Þjóðviljinn - 21.03.1963, Blaðsíða 3
FimmtudEgur 21. marz 1963
ÞIÓÐVILTINN
SlÐA
Nýjar vinnustöðvanir í gær og fleiri boðaðar
Verkföllin í Frakklandi hafa
staðið samfleytt brjár vikur
PARÍS 20/3 — Þrjár vikur eru nú síðan verkfall
franskra kolanámumanna hófst og rís verkfalls-
aldan í landinu hærra með hverjum deginum sem
líður. Enn urðu auknar truflanir á samgöngum og
atvinnulífi Frakklands af völdum verkfallanna í
dag og sat ríkisstjórnin mestallan daginn á fundi
með de Gaulle til að ræða ástandið.
Verkamenn vid gas- og raf-
orkuvinnslu ríkisins lögðu í dag
niður vinnu í fjóra tíma, frá
kl. 2 til 6 eftir frönskum tíma.
Varð það til þess að svo til gas-
laust varð í París og víðar, neð-
anjarðarlestir og sporvagnar
stönzuðu, lyftur stóðu fastar og
umferðarljós slokknuðu. Varð
meiri umferðarringulreið í höf-
uðborg Frakkland en nokkru
sinni fyrr.
Flugvallarstarfslið landsins fór
líka í verkfall og varð að af-
lýsa mörgum flugferðum og
öðrum seinkaði. Þá styðja verka-
menn í kjarnorkuverum lands-
ins verkfailshreyfinguna gegn
stefnu ríkisstjómarinnar að halda
Bátur strandar
Skagaströnd í gær. — Vélbát-
urinn Máni var að koma úr
netaróðri í fyrrakvöld og tók þá
niðri um tvö hundruð metra frá
landi undan svokölluðum Skeggja
stöðum og er það um átta kíló-
metra vegalengd frá Skagaströnd.
Þegar báturinn strandaði á ni-
unda tímanum var dimmviðri og
él og lágsjávað en fremur hæg-
ur sjór. Vélbáturinn Svanurinn
dró hinn strandaða bát á flot
um klukkan tvö um nóttina og
eru skemmdir órannsakaðar enu-
þá. Skipstjóri á m.s. Mána heit-
ir Gunnar Sigurðsson og er stærð
bátsins 40 lestir.
Fiskileysi er yfirleitt í Húna-
flóa og hafa bátar ekki hreyft
sig í fimm vikur síðan beir
hættu á línu og reið Máninn ein-
mitt á vaðið og var þetta einn
af fyrstu netaróðrunum. Var
hann með þrjár lestir í þessum
róðri. Húni og Helga Björg róa
núna frá Grindavík og ætlaði
Máni að fara suður til Grinda-
víkur á föstudaginn.
Hér ríkir nánast atvinnuleysi
af þessum sökum og hefur fóLk
farið meira suður en venjulega
í atvinnuleit.
niðri kaupinu og munu þeir
hefja 24 tíma verkfall n.k. föstu-
dag.
Járnbrautarstarfsmenn hafa
hótað tveggja tíma verkfalli í
upphafi hverrar vaktaskiptingar
á fimmtudag og sennilega tefj-
ast póstsamgöngur einnig vegna
verkfalla. Á föstudag verður
kannski hvorki hægt að hringja
í landssíma né senda skeyti. .
Verkamenn í jarðgasstöðvunum
í Lacq í Suðvestur-Frakklandi
sem hafa lagt niður vinnu að
hálfu í 14 daga og minnkað
framleiðslu stöðvanna um helm-
ing, hóta nú að stöðva fram-
leiðsluna að fullu og öllu, náist
ekki lausn í vinnudeilu þeirra
fyrir hádegi á fimmtudag. Slíkt
verkfall mundi leiða til vinnu-
stöðvunar í mörgum verksmiðj-
um og gera 20 þús. menn at-
vinnulausa.
Hin svokallaða „vitringanefnd"
sem lýtur stjóm formanns áætl-
unarráðsins, Pierre Masse, hafði
í dag fund með fulltrúum járn-
brautarstarfsmanna, námumanna
og raforku- og gasvinnslumanna.
