Þjóðviljinn - 18.04.1963, Blaðsíða 4

4 SÍÐA
HÓÐVILIINN
Fimmtudagur 18. apríl 1963
Ctgefandi: Sameinmgarflokkur aJþýðu — Sósíalistaflon
urinn. —
Ritstjórar: ívar H. Jónsson Magnús Kiartansson. Sigurð-
ur Guðmundsson Cáb)
Fréttaritstjórar: Jón B.iarnason Sigurður V Friðbiófsson.
RMiSf' •'••"'vsingar orentsmiðia Skólavörðust 19-
Sími 17-50(1 (5 línur) Áskriftarverð kr 65 á mánuði
r
AætEunargerö
^rin eftir að heimsstyrjöldinni lauk hafa verið
kölluð „kalt stríð“ og þau hafa í okkar hluta
heims einkennzt af linnulausri „baráttu gegn
kommúnismanum“. En á sama tíma hefur ver-
ið athyglisvert að fylgjast með því hvernig auð-
valdsríkin í Vestur-Evrópu hafa í sívaxandi
mæli tekið upp sósíalistískar hugmyndir í efna-
hagsmálum og reynt að hagnýta þær til að
draga úr ýmsum verstu annmörkum auðvalds-
skipulagsins. Hugmyndalega séð hefur kapítal-
isminn verið á stöðugu og hröðu undanhaldi
einnig í .Vestur-Evrópu, „endurskoðunarstefna“
hefur vaðið uppi og borið verulegan árangur,
þótt hinar innri andstæður þjóðfélaganna verði
að sjálfsögðu ekki upprættar með neinum hálf-
verkum. Eitt þeirra atriða sem þannig hafa ver-
ið tekin upp úr hugmyndakerfi sósíalista er
gerð þjóðhagsáætlana, en með þeim reyna rík-
isvaldið og stofnanir þess að ákveða efnahags-
þróunina og takmarka stjórnleysi auðvalds-
skipulagsins. Hefur áætlunargerð af slíku tagi
stöðugt farið í vöxt í ýmsum ríkjum Vestur-
Evrópu og víða borið umtalsverðan árangur, til
að mynda í Frakklandi þar sem grundvöllur-
inn var lagður af vinstristjórninni fyrst eftir
styrjöldina. En það hefðu sannarlega þótt mik-
il og ólíkleg tíðindf - fyrir^-nokfe?ura:''''áratugum
að auðvaldsríkin ættu eftir að taka upp sína
tegund af áætlunarbúskap, eftir öll þau fim sem
sögð voru um sovézku áætlanirnar.
Qg nú segist Sjálfstæðisflokkurinn íslenzki —
flokkur hins óhefta einstaklingsframtaks —
vera búinn að láta semja þjóðhagsáætlun, og
hún á meira að segja að vera skrautfjöðurin í
kosningabaráttu flokksins! Hvernig væri að
Heimdellingar gæfu nú út bækling með „eigin
orðum“ leiðtoga sinna um þvílíkan kommún-
isma? Öllu hlálegri hugmyndalegan flótta mun
vart hægt að hugsa sér, þótt hann sé því mið-
ur aðeins hlálegur enn sem komið er. Þjóðhags-
áætlun sú sem birt hefur verið er harla gagns-
lítið plagg; þar er fátt ákveðið að finna nema
um framkvæmdir á þessu ári sem þegar hafa
verið ákveðnar af Alþingi og ríkisstjórn. Síð-
an koma almennar hugmyndir um næstu árin
á eftir án þess að nokkrar ráðstafanir séu gerð-
ar til að tryggja það að veruleikinn verði í sam-
ræmi við áætlunina. Og eins og vænta mátti
er mjög lágt ris á hugmyndum stjórnarflokk-*
anna um framtíðina, þar er gert ráð fyrir að
allt hjakki í svipuðu fari og ekki verði ráðizt
í nein stórvirki til þess að tryggja nauðsynlega
atvinnuþróun á íslandi, heldur einblínt á riauð-
syn þess að festa í sessi þá stórfelldu kjaraskerð-
ingu sem framkvæmd hefur verið á undanförn-
um árum. Þær staðreyndir sýna að til þess að
hressa upp á gjaldþrota kerfi er ekki nægilegt
að ræna hugmyndum andstæðinga sinna; til þess
að þjóðhagsáætlanir komi að gagni þurfa félags-
hyggjumenn að semja þær og framkvæma. Það
fræðilega undanhald sem birtist 1 áætlunargerð
ríkisst^órnarinnar nær enn sem komið er að-
eins t:' yfirborðsins. — m.
