Þjóðviljinn - 10.04.1963, Qupperneq 4
4 SlÐA
MðÐVIUENN
Þriðjudagur 9. apríl 1963
Ctgcfandi:
Ritstjórar:
Sósíalistaflokk
Samemmgarflokkur albýðu
unnn —
ívar H. Jónsson. Magnús Kjartansson. Sigurð
ur Guðmundsson (áb)
Fréttaritstjórar: Jón Bjarnason Sigurður V Friðbjófsson,
' ''NVeinsat orentsmiðia Sk-via^'örðust 19
Sim1 17-500 'S linnri Áckr’ftarirerð kt 65 5 mánuði
Sjómönn-
um þakkaö
l^réttirnar um ósvífnar og fáránlegar tilraunir
útgerðarmanns af Suðurnesjum að næla sér
í gerðardómsaurana af kaupi skipverja sinna á
sl. sumri eru sagðar með býsna kurteislegum
orðum í sumum blaðanna í gær, hráskinnsleik-
urinn með ólöglegar og óskráðar skipshafnir á
vetrarvertíðinni er látinn líta út s"em einhvers-
konar misskilningur hreppstjóra á valdsviði
sínu! Enginn maður um öll Suðurnes mun þó
vera í nokkrum efa um hvað hér er á ferðinni.
Það er verið að reyna að þakka sjómönnunum
á Víði II. og öðrum bátum Guðmundar á Rafn-
kelsstöðum stritið og aflabrögðin á þann hátt,
sem stjórnendum Landssambands íslenzkra út-
vegsmanna finnast viðeigandi: Með því að beita
öllum hugsanlegum ráðum, hverri finnanlegri
lagasmugu að viðbættri gengdarlausri ósvífni
til að svína á sjómönnunum með samningsbund-
inn hlut þeirra. En þegar engar refjar og engin
ráð hafa dugað til að svína á sjómönnunum,
þá hefur verið rokið til ráðherranna í Sjálf-
stæðisflokknum og Alþý.ðuflokknunv... og -for-
maður Alþýðuflokksins gefið út gerðardómslög,
sem hægt er að nota til að skerða stórlega
samningsbundíð kaup sjómanna og raka millj-
ónum í vasa útgerðarmanna, auk alls þess
gróða sem hinn mikli afli færir þessum mönn-
um, sem taka allt sitt á þurru. Til þessa ráðs
var gripið í fyrrasumar með gerðardómslög-
unum alræmdu og gerðardómnum samkvæmt
þeim. Og Landssamband íslenzkra útvegsmanna
lét sér það ekki nægja, heldur stöðvaði síld-
veiðiflotann langtímum saman á sl. ári í til-
raunum sínum að þrýsta niður samnings-
bundnu kaupi sjómanna, þegar ljóst var að
óvinsældir gerðardómsins voru orðnar svo
miklar rpeðal sjómanna og alls almennings í
landinu, að flokkarnir þorðu ekki að framlengja
hann.
1» sr eðlilegt að aðalsprauturnar í Landssam-
aandi íslenzkra útvegsmanna kunni að meta
framkömu ríkisstjórnar Ólafs Thórs og Emils
Jónssonar, ráðherranna, sem hafa staðið fyrir
gerðardómsráninu af sjómönnunum. Hitt er
eftir að vita hvort sjómenn og vandamenn
þeirra í Reykjaneskjördæmi verða eins hrifnir
af því að sjá einmitt gerðardómsmönnum LÍÚ
raðað á lista Sjálfstæðisflokksins í kjördæminu
og tveimur af ráðherrum Alþýðuflokksins, þar
á meðal þeim sem látinn var gangast eftir-
minnilegast við faðerni króans, sjálfur gerðar-
dómsráðherrann Emil Jónsson. Bæði þar og
annars staðar geta sjómenn og vandamenn
þeirra nú á næstunni þakkað Sjálfstæðisflokkn-
um og Alþýðuflokknum gerðardóminn og árás-
irnar á sjómannakjörin. — s.