„Vitringanefndin“ er skipuð
af ríkisstjóminni og á að rann-
saka kjaravandamálin í ríkis-
reknum iðnaði og fyrirtækjum
og sagði Masse í dag að nefnd-
in myndi byrja á samningu
skýrslu um málið á morgun og
yrði hún væntanlega tilbúin fyr-
ir helgi. ■
í dag fóru námumenn frá kola-
námusvæðunum í Cevennes í
Suður-Frakklandi í mótmælaferð
á bílum til Nimes. Höfðu þeir
uppi kröfuspjöld sem á stóð:
„Ekki fleiri sprengjur, heldur
peninga". 1 bílalestinni vom 16
langferðabílar og 200 einkabíl-
ar.
Nýjar við-
rœður um
Berlín
WASHINGTON 20/3 — Utanrik-
iráðuneyti Sovétríkjanna hefur
tilkynnt Bandaríkjastjóm aðSov-
vétríkin séu fús til að hefja
að nýju viðræður um Berlínar-
vandamálið innan skamms, til-
kynntu bandarísk stjómarvöld í
dag.
Ekki er ákveðið hvenær og
hvar viðræðumar fari fram, en
í Washington er gert ráð fyrir
að þær hefjist þar um mán-
aðamótin.
Sendiherrar vesturveldanna
sem höfðu stöðugt samband við
bandaríska utanríkisráðuneytið
við fyrri umræður Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna, vom boð-
aðir til fundar í utanríkisráðu-
neytinu síðdegis í dag.
I
Krafizt framsals tveggja erindreka
ísraelsmenn sakaðir um rán
á þýzkum vísindamönnum
FREIBURG 20/3 — Rík-
issaksóknarinn í Frei-
burg skýrði frá því í
gærkvöld að dómstóll í
Lorrach í Vestur-Þýzka-
landi hefði gefið út
handtökuskipun á ísra-
elsku erindrekana Josef
Ben Gal og Otto Joklik,
sem um þessar mundir
eru í varðhaldi í Sviss.
Saksóknarinn sagði að hand-
tökuskipunin hefði verið gefin
út þar sem Israelsmennirnir væru
grunaðir um að hafa reynt að
ráða vesturþýzka rafeindafræð-
inginn Hans Kleinwaechter af
dögum. Þeir voru settir í gæzlu-
varðhald í Basel fyrir nokkmm
dögum, gmnaðir, að því er sagt
var, um að hafa reynt að kúga
vesturþýzka vísindamenn til að
hætta að aðstoða Sameinaða
j Arabalýðveldið við smíði eld-
flaugavopna.
Hans Kleinwaechter dvelst nú
í Sviss og er álitið að hann
! vinni þar að teikningu á raf-
eindastjómkerfi í egypzkar eld-
j flaugar. Sagt er að Israelsmenn-
imir hafi sýnt honum banatil-
ræði i sl. mánuði. Þá heldur
svissneska lögreglan því einnig
Kraf zt endurskoðunar Eviansamninganna
Ekki fleiri kjarnatilraunir
í Alsír, segir Ben Bella
ALGEIRSBORG og PARÍS 20/3 — Ahmed Ben
Bella, forsætisráðherra Alsír, lýsti yfir á auka-
fundi Alsírþings í dag að hernaðarákvæði Evian-
samninganna væru ósamræmanleg sjálfstæði
landsins og yrði því að taka þau til endurskoð-
unar. „Það má ekki gera fleiri tilraunir með kjarn-
orkusprengjur á alsírsku landi“, sagði hann.
Boðað var til aukafundar í
þinginu vegna kjarnasprengjutil-
raunar Frakka í Sahara-eyði-
mörkinni fyrir nokkrum dögum.
Ben Bella var ákaft fagnað a+
þingheimi er hann sagði að ekki
mætti leggja stranglögræðilegan
skilning í Evian-samningana.
heldur vriV að byggja á þeirr
anda sem kæmi fram í þeim
orðum samninganna, að bæði
löndin væru sammála um að
virða sjálfstæði hvors annars.