Samstaða vinstri manna
gegn ríkjandi afturhaldsstefnu
ÞINGSIÁ ÞIÓÐVILIANS
Útdráttur úr ræðu
Karls Guðjónssonar,
sem hann flutti við út-
varpsumræðumar í
gaérkvöld.
Karl drap í upphafi ræðu
sinnar á þau loforð, sem nú-
verandi stjórnarflokkar gáfu
fyrir síðustu kosningar, eftir
að stjórn Alþýðuflokksins hafði
unnið það afrek með fulltingi
Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknar að skerða kaup og kjör
alls almennings í landinu. Það
var í rauninni upphafið að nú-
verandi stjórnarstefnu, og
Framsókn á sinn þátt í því, að
það skref var stigið.
Fyrsta boðorð núverandi
stjómarflokka í kosningunum
1959 var: Stöðvun verðbólgunn-
ar, sparnaður í opinberum
rekstri o.fl. o.fl. Efndirnar á
stöðvun verðbólgunnar hafa
verið tvennar gengisfellingar,
álagning stórfelldra söluskatta
og fleiri viðlíka ráðstafanir,
sem magnað hafa dýrtíðina
meir en dæmi eru til á nokkru
sambærilegu tímabili. Á sama
hátt hefur farið um önnur
kosningaloforð þessara flokka:
Þau voru aðeins til þess að
blekkja kjósendur fyrir kosn-
ingamar.
Til að binda endi á
erlendar skuldir.,.
Þessi blekking um stöðvu.,
ciýrtíðarinnar færði stjórnar-
flok^unum meirihluta í síð-
ustu kosningum. Það var því
ekki auðvelt fyrir stjómar-
flokkanna að snúa strax við
blaðinu -að foknym kosningum
og segja að nú yrðu gerðar
ráðstafanir, sem ykju dýrtíð-
ina. Til þess að skýla þeim á-
formirtff'var því fundinn upp
viðreisnarhjúpurinn.
Og hvað er svo fært fram
því til réttlsétingar, að horfið
var frá leið <fýrtíðarstöðvunar-
innar inn á braut viðr. snar-
innar, sem er alger andstæða
þess sem boðað var?
Ýmsir doktorar og sérfræð-
ingar ríkisstjórnarinnar hafa
fært fram þau rök. að viðreisn-
in hafi verið nauðsynleg til
þess að binda endi á skuldir
okkar við útlönd, og einnig
halda þeir því fram, að hinir
gömlu atvinnuvegir okkar séu
ekki færir um að standa undir
nauðsynlegri árlegri aukningu
þjóðarteknanna.
ÁkaUa erlent fjármagn
sér til hjálpar
Um þetta atriði hefur Jónas
Haralz meðal annars látið sér
um munn fara eftirfarandi um-
mæli í opinberri ræðu:
„Vegna þeirra aðstæðna sem
ég hefi hér nefnt, má ekki gera
ráð fyrir að framleiðsla sjáv-
arútvegsins, fiskveiða og fisk-
vinnslu, aukist samanlagt um
meir en 4,5% árlega að með-
altali á næstu árum“--
Og í samræmi við þetta lét
þessi sami talsmaður ríkis-
stjórnarinnar þessi orð falla i
annarri ræðu um framtíð aðai-
atvinnuvega landsins:
„Eigi Island á komandi ár-
um að ná þeim efnahagslegu
framförum, sem telja. verður
eðlilegar og nauðsynlegar,
verður iandið að færa sér f
nyt sérmenntað erlent vinnu-
afl og erlent fjármagn, bæði
opinbert fjármagn og einka-
fjármagn“.
