist hafa
neitt á móti því að þeim verði
komið fyrir í Kanada, af því að
þær fyrrnefndu eru sovézkar,
en hinar vestrænar. Ég harma
útbreiðslu allra kjarnavopna.“
„Rétturinn“ til að ljúga
Einn bréfritaranna hafði
sakað sovétstjórnina um „svik-
semi, blekkingar og beinar lyg-
ar“ í Kúbudeilunni. Russell
svarar: „Eini fóturinn fyrir
þessari ásökun er röng yfirlýs-
ing Zorins gagnvart SÞ, sem
Krústjoff bar til baka svo að
segja samstundis og sem leiddi
til þess að Zorin var látinn
víkja úr stöðu sinni sem sendi-
maður Sovétríkjanna hjá SÞ.
Sovézku stöðvarnar á Kúbu
voru aldrei faldar og Rússar
vissu mætavel, að sjá mátti þær
úr bandarískum flugvélum. Mr.
Frood (bréfritarinn) stendur
mjög illa að vígi þegar hann
ber fram þessa ásökun. Aðstoð-
arutanríkisráðherra Bandaríkj-;
anna, mr, Arthur Sylvester,1
sagði, að „fréttir ,samdar‘ af
Bandaríkjastjóm hefðu verið
notaðar með góðum árangri í
Kúbudeilunni og að stjórnin
myndi halda áfram að nota
,fréttir‘ til framgangs utanríkis-
stefnu sinni“. Hann bætti við:
„Ég tel hverja ríkisstjórn hafa
grundvallarrétt til að ljúga til
að forðast ragnarrök kjarna-
stríðs“. (Sjá The Times, 12.
desember).....Sem dæmi um
Framhald á 10. síðu.
Þegar kjarnasprengjan var sprengd í háloftunum yfir Kyrrahafi
í júlí í fyrra varð bjart sem af degi á Ilawai í mörg þúsund kíló
metra fjarlægö frá sprengistaðnum. — Myndirnar eru teknar á
Waikiki-ströndinni skömmu fyrir og rétt eftir sprenginguna.
------MÓÐVIUINN----------- ----;--Miðvikudagur 20. marz
Deilur magnast um brú yíir
eða göng undir Ermarsund
1963
Teikning af brú yfir Emiarsund, sem gerö er eftir tillögum brezkra verkfræðinga við Imperial
College í London. Þar er gert ráð fyrir mun meira bili á milii brúarstópanna en í frönsku tii-
lögunum, eða þremur bogvíddum sem séu hver um sig ein ensk mfla. Það myndi auðvelda sigl-
ingar undir brúna.
sér árekstur á hálfs mánaðar
fresti að jafnaði. Nefnd
brezkra, franskra og þýzkra
siglingafræðinga hefur nýlega
skilað áliti þar sem þeir leggja
mjög eindregið til að sett verði
ein heildarstjórn á siglingar
um Ermarsund og kemur það
álit mjög heim við skýrslu
Hugons.
Kostir brúarinnar.
Eins og kunnugt er, hefur
Súezfélagið gamla beitt Sér
mjög fyrir því að göng verði
grafin undir Ermai’sund. En
aðrir aðilar, áhrifamiklir og
fjársterkir, berjast fyrir brúar-
lagningu. í Frakklandi hefur
verið stofnað félag í því skyni,
Société d’Étude du Pont sur ',e
Manche, og er Jules Moch.
fyrrverandi ráðherra, helzti
forvígismaður þess. Hann held-
ur því fram að brúarlagning sé
í meira samræmi við tækni og
kröfur nútímans en göng, enda
myndi brú geta annað miklu
meiri flutningum og á hag-
kvæmari og þægilegri hátt en
göngin.
Stáliðnaðurinn brezki, sem nú
berst í bökkum, er sagður gera
sér vonir um að brúarsmíði geti
bjargað honum úr kröggunum
og fleiri aðilar hafa undanfarið
bætzt í hóp stuðningsmanna
brúarinnar.