„Það er auðvelt að segja, að
Evian-samningamir geri kjarn-
orkutilraunir mögulegar, en ekki
ef Iitið er á anda samninganna.
Ríkisstjórn Alsír hafði gert allt
sem í hennar valdi stóð til að
hindra kjarnorkutilraunina sem
gerð var á mánudaginn. og hafðí
margbeðið Frakka að bréyta ■''
kvörðun sinni um að gera Hi
rauninj", sagði Ben Bella.
Forsætisráðherrann sagðist ótt-
ast að neðanjarðartilraunin, sem
enn hefur ekki verið staðfest af
opinberum aðilum í Frakkland,
væri undanfari tilrauna með aðr-
ar sprengjur í andrúmsloftinu
og að geislavirkt úrfelli úr slík-
um sprengjum mjmdi stofna
heilsu landsmanna í hættu. Auk
þess væri tilraunin frekleg móðg-
un við Alsír og sjálfstæði þess.
Að ræðu Ben Bella lokinni á-
kvað þingið að halda áfram um-
ræðum fyrir luktum dyrum.
Enn hefur ekkert verið opin-
berlega staðfest um kjarnorku-
tilraunina í París, en í kvöld
viðurkenndi heimildarmaður í
nánum tengslum við Pompidou
forsætisráðherra, að Frakkar
hefðu sprengt kjarnorkusprengju
í Sahara sl. mánudag. Sagði
heimildarmaðurinn jafnframt að
■^rakkar hefðu fullan rét.t til að
tera slíkar tilraunir og að áætl-
un sem franska stjórnin hefur
gert um kjamatilrai'n’r ■—v-ndi
' verða framkvænsf;’-
fram að erindrekamir tveir hafi
beitt eðlisfræðinginn Paul
Goercke kúgun í sambandi við 25
ára gamla dóttur hans, Heidi.
Sagði lögregluforingi í Basel,
Walter Burkhardt, að Heidi
Goercke væri í stöðugri lífshættu.
Auk þessa álítur lögreglan að
Otto Joklik hafi átt þátt í dul-
arfullu hvarfi eðlisfræðingsins
Heinz Krug í september í fyrra.
Hann hvarf skyndilega frá heim-
ili sínu í Miinchen og hefur
ekkert til hans spurzt síðan.
Krug vann einnig að egypzkum
eldflaugaútbúnaði.
I
a
i
KE¥ WEST 20/3 — tltvarpið í
Havana sagði í dag að Banda-
ríkin bæru ábyrgð á árás sjó-
ræningjaskips, eins og það var
kallað, á sovézkt flutningaskip á
leið til Kúbu sl. sunnudagskvöld.
I tilkynningu frá kúbanska
hernum er sagt að Bandaríkja-
menn standi að baki árásinni á
sovézka skipið og hafi stofnað
lífi áhafnarinnar i hættu. Verði
Bandaríkin að taka afleiðingum
árásarinnar.
Samtök flóttamanna frá Kúbu
segja hins vegar að þau hafi
gert árásina og utanríkisráðu-
neyti Bandaríkjanna sendi í
gærkvöld út yfirlýsingu þar sem
segir að Bandaríkjastjóm sé á
móti svona tilviljanakenndum
og óundirbúnum árásum!
Útvarpið í Havana staðfesti
ekki að ráöizt hefði verið á sov-
ézkan hermannabústað á eynni,
eins og flóttamannasamtökin
halda fram.
Sovézka skipið, sem ráðizt var
á, heitir Ljov og er 5400 lestir
Það var á leið til Havana með
neyzluvörur. 1 tilkjmningunni
segir að gerðar muni verða
nauðsynlegar ráðstafanir af Kúb;:
hálfu til að koma í veg fyrir að
slíkar árásir endurtaki sig.