Hér hafa verið tilfærð orð
aðal-ráðunauts ríkisstjórnarinn-
ar í efnahagsmálum, en þau
hafa oft reynst skírari og rétt-
ari túlkun á stefnumiðum
stjórnarinnar en ráðherra henn-
ar hafa þorað að láta hafa
eftir sér. Þó hafa ráðherrar
úr báðum stjórnarflokkunum
staðfest, að þær hugmyndir.
sem ráðunauturini. setut hér
fram um innflutning erlends
fjármagns og vinnuafls séu
einnig þeirra hugmyndir.
„Páskaeggið“ boðar
lántökur sem
stefnuskráratriði
Hvemig hafa þá hinar fræði-
legu undirstöður viðreisnar-
kerfisins staðizt?
Um skuldimar viö útlönd
má auðvitað segja, að ekki
þurfi neina spekinga til að
sjá, að það verður að vera
hóf á þeim eins og annarri
skuldasöfnun. En hitt er jafn-
augljóst, að erlent lánsfé sem
notað er til að byggja upp arð-
bær raforkuver, sementsverk-
smiðju og hentug fiskiskip eins
og gert var 1 tíð vinstristjóm-
arinnar, það verður þjóðinni
ekki fjötur um fót. En hitt
virðist í meira lagi vafasamt
og koma öldungis þvert á fyrri
röksemdafærslu stjómarinnar,
að í hinu nýja þáskaeggi henn-
ar sem sá dagsins ljós nú
fyrir viku og kallast Þjóð-
hags- og framkvæmdaáætlun
fyrir árin 1963—1966, þar
stendur skýrum stöfum, sem
tiltekið áætlunaratriði: „Aflað
sé erlendra lána á næstu ár-
um að upphæð um 600 millj.
kr. að meðaltali á ári“, en þar
er ekki tilgreind ein einasta
meiriháttar framkvæmd, sem
þessar árlegu stórlántökur eru
ætlaðar til.
Verðmætaaukning í
sjávarútvegi 14°/
árlega
Fullyrðingamar um magn-
leysi hinna gamalreyndu at-
vinnuvega reynist ekki heldur
í samræmi við fengna reynslu,
því tvö hin síðustu ár hefur
sjávarútvegurinn ekki skilað
4,3% verðmætaaukningu á ári
heldur 14% verðmætaaukningu
hvort árið um sig, og vita þó
allir, sem til þess atvinnuveg-
ar þekkja, að sökum vantrúar
stjórnarvaldanna á fiskveiðar
og einstakt sinnuleysi þeirra
um útvegun markaða svo og
vegna þess að heildar-við-
skiptastefna stjómarinnar er
þessari atvinnugrein einkar
fjandsamleg, þá hefur okkur
ekki nýtzt til verðmæta sá
afli, sem skip okkar fengu
nema að mjög takmörkuðu
leyti og mundi það sízt of-
mælt að verðmætaaukningin í
sjávarútvegi hefði með hægu
móti getað orðið 20% hvort
hinna tveggja síðustu ára, ef
ekki hefði ríkt i landinu stjórn,
sem búin var að vísa þeirri
hugmynd á bug, að hægt værí
að auka verðmæti sjávarafla
meira en í hæsta lagi um 4Ý2%
á ári.
í landbúnaði hefur verðmæta-
aukningin á hvern mann, sem
við hann vinnur einnig orðið
meiri en ætlað var og það
þótt ríkisstjórnin haldi enn
þeim hluta uppbótakerfisins,
sem verðbætir erlendar og
innfluttar búvörur til sam-
keppni við innlenda búvöru,
sem engra verðbóta nýtur eins
og t.d. er gert um kornvörur
og ekki fæst nein leiðrétting
á, því þetta virðist vera stefnu-
atriði þeirrar sömu stjórnar,
sem taldi sig afnema styrki og
uppbætur, en gerir þó áætlun
um að verja 430 milljónum
króna til þeirrar starfsemi á
yfirstandandi ári.