Göng ntiklu ódýrari
En fylgismenn gangnanna
hafa engu að síður mikið til
síns máls og þá fyrst og fremst
það að göng myndu ekki kosta
nema helming af áætluðum
kóstnaði við brúarsmíðina. Þau
myndu heldur á engan
hátt trufla siglingar og af þeim
gætu ekki hlotizt neinar deilur
vegna ákvæða alþjóðlaga um
frjálsar ferðir skipa á úthaf-
inu.
Hins vegar eru fylgismenn,
jarðgangna ekki á eitt sáttir,
um hvernig bezt væri að gera
göngin. Súez-félagið hefur hall-
azt að því að bezt væri að
grafa göngin í kalksteininn
undir Ermasundi, en aðrir, sem
hafa stuöning bandarískra fjár-
málamanna, vilja steypa göng
á botni sundsins.
I næsta mánuði á nefnd sem
stjórnir Bretlands og Frakk-
lands skipuðu á sínum tíma til
að kanna öll þessi mál að hafa
lokið störfum og má þá búast
við því að skýrsla verði birt
um niðurstöður þeirra. Það má
því telja víst að mál þetta verði
mjög á dagskrá á næstunni.
Kennedy
misnotar
b/öðin
Hinn hckki bandaríski blaða-
maður Arthur Krock vjð New
York Times ritaði fyrir
skömmu grcin í Fortune Maga-
zine. Rcðist hann harkalega
gegn Kcnnedy forseta og stjórn
hans og sakaði forsetann um
að drottna yfir fréttaþjónust-
unni og nota hana sjálfum sér
til framdráttar á ósvífnari hátt
en dæmi séu til á friðartímum.
Krock segir að Kennedy
verði mikið ágengt með því að
„smjaðra fyrir fréttariturum og
fréttaskýrendum í Washington
í samsætum". Auk þess haldi
hann lokaða blaðamannafundi
með útvöldum blaðamönnum.
Krock heldur því fram að
Kennedy hafi látið blöðin með-
al annars Rytja rangfærðar
fréáttir af Kúbu-málinu
Þeir vissu ekki hvað þeir voru að gera
Van Allen neyðist til að
viiurkenna skaileg áhrif
háloftasprengingarinnar
Nú hafa lengi verið uppi
miklar deilur í Bretlandi
og Frakklandi um hvort
hagkvæmara og heppilegra
sé að legga brú yfir Erm-
arsund eða grafa göng
undir það. Svo hefur virzt
sem fylgismönnum jarð-
gangna hafi veitt betur —
og er þannig t.d. vitað að
de Gaulle forseti er þeim
fylgjandi — en brúar-
mönnum hefur vaxiö fylgi
upp á síðkastiö, enda hef-
ur þeim tekizt aö vísa á
bug einni helztu mótbár-
unni gegn brúarsmíði,
þeirri að brú yfir sundið
myndi hamla siglingum
um það.
Kunnur franskur sérfræðing-
ur, P. Hugon, framkvæmda-
stjóri frönsku siglingamála-
stofnunarinnar, hefur birt ýtar-
lega skýrslu, þar sem hann
sýnir fram á að brú ætti að
engu leyti að tálma siglingum
um sundið. IJann gerir tillögur
um kerfi radíóvita, radars og
Decca-siglingatækja, sem hann
segir að myndi geta leiðbeint
stærstu skipum undir brúna án
þess að nokkur hætta væri á að
þau rækjust hvort á annað eða
á brúarstólpana sem um 400
metrar verða á milli. Sigling
um sundið myndi verða með
öllu hættulaus, jafnvel í svarta-
þokú, sem élcki er óalgeng á
jiessum slóöum.
Hættuleg siglingalcið
Sannast sagna hefur lengi
verið mikil þörf fyrir að komið
yrði betri stjórn á siglingar
skipa um Ermarsund, en um
þaö liggur allra fjölfarnasta
siglingaleið í heimi. Skipstjórar
vilja sjálfir ráða ferðum sín-
um og það hefur í för með
Hinn heimskunni banda-
ríski eðlisfræðingur, dr.