Samvinna hefst
úti í geimnum
Árás
sovézkt Ij
Kúbufar |
$
i
Það bar ýmjslegt til tíð-
inda í heiminum í gær
sem endranær; kjamaspreng-
ing Frakka í Sahara var enn
á dagskrá, verkföll urðu enn
í Frakklandi og var haldið
áfram í Finnlandj, verkbann
var boðað í Noregi, flugvél
Saud konungs fórst með dul-
arfullum hætti, sovétstjórn-
in fór fram á við Bandaríkja-
stjórn að viðræður yrðu aft-
ur teknar upp um Berlínar-
málið. Telja má þó sennilegt
að annarra tíðinda muni
fremur minnzt þegar fram
líða stundir.
Siðan um fyrri helgi hafa
bandarískir og sovézkir
geimferðafræðingar setið á
fundum í Rómaborg. Þeir
hafa fjallað um samvinnu
sín á milli og einmitt í gaer
tilkynntu þeir að ákveðið
hefði verið að innan skamms
myndu hefjast sameiginlegar
geimtilraunir Bandaríkjanna
og Sovétríkjanna með hlut-
deild brezkra visindamanna
Fyrsta tilraunin verður gerð
alveg á næstunni. Verður þá
bandarísku endurvarpstungli
af gerðinni Echo skotið á loft
og send radíoboð um það
til radíóathuganastöðvarinnar
í Jodrell Bank í Englandi sem
mun síðan koma þeim áleiðis
austur og vestur. Formenn
beggja samninganefndanna.
dr. Hugh Dryden og prófessor
Anatólí Blagonravoff. sögðu
að hér væri um að ræða
fyrsta skrefið að náinni sam-
vinnu milli ríkja þeirra um
geimrannsóknir. Dr. Dryden
sagði að stefnt væri að því
að skiptast á upplýsingum um
geimskot til Marz og Venus-
ar og mjmdi það nánar rætt
þegar næsti fundur yrði hald-
inn í Varsjá. Prófessor Blag-
onravoff nefndi nauðsjmina á
samvinnu í því skyni að
tryggja geimfara framtíðar-
innar fyrir óhöppum og hætt-
um geimsins. Því meira sem
vig hjálpumst að, því fyrr
getum við lagt í ferðir út í
geiminn. sagði hann.
Tilkynningin sem birt var í
Róm í gær kóm ekki á
óvart. 5. desember s.l. til-
kynntu fulltrúar Sovétríkj-
anna og Bandaríkjanna hjá
SÞ, þeir Zorin og Stevenson,
Ú Þant framkvæmdastjóra í
sameiginlegu bréfi að ríki
þeirra hefðu gert með sér
samning um samvinnu að
geimrannsóknum. Meginatriði
hans voru að á árunúrn 1963
—65 myndi skotið á loft sjö
gervitunglum. fjórum banda-
rískum og þremur govézkum.
til sameiginlegra veðurathug-
ana segulsviðsmælinga og
fjarskipta um endurvarps-
tungl. Hvort ríkið um sig
myndi skjóta á loft veðurat-
huganatungli í tilraunaskyni
á árunum 1963—64 og myndu
stöðvar í báðum löndunum
taka við upplýsingum frá
þeim. Síðar myndu send á
loft fullvirk veðurathugana-
tungl frá báðum sem senda
myndu allskyns upplýsingar
og myndir ti] beggja. Stefnt
myndi að því að koma upp
úti í geimnum veðurathug-
anakerfi sem spannaði allan
hnöttinn og allar þjóðir
mjmdu njóta góðs af. Hins
vegar var ekki gert ráð 'fyrir
að senda Echo-tungl á loft
fyrr en árið 1965, en af ein-
hverjum ógreindum ástæðum
hefur nú verið ákveðið að láta
þá tilraun ganga fyrir.