Allt kerfið í þjönustu
útikagróða og
’Mðísöfnunar
Því er hins vegsr enganveg-
im. ae oeita »& Viðreisnin
hefur í veigamiklum atriður
náð þvi marki, sem kaupsýslu-
og peningavald þessa lands
hefur frá upphafi ætlað henni,
en það er allt annað markmið
en það, sem opinberlega var
boðað.
Núverandi ríkisstjóm hefur
skipulega unnið að því. og til
þess er kerfi hennar allt, að
byggja hér upp þjóðfélag hinna
ríku, þjóðfélag sem stjómaðist
af lögmálum einka-gróðans.
Til þjónustu einkagróðans
hafa gengisfelUngarnar verið
framkvæmdar. í hans þjónustu
hefur rfkisvaldinu verið beitt
til að hakla vinnulaunum niðri,
með þeim árangri, að með öll-
um þeim verðlagshækkunum.
sem orðið hafa í tíð núverandi
valdasamsteypu Sjálístæðis- og
Alþýðuflokksins hefur tíma-
kaup i almennri vinnu einung-
is hækkað um 2,18 kr. á
klukkustund þ.e. úr 23,86 kr.
í 26,04 kr. og hefði sú hækkun
þó ekki orðið, heldur rösklega
þriggja króna lækkun á tím-
ann, ef verkalýðsreyfingin hefði
ekki beitt sámtakamætti sín-
um gegn óhæfum stjórnvald-
anoa af og til og knúið fram
breytingar á kjarasamningum,
þótt þar hafi henni í krafti
ríkisvaldsins verið synjað alls
réttlætis til þessa, svo að enn
er sýnilegt, að til átaka hlýtur
að draga í kaupgjaldsmálum
á næstunni.
I þágu einkagróðans hefur
skattalögunum einnig verið
breytt í þágu gróðafélaga.
Skattar á tekjuhæstu (aðilum
hafa verið lækkaðir hlutfalls-
lega um þriðjung af því sem
áður var og söluskattar á al-
mennum neyzluvörum hafa ver-
ið allt að því fimmfaldaðist.
Útlent snið á við-
rpi raarf I íkunum
En þótt Viðreisnin hæfi vel
innlendum fyrirmönnum i
verzlun og peningastofnunum.
þá eiga þó aðrir og okkur
fjarlægari aðilar mestan þátt-
inn í sniði hennar og fram-
kvæmd. Eitt af því. sem
flaggað var með, sem göfugu
stefnumiði núverandi stjórnar-
flokka í síðustu kosningum var
að við skyldum ölast „hlut-
deild i frjálsum viðskipta-
heimi“.
Það var nógu fallegur boð-
skapur þeim til handa, sem
ekki vissu hvað hann þýddi. En
nokkuð kann hann að skipta
um svip í ljósi þeirrar reynslu,
að það er einmitt „hinn frjálsi
viðskiptaheimur" sem verið var
að laga okkur að með Viðreisn-
arkerfinu. Og nú um skeið
hefur það fyrirbæri, sem fyrir
síðustu kosningar hét „Hinn
frjálsi viðskiptaheimur" verið
nefnt sínu rétta nafni og þá
heitir hann Efnahagsbandalag
Evrópu.
Efnahagsbandalagið er sam-
steypa 6 Evrópuríkja, sem í
raun réttri slá sér saman í
eitt ríki að því er til verzlun-
ar- og atvinnumála tekur. Um
skeið leit út fyrir, að fleiri
ríki mundu bætast í sam-
steypu þessa. Einkum var það
sumarið 1961, sem mikil þensla
þessarar ríkjasamsteypu þótti
líkleg. að minnsta kosti fékk
íslenzka ríkisstjórnin þá alvar-
legt flog og krafðist svars frá
helztu samtökum atvinnulífs-
ins á íslandi um það, hvort
þau væru því samþykk, að ís-
land sækti um aðild að þeim
samtökum og slík umsókn var
áform stjómarinnar. Taldi hún
inntökubeiðni þá vera lykil
bess að fáanlegar væru upp-
lýsingar um Efnahagsbanda-
Iagið.