Verðlaun fyrir menningarafrek
á 20 ára afmæli lýðveldisins
ÞINCSIÁ ÞJÓÐVILJANS
Fyrir nokkru fylgdi Einar
Olgeirsson úr hlaði á Alþingi
þingsályktunartillögu um verð-
R«K-. launaveitingu
fyrir menn-
ingarafrek
vegna,. 20 ára
afmælis lýð-
veldis á f s-
landi. Tillag-
an gerir ráð
fyrir aði var-
ið verði 5
mill.iónum króna í þessu skýni
á næsta ári. 'Meðflutnings-
menn að tillögunni eru þeir
Hanniba) Valdimarsson og
Lúðvík Jósefsson.
Einar minnti í upphafi ræðu
sinnar á það. að á næsta ári
eru liðin 20 ár frá endurreisn
Týðveldis á fslandi, og sama
ár eru liðin 700 ár frá því að
ísland gekk undi,r Noregskon-
ung. Á slíkum tímamótum
væri það þess vert að undir-
strika gildi þess, að landið er
siálfstætt ríki. og þá fyrst og
frems islenzkrar þjóðmenning-
ar. fslenzk þjóðmenning héfði
staðið af sér marga storma,
sem gengið liafa yfir nágranna-
lönd okkar og skilið þar eftir
sin verksummerki. En nú á
tímum steðja nýjar hættur að
þjóðmenningu okkar, einkum
vegna aukins áhrifamáttar
þeirra menningartækja, sem
nú tíðkast: útvarps sjónvarps
og kvikmynda. í þeirri geysi-
legu breytingu á lifnaðarhátt-
um þjóðarinnar sem er því
samfara að þjóðin flytzt svo
að segja úr bæ í borg. er
einnig mikil hætta á, að sú
þjóðmenning og þjóðarerfð.
sem hér hefur þróast, fari for-
görðum Þess vegna ber að
nota hvert tækifærj sem gefst
til að minna uppvaxandi kyn-
slóð á arf forfeðranna.
★
Þá væri einnig búizt við því,
að við fengjum handrjtin
heirn éinmitt árið 1964. og
bví mætti búast við því, að
augu erlendra manna hvíldu
í vaxandi mæli á okkur’
Hvernig við búum að menn-
ingu okkar og þjóðarerfð. Það
væri vissulega ekki farið fram
á mikið að leggja til að 5
milljónum króna yrði varið til
verðlaunaveitinga á ýmsum
sviðum íslenzkrar menningar í
sambandi við 20 ára afmæli
lýðveldisins. Það tiðkaðist nú
mjög með öðrum þjóðum að
taka upp verðlaunaveitingu til
að hvetja menn til dáða á
ýmsum sviðum vísinda og lista,
og einnig til viðurkenningar
fyrir unnin afrek. Hér hefði
hins vegar ríkt alltof mikið
skeytingarleysi í þessum efn-
um og taldi Einar að nú væri
t.d. minna um skreytingar á
opinberum byggingum en verið
hefði fyrir 2—3 áratugum.
★
Flutningsmenn leggja til að
verðlaun verði veitt á sviðum
tónlistar myndlistar og fag-
urra bókmennta. sagnaritun-
ar, vísinda og hverskonar
hagnýtra rannsókna og verði
menntamálaráði falið að sjá
um á hvem hátt verðlaununum
verði úthlutað og setja reglu-
gerð þar að lútandi. Eðlilegast
væri að verðlauna mætti verk.
sem unnin hefðu verið á því
Mmabili, sem liðið er frá lýð-
'o,disstofnuninni. Við lýðveld-
■*,'fnunina var þetta reynt á
"'i söngs og Ijóða og gaf
'• naun Engum efa er und.-
— -'ið að slík verðlaunaveit-
-nvndi gefa góða raun og
' bæði vísinda- og lista-
til átaka á sínum svið-
um.