James Van Allen, hefur nú
viðurkennt, að geislunar-
belti það sem myndaöist
umhverfis jörðina eftir
kjarnasprengingu Banda-
ríkjanna í háloftunum i
júlí s.l. muni um langan
tíma valda margvíslegum
truflunum á vísindarann-
sóknum og ógna heilsu
geimfara um ófyrirsjáan-
lega framtíð.
Þessi viðurkenning Van All-
ans hefur vakið því meiri at-
hygli sem hann stóð á því fast-
ar en fótunum áður en tilraun-
in var gerð og reyndar líka að
henni lokinni, að af henni staf-
aði engin hætta. Hann rnót-
mælti mjög eindregið aðvörun-
um brezka vísindamannsins
prófessor Lovells í Jodrell
Bank sem hét því fram að til-
raunir með kjarnasprengjur i
háloftunum væru glæfraspil.
sem enginn gæti sagt með vissu
fyrir um hvaða afleiðingar
kynnu að verða af. Dr. Van
Allen vísaði þessum viðvörun-
arorðum prófessors Lovells og
einnig sams konar samþykkl
alþjóðlega stjarnfræðisam-
bandsins algerlega á bug og
sagði að óhætt væri að treysta
útreikningum bandarískra vís-
indamanna, sem komizt hefðu
að þeirri niðurstöðu að engin
hætta væri á ferðum, þótt vetn-
issprengjur væru sprengdar i
háloftunum.
Hefur snúizt hugur
En á föstudaginn var viður-
kenndi dr. Van Allen í Wash-
Ington að geislunarbeltið sem
myndaðist við kjarnasprenging-
una í júlí s.l. myndi haldast
a. m. k. í áratug, myndi stór-
trufla rannsóknir á eðlilegri
geislun og ógna mönnum, sem
sendir verða út í geiminn.
Áður hafði dr. Van Allen tal-
ið, að þetta geislunarbelti myndi
ekki haldast nema í hæsta lagi
í eitt ár. Hann neyddist til að
viðurkenna að hann hefði haft
á röngu að standa eftir að hann
hafði kynnt sér niðurstöður
mælinga frá bandaríska gervi-
tunglinu Explorer XV. sem ný-
lega var sent á loft einmitt í
því skyni að kanna geislunar-
beltið sem stafar frá hálofta-
sprengingunni.
Vissi ekki hvað þeir
voru að gera
Það eru ekki nema nokkrar
vikur síðan dr. Van Allen réðst
hejftarlega á neínd bandarískra
vísindamanna sem rannsakað
höfðu afleiðingar háloftaspreng-
ingarinnar og komizt að þeirri
niðurstöðu að geislunar af
hennar völdum verði vart lengi
enn. Hann hélt því fram að
þessir starfsfélagar hans hefðu
gerzt sekir um hrapallegan mis-
skilning og gefið mönnum þá
röngu hugmynd, að „við hefð-
um ekki vitað hvað við vorum
að gera“. En nú hefur hann
semsagt fallizt á sjónarmið
þeirra.
Verður vonandi ekki
endurtekið
Þegar prófessor Lovell var
skýrt frá þessum sinnaskiptum
Van Allens lét hann hafa þetta
eftir sér: „Við verðum að vona
að ekkert land verði til þess
að endurtaka svo klaufalega til-
raun“.
Brezki stjörnufræðingurinn
prófessor Fred Hoyle sagði i
þessu sambandi að til þess að
hægt yrði að segja fyrir um
afleiðingar kjarnasprenginga
úti í geimnum yrði að leysa
fernar jöfnur, „en það er ein-
taldlega ekki hægt að leysa
bær, nema með því að gera
bær einfaldari,“ og væri farið
að því á rangan hátt, þá hlytu
niðurstöðurnar að verða rangar.