Geimurinn er endalaus og
mannkynsins bíða þar ó-
'æmandi verkefni. Því er það
'amkomulag sem hér hefur
s/erið greint frá ekki nems
lítið spor á langri braut —
en það er sannarlega spor í
rétta átt. Ekkert er sjálf-
sagðara viðfangsefni alþjóð-
legrar samvinnu en rannsókn
geimsins. Þeir menn sem
fyrstir munu stíga fæti á
tunglið, einhvem tíma áður
en þessi áratugur er á enda,
hverrar þjóðar sem þeir nú
verða, munu skilja það betur
en nokkir aðrir á undan þeim,
að mannkynið er allt af einni
ætt og jörðin öll heimkynni
þess. Enn á það langt í land
að sú vitneskja ráði gerðum
mannanna og hörmulegt hef-
ur það verið. þótt e.t.v. hafi
ekki verið hægt hjá þvi að
komast, að geimrannsókn-
irnar hafa fram að þessu
mótazt fremur af þjóðarremb-
ingi en alþjóðahyggju. af við-
leitni til hagnýtingar á geimn-
um til múgdrápa en vísinda-
rannsóknum í þágu friðsam-
legs starfs á jörðinni. Hvor-
ugur aðili geimrannsóknanna
er hér sýkn saka, enda varla
við því að búast í okkar
heimi, en sökinni verður þó
ekki skipt jafnt á milli
þeirra.
Allt frá upphafi geimtil-
raunanna hafa Banda-
ríkjamenn lagt höfuðáherzlu
á hernaðargildi þeirra og það
eru flugher og floti þeirra sem
staðið hafa fyrir þeim. Löngu
áður en þeir gerðu fyrstu
misheppnuðu tilraun sína til
að koma gervitungli á loft
höfðu bandarískir herfor-
ingjar lagt á ráðin um hvem-
ig nota mætti tunglið sem
skqtpall fyrir árásir á fjand-
menn á jörðinni. Það var
beim reiðarslag þegar í Ijós
kom að Sovétríkin höfðu al-
gera yfirburði í grundvallar-
tækni geimrannsóknanna,
eldflaugasmíðinni. Þótt banda-
rískir vísindamenn hafj síð-
an unnið mörg glæsileg afrek
í geimrannsóknum og nægir
að nefna hina undraverðu
ferð Mariners II til Ven-
usar. verður því ekki neitað
að Bandaríkjamenn hafa
jafnan lagt megináherzluna á
hernaðarhlið geimrannsókn-
anna. Þar má t.d. nefna
njósnatunglin Midas og Sam-
os. kopamálabeltið sem beir
sáldruðu umhverfis jörðina
haustið 1961 þrátt fyrir ein-
róma mótmæli stjómar hins
alþjóðlega stjarnfræðinga-
sambands, og kjarnaspreng-
ingu þeirra í háloftunum í
fyrrasumar. sem þeir hafa nú
orðið að viðurkenna að geti
staðið friðsamlegum geim-
rannsóknum fyTÍr þrifum ár-
um ef ekki áratugum saman.
Það er þvi ekki vonum fyrr
að þeir taka að huga meira
en áður að friðsamlegrj hag-
nýtingu geimsins og góðs viti
er það að samvinna skuli nú
hafin mjlli þeirra og Sovét-
ríkjanna. Enn mun samt líða
á löngu þar til málum he'fur
verlð svo giftusamlega ráðið
á jörðinni að allar þjóðir geti
lagzt á eitt í því mikla land-
námi geimsins sem mann-
kynsins bíður. Það verður
ekki fyrr en vonjn um al-
menna afvopnun hefur r®tzt
og ófriðarhættunni endanlega
bægt frá dyrum marghrjáðra
jarðarbúa. Tröllaukinn kostn-
aður geimrannsóknanna sem
þegar er tekinn að sliga stór-
veldin og mun margfalaast á
næstu áratugum verður held-
ur ekki bqrinn uppi nema
hætt sé að. sóa verðmætum
í botnlausa hít vígbúnaðarins.
En engu að síður er það
ánægjulegt að fjrsta skrefið
til alþjóðlegrar samvinnu um
landvinninga í geimnum skuli
aú vera stigið og það var
næsta eðlilegt að sú samvinna
‘ækist fyrst um veðurathug-
■mir, því hvaða fyrirbæri er
alþjóðlegra en veðrið? Ab.