★
Þá minntj Einar einnfg á,
að í sambandi við lýðveldis-
hátíðina hefðu m.a. nokkrir
listamenn verið fengnir tþ
Bæta þarf aðstöiu verkafólks
r verbúðum og á vinnustöðum
Síðastliðinn laugardag mælti Gunnar Jóhannsson fyr-
ir tillögu um rannsókn á aðbúnaði vgrkafólks í verbúð-
um og á vinn.ustöðum, en meðflutningsmaður að tillog-
unni er Eðvarð Sigurðsson. Tillagan er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að kjósa fimm manna nefnd, sem
rannsaki áðbúnað verkafólks í verbúðum og á vinnu-
stöðum með sérstöku tilliti til öryggis og heilbrigðis-
eftirlits Sérstaklega skal nefndin rannsaka aðbúnað og
aðstöðu þess fólks, sem sækja verður atvinnu sína til
fjarlægra staða um sumar- og vetrarvertíðir. Nefndin
skal gera ýtarlega skýrslu um störf sín og leggja fram
tillögur til úrbóta varðandi þessi mál, ef rannsóknir
hennar upplýsa, að þess sé þörf. Nefndin kveður sér til
aðstoðar fulltrúa frá Alþýðusambandi íslands, frá verka-
lýðsfélögum viðkomandi staða, frá Vinnuveitendasam-
bandi íslands og frá Vinnumálasambandi samvinnufé-
laganna. Nefndin skal ljúka störfum fyrir ársbyrjun
1964“.
í framsöguræðu sipni fyrir
tillögunni minnti flutningsmað-
ur á, að allir virtust sammála
um að allur aðbúnaður og ör-
yggi á vinnustað þyrfti að vera
í sem bqztu og fullkomnustú
Fundir voru i gær í báðum
deildum Alþingis á venjulegum
fundartima, en einnig voru
boðaðir kvöidfundir í báðum
dei’dunum
f efri deild var tollskrár
frumvarpið samþykkt við 3ju
umræðu og scnt til neðri deild
ar, og átM að taka það mái
fyrir á siðdegisfundi deiidar-
innar í gær.
lagi. En margt benti þó til þess
að þessu væri á margan hátt á-
bótavant, þrátt fyrir það að
kveðið væri á um það í lögum
að eftirlit skyldi hafa með
þessu af hálfu hins opinber-i
Oft virtust slys hafa orði 5
vegna lélegs aðbúnaðar á
vinnustað, en einnig kæmi all-
oft fyrir, að verkafólk hefði
ekki sýnt nægilega aðgæzlu i
meðferð véla og annarra tækia
og eykur það að sjálfsögðu >
slysaháettuna.
Þrátt fyrir ýmis óhugnanlea
slys, hefði alltof lítið verið
gert til varanlegra úrbóta í
þessu sviði. Eftirliti með með
ferð hinna margvíslegu véla o>.
tækja og að farið sé eftir gild-
andi varúðar- og öryggisráðstöf
unum á vinnustöðum, virðist
mjög ábótavant. brátt fyrir
ýmsar áskoranir um aukið eft-
irlit á bessu sviði. Þá væri at
vinnuvegum okkar og banniii
háttað. að fjöldi fólks bvrff’
árlega að ssek.ia atvinnu sína
langt frá heimilum sínum. og
væri aðbúnaður þess oft mjög
ófullkóminn. Þannig væri þetta
t.d. um margt af því fólki, sem
leitaði atvinnu hjá síldarverk-
unarstöðvum og síldarverk-
smiðjum á Norður- og Austur-
landi. Atvinnurekendur virtust
oft skeyta um það eitt að safna
að sér sem flestu verkafólki, án
bess að skeyta um það að geta
veitt því viðhlítandi skilyrði
varðandi húsnæði, fæði og aðra
bjónustu. Húsnæði þessa fólks
væri oft með öllu óviðunandi,
gamlir timburhjallar. þar sem
eldhætta væri gífurleg. Þá yrði
betta fólk oft a ðsjá sér sjálft
fyrir fæði. en á því gætu ver-
ið miklir örðugleikar. Það hefði
iafnvel komið fyrir, að fólk sem
komið hefur norður til þess að
teita sér atvinnu. hafi orðið að
tiggja í óinnréttuðum geymslu-
skúrum eða jafnvel í tjöldum.