Fulltrúar allra þeirra sam-
taka sem spurð voru guldu
ríkisstjórninni samþykki sitt
við fyrirhugaðri inntöku-
beiðni, nema fulltrúi Al-
þýðusambandsins, sem var
aði við þessu glapræði.
Alþýðubandalagið eitt
mótmælt innlimun
Með inngöngu íslands f
bandalag þetta væri öllum að-
ilum bandalagsþjóðanna gefinn
kostur á að nýta íslenzkar auð-
lindir til jafns við islendinga
sjálfa — þeir mættu virkja
okkar fossa, okkar hveri. þeir
mættu veiða í okkar landhelgi,
þeir mættu byggja hér fisk-
iðjuver, allt til jafns við lands-
menn sjálfa. Þeir mættu flytja
inn verkafólk ótakmarkað. þeir
gætu gert islendinga að litlum
minnihluta í sínu eigin landi.
sem þá væri raunar ekki leng-
ur orðið þeirra land fremur en
Frakka. Itala, Þjóðverja eða
hverrar annarrar bandalags-
þjóðar. sem vera skyldi.
En ríkisstjómin fékk ekki
neitun frá neinum aðspurðum
aðila við því að senda inn-
gönguumsókn frá Islandi í
þetta bandalag, nema frá Al-
þýðusambándi Islands. Enginn
þingflokkur mótmælti þessum
áformum í blöðurrt sínum, nema
Albýðubandaiagið.
Ráðherrar landsins og ráðu-
nautar beirra fóru utan til að
vinna að inngöngu Islands í
samtök þessi, en þeim var sagt
að bíða þar til Bretar og aðrir
umsækjendur sem hefðu orðið
fyrri til hefðu fengið sín mál
samþykkt og því lá málið í
salti um skeið. Sá tími var
þó notaður til að reka hér
áróður fyrir aðild Islands að
ríkjasamsteypunni. Varðberg,
félagsskapur til stuðnings vest-
rænni menningu sendi boðbera
sína í allar áttir til að vinna
Efnahagsbandalagsmálinu og
hersetu Bandaríkjamanna og
aðildinni að NATO fylgi, en
allt voru þetta taldar göfugar
greinar á hinum sama stofni.
Loks kom að því að Bret-
um var neitað um inngöngu
í Efnahagsbandalagið og ljóst
varð að Islendingum stóð inn-
ganga þar heldur ekki til boða
um sinn. Þá sneri stjómin við
blaðinu, þegar hún stóð von-
svikin og rassskellt með alit
á hælunum við þær dyr, sem
skollið höfðu aftur við nefið
á henni. og nú reynir hún að
hisja : upp um sig og telja
mönnum trú um að eiginlega
hafi hún aldrei meint neitt al-
varlegt með fyrirætluninni um
aðildarumsókn. En jafnframt
skimar hún eftir' því. hvort
ekki opnist dyrnar að nýju.
En stækkandi hluti bióðar-
innar skilur nú að hér er ekk-
ert meinlaust spaug 1 á ' ferðum.
Hér var ríkisstjórain *að leiða
bjóðina til glötunar. og bað var
ekki (slenzku ríkisstjórninni
að þakka. þótt bað mistækist
í þessari atrennu.
Framsókn með orcök-
inni en móti afleið-
in^unum
Þjóðin hefur nú líka fengið
að sjá að Framsókr- 1 •kkn-
um er ekki treystandi t bessu
máli fremur en raunar mörg-
um öðrum. Sá flokkur virðist
nú helzt fylgja þeirri reglu í
hinum mikilvægustu málum
að vera með orsökinni og móti
afleiðingunni. Hann var með
kauphækkunum 1959. en á
móti kjararýrauninni. sem af
þeim stafaði síðan. Hann sendi
flokksmenn sína ( fylkingum
Varðbergsmanna til að boða
Atlanzhafsbandalag, Efnahags-
bandalag og hersetu NATO. en
hanii segist vera á móti irer-
setu á friðartímum os alveg
eins og ríkisstjó- - egist
hann nú vera á n : \ ls.
Framhald á ðu.