Ástæða væri til að ætla að
ástandið í sjávarplássunum víð
Faxaflóa og í Vestmannaeyjum
væri ekki heldur til fyrirmynd-
ar, hvað þetta snerti. Brýn
nauðsyn bæri til þess að ráða
bót á því ófremdarástandi, sem
hér væri um að ræða. enda bót.t
nokkur breyting hefði e.t.v. orð-
ið til umbóta á sumur stöðum,
en yfirleitt mætti þó telja að
heilbrigðiseftirliti í verbúðum
væri ábótavant. Það væri brýn
nauðsyn að áliti þeirra , sem
bezt þekkja tíl á þessum
stöðum, að heilbrigðisyfirvöld
og öryggiseftirlit geri róttæk-
ar ráðstafanir til úrbóta.
Um öryggi og aðbúnað verka-
fólks á öðrum vinnustöðum. svo
sem í byggingarvinnu. bæjar-
vinnu og hafnarvinnu væri og
oft mjög ábótavant. enda oft
orðið slys þar. Einnig mætti
telja að mjög þyrfti að herða
á öryggj og eftirliti með aðbún-
aði þess fólks. sem atvinnu sína
hefur af iðnaði. Það væri bví
Fíin mesta nauðsyn að taka mál
bessi til' rækilegrar athugnuai
tíg gera ráðstafanir ti) bess ið
éftirlit verði nægilega strangt
í þessum efnum.
að gera söguleg málverk, en
yfirleitt hefðu fájr af málur-
um okkar haft áhuga á slíkum
verkefnum. Þó hefðu nokkur
þessara verka tekizt vel ekki
sízt þau, sem unnin voru af
abstraktmálurum okkar.
Á sviði kvikmyndalistar
mætti líka án efa skapa lista-
verk, sem gætu tengt saman á
Ijstrænan hátt fortíð og nútíð.
Það færi t.d. ekki á milli mála,
að ýmsar af þeim kvikmynd-
um, sem Ósvald Knudsen hefði
tekið á undanförnum árum,
mættj telja til sögulegra af-
reka og þar væri bjargað
menningarverðmætum. sem
ella hefðu glatazt Og án alls
efa myndu ýmsir áhugamenn
á þessu sviðj geta framkvæmt
bannig merkileg verk. ef þeir
fengju einhverj,a uppörfun frá
því opinbera
★
Einar lagði að lokum á-
herzlu á það. að þetta sögu-
lega ár yrði tengt þjóðmenn-
ingu okkar traustum böndum
og reynt að örfa vísinda- og
listamenn þjóðarinnar tíl
nýrra menningarafreka á sín-
úm sviðum. Það gæti naumast
talizt ofrausn að vejta 5 milli-
órium króna til þess einu sinni
á 20 árum þegar bess væri
sætt að árlega væri t.d varið
3V2 mjlljón króna í sérstaka
Styrki í sambandj vjð vísinda-
rannsóknir.
f þ r ó 11 i r
Framhald af 5. síðu.
sem liðið samanstendur af og
hefur haldið stöðugt samán í
„ fjölda ára bótt ungir séu, en
þetta hlýtur að koma fram-
til vill öruggara fyrir fram-
tíðina ef það kemur hægt og
bítandi.
Beztir í liði Ármanns eru
þeir Hans, sem vinnur mikið
fyrir liðið og byggir upp af
samvizkusemi. Lúðvík, Árni og
Hörður eru einnig ágætir og
það eru þeir sem skora mörk-
in yfirleitt og í þessum leik öll
nema eitt.
Þeir sem skoruðu flest mörk
fyrir Ármann voru: Lúðvík 12.
— Árni 11, — Hörður 10.
Þeir sem skoruðu flest mörk
fyrir Hauka voru: Viðar 10. Ás-
geir, Hörður og Sverrir 4
hevr. -
Dómari var Karl Jóhannsson
og dæmdi vel.
Smurt bruuð
Snittur, öl, Gos og sælgæti,
Opið frá kl. 9—23,30.
Pantið tímanlcga í ferminga-
veizluna.
BRAUÐST0FAN
Vesturgötu 25.
Sími 16012.
Endurnýjum gqmlu sængum-
ar, eigum dún- 1 og tiður-
held ver:
ri
D’m- oer fiðurlliireinsun
Kjfrkjuteig 29. síml 33301.
j